Irakezen
trotseren
de terreur
Ifïoriniifelfl
Ijteammanager,
Universiteit ontrafelt het
geheim van rode kreeft
Financiën Charles onder de loep
'Personeel in
kerncentrale
België bloot
aan straling'
Hoe scherp durf jij te sturen?
^erleven op
historische
kiezingsdag
Opkomst zestig procent
maandag 31 januari 2005
brussel-mol/anp - In de
kerncentrale van het Belgi
sche Mol, vlakbij de grens
met Nederland, is in de ja
ren negentig een loopje ge
nomen met veiligheids
maatregelen. Dat getuigen
vier anonieme ex-werkne
mers van de centrale gister
avond in het programma
Vlaanderen NV van de
Vlaamse publieke televisie
zender VRT. Volgens hen
zijn tal van collega's en me
dewerkers van onderaanne
mers als gevolg van de stra
lingsrisico's inmiddels over
leden aan kanker of kampen
zij nu met de ziekte.
De vakbonden zouden een
oogje hebben dicht gekne
pen bij het naleven van de
veiligheidsvoorschriften om
de werkgelegenheid in de
economisch achtergestelde
regio rond Mol niet op het
spel te zetten.
Vooral honderden mede
werkers van onderaanne
mers, zoals schoonmaakbe
drijven, zijn het slachtoffer
geworden van het niet nale
ven van de veiligheidsvoor
schriften. Het is nog ondui
delijk hoeveel Nederlandse
personeelsleden van onder
aannemers aan te hoge stra
lingsrisico's zouden zijn
blootgesteld.
Werknemers kregen volgens
de oud-werknemers onvol
doende beschermende kle
ding of moesten te lang wer
ken in risicozone's met een
te hoge nucleaire straling.
Ook moesten zij zich aan
het einde van hun werkdag
vaak douchen met radioac
tief besmet water.
Algemeen directeur Go-
vaerts van exploitant van de
kerncentrale SCK zei dat de
klachten van de vroegere
medewerkers zwaar over
trokken zijn.
De centrale in Mol gaat in
2015 dicht. De eerste rege
ring-Verhofstadt nam enke
le jaren geleden onder druk
van de toenmalige groene
coalitiepartners het besluit
om de kerncentrales in Bel
gië geleidelijk te sluiten.
(g0 SPEURDERS
Plaats nu uw speurder via
wnnnN.speurders.nl
of mail naar spearders@fodc.nl
Tel.: 072 5196868 Fax: 072 5196869
lLichte regen
j Proces tegen
b Michael Jackson
begint vandaag
Leidse Horsten
niet in trek bij
meerverdieners
Leiden swingt
wel, maar het
bruist nog niet
Rijnsburgse Boys
ziet zijn vechtlust
eindelijk beloond
(advertentie)
Doe mee aan hét Fl-spel
van het Leidsch Dagblad.
Aanstaande zaterdag start de inschrijving.
i
Kennis wellicht van belang voor onderzoek naar kanker
leiden - Leidse chemici hebben
ontdekt waarom een levende
kreeft niet rood is zolang hij on
bekommerd over de zeebodem
kruipt, maar pas van kleur ver
schiet als hij in een pan kokend
water belandt. De plotselinge
kleurverandering in de schalen
van een kreeft is de meest spec
taculaire in de natuur.
Biologen worstelen al vijftig jaar
met het op het eerste gezicht
triviale waagstuk, zegt de Leid
se chemicus Arjan van Wijk.
Probleem was niet waarom een
kreeft rood wordt: de rode
kleurstof in de kreeftenschaal
was al bekend.
Die kleur zit 'verpakt' in eiwit
ten, die kapot gaan in kokend
water, zodat het rood vrijkomt.
Waar onderzoekers al die tijd
op vastzaten was de vraag hoe
de combinatie tussen een
kleurloos eiwit en rode kleur
stof bij de levende kreeft een
donkerblauwe schutkleur ople
vert.
De Leidse chemicus (en vegeta
riër) Arjan van Wijk kocht zes
kreeften bij de visafslag, peuter
de de schil eraf en isoleerde het
eiwit. Met computers en nieu
we rekenmethodes ontrafelde
zijn collega Francisco Buda uit
eindelijk de metamorfose van
het schaaldier.
„Het is een technisch verhaal.
De verschuiving treedt op door
dat kleurstoffen zo dichtbij el
kaar zitten, dat ze elkaar gaan
beïnvloeden. Hun 'energieni
veaus' veranderen, en daarmee
hun kleur."
Over het nut van zijn ontdek
king wil Van Wijk 'geen mooi
verhaal ophangen'. „Als ik eer
lijk ben is het een kwestie van:
je ziet iets en je wil weten hoe
het zit. Het onderzoek levert
ook informatie over de kleur
stoffen. Die zijn verwant aan
carotenen. Die stof zit ook in
wortelen, is van groot belang
voor de voedingsindustrie en
zou ook werken tegen kanker.
De kennis die we met de kreef
ten opdoen, kan misschien
voor het kankeronderzoek van
nut zijn."
Leidsch
OPGERICHT 1 MAART 1860
Dagblad
Foto: ANP
Beatrix viert
67ste verjaardag
den haag - Koningin Beatrix
wordt vandaag 67 jaar. Hoewel
ze de pensioengerechtigde leef
tijd al is gepasseerd, weet ze
van geen ophouden. Dit jaar
viert ze haar zilveren jubileum
met een uitgebreid programma.
Lotto-winnaar:
geen advies nodig
goor - Laurens Otte (37), uit
Goor die ruim twintig miljoen
euro heeft gewonnen in de lotto
weet hoe je met veel geld moet
omgaan: hij is financieel advi
seur. „Hij kan zichzelf nu inder
daad van advies voorzien", zegt
zijn medewerker los Hegeman
die zich heeft ontfermd over
het mobiele nummer van het
bedrijf. „Laurens heeft een
slechte nacht achter de rug",
vertelt hij. „Dat iemand de lotto
heeft gewonnen, hou je in een
dorp als Goor niet lang geheim.
Van slapen kwam dan ook niet
veel terecht. Daarom heeft hij
zijn huis verlaten en geeft hij
voorlopig geen commentaar."
De fortuinlijke had zaterdag
avond niet alleen de winnende
combinatie van de cijfers 3, 6.
28,38, 41 en 45 goed, maar ook
de kleur paars, een van de zes
Jackpotkleuren.
Neanderthalers
niet grofgebekt
l.fc
ize correspondent
Doornbos
- Zondag, vijf uur 's
ids. De grote dag is aan-
f jken voor de Amerikaanse
van de Blackhawk-
id. Ze verlaten hun kamp
'ad voor een verkiezings-
"le. Een klus die officieel
zou duren. Het worden
n.
ibussen zijn pas een uur
als er al geratel van ma-
;eweervuur klinkt door de
;n straten van de al-Ras-
ijk in Bagdad. Uit angst
Autobommen is het van-
rerboden voor Irakese
om hun wagens te ge-
r j»n. Dus auto's die wel
den zijn verdacht. Bij het
een langzaam rijdende
'oyota slaat de uit twee
t |en een jeep bestaande
"le alarm. Een bebloede
:apt uit de auto, hij huilt
euwt. „M'n broer, m'n
'Hij neemt de Amerikanen
Baar de auto waarin een
lasde man en vrouw zit-
iden zijn zwaar gewond.
Iden vijf minuten geleden
stemmen, maar vlak bij
embureau gooide iemand
t een huis een handgra-
linkt er een snerpend ge-
lirect gevolgd door een
8 explosie op ongeveer vier-
3 erd meter. „Inkomende
1 eren!", roept sergeant
Savage met overslaande
0 „Terug naar de voertui-
Voordat de soldaten zijn
2 oen van de schrik volgen
twee knallen. De grana-
1 jan angstig dichtbij in.
lid van afschuw over de
tl op de drie Irakezen, be-
a e Blackhawk-eenheid
;i later de zoektocht naar de
en. Plankgas door zuid-
n lagdad. Maar al snel gaat
is. De drie voertuigen ko-
jinnen vijf minuten vast te
in de modder. Niet een
maar een meter diep.
ier uur later lukt het los te
in. De rest van de dag
jde Blackhawk-eenheid
(jmoment rust. Het ene
lent een schietpartij in de
i, dan weer mortieren die
itverte ontploffen,
emlokaal 10 stuit de een-
Lpp een zak vol explosie-
•Nadat de explosieven-op-
ingsdienst de zak heeft op
azen, kan Blackhawk terug
,de basis. De soldaten zijn
)put, maar het overheer-
3P gevoel is de blijdschap
B 'de grote dag' hebben
tefd.
COMMENTAAR
IRAK
irspelde in bloed gedrenk-
iezingsdag is uitgebleven;
';ezen zijn massaler dan
it naar de stembus ge-
voor de eerste vrije parle-
■rkiezingen in een halve
Maar de gevreesde scheu-
Irak langs religieuze en
ie lijnen, is daarmee nog
irkomen. De nieuwe as-
moet een democrati-
indwet ontwerpen, in de
lap dat ze zonder Ame-
'nse bescherming een een-
ige prooi is voor rebellen,
hdanks verdie-
verkiezingen
het predikaat
:h'.
:hthebbers in
Arabische
hebben met
igde gevoelens de verkie-
in Irak gevolgd. Nadat
dit jaar de Palestijnen in
werden gesteld tegen de
ig in hun eigen leider
n, was het nu de beurt
Irakezen. Het welslagen
democratisering is voor
als de Syrische presi-
Assad een net zo bedrei-
optie als het voortwoeke-
het geweld in zijn buur-
En vergaande Koerdische
:hikking - een nevenef-
die democratisering -
zowel in Damascus als in
niet met gejuich ontvari-
dagen in Irak vielen gis-
bijna 40 doden. Hoe ma
caber het ook klinkt: in de aan
loop naar deze dag haalden op
standelingen hogere dodenaan
tallen. Rust is een betrekkelijk
begrip, evenals de mededeling
dat de stemming eerlijk is verlo
pen - voorzover mogelijk in een
land waar kandidaten nauwe
lijks campagne durfden te voe
ren uit angst vermoord te wor
den. Of de verkiezingen leiden
tot een representatieve regering
in Bagdad moet worden betwij
feld: de soennitische minder
heid, waar dictator Saddam op
leunde, heeft de stem
busgang geboycot
Het door Koerden en
sji'ieten gedomineer
de nieuwe parlement
zal hen nu zo snel mo
gelijk moeten betrek
ken bij het schrijven van de
grondwet.
Voor de Amerikaanse president
Bush is dat van levensbelang.
Hij heeft aangekondigd zijn
troepen terug te zullen trekken
wanneer Irak daar om vraagt,
maar de nieuwe regering is nog
té zwak om een uiteenvallen van
het land eigenhandig te voorko
men. Diep in hun hart willen
veel Amerikaanse politici zo snel
mogelijk weg uit het moeras dat
Irak heet Maar wie pretendeert
democratie te willen brengen
naar onderdrukte landen, kan
niet zomaar vertrekken.
Peter de Vries
londen - Wie bij Neandertha
lers denkt aan aapachtige
woestelingen, zit ernaast. Vol
gens Brits wetenschappelijk on
derzoek waren de oermensen
zeer emotionele wezens met
hoge, bijna vrouwelijke stem
metjes. Daarmee zongen ze
wellicht zelfs liedjes voor el
kaar. Volgens de Britse archeo
loog Stephen Mithen, die de
anatomie van onder meer de
spraakorganen van Neander
thalers heeft onderzocht, waren
het eigenlijk zeer intelligente en
emotioneel complexe wezens.
Waarschijnlijk communiceer
den zij op een manier die het
midden houdt tussen taal en
zang.
Zl Ja ik neem een vast
l kwartaalabonnement en ontvang
i de eerste 2 weken gratis!
Ik betaal:
I automatisch 56.20)
1 per acceptgiro 56.70)
1 M/Q V
i Naam:
Adree
I Postcode
Plaats
I Ttelefoon:
Geboortedatum
e-mail
Bank/giro*
Handtekening
Uitalultond bij autoi
i Stuur doze bon op in een ongefr&nkoer-
ar Leide
do envelop naar Leidsch Dagblad, t
afd Lezersservice, Antwoordnummer
127. 1800 VB Alkmaar, of bel
0800-1711 (gratis)
E-mail: lezersservieew hdc.nl of surf
I naar www Icidschdagblad nl Deze aan-
I bieding is geldig tot 31 maart 2005
I Wij gaan zorgvuldig om met persoons-
I gegevens In hel colofon van de krant
I vindt u nadere informatie
Mijn wereld, mijn krant.
Leidsch Dagblad
<♦001 14
den haag/gpd - Terreur, intimi
datie, bomaanslagen en moor
den hebben miljoenen Irakezen
er gisteren niet van weerhouden
voor het eerst sinds 50 jaar naar
de stembus te gaan. De opkomst
lag rond de 60 procent. Zeker 35
mensen, onder wie acht zelf
moordenaars, kwamen om, ruim
honderd Irakezen raakten ge
wond bij aanslagen, waarvan de
meeste zijn opgeëist door de
groep van de Jordaanse terroris
tenleider Al-Zarqawi.
Over het algemeen zijn de ver
kiezingen volgens internationa
le normen verlopen, deelde een
team internationale verkie
zingsdeskundigen gisteravond
mee. De uitslag wordt over een
week verwacht. De sji'ieten, die
60 procent van de bevolking
vormen, zijn de gedoodverfde
winnaars.
Minister-president Allawi prees
de moed van zijn landgenoten.
„Voor het eerst bepalen de Ira
kezen zelf hun lot", zei hij. Zijn
minister van binnenlandse za
ken zei te denken dat de bui
tenlandse troepen zijn land
binnen anderhalf jaar kunnen
verlaten. „Ik denk dat we dan
op eigen benen kunnen staan",
verklaarde hij.
Brits toestel stort neer
Het neerstorten van een Brits
militair transportvliegtuig in
Irak heeft gisteren mogelijk
vijftien Britten het leven ge
kost. Dat meldden de Britse
zender Sky TV en militaire
bronnen gisteravond. Het toe
stel, een Hercules C-130,
stortte neer toen het op weg
was van Bagdad naar Balad,
ten noordwesten van de
hoofdstad. Amerikaanseen
Britse troepen proberen geza
menlijk de oorzaak van de
crash te vinden. De Hercules
heeft een uitstekende reputa
tie op het gebied van veilig
heid, wat „de kans op een
aanslag vergroot".
londen/anp - Het Britse parlement gaat de finan
ciën van kroonprins Charles onder de loep ne
men. Dat heeft de zondagskrant The Observer be
richt. Onlangs werd bekend dat Charles zijn sala
ris in elf jaar tijd met ongeveer 300 procent zag
stijgen, terwijl hij nauwelijks belasting hoeft te
betalen.
De inkomensstijging van 2,9 miljoen pond in
1993 naar 12 miljoen pond (bijna 17 miljoen eu
ro) vorig jaar, komt neer op een loonsverhoging
van 25 procent per jaar. In dezelfde periode ste
gen de lonen in Groot-Brittannië met gemiddeld
5 procent per jaar.
De prins ontvangt zijn inkomen van het hertog
dom Cornwall, dat hij op zijn 21ste verjaardag
cadeau kreeg van de koningin. Het hertogdom is
sindsdien uitgegroeid tot een zakenimperium
met een totale waarde van 460 miljoen pond, dat
4—
echter vrijstelling heeft van allerlei zakelijke be
lastingen.
Deze belastingvoordelen hebben de Britse belas
tingbetaler de afgelopen tien jaar naar schatting
meer dan 20 miljoen pond gekost, waarvan een
groot deel rechtstreeks in de zakken van de
troonopvolger is beland. Veel parlementariërs,
vooral van de regerende Labour-partij, zijn daar
verbolgen over en vinden dat het zakelijke impe
rium van de prins voortaan gewoon belasting
moet betalen.
Aanvankelijk bestond het hertogdom vooral uit
grote stukken land. De laatste jaren heeft Charles
daar volgens The Observer een groot aantal zake
lijke bezittingen aan toegevoegd in „sluwe trans
acties die het algemene beeld logenstraffen dat
Charles niet meer is dan een wereldverbeteraar
die met planten praat".
Prins Charles. Archieffoto: Reuters
De meeste Irakezen lieten zich
niet intimideren. Volgens een
officiële opgave ging 60 procent
naar de stemlokalen, die veelal
in schier onneembare vestigin
gen waren veranderd. Vooral
sji'ieten en Koerden maakten
massaal gebruik van de moge
lijkheid hun stem uit te bren
gen. De soennitische minder
heid, daartoe opgeroepen door
hun leiding, bleef in groten ge
tale weg.
Rond 14,2 miljoen Irakezen
hadden de mogelijkheid om
voor het eerst sinds de dicta
tuur van Saddam Hussein in
vrijheid een parlement te kie
zen. Ze kozen uit meer dan 100
lijsten 275 afgevaardigden voor
de Nationale Vergadering. De
Nationale Vergadering kiest een
driehoofdig presidium, dat een
minister-president aanwijst.
Verder moet deze vergadering
een nieuwe grondwet opstellen
waarover het volk zich naar ver
wachting in oktober mag uit
spreken.
Uit vrees voor aanslagen waren
alle grensovergangen en het
vliegveld van Bagdad gesloten,
ook was het de bevolking ver
boden met de auto de weg op
te gaan. Diesondanks heerste er
in grote delen van het land een
feestelijke stemming. Sommige
kiezers kwam op krukken, an
deren hadden vele kilometers
moeten lopen. Velen hadden de
grootste problemen met de in
gewikkelde kieslijsten, maar
miljoenen Irakezen wisten on
danks alle hindemissen de weg
naar de stemlokalen te vinden.
Velen juichten nadat ze hun
stem hadden uitgebracht.
Volgens de Amerikaanse presi
dent Bush zijn de verkiezingen
een klinkend succes. „De we
reld hoort de stem van vrijheid
Een gesluierde vrouw met betraande ogen toont haar in paarsblauwe inkt gedoopte vinger en een kaart
met het opschrift 'Verkiezingen Irak'. Zij bracht gisteren in de Jordaanse hoofdstad Amman haar stem
uit. In totaal hebben 250.000 Irakezen in het buitenland gestemd. In Nederland zijn vrijdag, zaterdag en
gisteren naar schatting 13.800 Irakezen gaan stemmen. Foto: Reuters/Ali Jarekji
vanuit het centrum van het
Midden-Oosten." De datum
van terugtrekking van de Ame
rikaanse troepen uit Irak is nog
onduidelijk, maar de VS zullen
doorgaan met het trainen van
Irakese veiligheidstroepen zo
dat Irak op eigen benen kan
staan, zo verzekerde de Ameri
kaanse president.
Ook EU-buitenlandcoördinator
Solana feliciteerde de Irakezen
met hun 'moed en vastbera
denheid'. VN-topman Kofi An
nan noemde iedereen die zijn
stem heeft uitgebracht, moedig.
De Britse premier Blair noemde
de verkiezingen een „klap,
recht in het hart van het inter
nationale terrorisme." Buur
land Iran zei bij monde van een
parlementslid dat de verkiezin
gen een grote stap naar een on
afhankelijk volk zijn. Arabische
landen toonden zich wat af
wachtend en willen vooral de
officiële uitslag afwachten.
Pagina Buitenland:
Meer over de verkiezingen