REGIO
'God Neel, dit gaat verkeerd'
Met Leidens Ontzet
rijden zij hier ookniet
Champagne
zaterdag 5 februari 2005
Beschieting van Amerikaans toestel beheerste het leven van ooggetuige Bertus van der Post
VRAAG
Met de taxi naar het zuiden om met carnaval snel veel geli
nen. DAVID WIELKENS van het gelijknamige Leidse taxibed
voor
J J taxil
het zuiden zullen daar blij mee zijn want die vinden het br
Maar dat vindt Wielkens onzin. „De taximarkt is vrijgegev<
daar de consequenties van."
NOORDWIJK, 09.00 UUR
Er vallen een paar dingen op.
De man die komt bestellen vraagt om
drie biertjes, een rood spaatje en een kopje
koffie.
Ding één: hij wil een 'rood spaatje', geen
'spaatje rood'. Dat hoor je zelden.
Ding twee: het is een modelbestelling.
Schaal 1:100. Drie bierTJES. Een rood
spaaTJE. KopJE koffie.
Dat de bestelling opvalt is niet onlogisch.
Op dit tijdstip zijn nog maar weinig mensen
aan de alcoholische versnapering. De hotel
gasten die zijn afgedaald voor het ontbijt
kijken dan ook besmuikt naar hun bord, als
het vrolijke vijftal de zaal enigszins uitgela
ten betreedt. Ze zien er wat verfomfaaid uit,
alsof ze de hele nacht in de kroeg hebben
gehangen.
Dat is ook zo, blijkt even later. Als de groep
een fles champagne bestelt, komt de aap uit
de mouw: „Hij is net vader geworden", wijst
een van hen naar zijn nog jonge kompaan
aan de andere kant van de tafel.
De jonge vader zit er beduusd bij, hij laat
deze ochtend over zich heen komen. Terwijl
zijn vier metgezellen hun ontbijtbord volla
den aan het ei-bacon-tomaat-toastbuffet,
nipt hij aan zijn champagneglas. Hij haalt
een pakje sigaretten uit zijn zak en steekt er
een op.
Meteen staat daar een ober aan zijn zij. Ro
ken in de eetzaal van dit vijfsterrenhotel
mag niet. Er zijn geen asbakken, er zijn
trouwens nauwelijks ontbijters, maar er is
wel een verbod. En er is ook een lobby, met
open haard, waar roken wel mag.
De jonge vader gaat naar de lobby, de ande
ren ontbijten. Buiten is de zon net op, al is
dat door de zeemist niet te zien. Terwijl om
hen heen mensen onderweg zijn naar hun
werk, knopen de vijf een ochtend vast aan
de nacht. Ontbijten in Noordwijk, dan even
het strand op.
Dit is een tijdstip waarop mensen hun hond
laten rennen langs de branding, in de verte
worden ook wat paarden uitgelaten. Dit is
een tijdstip waarop de vloedlijn zich terug
trekt en een cblijn wordt. Dit is een tijdstip
waarop de parkeerwachters hun eerste
rondje gaan lopen en alvast wat bekeurin
gen onder ruitenwissers klemmen.
Dit is een mooie dag om een nieuw mensje
te vieren. Met champagne, welja, waarom
niet, in een vijfsterrenhotel aan zee. Toch
wandelen de vijf wat nukkig richting eblijn
als ze het ontbijt hebben afgerekend. „De
vorige keer dat we deden alsof iemand vader
was geworden, kregen we tenminste de
champagne nog gratis", bromt de grootste.
De anderen ademen de verkwikkende zee
lucht in. Het was een lange nacht.
Anton Diedrich
vervolg van voorpagina
Als 15-jarige was Bertus van der Post op 26 fe-
i bruari 1945 ooggetuige van de Engelse luchtaan
val op een Amerikaans vliegtuig dat vier dagen
daarvoor in de Ceerpolder in Zoeterwoude een
noodlanding had gemaakt. De noodlanding was
spectaculair, de beschieting dramatisch. De in
middels 75-jarige Bertus van der Post die na de
Geerpolder altijd in Zoeterwoude op de Verlaat-
weg heeft gewoond, woont sinds anderhalfjaar
met zijn vrouw in een flat aan de Apollolaan in
Leiden. Hij vertelt zijn verhaal in het zicht van de
onthulling van de speciale gedenksteen in de
Geerpolder op 22 februari.
Van der Post begint aan de grote tafel in de
woonkamer en eindigt achter zijn computer in
de studeerkamer voor de bewijsstukken. Hij
bekent de foto met het vliegtuig voor de boer
derij van Janson te hebben gemonteerd. „Er
was slechts één heel slechte foto. Met deze
montagefoto zie je en begrijp je in één oogop
slag de bizarre situatie." Hij heeft foto's, brie
ven en correspondentie met een aantal van de
Amerikaanse vliegers, maar bovenal veel her
inneringen aan de tragische gebeurtenis bij
zijn oom en tante in de Geerpolder.
Zijn verhaal begint zo: „Mijn ouders, die aan
de Weipoortseweg in Zoeterwoude woonden,
hadden mij uitgeleend. Mijn moeder had ern-
j stige reuma en was niet in staat om mij een
I liefdevolle verzorging te geven. Die kreeg ik
wel bij mijn tante en oom. Als tegenprestatie
j hielp ik ze samen met hun knecht Gerrit Klijn
op de boerderij. Er waren, net zoals alle vee
houders in de polder hadden, ook nog twee
onderduikers.
Het was een mooie tijd, totdat mijn oom
Tinus, de buurvrouw en die twee kinderen bij
de beschietingen op maandagmiddag 26 fe
bruari 1945 om het leven kwamen. Ik was toen
15. Mijn tante wilde na deze gebeurtenis geen
dag langer dan nodig was op de boerderij aan
de Geerpolder blijven. Haar leven, mijn leven
veranderde van de ene op de andere dag. Ik
weet nog goed hoe ze in huilen uitbarstte toen
we via de Vlaamse uitzending van de BBC op
Tinus' verborgen radio vernamen dat we wa
ren bevrijd. We voelden in de avond van 4 mei
geen opluchting, maar eerder een nog groter
verdriet. Slechts tweeënhalve maand daarvoor
had mijn oom zelf de radio nog uit het hoekgat
van de hooiberg tevoorschijn gehaald. Met een
zogenoemde moffenzeef, een soort raaman-
tenne en een 6-volts accu op een door wind
kracht aangedreven dynamo, kreeg hij dat
ding elke avond voor radio Oranje aan de
praat. Hij deed altijd hardop mee met de vaste
afsluiting van de Belgen: 'We doen ons best
zonder te boffen, maar we krijgen ze wel die
moffen.'
Toen dat Amerikaanse vliegtuig die buiklan
ding maakte, zat ik op school. Daar hoorde ik
het nieuws. Binnen een half uur was ik thuis.
Mijn tante heeft vaak herhaald wat Tinus krijs
te bij het zien van het vliegtuig: 'God Neel, dit
gaat verkeerd'. Door de zijramen zagen ze
een laag vliegend groot vliegtuig recht op
de voorgevel van de boerderij aanko
men. Op het laatste moment maakte
de machine nog een zwenking, zodat
hij tussen de boerderij en de houten
schuur, langs de moestuin en de
boomgaard heen scheerde. Het was
donderdagmiddag, 22 februari 1945,
kwart over drie. Toen ze naar bui
ten gingen lag het vliegtuig tegen
de dijkweg bij de ingang van de
boerderij. De crash was niet zacht
zinnig geweest. Vleugellam stond
de 25 tonner aan de grond. Het
landingsgestel was eraf ge
scheurd. De neus stond in de
grond.
De onderduikers, Tinus en
vriend Polak uit Den Haag
die toevallig op bezoek
was, zagen acht
mannen uit
het open-
ge-
scheur-
de bom-
men-
luik, vlak boven de sloot krui
pen. De commandant vroeg aan
onderduiker Henk Bakker waar
zij zich ergens in Nederland bevonden. Tinus
gebaarde dat ze snel weg moesten zijn, omdat
Gerrie (boven) en
Joop van Bemmelen.
Particuliere foto's
Zo lag in de herinnering van Bertus van der Post de Liberator bommenwer
per op 22 februari 1945 bij de boerderij van de familie Janson aan de Geer
polder in Zoeterwoude. Montagefoto
hij de komst van de Duitser bijna rook. In vlie
gersoverall verspreidden de mannen zich in
groepjes van twee richting Broekweg naai' Zoe-
termeer. Terwijl die kerels de benen namen,
ondernamen de twee onderduikers nog iets
heel gevaarlijks. In een oude emmer vingen ze
20 liter olie op en verstopten ze een grote rub
beren band in de hooiberg. Dat ding kwam la
ter van pas voor schoenzolen.
Zoals Tinus al vermoedde stond een viertal
Duitse militairen binnen een uur bij de Jan
sons op de stoep. Het waren nog jeugdige sol
daten die verwondingen hadden opgelopen
aan het Oostfront. Ze gedroegen zich correct
en sliepen gewoon in de kal-
verschuur. De onderdui
kers verdwenen uit
voorzorg, maar kwa
men na een paar
dagen terug toen
bleek dat de
Duitsers niets
kwaads in de
zin hadden.
Zij hadden
slechts de op
dracht het
vliegtuig te ont
takelen.
De dagen
daarna ver
schenen er
veel mensen
op ons erf. Ie
dereen wilde het
vliegtuig zien en
aanraken. Over het lot
van de bemanning
gingen inmiddels
allerlei ge
ruchten.
Nie
mand wist het precies. Toen ik maandagmid
dag 26 februari op bezoek was geweest bij
mijn ouders, stond ik met buurvouw den Ei
sen en haar schoonzusje Sien nog even te pra
ten bij het vliegtuig. We hoorden van anderen
die ook even stil hielden, dat er een uur daar
voor een vliegtuig driemaal laag overheen was
gevlogen. We wisten niet wat dat betekende en
schonken er verder geen aandacht aan.
Een paar minuten later hoorde we een vlieg
tuig, een Spitfire. Een van de Duitse soldaten
die de wacht hielden, schreeuwde: 'Dekking'.
Als een haas probeerde ik de ingang van de
boerderij te bereiken. Voor mij uit zag ik de
grond opwoeien door inslaande mitrailleurs.
Ik zag oom Tinus paniekerig uit de voordeur
komen. Op dat moment sommeerde een
Duitse soldaat mij de diepe Deense kaas
kelder in het achterhuis in te gaan. Er
zat al een meisje met twee jongens
waarvan er een aan zijn buik ge
wond was. Ik gebruikte het verband
uit de verbanddoos van de Libera
tor om hem te verbinden. Ik weet
niet waarom die doos daar lag. Er
kwamen nog drie personen
bij. We hoorden in de kelder
de Spitfire voor de tweede en
derde keer een salvo kogels af
vuren.
Toen het weer stil was, ben ik
met een paar anderen naar bui
ten gegaan. Ik wist absoluut niet
wat ik zou aantreffen. Wat ik zag is
mij tot de dag van vandaag bijge
bleven. Het 15-jarige zusje Joop
van een van de jongetjes die ik
net had verbonden, lag
dood bij het
vlieg-
Ooggetuige Bertus van der Horst met een bouwmodel van de Amerikaanse bommenwerper. „Bij de b
schieting raakte ik als 15-jarige mijn onschuld kwijt." Foto: Henk Bouwman
tuig. Zij was even oud als ik. De buurvrouw
Maria den Eisen werd in dezelfde toestand een
eindje verder aangetroffen. Haai' schoonzusje
was gewond aan haar arm. Tinus, die bij de
eerste beschieting nog in het huis was, is toch
naar het vliegtuig gelopen en daar bij een
tweede beschieting dodelijk getroffen. Het was
een vreselijk slagveld. Er lag ook een Duitse
soldaat, maar de aandacht ging uit naar me
vrouw De Groot die zwaar gewond was. Later
hoorde ik dat deze man ook dood is gegaan.
Gelukkig kwam dokter Kortmann na het inci
dent snel op de fiets om de helpende hand te
bieden. Met een brik is Gerrie van Bemmelen,
het gewonde jongetje, naar het ziekenhuis in
Leiden vervoerd. Daar is hij overleden. De an
deren werden met paard en wagen gebracht.
Cees van Leeuwen is met een half op hol ge
slagen paard, dat nog nooit voor de kar had
gestaan, met de gewonde Sien den Eisen naar
het Leidse ziekenhuis gereden, dwars door
spertijd heen. Vanaf dat moment werd het le
ven anders. Ik had mijn onschuld definitief
verloren.
Misschien is dat het, waarom de Amerikaanse
bemanning mij bleef intrigeren. Na de oorlog
wisten we in grove lijnen vrij snel wat er met
hen was gebeurd. De vier die nog voor Zoeter-
meer in Duitse handen waren gevallen, kon
den de bevrijding in Duitsland eerder meema
ken dan wij. Pas veel later toen ik in contact
kwam met radio-operator Francis Nagle hoor
de ik van hun ondervragingen en ontberingen
in Duitsland. Zij waren de eersten van de
groep van negen die in april al terug konden
naar hun vaderland.
De andere vijf zijn door het Zoeterwoudse
landschap getrokken. Een landschap dat ze
volkomen vreemd was. Twee kwamen al sloot
je springend bij een boerderij in Zoetermeer
aan, waar ze liefdevol in een hooiberg werden
gestopt. De boer wist te melden dat ze werden
gezocht. Verkleed als Hollandse boerenjon
gens zijn ze de volgende dag naar een onder
duikadres in Den Haag gefietst. Via allerlei
omzwervingen, gevaarlijke tochten en veel
honger werd dit tweetal op 11 mei 1945 door
de Canadezen bevrijd. Nummer zeven en acht
verbleven bij de ondergrondse in Rotterdam.
John McCormick (Mac) de zijluikschutter is op
een geven moment in zijn eentje verder ge
gaan. Na veel verplaatsingen in Zoetermeer is
hij terechtgekomen in het Jachthuis in Zeven
hoven. Hier heb ik de correspondentie van
hem die hij had met Elmer Duerr, de schutter,
en John, de navigator van het vliegtuig, die er
gens anders zaten. Mac schreef kladblokvelle
tjes vol. Via een koerier bereikten hen die
briefjes van Mac, waarin hij wat loslaat over
zijn gedachten en zijn leven in het Jachthuis.
Hij is eenzaam, ondanks zij puike verzorging.
Hij vertelt dat hij niet meer weet hoe hij uit het
wrak van het vliegtuig is gekropen. Mijn herin
nering is weg. Hij vraagt of het zo is dat vier
van hen in Duits gevangenschap zitten. ,,Ik
denk dat we allemaal ongeveer dezelfde tijd
weer thuis zullen zijn. Ik weet waar jullie onge
veer zitten. Ik hoop dat ik hier niet meer zal
zijn voor jullie antwoord. Hou je taai. God ze-
gene jullie.
Mac gaf deze brief rond 8 april wederom aan
de geheime koerier mee. Op 29 april 1945, vijf
dagen voor de capi
tulatie, sneuvelde
de 24-jarige John
McCormick. Op
deze dramatische
avond werd het Jachthuis
plotseling omsingeld door Duit
se militairen, waarbij een vuurge
vecht ontstond. Naast Mac zaten er ook
mannen van de Royal Air Force onderge
doken en werd een Duitse militair ge
vangen gehouden. Ook waren er die
avond acht verzetsstrijders binnen. Mac
kwam als eerste naar buiten en werd
onmiddellijk door een kogel getr offen.
Het laatste slachtoffer van dit bizarre
tragische verhaal.
Een aantal Amerikaanse vliegers is in
1995 terug geweest naar de plek in de
Geerpolder. Dat was indrukwekkend.
Toen pas hoorde ik van de gezag
voerder dat hij niet alleen door een
geraakte motor, maar vooral door
een tekort aan brandstof deze
noodlanding moest inzetten. Het
was één van de meest riskante be
slissingen in zijn leven geweest. Hij
had besloten dat de bemanning
niet de Liberator zou verlaten per
parachute, maar dat ze hun toestel
geleidelijk naar beneden zouden laten
glijden voor een buiklanding."
Saskia Stoelinga
Gaan jullie dit weekeind nog geld verdienen onder de 1
„Dat is niet nodig. Wij hebben genoeg klanten in Leiden
ving. Die rijden wij op besfi
ten we niet in de steek omd
gens anders in Nederland r
veel geld te verdienen is. Al
zouden doen is onze klante
snel uitgedund. Bovendien
vaak ook wel wat drukker ii
navalsweekeind want ook L
wordt het feest nog wel gev
Noordwijkerhout gebeurt d
lijk elk jaar heel groots. Daa
we vaak ook wel wat ritjes
Gaan jullie daarvoor speci
Noordwijkerhout toe?
„Nee. Maar als we in de bu
ken we natuurlijk wel of we
ritje mee terug kunnen nemen. Dat doen we ook als we
Noordwijk moeten. Dan rijden we op de terugweg langs
om te zien of er nog klanten zijn. En stel dat we dit weel
stoelvervoer naar Maastricht hebben, dan zal ik de chau
het hart drukken om even in de stad te kijken of er nog i
eindje mee terugwil."
Je collega's in het zuiden beweren dat er een gentlemer
ment is onder taxibedrijven dat je niet in eikaars gebit
treert. Daar houden jullie je dan niet aan.
„Ik ken die afspraak niet. De branche is drie jaar geledei
ven. Als je onderling afspreekt om hem toch af te schern
mededingingsautoriteit daar niet blij mee zijn."
Dus in Leiden gebeurt dat niet?
„Nee. Er staan hier dagelijks taxichauffeurs uit de hele F
En met Leidens Ontzet komen ze uit het hele land hier 1
Ook uit het zuiden. Dat levert wel eens problemen op rr
staan de gevestigde bedrijven uit deze regio buiten. Dat
meer tussen die nieuwe jongens onderling. En dat is hei
renswaardig want het stelt de branche in een kwaad daj
ook dat klemrijden waar de chauffeurs in het zuiden nu
gen als ze noordelijke collega's tegenkomen. Dat moet j
doen."
tekst: Marijn Kramp archieffoto: Hi
UIT DE ARCHIEVEN
ANNO 1980, dinsdag 5 februari
LEIDEN - „Mag dat nu zomaar?" vroegen voorbijgangers
ren op het Stationsplein aftoen de Leidse politie met bei-
vrachtauto tientallen fietsen afvoerde. Ja, dat mag", zei
woordvoerder. „Er zijn overtredingen geconstateerd. Op
staat duidelijk aangegeven dat men hier geen fietsen ma
sen."
Foto: archief Leidsch Dagblad
Foto's in deze rubriek kunnen worden nabesteld door binnen vei
plaatsing 2,50 (afdruk van 13 bij 18 in zwart wit) over te maken
8406 tn.v. HDC Media b.v., Postbus 2, 1800 AA Alkmaar, onder x
Leidsch Dagblad, ANNO d.d.(datum van plaatsing) of door conti
de balie van het Leidsch Dagblad, Rooseveitstraat 82 te Leiden. 1
binnen drie weken thuisgestuurd.
ANNO 1955, Zaterdag 5 Februari
LEIDEN - Indien de regen geen spelbreker wordt kunnen v
eindelijk de voetballers van UVS weer eens in actie zien. D
ten speelden op 12 December, tegen VUC, hun laatste offi
strijd, zodat zij dus een bijzonder lange rust achter de rug I
Kantebeen c.s. treden morgen aan tegen COAL uit Rotterd
de ranglijst niet zo hoog genoteerd staat, maar desondanks
tegenstander kan zijn.
Een Leidse zege is van het allergrootste belang, omdat aan
van dit seizoen de KNVB-competitie, gelijk bekend, opniei
deeld wordt en promotie van de nummers één en twee van
klasse naar de eerste klasse als vrijwel zeker mag worden t
COLOFON
Leidsch Dagblad
Directie: T. Klein en H. de Wit
E-mail: directie,hdcuz@hdc.nl
Hoofdredactie: Jan Geert Majoor,
Adriaan Brandenburg
E-mail: redactie.ld@hdc.nl
HOOFDKANTOOR
Rooseveitstraat 82, Leiden, tel. 071-5 356 356
Postadres: Postbus 54,2300 AB Leiden.
De openingstijden van de receptie zijn:
Maandag tot en met donderdag
van 08.30 -16.30 uur
Vrijdag van 08.30 -12.30 uur
Redactie fax 071-5 356 415
Advertentie fax 071-5 356 325
Familieberichten fax 023-5150 567
ADVERTENTIEVERKOOP
Advertenties m.b.t
Auto's: 072-6813661
Onroerend goed: 023-5 'S0 S43
Personeel: 075-6813677
Overige detailhandel: 071-5 356 300
Reclamebureaus kunnen contact opnemen
met: 075-6813636
LEZERSSERVICE
0800 -1711 (gratis)
Mobiel: 072 - 5196800
ABONNEMENTEN
Bij vooruitbetaling (acceptgiro)
p/m €20,20 (alleen aut. ine)
p/kw €56,70 p/j €216,90
Abonnees die ons een machtiging verstrekken
tot het automatisch afschrijven van het
abonnementsgeld ontvangen €0,50 korting
per betaling.
VERZENDING PER POST
Voor abonnementen die per post (binnenland)
worden verzonden geldt ee
aan portokosten per versch
Voor zaterdagabonnement
zaterdag.
GEEN KRANT ONTVANGEN!
Voor nabezorging: 0800-17
Mobiel: 072 - 5196800.
ma t/m vr: 07.30-17.00 uur;
(als op zaterdag voor 12.00
wordt de krant dezelfde da
tussen 12.00 en 13.00 uur b
krant op rnaandag.)
OPZEGGEN
Opzeggen van abonnemen
schriftelijk, uiterlijk één ma
de abonnementsperiode, t.
lezersservice, postbus 2, i8<
Voor levermgsvoorwaarder
www.leidschdagblad.nl of
37014187.
AUTEURSRECHTEN
Alle auteursrechten en dat;
aanzien van (de inhoud var
worden uitdrukkelijk voorb
rechten berusten bij HDC L
c.q. de betreffende auteur.
HDC Media BV, 2004
De publicatierechten van w
beeldende kunstenaars aai
CISAC-organisatie zijn gere
Beeldrecht te Amstelveen.
HDC Media BV is belast me
gegevens van abonnees va
gegevens kunnen tevens w
gerichte informatie over vc
en te geven, zowel door on
derden. Heeft u hier bezws
u dat laten weten aan HDC
Lezersservice, postbus 2,18
