De sneltram komt eraan
REGIO
'Het is geen trein die de stad in komt, het is gewoon een heel prettig vervoermiddel'
Product
NAVRAAG
Lïtve.
Landgenoten.
HMttubi 1 stMppen:
Ziekenhuisopname van premier Balkenende aangenamer te
■zijn hoveniersbedrijf Balkenende uit Lisserbroek en concept-
ontwikkelingsbu-
Veste kaartjes dragen reau ^p'° uit
7 y Hoofddorp een
nier warm nart toe actie gestart, via
de internetsite
lkenende.nl is het mogelijk om de minister-president een
lijk wenskaartje te sturen. Eén van de directeuren van Ven-
ihan van Vulpen (28). „Wij vonden het erg sneu voor de pre-
hij in het ziekenhuis ligt op prinsjesdag. Met onze actie wil-
em een hart onder de riem steken."
J
79, vrijdag 21 september
)ezelfde lieden die men op normale cafétijden met een on-
of routineus gebaar het ene na het andere pilsje ziet tap-
it het gisteren in het Antonius Clubhuis heel anders. Met
soms met bevende handen werden er 'wedstrijdpilsjes'
lens de districtskampioenschappen biertappen,
ef Leidsch Dagblad
eie rubriek kunnen worden nabesteld door binnen veertien dagen na
2,50 (afdruk van 13 bij 18 in zwart wit) over te maken op gironummer
HDC Media b.v., Postbus 2, 1800 AA Alkmaar, onder vermelding van
blad, ANNO d.d.(datum van plaatsing) of door contante betaling aan
an het Leidsch Dagblad, Rooseveltstraat 82 te Leiden. U krijgt de foto
binnen drie weken thuisgestuurd.
omt het idee vandaan?
5 bedachten we dat het leuk zou zijn om iets te doen met
ohuisopname van Balkenende en zijn afwezigheid bij
dag. We hebben contact gezocht met Arjan Balkenende, hij
pnaar van de domeinnaam www.balkenende.nl. Normaal
dat adres de webpagina van zijn hoveniersbedrijf, maar
iben we nu de wenskaartensite overheen gezet."
eel reacties binnengekomen?
reel. De actie startte zondagnacht om twaalf uur en duur-
itwintig uur. We kiezen de tienduizend leukste kaarten uit
ukken we af. Het zijn dus geen e-mailtjes, maar echt tast-
rtjes. In een bestelbusje brengen we de kaarten vandaag
mier Balkenende in Capelle aan de IJssel. We willen hem
bjk een paar grote postzakken aanbieden."
en zo veel mensen van de actie?
n stond er een bericht over de kaartenactie in De Tele-
ïdsdien staat de telefoon roodgloeiend. Het is al op Radio
rest en er zijn maandagavond ook cameraploegen langs
wel positieve wensen?
t algemeen wel. De meeste kaartjes die we krijgen, dragen
imier een warm hart toe. Natuurlijk komen er ook kaartjes
lie wat minder vriendelijk zijn, maar die zullen we niet af-
Echte obscene verwensingen halen we er uit."
|5 UIT DE ARCHIEVEN
154, Dinsdag 21 September
De plannen voor demping van de Uiterstegracht zijn nog
id. De opeenhoping van werkzaamheden bij de Dienst van
iwerken - bij welke dienst tal van objecten van grote urgentie
eiding zijn - staat deze dienst voor de zware opgave om de
ijdig gereed te maken. Hierbij moet de omvangrijke arbeid
jstellen en vervaardigen van begrotingen, tekeningen, bestek
rijving verbonden, niet worden onderschat. Het College,
wethouder mede, kan de volledig uitgewerkte plannen voor
ping eerst in het volgend voorjaar tegemoet zien. Hoezeer B.
ook betreuren, wij zullen ons hierbij moeten neerleggen,
imt, dat de onderhandelingen omtrent de lozing van de ver
industriële bedrijven aan de Uiterstegracht gelegen, nog
leëindigd. Het College streeft er naar voor het probleem van
slozing snel een afdoende oplossing te bewerkstelligen.
n Zwirs
illustratie: www.balkenende .nl
DINSDAG 21 SEPTEMBER 2004
Is het een tram? Is het een
trein? Het is de Rijn Gouwe Lijn
-de nieuwe lightrailverbinding
tussen het station van Gouda
en het transferium bij de A44
bij Leiden. Vanaf 2010 moet de
ze lijn het beste combineren
van vergelijkbaar openbaar
vervoer in de steden Karslruhe
(Duitsland) en Straatsburg
(Frankrijk).
ïgn
ïen
e at
atie 1
Idp
'infji
/ant
COLOFON
Leidsch Dagblad
directie hdcuz@hdc nl
■j dactie: J n Geert Majoor,
riaan Brandenburg
ft redactie.ld@hdc.nl
82, Leiden, tel. 071-5 356 356
bus 54,2300 AB Leiden.
1-5356415
071-5356325
fax 023-5150 567
BKOOP
'P"1 ,661
twilp 023-5150 543
„Hi 3677
J gei andel: 071-5 356 300
kunnen contact opnemen
)68oo
ieu!
ordL
[1 ei( n8 (acceptgiro)
ïen a ut. ine.)
Op 'j €216,90
een machtiging verstrekken
isch afschrijven van het
intf" ontvangen €0,50 korting
VERZENDING PER POST
Voor abonnementen die per post (binnenland)
worden verzonden geldt een toeslag van €0,50
aan portokosten per verschijndag.
Voor zaterdagabonnementen geldt €0,60 per
zaterdag
GEEN KRANT ONTVANGEN?
Voor nabezorging: 0800-1711 (gratis).
Mobiel: 072 - 5196800.
ma t/m vr: 07.30-17.00 uur; za; 08.00-13.00 uur
(als op zaterdag voor 12 00 uur wordt gebeld,
wordt de krant dezelfde dag nabezorgd Wie
tussen 12.00 en 13.00 uur belt, ontvangt de
krant op maandag.)
AUTEURSRECHTEN
Alle auteursrechten en databankrechten ten
aanzien van (de inhoud van) deze uitgave
worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze
rechten berusten bij HDC Uitgeverij Media BV
c.q. de betreffende auteur.
HDC Media BV. 2004
De publicatierechten van werken van
beeldende kunstenaars aangesloten bij een
CISAC-orgamsatie zijn geregeld met Stichting
Beeldrecht te Amstelveen
HDC Media BV is belast met de verwerking van
gegevens van abonnees van dit dagblad Deze
gegevens kunnen tevens worden gebruikt om
gerichte informatie over voordeelaanbieding
en te geven, zowel door onszelf als door
derden. Heeft u hier bezwaar tegen, dan kunt
u dat laten weten aan HDC Media BV, Afdeling
Lezersservice, postbus 2,1800 AA Alkmaar
„We kunnen wel sceptisch
blijven en nóg drie jaar blijven
praten", zegt Jaap de Mol, di
recteur van Flora Rijnsburg en
voorzitter van werkgeversor
ganisatie VNO-NCW West,
„maar dit moeten we gewoon
doen." Zijn conclusie na een
tweedaagse studiereis naar
Karlsruhe en Straatsburg:
sneltrams en lightrail zijn een
prima vorm van openbaar
vervoer. Publieksvriendelijk,
snel en exploitabel. Boven
dien blijken de voertuigen de
motor voor de regionale eco
nomie en ruimtelijke ontwik
kelingen.
„Dit type vervoer kunnen we
goed inpassen in onze smalle
straten", zegt de Leidse wet
houder van verkeer, D66'er
Ruud Hessing na het bezoek.
„Dat is toch wel erg belang
rijk. En het is geen trein die de
stad in komt, ook al wordt die
suggestie door anderen wel
gewekt. Het is gewoon een
heel prettig vervoermiddel dat
de stad in komt."
Excursie
Afgelopen weekeinde bezocht
een uitgebreide delegatie uit
deze regio Karlsruhe en
Straatsburg. Op uitnodiging
van de provincie Zuid-Hol
land reisden ondernemers, lo
kale en provinciale politici en
een organisatie als de Kamer
van Koophandel mee. De
groep kon zo zelf zien of en
hoe tramlijnen veilig en mooi
in hun omgeving kunnen rij
den. Tegelijk kreeg de delega
tie uiüeg over het vliegwiel
van de tram: de stedelijke ont
wikkelingen langs de tracés.
Dezelfde thema's, zorgen,
problemen en ambities spe
len hier.
De Zuid-Duitse industriestad
Karslruhe gold al langer als
schoolvoorbeeld van lightrail
voor de regio en voor de pro
vincie Zuid-Holland, de initia
tiefnemer van de Rijn Gouwe
Lijn. Karlsruhe besloot al in
de jaren tachtig tot de komst
van lightrailvoertuigen, toen
de Duitse spoorwegen een re
gionaal spoorlijntje opdoekte.
Sinds de trams op de lijn rij
den, wordt er winst gemaal.
Het totale openbaar vervoer
in de agglomeratie van Karls
ruhe, een regio met zo'n één
miljoen inwoners, is voor een
groot deel kostendekkend.
Van iedere euro die wordt uit
gegeven, verdienen de autori
teiten tachtig cent terug. Voor
openbaar vervoer is dat op
vallend hoog. Ter vergelijking:
onderzoeken voorspellen
voor de Rijn Gouwe Lijn al
leen een kostendekking van
zeventig procent. Het percen
tage van het regionale busver
voer schommelt rond de 35
procent.
In de afgelopen jaren is het
sneltramnetwerk in Karlsruhe
fors uitgebreid. Steeds meer
stadjes en dorpen in de bui
tengebieden hebben een ver
binding gekregen met de cen
trumstad. Hetzelfde voorne
men dat de regio hier heeft, is
daar toegepast: bestaande
busverbindingen die parallel
aan het tracé lopen, zijn op-
NOORDWIIKERHOUT, 11.00 UUR
Ouders in spe zijn de meest se
rieuze productontwikkelaars
die er zijn. Ze steken al hun tijd en
geld in onderzoek, planning en
materieel. In de hoop dat hun in
vesteringen een levenslang rende
ment opleveren.Heel verstandig
zegt Henk Hanssen, tijdens zijn le
zing op de Kraam- en Kidsbeurs in
Noordwijkerhout. De oprichter
van de website IkVader.nl pleit
voor babymanagement. Startende
ouders kunnen wel wat hulp ge
bruiken bij het opzetten van hun
onderneming.
Babymanagment begint met een
studie naar het 'product'. 'Gefelici
teerd met uw aanstaande kind! U
zult ontdekken dat uw kind ver
rassend veel gemeen heeft met ap
paraten die u al kent.' Wel is het
nodig dat startende ouders alvast
vertrouwd raken met de specifieke
kenmerken van hun product, zo
als bijvoorbeeld de fontanel
('vliesvorming weefsel op de grens
tussen de twee schedelhelften') en
de mond ('uitgevoerd met alarm
functie, produceert glimlach na
vier weken').
Dan is het tijd voor planning
control, zoals het opstellen van
een begroting en het (eventueel)
aanpassen van de woning. Raad
pleeg in dit stadium ook de nodige
consultants, zoals een kraamhulp.
Na de geboorte komt het aan op
een voorspoedige groei van uw
product. Belangrijkste daarbij is
dat het product minstens zes
maanden een supercocktail krijgt
toegediend, in de vorm van borst
voeding. Waarom? Omdat deze in
put het product een betere op
bouw van het immuunsysteem
verschaft dan flesvoeding.
Vergeet vooral niet de output, in
de vorm van vocht en poep. Lasti
ge bijverschijnselen, maar met
goede luiers en billendoekjes blijft
de ellende redelijk beperkt. Een
korte handleiding: 'Leg het pro
duct op zijn rug op het werksta
tion en open de vuile luier. Gooi
die weg. Open een nieuwe luier,
leg die onder het product en plak
de sluitstrips horizontaal vast.
Investeer in verder in een uitge
kiende marketingstrategie, die
cruciaal is voor het welslagen van
de onderneming. Zo zet u tAv pro
duct zorgvuldig in de markt. Denk
bij mogelijke doelgroepen aan fa
milie (bronnen van zorgcapaci-
teit), vrienden (voorkom verlies
van vriendschappen) en buren (at
tendeer hen op mogelijke over
last).
De fijne kneepjes van het vak leert
u verder in de praktijk. „Ik wens u
veel wijsheid en sterkte toe", zegt
Hanssen na afloop van zijn lezing.
„En geluk natuurlijk."
Ema Straatsma
enthousiasme bij de mensen
en in de winkels viel me ge
woon op. De tram valt hele
maal niet op in het straat
beeld. Ik was ook heel bang
voor de snelheid. Hij rijdt rus
tig en waar het kan, rijdt hij
sneller. Ik maakte me ook zor
gen over de bekabeling, juist
in het historische centrum. Je
ziet het niet." Het tijdelijke
omzetverlies tijdens de bouw
betaalt zich terug; Elderhorst
weet het zeker. „Wij krijgen
die regiofunctie in Leiden
weer."
In Straatsburg mag ander ma
terieel rijden dan wat er tus
sen Gouda en Leiden komt,
het idee achter de sneltram,
de ambities en de gevaren zijn
dezelfde. Door de binnenstad
van Straatsburg rijden inmid
dels vier lijnen over twee tra
cés. Terwijl aanvankelijk een
vijfde van de bevolking voor
stander was, aldus architect
Maurice Réverdy van het ge
meentelijke projectbureau,
'wil bijna iedereen niet anders
meer'. De burgemeester die
haar lot aan de aanleg van de
eerste tramlijn had verbon
den, werd met ruime meer
derheid herkozen.
Straatsburg is een - voor
Franse begrippen - fietsstad.
Winkelstraten in de binnen
stad zijn auto-, maar ook
fietsvrij gemaakt, ten faveure
van de tram. De komst van de
tram is reden geweest de om
geving van de tracés ingrij
pend onder handen te ne
men. Hetzelfde staat te ge
beuren in de Leidse, Goudse
en Alphense regio: langs de
lijn komen duizenden wonin
gen en komt er ruimte voor
kantoren en andere bedrijvig
heid.
WD-raadslid Marijke van
Dobben de Bruijn uit Leiden
is erg onder de indruk van de
Straatsburger ontwikkelingen.
„Dat spreekt mij aan. Het is
niet alleen een tram, het is
Scepsis
Zijn partijgenoot uit Leiden,
fractieleider Filip van As, be
houdt zijn scepsis na het be
zoek. „De grote vraag voor mij
blijft de financiering. De kos
ten voor de uitbreiding moe
ten ze in de regio Straatsburg
lokaal zien te financieren. Die
kwestie hebben wij ook. Oost
wordt gefinancierd, van West,
het tracé naar de kust, is dat
nog maar de vraag."
„Mijn aarzelingen zijn niet
echt weg", vervolgt Van As.
„Karlsruhe en Straatsburg zijn
niet te vergelijken met Leiden.
De straten zijn breder. Karls
ruhe en Straatsburg hebben
ook een duidelijkere centrum
functie. Wel is het zo, dat ik
het een plus vind hoe de te
genstand is overwonnen. En
het kan daar heel goed wer
ken in de praktijk. Ze durfden
er ook voor te gaan. Als je ge
looft dat het kan lukken, moet
je het lef hebben tegen de
stroom in te gaan. Alleen, ik
ben wat dat betreft conserva
tiever: ik weet nu wat ik heb
in Leiden, en ik weet niet wat
ik krijg."
Robbert Minkhorst
geheven. Door de sneltram
groeide het aantal reizigers -
zonder uitzondering - in de
buitengebieden explosief. Op
sommige tracés nam het aan
tal passagiers tot zelfs 400
procent toe.
In Stutensee - een gemeente
met ruim 23.000 inwoners,
verdeeld over vijf dorpsker
nen ten noorden van Karls
ruhe - wordt een uitbreiding
van de lijn S2 voorbereid. Ze
ven jaar geleden kwam de
tram al door de hoofdstraat
van Blankenloch, de hoofd
plaats in de gemeente. „Heel
belangrijk is het", zegt direc
teur stadsplanning Reinhold
Richardt, „om niet gelijk alles
open te gooien als je gaat
bouwen. Doe het van straat
tot straat." Want, is de waar
schuwing van Richardt, je
haalt nogal wat overhoop. In
Blankenloch gingen de werk
zaamheden in overleg met de
plaatselijke ondernemers. De
gemeente groef een gat van
gevel tot gevel en maakte met
loopbruggen de winkels en
huizen bereikbaar. De opbre
king duurde zeven maanden.
Enthousiasme
Dat is een belangrijke les voor
Leiden, vinden Ton Elder
horst en Laurens Verspaan-
donk van de winkeliersvereni
ging uit de Breestraat. En zo
moet het daarom straks ook
in Leiden. De aanvankelijke
argwaan bij de winkeliers is
inmiddels omgeslagen in een
'gereserveerd enthousiasme'.
Hun terughoudendheid zit 'm
in de inpassing in de winkel
straat, de veiligheid van de
trams en de eventuele uitbrei
dingen van het tramnetwerk
naar Leidschendam, Zoeter-
meer, Wassenaar tot zelfs
Hoofddorp aan toe.Als er
straks 24 trams per uur door
heen moeten", zegt Elder
horst, „is dat de doodsteek
voor de Breestraat."
De tram in Straatsburg. Voor de Franse regionale overheid en de
gemeente was de aanleg van de tracés door de binnenstad en
naar de buitengebieden van de agglomeratie aanleiding om die
binnenstad opnieuw in te richten. De trams zijn daar zo'n succes,
dat de autoriteiten het lijnennet willen blijven uitbreiden.
Foto's: Robbert Minkhorst
Het bezoek aan Straatsburg ging dat trams goed passen in
bezorgt Elderhorst de overtui- een oud stadscentrum. „Het
veel meer. Het vervoer van A
naar B is slechts een hulpmid
del." Ze vertelt dat ze Réverdy
een presentatie in Leiden wil
laten verzorgen.
„Ik was eerst wel sceptisch",
zegt het Rijnsburgse raadslid
Johan Post van de Christen-
Unie. „Ik dacht: dit past niet
in ons straatbeeld". Nu komt
de tram ook niet naar Rijns
burg. Maar in de toekomst, als
een (extra) vertakking naar
Noordwijk, of Lisse, zou het
zomaar kunnen. „Ik heb er
geen direct belang bij", erkent
hij. Maar als toekomstig inwo
ner van de nieuwe fusiege
meente van Katwijk, Rijns
burg en Valkenburg zegt Post:
„Dit moeten we doen."
