R.E.M. is voorspelbaar onvoorspelbaar
KUNST CULTUUR
Pleuni Touw en Hugo Metsers nog altijd goed op elkaar ingespeeld
'Ik schilder waar ik zin in heb'
Nederlands Studenten Orkest
treft essentie van de muziek
Hommage aan Theo van Gogh
R9
Filmregisseur
Eddy Terstall
wil politiek in
Rechtbank
houdt zitting
in museum
woensdag 19 januari 2005
I Webber
theaters
- Componist en enter-
tmagnaat Andrew
èbber wil af van een
zijn theaterimperium,
èbber zou zeker vier
in Londen willen ver
leven andere theaters
s grote man achter de
i 'Cats' en 'Phantom of
ra' wel aan. Onduidelijk
e reden is voor de ver-
jewijden zeggen dat er
bod op tafel zou lig-
chet feit dat er moeilijk
te verdienen met klei-
iters speelt volgens in-
n rol.
liva Virginia
9 overleden
eles - De Amerikaanse
irginia Mayo, een van
ite filmdiva's van de ja-
n '50, is maandag na
ziekbed overleden,
erf aan een longontste-
iartfalen. Ze is 84 jaar
n. In totaal speelde de
met de groene ogen in
145 films, tegenover
nen als Paul Newman,
caster, Kirk Douglas en
lid Reagan. Verder was
veel tv-series.
we bundel
engedichten'
- Na hun bloemle-
gedichten' van vorig
het vrouwelijk ge
gaan in de Nederland-
i, presenteren dichters
uinja en Daniël Dee op
ri ter gelegenheid van
htendag een bundel
e ballen aan de beurt
h 'Klotengedichten'
:hten over het scrotum
ïen van onder anderen
us, Herman de Co-
gmar Heytze, Lucebert
Komrij. Het mannelijk
orgaan is in de poëzie
bool voor de manne-
itbaarheid of juist het
laraan. „Zo worden de
rgeleken met kalebas-
tvi's en wordt castratie
aannen volop ge-
Door de geselecteerde
onder wie Carla
en Diana Ozon, wordt
um flink besnuffeld en
r smakelijk bespot'.
theater recensie
Wijnand Zeilstra
Voorstelling: 'Het kan weer vreemd
gaan' van Bernard Slade. Spel: Pleuni
Touw en Hugo Metsers. Regie: Mette
Bouhuijs. Gezien: 18/1 (landelijke
première), schouwburg Leiden
Vreemdgaan, en dan in plaats
van seks foto's kijken van de
wederzijdse kinderen. En bij
praten over partners en tal van
huiselijke wederwaardigheden.
Dat is eerder knus dan wild. De
hoofdpersonen hebben dan
ook inderdaad een bijzondere
verhouding: ze zien elkaar elk
jaar één weekeinde - vele jaren
achtereen.
Een opmerkelijk gegeven dat de
Canadese auteur Bernard Slade
in het succesvolle 'Same Time,
Next Year' heeft uitgewerkt. la
ren geleden brachten Hugo
Metsers en Pleuni Touw dit
stuk onder de titel 'Het kan
vreemd gaan'. Om precies te
zijn: op 18 december 1986 ston
den ze hiermee in de Leidse
Schouwburg. Het waren de
hoogtijdagen van het echtpa-
rentoneel in de commerciële
sector. André van den Heuvel
en Kitty Jansen, Luc Lutz en Si-
mone Rooskens en natuurlijk
het echtpaar Metsers-Touw. Te
midden van al die toch wel
vaak dertien-in-een-dozijn-pro-
ducties hadden ze met dit werk
van Slade een troef in handen.
Geen wonder dus dat Touw en
Metsers gezamenlijk nog één
keer op herhaling willen, nog
één keer een korte tournee.
Niet met hetzelfde stuk, maar
met een vervolg erop: 'Same Ti
me, Another Year".
Dezelfde personen, dezelfde
buitenechtelijke verhouding,
dezelfde opbouw in korte epi
soden - alleen speelt dit alles in
een latere levensfase. Inhoude
lijk komt dit tweede stuk wat
geforceerd over. De verhaallijn
is nu extremer van opzet. De
ene keer zit hij in zak en as, de
andere keer moet juist zij ge
troost worden. Grote proble
men met een kind, baan kwijt
of precies omgekeerd succes in
het werk, zij een echtscheiding,
hij een veel te jonge vriendin,
getob met ouder worden, ziek
tes enzovoorts. Het is niet meer
dat intieme verboden samen
zijn - eenmaal per jaar - van
twee geliefden tegen de achter
grond van twee huwelijken. Het
is wel een verhouding, maar
meer die van broer en zus dan
van geliefden.
Toch proberen Metsers en
Touw met hun spel aanneme
lijk te maken, dat achter die
verdwenen passie en hartstocht
toch nog wel iets van genegen
heid en misschien zelfs liefde
schuilgaat. Wil je dat zien, dan
moet je binnen de grofmazige
opzet van deze korte episodes
op zoek gaan naar subtiele nu
ances. En die zijn er, hier blijkt
het voordeel dat beiden als to
neelspelers perfect op elkaar
zijn ingespeeld. Het is exact dat
extraatje dat dit stuk nodig
heeft.
Gerard Cox heeft daarbij voor
een lekker speelbare vertaling
gezorgd. Alleen bij de titel slaat
hij helaas de plank mis met een
uiterst kromme zin: 'het kan
weer vreemd gaan'.
'We maken nooit twee cd's die op elkaar lijken'
door Theo Hakkert
Rotterdam - Onbedoeld kun je
aan de Amerikaanse rockband
R.E.M. aflezen hoe slecht het
gaat in de muziekindustrie. Toen
de groep uit Athens, Georgia, in
1994 de cd 'Monster' presenteer
de, stond R.E.M. aan de absolute
wereldtop. Twee jaar eerder had
het die positie gegrepen met het
meesterwerk 'Automatic For The
People'. De bomen groeiden niet
tot aan de hemel, maar de top
pen staken zelfs door het hemel
dak heen.
Voor de promotie van 'Mon
ster' - een cd die zijn naam alle
eer aandeed, het is de enige
creatieve misstap van de groep
- werd voor twee weken een
kasteel afgehuurd even buiten
Dublin. Journalisten werden
vanuit de hele wereld naar Ier
land gevlogen, tot Australiërs
en Japanners aan toe. Iedereen
kreeg alle vier toenmalige
bandleden te spreken. Het kon
niet op.
Tien jaar en ettelijke miljoenen
downloads later hangt de mu
ziekindustrie amechtig in de
touwen en is een interview met
R.E.M. teruggebracht tot een
gesprek van een kwartier aan
de telefoon met bassist Mike
Mills (48), die zich laat bellen.
„Was jij ook in Dublin? Ik dacht
al dat ik je kende", zegt hij zon
der een spoor van ironie. Lieve
onzin, ter zake! Kan hij in het
kort uitleggen hoe het R.E.M. is
vergaan sinds 'Dublin'? „We
hebben een periode van veran
deringen achter de mg waar we
sterker dan ooit uit te voor
schijn zijn gekomen. Drummer
Bill Berry ging weg en we zijn
met z'n drieën doorgegaan. De
toewijding aan elkaar is er uit
eindelijk door versterkt." Berry
verliet de band eind 1997. Een
vaste vervanger werd niet aan
getrokken. R.E.M. bestaat
sindsdien uit zanger Michael
De Amerikaanse rockband R.E.M.: „We hebben een periode van veranderingen achter de rug waar we sterker dan ooit uit te voorschijn zijn
gekomen." Foto: GPD/Jack Pierson
Stipe, gitarist Peter Buck en Mi
ke Mills op bas en toetsen. Aan
vulling wordt ingehuurd.
„Het was een grote schok, toch.
Ondanks het begrip voor Bills
stap. Wij drieën kwamen onte
genzeggelijk voor de vraag te
staan of we door konden gaan.
Het was: met pensioen gaan of
opnieuw beginnen. Het werd
het laatste, we zien R.E.M. als
een nieuwe band."
Vorig jaar bracht het trio de cd
'Around The Sun' uit. Met me
lodieuze gitaarrock, gedragen
door Stipe's kenmerkende
stem. Het was het jaar van de
Amerikaanse presidentsverkie
zingen en van een maatschap
pelijk betrokken band als
R.E.M. werd weliswaar geen po
litieke plaat verwacht, maar wel
wat meer engagement dan op
'Around The Sun' te horen viel.
„We zijn nooit openlijk poli
tiek", legt Mills uit. „Je kunt het
ook van de andere kant bekij
ken. Wat er wel in zit, is erin ge
slopen. Dat kon ook bijna niet
anders, want de politiek hing
het hele jaar in de lucht."
Het tekent tegelijkertijd de on
afhankelijke positie van de
groep en zeker is het een beves
tiging van de onvoorspelbare
geest van zanger en tekstschrij
ver Michael Stipe. Hij heeft bij
voorbeeld nooit een liefdeslied
je willen schrijven. Toen de op
merkingen daarover aanhiel
den, schreef hij het onvergete
lijk 'The one I love', dat bij na
dere beschouwing ook niet in
de categorie viel. „Van traditio
nele liefdesliedjes moet hij niets
hebben." Het enig voorspelba
re aan R.E.M. is de onvoorspel
baarheid. „Zo kun je het zien.
We maken nooit twee cd's die
op elkaar lijken. Wij doen wat
we willen en voor iets wat al
eens hebben gedaan hebben
we geen interesse.
Het gevoel van 'Wij doen het
voor elkaar' wordt versterkt
door Mills vaste overtuiging dat
in deze tijd van dance en down
loads een welhaast ouderwetse
rockband als R.E.M. geen grote
hits meer kan scoren. „Het is
steeds moeilijker om op de ra
dio te komen."
Hij is ook blij met de onafhan
kelijke status die de groep in de
goede tijd heeft veroverd. „Ik
zou nu niet willen starten met
een groep. Wat dat betreft ben
ik blij dat ik geen twintig meer
ben. We hadden nooit meer
een label gevonden."
Eerdaags komt de groep in Eu
ropa op tournee. Kan R.E.M. de
legendarische show in Tivoli in
2003 overtreffen. De basis van
het live-repertoire zijn de qua
tempo vrij trage songs van
'Around The Sun'. Aangevuld
met een aantal van de onverge
telijke hits van de bands, zoals
'Losing my religion', maar zon
der 'Shiny happy people'.
„Van die eerste worden we
nooit moe; die ander kunnen
we niet meer horen. En wat
'Around The Sun' betreft waren
we zelf ook verbaasd over het
tempo van de liedjes. We had
den meer up tempo verwacht.
Maar we wilden per se een al
bum maken, een groep songs
met samenhang. Het bepalen
van de volgorde van de liedjes
was extra moeilijk, en toen
kwam deze volgorde er als bes
te uit."
Buck en Mills maakten zoals al
tijd de muziek. In het geval van
Around The Sun' zo'n dertig
basistracks. Stipe schrijft dan
de teksten. „Zo hebben we dat
altijd gedaan. En met zo'n bril
jante tekstdichter als Michael
moet je dat niet willen verande
ren."
R.E.M. treedt 3 februari op in
Ahoy* Rotterdam.
amsterdam/anp - Filmregisseur
Eddy Terstall wil de politiek in.
Hij hoopt over twee jaar aan de
Tweede Kamerverkiezingen
deel te kunnen nemen. Zijn
voorkeur gaat uit naar een zetel
bij de PvdA. „Ik hoop dat de
partij flexibel van geest genoeg
is om een raddraaier als ik in
hun gelederen op te nemen."
De regisseur van onder meer de
Oscarinzending 'Simon' loopt
al langer met plannen rond om
de politiek in te gaan. Terstall
had drie jaar geleden al vrijblij
vende, oriënterende gesprek
ken met de PvdA. „Ik geloof er
in dat je de wereld een stukje
beter moet achterlaten dan dat
je hem hebt aangetroffen", stelt
de 40-jarige filmmaker. „Ik
denk dat ik mijn visie op de
maatschappij ook op een ande
re manier kan uitdragen dan via
mijn films.
Terstall werkt op dit moment
nog aan twee films, 'Sextet' en
Vox Populi'. Samen met 'Si
mon' vormen de producties
een drieluik waarin Terstall zijn
visie geeft op de hedendaagse
samenleving. 'Simon' handelde
over de dood, 'Sextet' over inti
miteit anno 2005 en Vox Popu
li' over de rechtstaat. Acteurs
Jack Wouterse en Johnny de
Mol gaan de hoofdrollen vertol
ken in Vox Populi'.
amsterdam/gpd - Het gerechts-
hof in Amsterdam houdt op 3
februari vrijwel zeker een speci
ale zitting in het Van Gogh Mu
seum naar aanleiding van de
geruchtmakende Van Gogh-
roof in december 2002. Dat
bleek bij de behandeling van
het hoger beroep in de zaak.
Het hof wil zo meer inzicht krij
gen in de manier waarop de
dieven te werk zijn gegaan bij
het stelen van twee vroege
schilderijen van Vincent van
Gogh. De doeken zijn nooit te
ruggevonden.
De verdediging van het tweetal
dat voor de roof een gevange
nisstraf moet uitzitten van res
pectievelijk vierenhalf en vier
jaar, drong gisteren in hoger
beroep aan op een reconstruc
tie. Advocaat Benedicte Ficq
vindt het onderzoek dat bij de
rechtbank is gedaan 'klungelig'.
De centrale vraag - konden de
verdachten nou wel of niet
door het gat in de ruit van zo'n
25 bij dertig centimeter klim
men - is volgens raadsvrouw Fi
cq niet beantwoord.
De verdachten hebben altijd
ontkend iets met de schilderij
endiefstal te maken te hebben.
Raadsvrouw Ficq denkt dat de
twee erin zijn geluisd.
en de regio bestaat grote belangstelling voor professio-
imateuristische kunstbeoefening. Heilig Vuur volgt stad-
[enoten die musiceren, zingen, dansen, toneelspelen, fo-
n of op andere wijze actief zijn. Vandaag: Nicole Habets
schoten.
recent al succes mee
- edrijf in de buurt.
ren de schilderijen van
•chotense Nicole Ha-
e tijd te zien. Simpel-
lat ze er kort daarvoor
tje had achtergelaten,
op de vraag of men
>seerd was in haar
en. Dat doet ze wel
ja, waarom ook niet,
Ik wil mijn werk on-
ndacht te brengen,
ilderijen zijn ook op
net te zien. Daar is be-
- ing voor, maar van mij
nog wel breder. Je
gaan zitten afwach-
t dat werkt niet. Van-
sriefjes."
op ondernemings-
lanning. Habets weet
rat ze wil. „Van kinds
nik al creatief bezig,
ekenen, ik was aan
•elen. Voor mij was
ok snel duidelijk dat
ts mee wilde, met die
:it. Na de middelbare
ib ik gekozen voor de
i-
opleiding industrieel product
ontwerp. Dat is een vrij techni
sche opleiding, op de middel
bare school ging het nogal
goed met mijn wiskunde. Van
daar. Maar ik denk er nu over
om over te stappen naar de
kunstacademie. Ik heb het ge
voel dat ik niet al mijn creativi
teit kwijt kan in mijn huidige
opleiding. Kijk, als ik een meu
bel moet ontwerpen, heb ik
niet de vrije hand. Het moet
toch aan bepaalde eisen vol
doen, een bepaalde vorm heb
ben bijvoorbeeld. En ik wil het
liefst voor de volle honderd
procent zelf bepalen hoe iets er
komt uit te zien."
Met andere woorden, Habets
wil volkomen de vrije hand
hebben in wat ze doet. Om die
reden is ze ook steeds meer
gaan schilderen. „Want als je
schildert, kun je alles wel zo
doen als je zelf wilt. Echt een
opleiding heb ik niet gehad in
het schilderen. Toen ik tien
was heb ik een cursus gevolgd.
Maar ook daar gold weer: je
Nicole Habets schildert van alles, van abstract tot koeien: „Ik haal overal mijn inspiratie vandaan."
Foto: Dick Hogewoning
kreeg een opdracht om iets op
een bepaalde manier te schil
deren. Ik bepaal dat liever zelf.
Ik werk wel eens in opdracht,
maar dat gaat me ook moeilij
ker af. Dat lukt me minder
snel. Wat ik echt wil is een vrije
keuze. Ja, misschien doe ik er
zonder cursussen langer over
om technieken te ontdekken.
Nou, dat is dan maar zo. Door
te experimenteren leer ik ook
veel. Je probeert eens iets met
een andere lichtval, dat soort
dingen. Ik doe het liever alle
maal zelf. Bovendien, ik word
vrolijk als ik naar mijn eigen
schilderijen kijk."
Ze schildert afwisselend ab
stract en figuratief. In de meest
uiteenlopende kleuren. „Ik
schilder gewoon waar ik zin in
heb, ik haal overal mijn inspi
ratie vandaan. Soms lig ik in
bed en dan zie ik ineens iets
voor me wat ik mooi vind. Dat
kan iets abstracts zijn, maar
het kan ook iets echts zijn. Dan
denk ik: dat wil ik schilderen.
Als ik dan de volgende ochtend
uit bed stap, probeer ik heel
rustig te zijn, probeer ik me te
concentreren om dat beeld
weer terug te krijgen. Zo werk
ik. Een andere keer loop ik bij
voorbeeld door een weiland en
zie ik een koe. Ook dat beeld
hou ik dan vast. Of ik herinner
me bepaalde dingen, van va
kanties of zo. Zoals een land
schap. Ook dan kan ik denken:
wat leuk, dat wil ik schilderen."
Een atelier? Een schildersezel?
Zijn ook niet echt aan haar be
steed. Ze heeft haar eigen
werkwijze en die wil ze graag
zo houden. „Ik schilder hier
gewoon in de woonkamer. Ik
gebruik geen ezel. Ik zit op de
grond, dat vind ik prettig wer
ken. Met alle spullen om me
heen. Als ik klaar ben zit ik he
lemaal onder. Nou ja, klaar... Ik
schilder iets, laat het dan even,
kijk ernaar en ga dan weer ver
der. Maar dat hoeft niet met
een te zijn. Soms laat ik een
schilderij wel een half jaar
staan, voordat ik ermee door
ga"
Herman Joustra
Een deel van haar werk is te
zien op www.members.lycos.
nl/nicolehabets.
muziek recensie
Susanne Lammers
Concert: Nederlands Studenten Orkest
o.l.v. Ernst van Tiel. Soliste: Sanne
Hunfeld. Gehoord: 18/1, Stadsgehoorzaal,
Leiden. Nog te horen: 24/1, De Doelen,
Rotterdam; 25/1, Concertgebouw,
Amsterdam
Zet enthousiaste en ambitieuze
jonge musici twee weken lang
samen gevangen op de So-
merense hei en je krijgt het Ne
derlands Studenten Orkest. Het
bijzondere aan het NSO is niet
dat het klinkt als een professio
neel gezelschap; er spelen niet
voor niets zoveel conservatori
umstudenten mee. Het bijzon
dere is dat de muziek door hun
snelkookpan-formule zo tinte
lend fris en sprankelend klinkt.
Het NSO begint met de traditio
nele opdrachtcompositie dit
jaar door de Nederlandse com
ponist Toek Numan (1971) en
dat is een mooi begin voor een
concert dat in de repertoirekeus
balanceert op het breukvlak
van romantisch en neo-klas-
siek. Numans 'Écriture Auto-
matique' komt in eerste instan
tie ouderwets melodieus over,
braaf met weinig scherpe kant
jes. Als het koper al eens een
snijdend lijntje aanbrengt, mof
felen de violen dat vliegensvlug
weer weg. Gaandeweg ontstaat
er wat meer transparantie en
dat komt de expressie ten goe
de. Het sympathieke aan Nu
man is dat hij zoekt, probeert,
binnen een aansprekend idi
oom en binnen de bezetting
van een groot orkest, maar heel
verrassend is hij niet.
Het vioolconcert op. 14 van Sa
muel Barber sluit daar aardig
op aan. Violiste Sanne Hunfeld
speelt aanvankelijk met een
licht gekwelde, sensuele toon.
Ze dwingt het orkest precies
naar waar ze het hebben wil.
maar pas in het derde deel
wordt het echt spannend. Doel
bewust, niet te stuiten en prik
kelend danst haar instrument,
aangevuurd door kleine stem
metjes uit het orkest.
In Bela Bartóks Concert voor
Orkest bewijst het NSO zijn
vakmanschap en technisch
kunnen. De aangrijpende sfeer,
door de grote strijkers gezet,
waar de violen als het ware
doorheen waaien, grijpt je on
middellijk bij de keel. De strij
kers krijgen hulp van dreigend
koper en de griezelige sfeer
houdt het NSO fantastisch in
stand.
Dirigent Ernst van Tiel houdt
het orkest klein en pregnant en
daardoor klinkt Bartók subtiel
en overtuigend. Precieze accen
ten en bescheiden dynamiek
geven de beklemming effectief
weer. De ironie, in de vorm van
een Leger des Heils-achtig ko
raal en een bittere pastiche op
een vrolijke wals, verlicht dus
niet. En ook al ra At in het laat
ste deel de heldere lijn een
beetje uit beeld, het NSO treft
wel de essentie van deze mu
ziek.
utrecht/anp - De Nederlandse filmwereld werkt
met een serie korte films aan een antwoord op de
moord op Theo van Gogh. Dat heeft het Neder
lands Film Festival gisteren bekendgemaakt. Het
unieke project luistert naar de naam 'Allerzielen'
en is gemaakt door dertien scenaristen, vijftien
regisseurs en tien producenten. Met de productie
reageren de filmmakers op de polemiek en op
winding in het land na de moord op hun collega.
Aan 'Allerzielen' werken onder anderen de regis
seurs Eddy Terstall (Simon), Martin Koolhoven
(Het Zuiden), Karim Traïdia (De Poolse Bruid),
Nicole van Kilsdonk (Johan) en Rita Horst (De
Daltons) mee. Ook scenarioschrijvers als Maria
Goos (Cloaca), Robert Alberdingk Thijm (Dunya
en Desie), Mieke de Jong (Het Zuiden), Mijke de
Jong (Bluebird) en Michiel van Jaarsveld (Drift)
nemen aan het project deel. De enige acteur van
wie tot nu toe bekend is dat hij zijn medewerking
verleent, is Jack Wouterse.
De vijftien filmpjes worden samengevoegd tot
een compilatiefilm van negentig minuten, die de
NPS woensdag 20 april op Nederland 3 uitzendt.
Begin april is er in de bioscoop een premiè
revoorstelling.
Het initiatief komt van een aantal scenarioschrij
vers. Zij wilden niet in de eerste plaats een film
over Theo van Gogh zelf maken, maar liever kor
te, eenvoudige verhalen vertellen vanaf de zijlijn.
Ze geven een vorm aan het verdriet, de hoop en
de woede die in het land leefden na de moord op
Van Gogh.
