'Denken aan pensioen is ongezond'
KUNST CULTUUR
Oud-docente ROC Leiden in AKO-jury
irandgevaar: werk waar
vonken vanaf springen
Gistend vat vol tegenstrijdigheden
Op zijn manier
Herman van Veen viert zestigste verjaardag met theatertournee
Marokkaanse kunstenaar bedreigd
de With
Een scène uit de voorstelling 'Ik' van Ork?ter. Publiciteitsfoto
theater recensie
Dick van Teylingen
Voorstelling: 'Ik' door Orkater Idee en
tekst: Geert lageveen en Leopold Witte.
Muziek: Beppe Costa. Regie: Gijs de
Lange. Gezien: 14/1, Schiedam. Te zien:
22/1, Leidse Schouwburg.
'Madame Bovary, c'est moi.'
Orkater nam die uitspraak seri
eus, en maakte 'Ik'. Plaats van
handeling: het hoofd van Gus-
tave Flaubert.
Flaubert (1821-1880) vereenzel
vigde zich met zijn romanper
sonages. Of in elk geval met zijn
beroemdste: Emma Bovary, ge
trouwd met een plattelands-
dokter; het vleesgeworden ge
brek aan opwinding in een
hartverscheurend saai Nor-
mandisch dorpje. Zij wilde
groots en meeslepend leven,
maar ze kreeg klein en truttig,
vluchtte in minnaars en schijn
werelden en kwam smartelijk
aan haar einde.
Flaubert wilde eigenlijk allebei:
rust ep actie, woeste liefdes
avonturen en werken als een
kluizenaar. En dat dwangmatig
zwoegen op zijn boeken verge
leek hij dan weer met pianospe
len met loden kogels op zijn
knokkels. Hij noemde zichzelf
een hystericus; vandaar ook
zijn identificatie met zijn be
roemdste heldin.
Dit gistende vat vol tegenstrij
digheden is in 'Ik' verbeeld
door zes acteurs. Beppe Costa
is een besluiteloze Flaubert,
met om hem heen vertegen
woordigers van zijn uiteenlo
pende kanten: het opgewonden
standje Leopold Witte in een
wit hemd met lange benen op
naaldhakken, Geert Lageveen
als een coole man met bakke
baarden, de grillige Emma
(weer een prachtige rol van Ta-
mar van den Dop). Ze spelen
passages uit Madame Bovary
en geven je een impressie van
Flauberts eindeloze en onzeke
re gepolijst aan zijn stijl. Als zijn
geliefde Louise Colet (Margöt
Ros) komt vragen of hij einde
lijk een knoop wil doorhakken,
barst het koor van stemmen en
tegenstemmen helemaal los.
Wat niet het ideale voorspel is.
Louise verdwijnt snikkend.
Flauberts geesteddnd Emma
wint het van zijmKinnares van
vlees en bloed.
De makers van 'Ik' kun je de
historische afdeling van Orkater
noemen. Costa, Lageveen en
Witte maakten eerder 'Conijn
van Olland' en 'De gouden
eeuw'. Omdat ze niet voor de
Geert Makken van het vader
lands theater willen doorgaan,
hebben ze 'Ik' ontdaan van his
torische verwijzingen (alleen de
mooie kleding van Carly Eve
raart herinnert daar soms aan).
Ook de muziek is van deze tijd;
computergeluiden en -ritmes
gaan samen met instrumenten
als trombones, klarinet en cello.
Zoals altijd bij Orkater gaan
muziek en spel mooi samen,
maar er is één hoogtepunt. De
jonge multi-instrumentaliste en
zangeres Maartje Teussink en
Tamar van den Dop spelen
daarbij glansrollen. Als er een
prijs was voor het indrukwek
kendste toneelmoment van het
jaar, zou de sterfscène van Em
ma Bovary hoge ogen gooiep.
«R - Dichters en rap-
nen op 28 januari - en
t s gisteren abusievelijk
rmeld vanavond -
uit eigen werk of rap-
openbare bibliotheek
lorp. Deze avond staat
ten van de Gedichten-
ior de zesde keer
louden. Opgeven kan
T-5890849.De dicht-
itie duurt van 19.00 tot
De openbare biblio-
'estigd aan de Cor
"3.
Christa Fontein uit Voorschoten treedt toe tot select gezelschap
door Theo de With
voorschoten - De eerste niet-beroeps-
lezer in de jury van de AKO-Literatuur
prijs is oud-docente Christa Fontein uit
Voorschoten. Zij was tot afgelopen sep
tember als docente Nederlands en lite
ratuur verbonden aan het ROC Leiden.
Voor het eerst is de jury van de prestigi
euze literaire prijs uitgebreid met een le
zer. Gewoonlijk bestaat een jury uit lite
ratuurcritici en een prominente Neder
lander als voorzitter. De AKO-jury wordt
dit jaar geleid door WD-coryfee Hans
Dijkstal uit Wassenaar. Verder zitten er
vijf recensenten van kranten, tijdschrif
ten en tv-stations in de leescommissie.
Christa Fontein won in 2003 de VPRO-
Gids Literatuurquiz en bij die gelegen
heid werd ze door hoogleraar Frits van
Oostrom uitgeroepen tot 'Lezer des Va
derlands'. ,,Op die manier is het balletje
gaan rollen", zegt de 61-jarige Voor-
schotense. „Hij zit ook in de organisatie
van de AKO-Literatuurprijs en heeft daar
mijn naam geopperd. Blijkbaar werd het
een goed voorstel gevonden om ook
eens iemand die niet beroepsmatig leest
in de jury te benoemen."
Christa Fontein is nog niet met het jure
ren begonnen. De doos met boeken
wordt half februari op haar huisadres af
geleverd. „Er worden door uitgevers
soms wel driehonderd boeken ingezon
den. Elk boek moet minstens door twee
juryleden zijn gelezen. Ik verwacht dus
minimaal honderd boeken te lezen."
Na deze eerste leessessie wordt er in au
gustus een longlist bekendgemaakt. De
boeken op deze lijst moeten alle juryle
den lezen. Dat resulteert in september
in een shortlist.
De oud-docente, die sinds half jaren ze
ventig bij het ROC Leiden en zijn voorlo
pers heeft gewerkt, zegt uiterst verbaasd
te hebben gereageerd op het verzoek in
de jury plaats te nemen. „Toch heb ik er
nauwelijks over hoeven nadenken. Het
lijkt me leuk en ik heb momenteel tijd
genoeg. Ik verheug me erg op het lezen
en ook op het feit dat er daarbij iets van
je geëist wordt."
Herman van Veen geeft tegen de skyline van Rotterdam een persconferentie. „Ik geloof niet in inspiratie, zoals ik ook niet geloof in fantasie."
Foto: CPD/Jaap Rozema
door Dijlan van Vlimmeren
Rotterdam - Het feestvarken
hecht er niet zoveel belang aan.
Maar het meetapparaat dat de
samenleving in zijn ogen is,
vindt getallen wel belangrijk en
dus promoot Herman van Veen
zijn zestigste verjaardag als re
den voor een tournee langs een
aantal grote theaters in Neder
land, Vlaanderen en Duitsland.
„Ik geloof niet zo in ouderdom.
Ik geloof wel in slijtage."
Op 14 maart wordt Herman van
Veen zestig. Bovendien zit hij
veertig jaar 'in het vak'. Aanlei
ding genoeg voor een serie
voorstellingen in achtereenvol
gens de Koninklijke Schouw
burg in Den Haag, het nieuwe
Luxor Theater in Rotterdam en
het Koninklijk Theater Carré in
Amsterdam. Verder is de man
achter de hits Hilversum 3, An
ne en Opzij, Opzij, Opzij eregast
op de Nekka Nacht in het
Sportpaleis in Antwerpen en
geeft hij twee verjaardagscon
certen in het Duitse Xanten. De
verjaardag viert de entertainer
'met vrienden en collega's' in
de schouwburg van zijn ge
boortestad Utrecht.
De jubileumshows zijn geen
overzicht of compilatie van zijn
grootste successen. „Ik voel
niets voor een retroperspec-
tief." Wat kan het publiek de
komende weken dan wel van
hem verwachten? „Mijn ge
schiedenis vertelt wat er te ver
tellen valt. Ik geloof dat daar
veertig jaar garantie op zit."
Over de inhoud laat de geënga
geerde zanger/tekstschrijver
nog weinig los. Hij laat die van
het moment afhangen. „Van
middag had ik een gesprek met
een journalist met een spier
ziekte. Hij vertelde dat in de
Nederlandse samenleving
steeds minder budget is voor
mensen, van wie het tempo la
ger ligt dan gemiddeld. Als ik
vanavond zou spelen, zou dat
een onderwerp zijn."
'Inspiratie' zegt hij niet uit dit
soort gesprekken te halen. „Ik
geloof niet in inspiratie, zoals ik
ook niet geloof in fantasie. Het
is een herinnering, een waar
achtigheid eigenlijk."
Eén ding staat echter wel vast:
de in 2003 overleden Willem
Wilmink is een factor in zijn ko
mende theatertournee. „Hij
was een van mijn allerbeste
vrienden. Met hem is 'een stuk
communicatie' weggevallen. Ik
had aan hem een toets."
Herman van Veen zegt zich een
jongeman te voelen met veel
ervaring. „Ik plan mijn dood
over pakweg zestig jaar. Ik zal
niet sterven op het podium, zo
als Tommy Cooper, maar in
bed. Met niemand erbij. Het le
ven is mij goedgezind. Gene
tisch ben ik van goede struc
tuur en ik heb een talent. Ik ben
een gelukkig man die in staat is
te doen wat hij het liefste doet,
namelijk zingen. Zingen om het
zingen."
Na veertig jaar ervaart hij op
het podium nog altijd 'het ge
luksgevoel'. „Ik was een jaar of
vier en uitgenodigd voor een
verjaardagsfeestje. De vader
van het jarige meisje had een
fietswinkel. Achterin in de zaak
stond een biljart. Op een goed
moment kreeg ik een kransje
van pinksterbloemen op mijn
hoofd gezet en mocht ik op het
biljart een liedje zingen. Gewel
dig vond ik dat. Het geluksge
voel dat ik toen had, wilde ik
behouden."
„Ik ontken niet ooit met tegen
zin aan een voorstelling te zijn
begonnen. Die tegenzin was te
wijten aan vermoeidheid. Een
sleur is mijn werk na veertig
jaar nog altijd niet. Als het een
sleur zou worden zou ik er nog
tijdens een voorstelling mee
stoppen. Pensioen? Daar denk
ik niet aan. Dat zou namelijk
ongezond zijn."
Herman van Veen, 17 t/m 19
februari, Koninklijke Schouw
burg, Den Haag; 22 februari
t/m 12 maart, Luxor Theater,
Rotterdam; 22 maart t/m 24
april, Koninklijk Theater Car
ré, Amsterdam. Op zondag 30
januari werkt Van Veen mee
aan een benefiet in de Leidse
Schouwburg. Meer informatie:
www.hermanvanveen.nl.
NOODZAKELIJK KWAAD
Amstelveen - De Marokkaans-
Nederlandse kunstenaar Ra-
chid Ben Ali wordt bedreigd
sinds de opening van een ten
toonstelling van zijn werk in het
Cobra Museum in Amstelveen.
Zijn werk bestaat uit cartoones-
ke tekeningen, gemaakt na de
moord op Theo van Gogh,
waarmee hij een discussie los
wil maken over haatzaaiende
imams en extremisme binnen
de islam. Zo zijn er schilderijen
te zien van uit hun mond poe
pende imams en naakte man
nen en vrouwen met korantek
sten op hun lichaam.
Sinds het begin van de exposi
tie op 15 januari heeft Ben Ali
beveiliging en slaapt hij op een
ander adres. Op straat werd hij
achtervolgd door jongens die
teksten riepen in de trant van
'we krijgen je nog wel' en refe
reerden aan de moord op Van
Gogh. „Ik ben keihard wegge
rend", zegt Ben Ali.
Ben Ali zegt sprakeloos te zijn
door de bedreigingen. ,,Ik sta
achter wat ik doe. Ik blijf kunst
maken. Ik laat me niet intimi
deren door extreme idioten."
Het werk van de kunstenaar
komt deels uit de Nederlandse
en Marokkaanse cultuur en is
volgens hem vaak heftig, wreed,
bloederig, gewelddadig en ho-
mo-erotisch.De tentoonstelling
is nog te zien tot en met 6
maart. De expositie maakt deel
uit van het evenement 'Marok-
ko-Nederland 2005'.
bruikers Leids kunstcentrum Haagweg 4 exposeren
Janzen. Publiciteitsfoto
Hij stond erom bekend dat hij
het liefste zijn zaakjes alleen re
gelde. Aan bemoeienis van bui
tenafhad hij een broertje dood.
De in het afgelopen jaar nog
plotseling en op te jonge leeftijd
overleden Dick Wansink runde
café The Duke, zijn andere be-
slomeringen en de door hem een
kwart eeuw geleden in het leven
geroepen Leidse
Jazzweek maar
op één manier -
namelijk op zijn
manier.
Dat luid zo zijn
voordelen. Zon
der dat iemand er
omkijken naar
had, kon de lief
hebber het hele
jaar door voor
jazz en blues te
recht op de hoek
van de Beesten
markt. Daar hield
de man die zijn
café noemde naar
zijn grote voor
beeld, Duke El
lington, elke
avond domicilie
tussen zijn enor
me collectie cd's
(13.000). In dat
huis met de luiken ook gaf hij
jazzmusici van allerlei pluima
ge een podium om hun kunsten
te vertonen. Het mes sneed zo
doende aan twee kanten. Als
stad moet je blij zijn met zo'n
tent.
Maar niet alleen de echte lief
hebber, ook de goegemeente
profiteerde mee van 's mans
passie voor muziek. De kleine
bromsnor zette 25 jaar geleden
eigenhandig de Leidse Jazzweek
op poten en bouwde die uit tot
een niet meer weg te denken
evenement. Grote namen als
Toots Thielemans, Chris Barber,
Mathilde Santing en Rosa King
trokken voorbij in de Stadsge
hoorzaal, Hooglandse Kerk en
Waag. Vooral de Kroegentocht
groeide uit tot een traditie. Ook
al hield je niet van jazz, je ging
in januari toch de straat op en
de borrelbus in. Gezellig was het
altijd en een onvertogen woord
viel er nooit. Jaarlijks hoogte
puntje op de kalender.
De kritiek van hen die recht in
de leer waren en vonden dat
Wansink met de jazz te veel op
zeker ging, te vaak met dezelfde
namen kwam en van vernieu
wing niet wilde weten, legde hij
achteloos ruuist zich neer. Inte
resseerde hem geen moer. Hij
dacht breed. Niet diep. Hij
dacht naarmate hij ouder werd
wel na over zijn opvolging. Zei
hij. Maar veel tijd besteedde hij
daar ook weer niet aan. Het
ging altijd goed in zijn eentje.
En op zijn manier.
Dat soleren bleek dus wel dege
lijk een nadeel toen Wansink in
2003 zwaar ziek werd. Niemand
wist waar de adressen waren, de
sleutels lagen en aan welke
touwtjes er getrokken moest
worden. De eenmansband van
Wansink had zo lang gespeeld
dat inhaken op die partituur
welhaast onmogelijk was. Zijn
onwil (of onkun
de) op het gebied
van delegeren
brak hier flink
op. Zodat er na
25 jaar en eigen
lijk zonder slag of
stoot een eind
kwam aan een
mooie traditie. In
2004 was er geen
Leidse Jazzweek
meer.
Wonder boven
wonder en bijna
letterlijk uit de
dood opgestaan
kwam Wansink
terug. Hij had een
jasje uitgedaan,
een flinke jas
zelfs. Maar hij
voelde zich pa
tent genoeg om de
draad in 2005
weer op te pakken. Hij had
grootste plannen. Die hij - van
zelfsprekend - ouderwets en op
zijn manier zou uitvoeren. Tot
dat het noodlot toesloeg. Zijn
verscheiden leek de definitieve
genadeklap voor de jazzweek te
zijn.
Maar zie: vanavond geeft Hans
Dulfer in De Waag zoals van
ouds de aftrap voor - wat nu
heet - Leiden Swingt. Twee jon
ge honden, Pepijn Hijdra en Je
roen Bos, zijn op het allerlaatste
moment op de trein gesprongen
die Wansink net weer in bewe
ging had gekregen voordat zijn
lichaam het voorgoed liet afwe
ten. Een krachttoer van jewelste,
want ze hadden nog maar een
paar weken de tijd.
Het haperde bij het duo aan
vankelijk wat in de communi
catie, het programma van de
Hooglandse Kerk kregen ze niet
rond en de lijst van artiesten is
nog) niet van het kaliber waar
mee Wansink op de proppen
kwam. Maar vanzelfsprekend
geen gezeur! Er valt de komende
tien dagen in Leiden op muziek
gebied genoeg te genieten en we
mogen allang blij zijn dat er
überhaupt nog een jazzweek is.
Dat is op de voorhand al prij
zenswaardig.
En is daarmee een ode aan de
kleine, grote Dick Wansink. Hij
deed het op zijn manier - laat
zij het op hun manier doen.
Geef ze wat tijd en er is goede
kans dat de jazzweek weer een
kwart eeuw vooruit kan.
complex aanwezig zijn. Verder
moesten binnen drie maanden
rookmelders worden aange
bracht, evenals extra verlich
ting en branddeuren. Als deze
maatregelen uitbleven, zou
sluiting onvermijdelijk zijn.
Als eigenaar van het pand trof
de gemeente Leiden echter de
belangrijkste veiligheidsmaat
regelen. Grote investeringen
wil de gemeente niet doen en
daarom gaat zij op zoek naar
een koper voor de voormalige
ambachtsschool. Voorlopig
blijft het complex dus open.
Omdat de schrik er goed in zat
bij de kunstenaars, vond Mi
chel van Dam dat een tegenre
actie niet kon uitblijven. Met
kunst.
Hij mobiliseerde bijna alle
kunstenaars die in Haagweg 4
hun atelier hebben. „Wij heb
ben de situatie aangegrepen
voor een positieve reactie in de
vorm van een expositie", stelt
Van Dam. „Er is met vurige
passie gewerkt, er zijn verhitte
discussies gevoerd en er is
werk gemaakt waar de vonken
vanaf springen."
De tentoonstelling wordt van
daag geopend met een nieuw
jaarsborrel. De titel is volgens
initiatiefnemer Michel van
Dam tweeledig: Brandgevaar
en Randgevaar. „Het brandge
vaar is duidelijk. Het randge
vaar is de kans dat Leiden wel
licht één van zijn belangrijkste
culturele centra kwijtraakt."
'B-Randgevaar', 21 januari
t/m .27 februari, Kunstcen
trum Haagweg 4, Leiden.
ital Janzen
t 'Het Beest'
dam - Chantal Janzen
lelie naast het Beest in
iwe musical 'Belle en het
ifwel 'Beauty and the
ran Joop van den Ende
producties. De musical
ney ging in april 1994 in
re op Broadway. Op 25
ber is de Nederlandse
re in Carré in Amster-
nzen speelt in 'Crazy for
ok was ze te zien in
mij de weg naar Hame
ellen, meneer?', '42nd
en 'Saturday Night Fe-
Kir de laatste productie
een Kraaijkamp Award.
ie 'Myjers'
$00 euro
De twee laatste kaarten
benefietvoorstelling
hem Myjer zijn samen
D euro verkocht. Dat
mt ten goede aan giro-
ir 555, voor de slachtof-
de zeebeving in Azië.
se Schouwburg ver-
tze twee kaarten, voor
telling die er zondag
left, per opbod via in-
herigens gaat de recet-
et optreden van de
ibaretier in zijn geheel
zelfde goede doel.
ling speelt
in musical
>am - De Vlaming Die-
bleyn wordt Jezus
in de musical 'Jesus
iperstar' van Joop van
e Theater Producties,
theaterseizoen. Het
evestigt dat Troubleyn
"fc keuze is voor de rol,
'%t dat de contracton-
Jelingen nog niet rond
■1 den Ende Theater Pro-
lenkt dat Troubleyn de
uitstraling heeft voor
ondere rol.
1 en Cleese
in in animatie
les - Oprah Winfrey,
ese en Julia Roberts
1 stemmen lenen aan
rolspelers van de nieu-
atiefilm 'Charlotte's
iberts krijgt de rol van
Charlotte, Winfrey is de
1 i gans Gussy, terwijl
1 de geanimeerde huid
uel het schaap kruipt,
s gebaseerd op het ge-
je kinderboek van E.B.
1952. Van het boek, in
vertaald, zijn 45 mil-
nplaren verkocht. In
im er ook al een teken-
euit.
RRECTIE
Het was een alarme-
fcricht. Twee maanden
I kregen de gebruikers
Leidse kunstcentrum
4 te horen dat het
^mplex wellicht moest
Reden: de brandge-
p situatie. De ergste kou
(ddels uit de lucht. Er
üjke maatregelen ge-
Toch heeft het er bij de
flink ingehakt. Zij
1 met de tentoonstel-
ndgevaar'.
weer was in novem-
trenger van het slechte
j Er mochten geen be-
meer worden toegela-
eerste verdieping en
felder. Ook mocht er 's
1 niemand meer in het
