iet is vakanti
'Man, ik ben nu al kapot'
Echtelijke ruzies Dochter met een soa Voedselvergiftiging
Buspendels naar Spaanse costa's zijn uit
Het is vakantie! Files,
ruzies, ongelukken,
ziektes, jankende
inderen, vieze hotels,
rig eten en overvolle
ngs. De overheid zou
sten weten: hier past
l
-rt I alarmfase 'geel met
oranje randje', maar
et 'rood'! 'Dieprood'!
door Wim Doesborgh
Wie na de vakantieperiode in
de wachtkamer van zijn
huisarts plaatsneemt, ziet
de zojuist doorstane vakantiepret van de
getergde gezichten van de bezoekers af
druipen. Hartklachten, migraine, vaat
ziekten, ernstige depressies, griep, hevi
ge spanningen: ze vormen de voorhoede
van allerlei aandoeningen die de zo veel
belovende vakantie in Zuid-Frankrijk of
Turkije heeft opgeleverd.
Ook geestelijk - sterker nog: juist geeste
lijk - komen vakantiegangers gerad
braakt terug uit het paradijs. Vijfentwin
tig procent van de Nederlanders lijdt, zo
leerden we van een recent onderzoek
van de Maastrichtse universiteit, sowie
so al permanent aan psychische ver
moeidheid. De rampen die de gekwelde
ziel tijdens de vakantieweken extra heeft
moeten verstouwen, hebben uiteindelijk
hun tol geëist.
Echtelijke ruzies, de dochter met een
soa, de hond met voedselvergiftiging en
een eeuwige haat tegen pizza's en kebab
zijn nog de minst erge souvenirs die we
uit den vreemde meekrijgen.
Het tragische ongeluk van ome Jan die
per se 's nachts de tocht van Barcelona
naar Baexem in één ruk wilde maken; de
gloednieuwe camper die de gezusters
Hendriks in de afgrond van die schilder
achtige vallei in de Dolomieten zagen
verdwijnen; de kostbare, ultramoderne
lichtgewichttent die al bij het eerste het
beste stormpje op de camping in Ober-
bayem wegvloog - het zijn niet de fijnste
herinneringen voor het vakantieplak
boek.
Ja maar, zeggen steeds meer psycholo
gen en gezondheidsadviseurs, blijf dan
verdorie gewoon thuis. Ga je al die ellen
de niet op de hals halen. Want ga maar
na wat er al fout kan gaan, nog voordat
je één meter van huis bent gegaan. Dan
blijkt opeens dat het rijbewijs van vader
verlopen is of dat moeder vergeten is de
kinderen in haar paspoort te laten in
schrijven.
Het kan erger: het bestelde ingeblikte
vlees bij de dorpsslager is niet op tijd
klaar. Of het asiel waar Hektor elk jaar
logeert, ging onlangs failliet. Kleine Henk
heeft de bof, en de apotheek gaf de ver
keerde plaspillen mee, of dat de ritsslui
ting van de koffer van Teun kapot is.
Doffe ellende derhalve.
Contactlenzen
Ga nu eens na wat er allemaal misloopt,
als we op weg gaan. Dan zit je bij Ant
werpen al in een moordende file. Dan
begeeft de airco het al vóór Lyon. Dan
vragen Guusje en Marijke op de achter
bank al na een half uur of we er nog niet
zijn. Dan blijkt het afschuwelijk dure
broodje bij het tankstation langs de Au
toroute de Soleil niet te vréten. Dan rij
den die halvegare Italianen je bijna drie
keer van de weg. Dan maakt de caravan
gevaarlijk zwiepende bewegingen.
Dan is de rij voor de balie op Schiphol
nóg langer dan in het recordjaar 2002.
Dan is Anna bij het inchecken haar con
tactlenzen kwijt. Dan blijkt vader, hoe is
het mogelijk, wéér zijn creditcard verge
ten. Dan weet moeder zeker dat we nog
even terugmoeten omdat het gas niet is
afgesloten.
Of ga maar eens na wat er allemaal fout
kan gaan op de vakantieplek. Een Brits
onderzoek leert dat vooral de eerste twee
dagen van een vakantie kritiek zijn. Da
gen van 'oranje met een rood randje'
zou onze overheid zeggen. Dan vliegen
de echtparen elkaar in de haren: zeker
één op de drie stellen krijgt een knallen
de ruzie.
Is ook niet zo gek, zeggen de onderzoe
kers. Man en vrouw nemen vaak de
stress van werk en huishouden mee op
vakantie, die vaak onmiddellijk na de
laatste werkdag wordt begonnen. Niet
alleen heeft de stress van kantoor, huis
en kinderen nog geen kans gekregen te
verdampen, ook zitten man en vrouw el
kaar nu plotseling vele dagen dicht op
de lip. Dat zijn ze vaak al heel lang niet
meer gewend.
Stressfactoren bloeien ook op de vakan
tieplek welig. De drukke Brabanters en
Tukkers in hun tent vlak naast de jouwe.
De bank en het museum die altijd net
dicht zijn. De kapotte douche en het
doorgezakte bed in het hotel. De diefstal
van je nieuwe tas. De ober die nooit de
juiste bestelling brengt.
Het beloofde zeezicht waar ze een toren
flat vóór gebouwd hebben. De aange
De klassieke vertrekfoto. Lekker of vakantie. Maar schijn bedriegt. Het is de stilte voor de storm. Over pakweg zo'n driehonderd kilo
meter breekt de hel los. Foto: GPD
schoten dokter in Cardiff die naar je
blindedarm moet kijken. De zeldzaam
kleffe salades van Ristorante Paolo. De
verplichte barbecue-avonden met polo
naise nó op camping Schönwiesen. De
opdringerige buschauffeur met zijn
schuine moppen. Het lauwe Maes Pils
uit dunne kantinebekers.
Aandelen
Ook zelf dragen we munitie aan voor de
vakantiestress. Moeder die per se elke
dag de tent én voortent wil boenen en
stofzuigen. Vader die zijn gsm teistert
om te weten hoe zijn aandelen Ajax
staan, of bij oma alles goed is en of de
jongens van de zaak hem goed vervan
gen. De kinderen die nodeloos van ka
thedraal, naar ruïne, naar nóg een kerk
worden gesleurd.
Vakantiegangers zitten uren in de hete
bus voor de excursie naar dat kasteel.
Slaan zich wild om die vervelende mug
gen uit hun slaapkamer te krijgen. Schel
den zich rot dat die Ali Youssef geen
woord Engels verstaat en maar blijft zeu
ren om een fooi. Vakantie is ellende.
Zo gek is het dus niet dat veel Nederlan
ders doodop, barstensvol spanningen en
spuugziek weer thuiskomen. De echte
ontspanning, is de ervaring van onder
zoekers, begint voor veel mensen pas
daarna. Heerlijk, gewoon thuis.
Nog even een paar dagen voordat je
weer naar het werk moet en de scholen
weer beginnen.
Even geen stress van Spanje of Oosten
rijk meer aan je hoofd. Even rustig, even
lekker stil.
Even vakantie. Want die heb je nu ver
diend.
ZATERDAG
24 juli
2004
uspendeldiensten naar de Spaanse costa's staan onder druk.
eristen grijpen goedkope vliegtickets massaal aan voor een
strandvakantie, waardoor de touringcar naar de zon
amerhand verdwijnt. „Er moet toch een steekje los zitten bij
toeristen die ruim 22 uur in een bus willen zitten."
door Rudi Buis
Een blond meisje zucht eens diep. Ze zit welgeteld nog
geen minuut in haar luxe busstoel, plaatsje bij het raam,
of ze klaagt al. „Ooh, dit gaat echt üren duren. Als we
morgenochtend bij het hotel zijn, ga ik gelijk douchen.
Dan zit m'n haar ook meteen weer goed." De bus rijdt
de file in. Een gekantelde vrachtwagen bij Rotterdam.
„Dat begint verdorie al lekker!"
De regen klettert tegen de ramen, als de bus van Solmar
Tours in de vroege ochtend begint aan de lange reis naar
de Costa Brava in Spanje. Bestemming: badplaatsen als
Malgrat de Mar en Lloret de Mar. De touringcar is nog
niet op snelheid of jongeren grijpen al naar hun mobiel
tje. „Ja, ja, we rijden nu weg. Ben jij al op je werk?" Ou
ders lezen een laantje, hun kinderen luisteren muziek.
Of ze doen een spelletje.
Net over de grens in Luxemburg is de eerste stop, na
zo'n drie uurtjes. Het kleine grensplaatsje met slechts
één kronkelige weg telt zeven tankstations op rij. Passa
giers strekken de benen, sommigen grijpen naar een
pakje sigaretten. De Belgische chauffeur Rudi Hendrikx
laat de tank vollopen. „We nemen honderden liters die
sel mee op deze reis, mensen. Door hier voordelig te
tanken houden we de vakantie uiteindelijk ook voor U
goedkoop."
Goedkoop móet het wel zijn, want de pendeldiensten
richting de zon staan flink onder druk. Vliegtickets zijn
zo voordelig geworden, dat ze amper meer verschillen
met de prijs van een busretourtje. Dat komt door de op
mars van prijsvechters als Easyjet, Ryanair en het Neder
landse Basiq Air.
De toerist die met de bus heen en weer wil naar Spanje
legt al gauw 150 euro neer. Voor hetzelfde geld heb je
een vliegretour naar Barcelona. Inclusief alle toeslagen,
en twintig uur sneller.
Oneerlijk
De neergang van de pendeldiensten is al enkele jaren
zichtbaar, stelt directeur Nico Zethof van de Stichting
Bus, de brancheorganisatie voor touringcarbedrijven.
„Het gaat nu wel hard, de vliegtickets zijn erg goedkoop
geworden." Er is sprake van oneerlijke concurrentie,
vindt Zethof, want het vliegvervoer is vrijgesteld van ac
cijns op kerosine en BTW, terwijl busbedrijven wel alle
belastingen moeten betalen.
„Daarnaast is Turkije als goedkope zonbestemming mo
menteel enorm populair. Dat gaat ten koste van landen
als Spanje - nog altijd de populairste bestemming - Italië
en Frankrijk, die wél met de bus te doen zijn."
De touroperators die bij het Algemeen Nederlands Ver
bond van Reisondernemingen (ANVR) zijn aangesloten
vervoerden vorig jaar 71.000 toeristen naar Spanje. Dat is
ruim 25.000 minder dan in 2002. In een jaar tijd daalde
het percentage toeristen per pendel naar Italië en Frank
rijk met liefst 25 procent, naar respectievelijk 9.866 en
12.966 toeristen.
Solmar Tours, dat alleen met pendels op Spanje reist,
denkt niet dat alleen de vliegtickets de buspendels de
das omdoen. Over de hele linie gaat het slecht met de
reisbranche door de tegenvallende economie, zegt Wil
liam Bontrup. „Ik hoor dat in mijn omgeving. Ze kopen
een caravannetje en blijven lekker in de buurt. Of ze
gaan af en toe een weekendje weg." Dót merkt Solmar,
niet bij de ANVR aangesloten: vorig jaar bracht de orga
nisatie nog 110.000 man naar de Costa Brava, dit jaar ligt
dat aantal tien procent lager.
Bingo
Als de avond is gevallen, nadert de touringcar de Franse
stad Lyon. Buschauffeur Hendrikx wijst zijn passagiers
op de 'meisjes van Lyon', die gezeten in kleine campers
op klanten wachten.Als er voor het raam een kaarsje
brandt, is het meisje vrij." Veel reizigers doen dan al ver
woede pogingen om wat te dommelen.
Opwinding in de bus. Er worden bingokaarten uitge
deeld. Anita, echtgenote van Hendrikx én tweede chauf
feur, heeft het stuur in handen als haar man de getallen
langzaam oplepelt. Een reiswekkertje, een walkman, een
stoomstrijkijzer en speelgoedbeestjes verdwijnen in tas
sen van winnende passagiers. „Je wilt ze het vakantiege
voel meegeven", verklaart Hendrikx.
Met dat gevoel trokken Nederlanders halverwege de ja
ren zeventig en masse naar de Spaanse Costa's per pen
del. Vliegen was nog een luxeproduct, alleen weggelegd
voor toeristen met geld. Vanaf het moment dat OAD, één
van de pioniers in die jaren, begon met goedkope bus
reizen naar de Costa Brava, raakten verre, warme stran
den plotseling binnen handbereik van 'de gewone man'.
Op hoogtijdagen reden er wekelijks circa zeventig bus
sen naar Spanje. Tweemaal per week heen en terug. Nu
is daar nog maar een handjevol van over. „Ooit was de
pendel een prima product, maar die tijd is voorbij", zegt
Jurius ter Haar van OAD. „Er is nauwelijks prijsverschil
meer tussen de buspendel en het vliegtuig. Er moet toch
een steekje bij je loszitten als je dan nog ruim 22 uur in
een bus wilt zitten."
In de nacht stuurt Hendrikx zijn bus, na een laatste plas
pauze, aan de zuidkant van Frankrijk langs de Middel
landse Zee. Het is donker en stil, slechts gedempte groe
ne lampjes verlichten de gangpaden. De films zijn afge
lopen. De olijke, ietwat gezette bestuurder zit 'al zeven
Even de benen strekken op weg naar Lloret. Foto: GPD
tien jaar in 't vak' en vindt de pendel fantastisch. „Je
maakt een praatje, je probeert de passagiers een goed
gevoel te geven."
De pendeldiensten moeten het hebben van vakantiegan
gers die weinig initiatief tonen, stelt Hendrikx even later.
„Dat zijn onze beste klanten. Ze hoeven zelf geen pro
blemen op te lossen en hebben altijd iemand om op te
rug te vallen." De chauffeur vindt dat er in een bus veel
minder afstand is tot passagiers. Bij elke stop staat hij bij
de deur, maakt een praatje. „Dat zie je niet in een vlieg
tuig. De gezagvoerder stelt zich via de intercom even
voor, maar zie je die man ooit?"
Vliegtuig
Ondanks alle voordelen die Hendrikx opsomt, kiezen
veel toeristen de laatste jaren toch voor het vliegtuig. De
busbranche weet dat. Toch is het aantal touringcars vo
rig jaar met bijna vijf procent toegenomen, waardoor er
nu volgens schattingen zo'n 4700 touringcars rondrijden
van Nederlandse ondernemingen.
Hoe dat kan? De Stichting Bus verklaart de toename
door de gestegen populariteit van meerdaagse reizen die
met bussen worden gemaakt. „Wanneer iemand zo snel
mogelijk naar strand en discotheek in Spanje wil, heeft
de bus weinig meerwaarde", vertelt Zethof van de stich
ting. „Groepen met een gezamenlijke interesse, of dat nu
bridgen is of pittoreske Duitse kasteeltjes, vinden het
prachtig om samen een reis van een dag of tien te ma
ken."
Dat is ook de nieuwe markt waar onder andere OAD zich
op richt. Volgens Ter Haar lopen de meerdaagse reizen
momenteel gigantisch en rijden er nu, in het hoogsei
zoen, tussen de 200 en 225 touringcars met groepen toe
risten door Europa. „Ze gaan in een rustig tempo van A
naar B naar C, naar die plaatsen die ze allemaal leuk vin
den. Ze hoeven zich nergens zorgen over te maken."
Zodra de ochtendschemering begint, klinkt er in de Sol-
mar-bus plotseling een rustig muziekje uit de speakers.
Jong en oud geeuwen, strekken de ledematen en krijgen
te horen dat de Spaanse grens zojuist is gepasseerd. Tijd
voor de ochtendstop, zodat de passagiers zich bij de toi
letten, waar al snel rijen staan, even kunnen opfrissen.
Instappen, maant de chauffeur vervolgens. Een paar uur
later, de Costa Brava is nog goeddeels in slaap, doemen
de hotels van Malgrat de Mar op. Gezinnetjes verlaten de
bus. Alleen jongeren blijven over voor de laatste kilome
ters naar Lloret de Mar, de populaire badplaats vol kroe
gen en discotheken. Hendrikx oogt fit, als hij de bagage
van de laatste gasten uit de bus haalt. De touringcar
schoonmaken, wat uitrusten en vanavond alweer met
een groep toeristen terug naar Nederland.