Van Wissen belooft vrolijkheid
KUNST CULTUUR
Mojo neemt gas terug na 'roerig jaar 2004'
Nederland als
varkensfabriek
Ingetogen start van filmfestival
R7
Kiehr bewaart het
lekkerste voor het laatst
Laptop of flop?
Kikker als trouwe huisgenoot
donderdag 27januari 2005
tiam verslaat
|Da Vinci Code
•am - Het is John Gris-
•lukt. Hij heeft Dan
van de eerste plaats op
ikellerlijst weten te verja-
ïet zijn nieuwe boek 'De
.Dan Brown staat met zijn
)a Vinei Code' al sinds 53
J'ij in de top zestig van best
-,0, chte boeken, waarvan niet
er dan 22 weken op de
00 plaats. De bestsellerlijst
aseerd op de verkoopre-
en van 300 boekwinkels.
ee Irown staat met zijn 'De
nci Code' nu op twee,
hij bezet met 'Het Bernini
erie' °°k de vierde plaats
'Het Juvenalis Dilemma'
)a! fde. Eind vorig jaar brak
jnjn al alle records door de
«vier plaatsen van de best-
VTI jjst te bezetten.
op 13 juli
ederland
rdam - Concertorganisa-
Djo heeft officieel bekend-
ikt dat U2 op 13 juli een
ee rt geeft in de Amsterdam
De kaartverkoop voor
1 ncert op Nederlandse bo-
egint zaterdag 5 februari
,00 uur.
ee
1 tden Film
ile|r 'Erik'
rag - De jeugdfilm 'Erik
Klein Insectenboek'
ijn 100.000ste bezoeker
JJken en wordt daarom be-
1 met een Gouden Film.
1 naar het gelijknamige
n an Godfried Bomans
december in Nederland
•acht en draait nog
in 81 bioscopen.
else verfilming
j'Kaas'
indf*0AM - Uitgeverij Athe-
-Polak Van Gennep en
ie productiemaatschap-
oting Pictures hebben
nstemming bereikt over
op 'Cheese', of-
Bas' van Willem Elsschot.
^tiatief kwam van actrice
laxendale, die de Engel-
üing van 'Kaas' had gele-
daarvan zo onder de in-
akte dat ze onmiddellijk
t zocht met de uitgeverij,
lale, met haar man eige-
in het filmbedrijf, is be
an haar rollen in onder
lold Feet' en 'Friends',
verscheen in 1933 en
'olgens de uitgeverij nog
d herdrukt. Het boek is
twintig talen vertaald,
komt op zijn vroegst
ee jaar in de bioscopen.
|d
ht krijgt
I Brunahuis
Utrecht krijgt een
unahuis. Het huis biedt
ak aan circa 2000 origi-
twerpen van de Utrecht-
nker van het wereldbe-
kinderstripfiguurtje
Het Brunahuis komt in
id tegenover het Cen-
useum in de Utrechtse
stad. De opening staat
jaar gepland.
s opbrengst
ctie Besnyö
•Dam - Een collectie fo-
de in 2003 overleden
ndse fotografe Eva Be
eft dinsdag tijdens een
>ij Sotheby's in Amster-
eemaal de verwachte
;st gehaald. De 39 fo-
Besnyö zelf en van
iten, brachten bij elkaar
7.000 euro op en gingen
boven de richtprijzen
land. Duurste foto was
van Henri Cartier-Bres-
1933, die op 78.000 euro
(eslagen voor een Ame-
koper. Op de foto zijn
e jongens in het puin te
QÏocker
«pop
nger Joe Cocker is
[gd voor de 25ste editie
iop in Weert. Cocker
Tzaterdag 2 juli, na de
pdse band De Dijk en
(1 nog nader vast te leg-
liiter. Eerder werd be
lt Iron Maiden de
jt zal zijn op zondag 3
'oorverkoop voor zon-
ïgonnen. Tickets voor
2 juli en passepartouts
naf zaterdag 19 febru-
l)p zijn.
'Madonna vroeg honderd euro per kaartje, dat vonden wij veel te veel'
delft/gpd - Mojo Concerts
maakt dit jaar een pas op de
plaats na een roerig 2004. Vol
gens algemeen directeur Dick
van Zuylen gaat de Delftse con
certorganisator zich meer con
centreren op de 'core business':
het boeken van bands en het
organiseren van festivals en
zo'n 140 concerten per jaar.
Mojo verkoopt jaarlijks in totaal
zo'n 1,2 miljoen kaarten, goed
voor een omzet van 75 miljoen
euro.
Na een 'euforisch' 2003, waarin
volgens Van Zuylen alles in
goud veranderde wat Mojo
aanraakte, kwam een kentering
in 2004. „We hadden een inval
van de Nederlandse Mededin
gingsautoriteit, er was ook spra
ke van een forse reorganisatie
en er waren een paar flinke fi
nanciële zeperds." Zo mislukte
het urban festival in Rotterdam
en was er een tegenvallende
kaartverkoop voor Pinkpop en
Lowlands. Mojo gaat wel door
met het urban festival. Van
Zuylen: „Waarom niet? Low
lands en Het Feest van Sinter
klaas waren in het begin ook
een lijdensweg."
Mojo zal zijn vingers niet bran
den aan projecten waarvan het
risico niet goed in te schatten
is. „We zijn onlangs benaderd
om hier in Nederland de Bolly
wood Oscaruitreiking te organi
seren. Dat doen we niet. Het
gaat om een eenmalig evene
ment, zodat we geen kans heb
ben om gemaakte fouten in een
volgende editie te herstellen.
Bovendien hebben we geen
verstand van Indiase filmster
ren."
Dit jaar zijn het Arena-concert
van U2, Fields of Rock in Nij
megen, Pinkpop en het laatste
North Sea Jazz in Den Haag de
belangrijkste evenementen,
zegt Leon Ramakers. „Verrast
zijn we door de interesse, voor
het concert van Queen. We
worden knettergek gebeld."
Ramakers vindt de kritiek op de
hoge prijs van concertkaartjes
deels terecht. Volgens hem
moet aan zowel de artiest als de
fan recht worden gedaan en
daar spant Mojo zich ook voor
in. „Madonna vroeg voor haar
optreden in het Gelredome
honderd euro per kaartje. Dat
vonden wij veel te veel. We
hebben het omlaag weten te
praten naar 86 euro. De kaartjes
waren binnen twee uur uitver
kocht!"
vervolg van voorpagina
den haag/gpd - Driek van Wis
sen volgt Gerrit Komrij op als
Dichter des Vaderlands. Dat
werd gisteravond, aan de voor
avond van de Nationale Gedich
tendag, bekendgemaakt in het
televisieprogramma De Avond
van het Gedicht.
De Groningse dichter (61) be
loofde nadat hij was gehuldigd
door zijn voorganger ad interim
Simon Vinkenoog 'iets meer' te
dichten dan zijn voorgangers.
„Ik denk aan de val van het eer
ste kabinet Wilders", somde hij
potentiële onderwerpen op,
„de troonsbestijging van Wil-
lem-Alexander, de weer verlo
ren finale tegen Duitsland bij
het WK en de opheffing van het
Elfstedencomité. Want er komt
nooit meer een Elfstedentocht,
dat is zeker."
Voor de uitverkiezing van de
Dichter des Vaderlands werden
ruim zevenduizend stemmen
uitgebracht via internet, de
krant en in bibliotheken. Op 2
januari sloten de stembussen.
De uiteindelijke topdrie be
stond uit Van Wissen, Ilja Leo
nard Pfeijffer en Elly de Waard.
Maar de procedure, georgani
seerd door Poetry International,
NRC Handelsblad, de Konink
lijke Bibliotheek, de NPS en de
stichting Poëzieclub, verliep op
z'n minst rommelig. Toen de
kandidaten, een lijst van 72
dichters, werden voorgesteld
bleek een aantal van hen niet
op de hoogte van zijn of haar
kandidatuur. Daarna kwamen
persoonlijke gegevens van
stemmers via de website dich-
terdesvaderlands.nl op straat te
liggen, inclusief namen, tele
foonnummers, geboortedatum
en stemvoorkeur.
Er bleken ook nog fictieve
stemmers te zijn (Sinterklaas,
Stoomboot IA te Almere) en
sommige kandidaten hadden
op zichzelf gestemd. Het ru
moer leidde in december tot
een brief van een groep dich
ters en poëzieliefhebbers waar
in het kabinet werd gevraagd
een onafhankelijke commissie
muziek recensie
Susanne Lammers
Concert: Eundice; werken van Telemann,
Pergolesi, Vivaldi en Haydn door het
Orkest van de Nederlandse
Bachvereniging o.l.v. Johannes
Leertouwer. M.m.v. Maria Christina Kiehr
(sopraan) en Marten Root (traverso).
Gehoord: 26/1, Stadsgehoorzaal, Leiden.
Liefde, dood en kunst zijn de
kernthema's van de Orpheus-
mythe en de Nederlandse
Bachvereniging wijdt zich er
een heel seizoen aan, met lezin
gen, cursussen, een tentoon
stelling en natuurlijk concerten.
De vrouw door wie het allemaal
zo tragisch afliep, wordt na
tuurlijk niet vergeten en het
concert rond Euridice, de ge
liefde van de dichter-zanger,
die stierf door een adderbeet,
en die door haar man net niet
kon worden teruggehaald uit
het dodenrijk, biedt verrassend
'nieuwe' oude muziek. Op het
programma staan een cantate
van Pergolesi, aria's uit opera's
van Telemann en Haydn; en
een concert van Vivaldi en een
symfonie van Haydn, beide iets
losser verbonden met het Euri-
dice-thema.
Het orkest speelt onder Johan
nes Leertouwer klein, precies
en gracieus met veel aandacht
voor details en een doordachte
dynamiek. Herhalingen worden
vaak echo's, melodieuze lijntjes
worden steeds opnieuw subtiel
aangelicht.
Maar het grote gebaar ont
breekt een beetje. Leertouwer
wil zo nadrukkelijk niet zijn vi
sie opdringen, dat de muziek
soms maar nauwelijks tot spre
ken komt. Het blijft mooi en
beheerst, maar een grote ge
dachte maakt er zich niet mees
ter van. Dat laat zich het meest
voelen in de Symfonie nr. 44
van Haydn en in 'La Notte', het
concert voor strijkers en fluit
van Vivaldi, waarin Marten
Root een weinig krachtige
hoofdrol speelt.
Sopraan Maria Christina Kiehr
zingt Telemanns wanhopige
aria's van de boze rivale Orasia
nog vlak en onbewogen. Haar
stem steekt koud af bij de intie
me en wondermooie begelei
ding door cello en theorbe.
Maar zij vindt zichzelf en de
vereiste passie in de cantate
'Orfeo' van Pergolesi. Haar
stem lijkt hier wat voller en
donkerder en ze zingt met meer
urgentie.
Het lekkerste bewaart Kiehr
echter voor het laatst; in de
sterfscène van Euridice uit de
opera 'L'anima del filosofo' of
'Orfeo ed Euridice' van Haydn
schildert ze eerst heel licht en
kaal de verwarring en de angst
van de door de adder gebeten
Euridice, om dan stervend haar
laatste lieve woordjes tot Or
pheus te richten. Bijna stame
lend gezongen, met een on
voorstelbare teerheid langzaam
wegzinkend in het strelend
zacht ondersteunende orkest.
Simon Vinkenoog (rechts) feliciteert de nieuwe 'dichter des vaderlands' Driek van Wissen. Foto: GPD
in te stellen. Het verzoek werd
niet gehonoreerd.
Driek van Wissen had een vol
gens Prinsen 'Amerikaanse ver
kiezingscampagne' gevoerd,
compleet met flyers, pennen
met gedicht en - minder voor
barig dan de dichter vreesde -
postzegels. Hij bleek al na de
eerste week verreweg de meeste
stemmen te hebben vergaard,
met Ilja Leonard Pfeijffer ook
toen als runner-up. De voor
sprong van Van Wissen was zo
groot, dat de woede van tegen
kandidaat Joost Zwagerman
werd gewekt. Hij noemde Van
Wissen vorige week 'een rijme
laar met een biedermeier
broek'. Zwagerman hield giste
ren een pleidooi om de volgen
de Dichter des Vaderlands te la
ten kiezen door een groep
hartstochtelijke lezers van poë
zie, dichters en critici.
„Ik denk dat ik toegankelijke
gedichten schrijf', zei Van Wis
sen zelf, die elke zaterdag al een
actueel gedicht publiceert in
het Dagblad van het Noorden.
„En ik denk dat ik ook wel wat
vrolijkheid kan brengen."
De Dichter des Vaderlands
wordt voor vier jaar benoemd
en heeft tot taak minstens vier
keer per jaar een gedicht te
schrijven bij een (internationa
le gebeurtenis van 'culturele,
politieke, sportieve of maat
schappelijke aard' naar keuze.
Het honorarium is een eenma
lig bedrag van 5000 euro, be
stemd voor de aanschaf van
een kunstwerk.
Mijn laptop is noodlottig voor mijn zaad
Want als ik daarmee op mijn schoot ga zitten
Dan schijnt dat ding mijn scrotum te verhitten
Waardoor mijn sperma lelijk wordt geschaad.
Dus neem ik ook geen dames meer op schoot,
Want dan gaan vast nog veel meer zaadjes dood.
(Geschreven door Driek van Wissen op 11-12-2004 naar aan
leiding van het bericht dat volgens onderzoekers een laptop
op schoot schadelijk is voor het sperma van mannen)
theater recensie
Dick van Teylingen
Voorstelling: De varkensfabriek. Idee,
tekst en spel: Karim el Guennounl en
Mohammed Azaay. Regie en
tekstbijdragen: Leopold Witte. Gezien in
het LAKtheater op 26 januari.
Het is een bekend verhaal: zo'n
dertig jaar geleden werkten er
heel wat Marokkanen in de
vleesindustrie omdat Nederlan
ders liever schoner werk zoch
ten. Ook de vader van Moham
med Azaay heeft zo'n achter
grond. In een interview zei zijn
zoon: 'De taal leren spreken?
De cultuur leren begrijpen?
Daar was helemaal geen tijd
voor. Hij moest zijn werk doen
en verder niet denken dat hij
erbij hoorde. Daar is het vol
gens mij misgegaan.'
Het is Azaay junior en Karim el
Guermouni inmiddels wel heel
aardig gelukt om Nederland te
begrijpen. Ze vatten een deel
van de samenleving zelfs sa
men in een voorstelling van een
uur: in De varkensfabriek jagen
ze er in hoog tempo heel wat
multiculturele thema's door
heen. Vooroordelen (van alle
kanten), alledaags racisme, ge
weigerd worden bij de disco,
het quasi-begrip van Nederlan
ders, de idiote gewoonte om
een hond als huisdier te heb
ben, om er maar een paar te
noemen. De varkensfabriek
staat model voor de Nederland
se samenleving, en dat is niet
onaardig bedoeld. „Varkens
zijn eigenlijk heel lieve, zacht
aardige beesten."
Azaay en El Guennouni spelen
samen zestien rollen: Turken,
Surinamers en Marokkanen in
de fabriek, het meisje Lonneke
waar Karim verliefd op is en
haar ouders. Allemaal hebben
ze zo hun eigen kijk op de mul
ticulturele samenleving. In een
slim verhaal komt dat aan de
orde: de vriendschap van Karim
en Mohammed in de fabriek
gaat over omdat de een een
aardige jongen is en de ander
een klootzak.
Oké, het verhaal is nogal sche
matisch en schuwt het senti
ment niet, maar Azaay en El
Guennouni spelen hun typetjes
goed, snel en met veel humor.
Ze spreken overtuigend Suri
naams, bekakt, Turks, alge
meen beschaafd en Marok
kaans Nederlands. En mafia-
Italiaans, als het zo uitkomt. De
varkensfabriek is de uitgebreide
versie van een voorstelling die
ze voor het zomerfestival de Pa
rade maakten, en daar hebben
ze duidelijk veel van opgesto
ken. Als je buiten theater
maakt, moet je je permanent
verzekeren van de aandacht
van het publiek. Ook binnen
kost ze dat geen moeite.
IN MEMORIAM
Rotterdam - Het ging er sober
aan toe, gisteravond bij de ope
ning van het Rotterdams Film
festival (IFFR) in Pathé. De vro
lijke bubbelende bellen in de
champagneglazen konden niet
voorkomen dat de feeststem
ming onder de 1500 genodig
den werd getemperd door iets
van rouw. In haar openingstoe
spraak noemde Sandra den Ha
mer man en paard. Zij stond stil
bij de moord op Theo van
Gogh, in Rotterdam beschouwd
als 'een vriend van het festival'.
Den Hamer noemde het triest
en verontrustend dat er 'een
klimaat heerst van angst en
dreiging, waardoor we niet alles
kunnen laten zien wat we wil
len'. Ze zei dat het IFFR deson
danks „blijft kiezen voor uitge
sproken meningen, afwijkende
inzichten, artistieke kwaliteit en
vernieuwing".
Producent Gijs van de Westela-
ken durfde aanvankelijk ook
zijn nek uit te steken met een
besloten vertoning van de film
Submission. Maar hij kwam er
op terug nadat autoriteiten
hem waarschuwden dat die be
slissing zijn veiligheid in gevaar
kon brengen.
De PvdA-kamerleden Van
Heemst en Dijsselbloem deden
gisteren een poging alsnog een
vertoning mogelijk te maken.
Ze deden dit in een schriftelijk
verzoek aan de Rotterdamse
burgemeester Opstelten. Bij
monde van zijn voorlichter liet
de burgemeester echter weten
dat hij niet heeft nagelaten een
vertoning mogelijk te maken.
„Wij zijn bereid de voorstelling
te bewaken. Maar het is uitein
delijk natuurlijk aan de produ
cent om te bepalen of hij zijn
film durft te vertonen."
De komende tien dagen nemen
filmmakers en -liefhebbers be
zit van Rotterdam. Tijdens het
Internationaal FilmFestival
Rotterdam (IFFR) staan 750
speelfilms, documentaires en
korte films op het programma.
De dinsdag op 81-jarige leeftijd overleden
Max Velthuijs was al 66 toen hij wereldbe
roemd werd met Kikker. Hij was illustrator
geweest, grafisch ontwerper en tekenaar.
Maar zo rond zijn zestigste kwam er een
dag dat hij dacht: nu ga ik alleen nog maar
doen wat fle wil. En dat was prentenboeken
maken. Het eerste boek dat hij tekende en
schreef was 'De jongen en de vis' geweest,
in 1972, en in 1986 had hij een Gouden
Penseel gewonnen voor 'Kleinmannetje
vindt het geluk'. En toen kwam, in 1989,
zijn eerste Kikker: 'Kikker Is Verliefd'.
Van zijn boeken zijn er miljoenen verkocht,
ze zijn in 27 talen verschenen en bekroond
met Gouden Penselen, Zilveren en Gouden
Griffels, Vlag en Wimpel en de E. du Per-
ronprijs. Hij was, na Annie M.G. Schmidt,
de tweede Nederlandse kinderboekenau
teur die de Hans Christian Andersenprijs
kreeg - de Nobelprijs van de jeugdlitera
tuur. Hij vond het prachtig, zei hij vorig
jaar. „Maar het gaat me niet om prijzen.
Het gaat erom dat er iets inm'n hoofd zit
dat ik zo zuiver mogelijk wil overbrengen
en waarvan kinderen en ouderen genie
ten."
In totaal verschenen twaalf Kikkerboeken,
een dertiende was in de maak. Geen enkel
boek was in zijn ogen perfect, hij bleef tot
zijn dood wachten op hét boek. „Ik voel me
meer tekenaar dan schrijver. De tekst is zo
klaar. Tekenen is het grote gevecht. Een te
kening, daar moetje helemaal doorheen."
De wereld van Kikker is klein en overzich
telijk. Altijd dragen de dierenverhalen een
deugd uit; behulpzaamheid, spaarzaam
heid, tevredenheid, zorgzaamheid, nede
righeid, eerlijkheid. Dat moralistische legde
hij er niet bewust in, zei hij, hij hield niet zo
van boodschappen. Maar het gebeurde
vanzelf, en later zag hij de verborgen bete
kenis zelf ook wel. „En achteraf hoop ik wel
dat het invloed zal hebben op kinderen.
Max Velthuijs (1923-2005)
'Kikker en het vogeltje' is ook nooit bedoeld
om kinderen te leren omgaan met de dood,
maar zo wordt het wel gebruikt. Ik wilde
gewoon een verhaal schrijven over Kikker
die een dood vogeltje vindt."
Max Velthuijs werd op 22 mei 1923 geboren
in Den Haag als nakomertje in een onder
wijzersgezin. Hij volgde de Academie voor
Beeldende Kunsten in Arnhem, die hij door
de oorlog niet kon afmaken. Hij werkte als
grafisch ontwerper voor bedrijven, gaf een
aantal jaren les aan de kunstacademie in
Den Haag. En hij had, zei hij vorig jaar, al
tijd het idee gehad dat hij een zorgeloos le
ven had geleid. .Alles ging mij voor de
wind. Als ik echter de biografie van Joke
Linders over mezelf lees, is mijn leven hele
maal niet zo gemakkelijk geweest."
Linders' boek, 'Ik bof dat ik een kikker ben'
(2003), werkte voor hem als een soort the
rapie. Toen hij alles op een rijtje zag, dacht
hij: Ik moet toch beter opletten. „Ik ben te
goed van vertrouwen geweest in mensen.
Dat vertrouwen is beschaamd. Zo ben ik:
goedgelovig. Ook in mijn communistische
tijd geloofde ik in een betere wereld. Daar
was ik heel naïef in. Maar zonder goedgelo
vigheid had ik Kikker niet kunnen maken."
Sinds de mensen door Linders' biografie
wisten dat 'Kikker is bedroefd' over hem
ging, zei hij, deden ze nóg aardiger tegen
hem.
Linders begon aan haar boek toen Velthuijs
in scheiding lag met zijn t*èede \touw, die
hem na 27 jaar voor een ander had verla
ten. Dat was het ergste wat hem was over
komen, zei hij. „Bij alle andere tegenslagen
kon ik altijd nog doorwerken, dat was mijn
redding. Toen mijn vrouw wegging, was ik
helemaal geblokkeerd. Ik kon niet meer vrij
tekenen of schilderen." Het was dat zijn
uitgever en lezers aandrongen op nieuwe
Kikkerverhalen, anders was er geen boek
meer verschenen.
Hij bleef achter met zijn tweede zoon van
toen 14. Toen zijn ex-vrouw bij de schei
ding aanspraak maakte op de originele te
keningen van Kikker, besloot hij ze - bij zijn
dood - aan het Kinderboekenmuseum te
schenken. Uiteindelijk werd er drie jaar ge
procedeerd en werd een afkoopsom vast
gesteld die Velthuijs in tien jaar moest af
betalen. Kikker was van hém, zei Velthuijs
moegestreden.
Ondanks zijn hoge leeftijd voelde hij zich
niet vrij om met zijn Kikkerboeken te stop
pen. „De invloed van buiten is groot. Dan
klopt mijn uitgever aan, dan weer krijg ik
briefjes van scholen. Ik zou ook niet weten
wat ik anders zou moeten doen. Tekenen is
mijn leven. En Kikker is een hele trouwe
huisgenoot."
Madonna: om weten te praten. Foto: EPA
De komende tien dagen nemen filmmakers en -liefhebbers bezit van Rotterdam. Foto: ANP
