Een rottende vuilnisbelt Wederopbouw van avondland rond Indische Oceaan zal jaren duren Reportage Het gebied rond de Indische Oceaan is veranderd in een rottende vuilnisbelt. De wederopbouw van dit avondland zal jaren kosten, zo er al een toekomst is voor deze ontwikkelingsgebieden. „Alleen menselijkheid kan ons redden." door Dick Hofland De legende van de prinses op het schip vertelt hoe duizend jaar geleden de koning zijn oudste dochter uitzwaaide in de haven van Co lombo, de hoofdstad van Sri Lanka. Lut tele minuten later was het schip alweer terug. De bemanning vertelde dat ze niet wist wat hen was overkomen. Een enor me golf had het schip opgetild, rond het hele eiland gesleurd en iedereen heel huids neergezet op de plaats waar ze wa ren vertrokken. „Het was een voorteken, maar we hebben het niet willen zien", zeggen de Srilanka- nen nu, twee weken na de tsunami. Deze keer waren de golven minder mild. Zoals in Hambantota, een plaatsje in het zuid oosten. Het ligt laag en de zee had er vrij spel op die 26e december. In weinig meer dan een seconde waren duizend mensen dood. De toegangsweg werd weggeslagen en twee dagen later begon het onophoude lijk te regenen. Geen hulptransport kan er komen, zelfs een helikopter niet. Nie mand weet hoe het met de bevolking is, of ze nog eten en drinken hebben, of er ziekten zijn uitgebroken, of ze hun doden hebben kunnen begraven. Dit is het avondland waarin het gebied rond de Indische Oceaan is veranderd. Het is verworden tot een vuilnisbelt waar de mensen die er nog op leven slechts een vage hoop op een toekomst hebben. Ze waren in goeden doen, het echtpaar dat nu iedere voorbijganger aanspreekt en vraagt vooral te komen kijken in hun verwoeste huis. Verder zitten ze daar maar, niet wetend wat ze moeten doen. Niets hebben ze meer, geen kinderen, geen bestaan. Om hen heen zijn jongeren voorzichtig begonnen de puinhopen op te ruimen. Er komt een eerste truck met hulpgoede ren aan. Enkele Hongaarse artsen nemen een kijkje. Ze hebben een flinke voorraad vaccinaties tegen tyfus bij zich en probe ren zo veel mogelijk mensen te verzame len voor een winkeltje dat nog wat Coke, Sprite en een paar koekjes in blik heeft staan. Niemand vertrekt een spier als ze hun prik krijgen. Trein Dertig kilometer verderop, ruim een uur rijden, hebben Oostenrijkse brandweer lieden de leiding genomen bij werkzaam heden die de spoorlijn moeten herstellen. Hier spoelde het water een hele trein weg en kwamen drieduizend reizigers in één keer om het leven. „Kuck doch mal", zegt iemand. Daar steekt nog een hand onder het puin vandaan met een zakdoek er in. Zo snel kwam het water, niemand had het in de gaten. Hadden we maar naar de dieren geluis terd, opperen overlevenden. Werknemers van het Yala Nationaal Park in Sri Lanka zijn er namelijk niet in geslaagd ook maar één dood dier te vinden. Olifanten, buf fels, geiten en koeien, die hier allemaal vrij kunnen rondlopen, moeten een zesde zintuig hebben gehad dat het onheil heeft voelen aankomen. De twee levens van cineast Theo van Gogh hoop op een toekomst hebben. Foto's: Reuters en EPA landse Rode Kruis. „Iedereen roept om coördinatie, maar het duurt alleen al da gen voordat je precies weet waar welke noodhulp moet zijn. Hoe lang heeft het niet geduurd voordat we wisten hoe erg het in Atjeh is? En het zal maanden duren voor je weet waar langlopende projecten nodig zijn en wat daarvoor moeten wor den aangeschaft." Toerisme Wat wel zeker is: zonder jarenlange hulp van de rijke landen zullen deze ontwikke lingslanden het niet redden. Sri Lanka heeft bij lange na niet het geld om straks alleen al zijn vissers weer aan boten en netten te helpen. Tot nu toe kwam er veel belastinggeld binnen door het toerisme, dat bovendien voor veel werkgelegenheid zorgde bij de plaatselijke bevolking. Die geldstroom is zeer onzeker geworden. Van de overige inkomsten, visserij en een klein beetje thee, kan dit land zichzelf bij lange na niet bedruipen. Dan zijn er nog duizenden die een bord rijst verdienen in naaiateliers, waar ze kleding maken voor grote westerse mer ken als Tommy Hilfiger. Hulpverleners opperen dat als je dit soort landen werke lijk een toekomst wilt geven, je de lokale bevolking beter moet betalen. Dan kan ze niet alleen een redelijk bestaan opbou wen onder normale omstandigheden, maar zijn de mensen ook weerbaarder als het tegenzit. Dat laat onverlet dat de vloedgolf voor een vernietiging heeft gezorgd op een. schaal die niemand op eigen kracht te boven kan komen. De gigantische inter nationale hulpactie is onmisbaar en nu die eenmaal goed op gang begint te ko men, weten de Srilankanen niet wat hen overkomt. Niet zozeer het geld, waar ze zich geen voorstelling van kunnen ma ken, maar al die mensen uit al die ver schillende landen die het beste met hen en hun land voor hebben, doet hen goed. Geregeld kussen ze de hand van een arts, hulpverlener of iemand die gewoon een praatje met hen maakt en zich hun lot aantrekt. Zoals de koning duizend jaar geleden de barmhartige goden dankte dat ze zijn dochter veilig hadden terugge bracht en de rest van zijn leven wierook voor hen brandde. Kars Veling: Geloof is ook zoeken buiten eigen kring Zelfcorrigerende terrastafel en verlicht water Sri Lanka is verworden tot een vuilnisbelt waar de mensen die nog leven slechts een vage Vanuit India kwamen zelfs verhalen dat olifanten toeristen hebben gered, die op hun rug zaten voordat de golven zicht baar werden. Veel Srilankanen zeggen dat ze op tweede kerstdag hele hordes dieren de binnenlanden in hebben zien vluch ten. Graag geloven ze dat het bovenna tuurlijke gaven zijn, maar meer voor de hand ligt dat dieren seismische schokken en geluidsgolven waarnemen die aan mensen voorbij gaan. Toen de tsunami op komst was, hebben olifanten waar schijnlijk trillingen in de grond gevoeld die mensen niet kunnen opmerken. Vo gels verdwenen van de kust, omdat ze zeer gevoelig zijn voor veranderingen van druk in de atmosfeer. Ze bezitten ook een soort intern kompas dat reageert op ver anderingen in het magnetische veld op aarde. Het zou een mooi uitgangspunt kunnen zijn voor een waarschuwingssysteem, dat de getroffen landen willen gaan invoeren. Alleen Sri Lanka twijfelt of dat wel zinvol is, omdat ze de kans op nog zo'n zeldza me ramp minimaal acht. De bevolking vindt het best. Op een enkeling na is het vertrouwen in de overheid eindeloos en het gezag bijna onaantastbaar. Dat laatste was ook het grote probleem tijdens de eerste dagen van de ramp. De overlevenden wisten niet beter dan dat de overheid voor alles zorgt en daardoor hebben miljoenen mensen dagen zitten wachten bij de puinhopen van hun hui zen. Niemand kwam echter de rotzooi opruimen, niemand kwam met water en eten, niemand kwam met medicijnen. Menselijkheid Het land moest zelfs drie dagen wachten voordat mevrouw Chandrika Kumar a tun- ga, de president van het land, zich in het openbaar liet zien. Ach, zeggen de Sri lankanen, ze heeft het toch gedaan, dus wat zou je dan zeuren. Het is typerend voor de bevolking, die zich zelden op windt, veel vriendelijkheid uitstraalt en blijft geloven in het goede. Ook al sijpelen er uit diverse gebieden verhalen binnen over groepsverkrachtingen, over leegge roofde huizen van slachtoffers en over mensen die lijken verkochten aan nabe staanden. .Alleen menselijkheid kan ons redden", zegt de bevolking, of die nu in redelijke welstand leeft of alles kwijt is. De ramp lijkt het land zelfs meer te verenigen dan ooit, nu ook de zwaar getroffen Tamils in het noorden bereid lijken mee te helpen aan de wederopbouw. De hulp uit het buitenland, die onmisbaar is, wordt bijna als een geschenk van de goden gezien. Ook al is het maar een flesje water of een zakje rijst. Deze samenleving mag dan gewend zijn aan een minimaal bestaan, zelfs hier zal een nieuwe toekomst veel tijd kosten. Zo die al mogelijk is met ruim 40.000 doden, meer dan tienduizend ouders zonder kin deren en nog eens zo'n aantal kinderen zonder ouders. Daarna lijkt het eenvou dig: een dak boven het hoofd, stromend water, elektriciteit, riolering, boten en on derwijs. Alleen al in Sri Lanka gaat het om een kuststrook van zeshonderd kilometer waar alles is weggevaagd, anderhalf mil joen daklozen, miljoenen werklozen en honderden verwoeste scholen. „Je zou willen dat alles in drie dagen geregeld is, maar dat gaat natuurlijk niet", zegt Cees Breederveld, directeur van het Neder-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 2005 | | pagina 1