REGIO Nederland houdt het niet droog De onvermijdelijkheid van de Hollandse Apocalyps Liefdevolle ouderlijke missie VRIJDAG 23 APRIL 2OO4 NAVRAAG een lang en vruchtbaar leven overleed de Leidse hoogleraar bur- jjk recht Huib Drion deze week op 86-jarige leeftijd. Drion was T j j 7 verzetsman in de Tweede Het kernwoord DIJ Wereldoorlog, specialist in evenseinde is regie' het Nederlandse civiele recht en van 1969 tot 1984 later vice-voorzitter van de Hoge Raad. In 1991 verbaasde hij 11 erland met een pleidooi voor een 'zelfgewild einde', een plan reen euthanasiemiddel voor 75-plussers die 'klaar zijn met het le- Dat pleidooi kwam op een goed moment, aldus emeritus-hoog- ar medische ethiek HELEEN DUPUIS uit Voorschoten. n de u Drion persoonlijk? vel, maar niet erg goed. In de tijd dat ik actief was aan de Uni- iteit Leiden was hij al met emeritaat. Ik ontmoette hem wel tij- 1 s congressen en symposia, bijvoorbeeld over het levenseinde, sprak ik hem natuur- ln het dagelijks leven m ik hem nooit tegen, eefde tamelijk geïso- |L" 3 dit Drion een nieuw tent i de discussie euthanasie? het zelfgekozen le- ieinde is echt iets an- Als het om euthana- I >aat, moet er sprake van een uitzichtloos, raaglijk lijden in een ces dat toch al tot de dood voert. Dat geldt niet voor oude men- die klaar zijn met het leven. Zij willen het juiste moment kie- s om te sterven en de regie daarover houden. Hij heeft daarmee discussie geëntameerd die nog altijd zéér levend is." i ir gaat het in die discussie om? Over het recht op zelfbeschik- nee, het kernwoord hier is regie. Hoogebejaarden willen het ïent van hun dood in eigen hand houden, zij willen niet dat jren, zoals artsen of familieleden, het moment bepalen waar- smand sterven mag." u zichzelf in die discussie laten horen? U moet bedenken, ik heb vooral in de jaren '80 onderzoek an naar de voors en tegens van euthanasie. Juist in de tijd dat in zijn stelling over het zelfgekozen einde formuleerde, was ik een beetje gestopt met de vragen over het levenseinde. Er zijn iel andere medisch-ethische kwesties die om oplossingen vra- daar wilde ik ook antwoorden op zoeken." tl het de juiste manier waarop Drion de discussie over het zelf- 1 oen levenseinde voerde? tod dat hij dat heel goed heeft gedaan. Met zijn opmerkingen het 'waardig willen sterven' heeft hij destijds de juiste snaar akt. In 1991 vonden zijn opmerkingen daarover bij honderd enden mensen weerklank. Niet voor niets heet de discussie de regie van levenseinde de 'Pil van Drion', al is het helemaal pil en komt er bij dit stervensproces nog wel meer kijken dan icijnen alleen. Het idee van 'klaar zijn met het leven', omdat even voltooid is, omdat de partner, familie en vrienden zijn jevallen, dat heeft hij op een integere manier neergezet. Die naar de zelfgekozen dood op hoge leeftijd is natuurlijk ook lelangrijk probleem." Wilfred Simons archieffoto: Hielco Kuipers UIT DE ARCHIEVEN 0 1954, Vrijdag 23 April EN - Wederom had de Burchtzaal een accordeon-solistencon- te gast. Het ging hier om het kampioenschap Zuid-Holland. De lenheid over het stimulerende aandeel van de Sleutelstad, ge- bij organisatorische animo, maken het vrijwel zeker, dat Leiden Mei ook het landelijk concours om het kampioenschap van Ne- nd zal mogen herbergen. afdeling had elf deelnemers met verplicht nummer. Deze 'Para- loest het hebben van fijne nuancering. Onze jeugdige stadgenoot Vincourt slaagde daarin. is er echter één die alle anderen verbluffend versloeg: de 12-jari- mny Langeveld, wonderkind op het accordeon. Geen critiek kan deren. Doorzichtig, subtiel en licht van zweving is alles en volko- af. Dit is bedoeld naar de techniek zowel als naar het aangeboren Weel begrip. Met zulk groot spel (Perpetuo van Paganini) is deze Leidenaar feitelijk een 'oneerlijke' concurrent, daar hij in een psafdeling stellig nog als een gevaarlijk mededinger te beschou- alt. 1979, maandag 23 april - Zo'n dikke driehonderd deelnemers deden zaterdagmorgen lan de dertiende door de Leidse Politie Sportvereniging op touw te Oranjeloop. Er was een route uitgezet, die resp. één, twee of eer afgelegd moest worden al naar gelang de afstand waarvoor had gekozen. Foto: archief Leidsch Dagblad )'s In deze rubriek kunnen worden nabesteld door binnen veertien dagen na sing 2,50 (voor een exemplaar van 13 bij 18 In zwart wit) over te maken op r 57055 tai.v. Dagbladuitgeverij Damlate b.v. Postbus 507,2003 PA aarlem, onder vermelding van Leidsch Dagblad, ANNO d.d.(datum van laatsing) of door contante betaling aan de oalle van het Leidsch Dagblad, seveltstraat 82 te Leiden. U krijgt de foto binnen drie weken thuisgestuurd. COLOFON Leidsch Dagblad Directie: B.M. Essenberg E-mail: directiehdcuz@hdc.nl oofdredacteur: Jan Geert Majoor E-mail: redactie.ld@hdc.nl tANTOOR ltstraat 82, Lelden, tel. 071-5 356 356 K; Postbus 54,2300 AB Lelden. :fax 071-5 356415 ntie fax 071-5 356 325 lerichten fax 023-5 '5° 567 ENTIEVERKOOP itles m.b.t.: 372-6813661 nd goed: 023-5150543 el: 075-6813677 detailhandel: 071-5 356 300 bureaus kunnen contact opnemen i-6813636 IRVICE 711 (gratis) 072 - 5196800 (acceptgiro) (alleen aut. Inc.) '6,70 p/j €216,90 es die ons een machtiging verstrekken utomatisch afschrijven van het ontvangen €0,50 korting per betaling. VERZENDING PER POST Voor abonnementen die per post (binnenland) worden verzonden geldt een toeslag van €0,50 aan portokosten per verschijndag. Voor zaterdagabonnementen geldt €0,60 per zaterdag. GEEN KRANT ONTVANGEN? Voor nabezorging: 0800-1711 (gratis). Mobiel: 072 - 5196800. ma t/m vr: 07.30-17.00 uur; za: 08.00-13.00 uur AUTEURSRECHTEN Alle auteursrechten en databankrechten ten aanzien van (de inhoud van) deze uitgave worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze rechten berusten bij HDC Uitgeverij Media BV cq. de betreffende auteur. HDC Media BV, 2004 De publicatierechten van werken van beeldende kunstenaars aangesloten bij een CISAC-organlsatie zijn geregeld met Stichting Beeldrecht te Amstelveen. HDC Media BV is belast met de verwerking van gegevens van abonnees van dit dagblad. Deze gegevens kunnen tevens worden gebruikt om gerichte Informatie over voordeelaanbieding en te geven, zowel door onszelf als door derden. Heeft u hier bezwaar tegen, dan kunt u dat laten weten aan HDC Media BV, Afdeling Lezersservice, postbus 2,1800 AA Alkmaar. Het zit de bewoners van de Hol landse delta niet mee. Terwijl de zeespiegel stijgt, daalt de bo dem. Terwijl het klimaat veran dert en er meer regen in kortere tijd gaat vallen, verandert ook nog eens de loop van de depres sies. Daardoor blijven de buien straks ook nog eens mooi het stroomgebied van de grote rivie ren volgen. Valt Nederland op termijn nog wel droog te hou den? De Delftse hoogleraar hy drologie Kees van den Akker heeft op die vraag een even sim pel als ontluisterend antwoord: Nee. Niet meteen schrikken. Met wat kunst- en vliegwerk kun nen we de boel nog wel een aantal eeuwen droog houden. Van den Akker is in zijn vak gebied een soort van optimist. Terwijl sommigen van zijn collega's al over honderd jaar grote stukken van Nederland door de golven verzwolgen zien worden, geeft hij ons nog wel even de tijd. „Honderd jaar redden we nog wel. Maar zelfs met allerlei nieuwe tech nieken zullen we er niet aan ontkomen om over vijfhon derd of duizend jaar grote de len van Nederland op te ge ven. Om te zeggen: Neder land, het was leuk voor dui zend of tweeduizend jaar, maar nu is het op. Het is ei genlijk een heel simpel som metje. Sinds we 800 jaar gele den begonnen zijn met drooglegging is de bodem al leen maar ingeklonken. En waar alleen maar weg gaat en niks bij komt, is het op een gegeven moment over en uit." Nogmaals: de Delftse hoogle raar is geen pessimist die een beetje zwartgallig zit te wach ten op zijn eigen Hollandse Apocalyps. Hij is iemand die er voor heeft doorgeleerd om het water buiten de deur te houden. Een techneut die lie ver vandaag dan morgen langs de Nederlandse kust gaat experimenteren met het vanaf grote diepte oppompen van zout kwelwater. Zelfver- wacht hij veel van deze inno vatieve manier om met name diepe droogmakerijen leef baar te houden. „We denken dat er heel veel aan te doen is, maar dan moet je wel de ruimte krijgen om iets te doen. Het grote probleem is dat we juist bezig zijn om heel veel kennis af te bouwen. Het idee was dat Nederland na de Deltawerken af was. Ja, dank je de koekoek." We kennen hem. Weerman Peter Timofeeff die in een 'Nederland leeft met water' spotje bijna kopje onder gaat. De overheid heeft de water- Sroblemen in het vizier, zo jkt het. Toch valt dat in de praktijk nogal tegen, vindt Van den Akker. Als er de afge lopen jaren iets is aange toond, dan is het wel dat het Nederlandse watersysteem aan alle kanten aan de grens Wateroverlast in het Westland in september 1998. Archieffoto: Fred Steenman van zijn capaciteit zit. Een ste vige regenbui in het Westland en de komkommers drijven de kassen uit. Hevige regenval in het stroomgebied van de grote rivieren en we hebben bijna een grote overstroming. „Er is berekend dat in extre me gevallen de watertoevoer bij Lobith nog tweeduizend kubieke meter per seconde meer kan zijn dan toen het land van Maas en Waal bijna overstroomde. Wat doen we als dat water op ons af komt? Ergens een poldertje onder water laten lopen is slechts een druppel op een gloeiende plaat. Reken maar uit: als je dit soort hoeveelheden water moet bergen, staat een gebied van een kilometer bij een kilo meter in iets meer dan acht minuten een meter onder wa ter." Voordat er weer ergens ge bouwd gaat worden, moeten we er eerst voor zorgen dat het watersysteem op orde is. Dat is de belangrijkste bood schap van de Delftse hoogle raar. Maar met die boodschap voelt hij zich een roepende in de woestijn.Als er ergens wordt gebouwd, is het water systeem nog altijd de sluit post. Maar het is verschrikke lijk moeilijk om dat binnen de politiek te verkopen. Want je komt altijd met beperkende maatregelen. En wees nou eerlijk. Als een urgente pro blematiek als het naderend einde van de voorraad aan fossiele brandstoffen al niet hoog op de politiek agenda staat, wat moeten wij dan doen? Roepen dat je ergens niet moet bouwen omdat je anders over honderd of twee honderd jaar in de problemen komt? Dan krijg je niet of nau welijks aansluiting bij de poli tiek." Bij Gouda staat een grote nieuwbouwwijk in de plan ning, in de Zuidplaspolder, één van de diepste polders van Nederland. Zes meter on der NAP, terwijl de Hollandse IJssel er op vier meter boven NAP direct langs loopt. „Ik zou daar dus nooit gaan wo nen. Ik ga niet zes meter on der NAP wonen, dat doe ik niet. Op college maak ik altijd het grapje: ik ben niet voor niks op de Utrechtse heuvel rug gaan wonen. In Veenen- daal, op negen meter boven NAP. Waarom bouwen we op zes, zeven meter onder NAP? Is dat niet een beetje van de zotte? Zijn we de relatie met de realiteit niet een beetje kwijt geraakt? Het zou de boel toch wakker moeten schud den wanneer een techneut dat roept." „Ik zeg wel eens: eens in de tien jaar moet er iets gebeu ren om ons wakker te hou den. Het effect van een over stroming is na tien jaar goed deels weggeëbd. In Limburg willen ze al weer gaan bou wen langs de rivier. We leren het nooit, hè, we leren het nooit. Nee, ik pleit hier niet voor een nieuwe watersnood ramp. Misschien zou je de he le Tweede Kamer eens bij windkracht 8 aan de Waal moeten zetten. Op zo'n lullig dijkje waarachter de golven een meter hoog zijn en waar bij vijf meter lager een boer derij staat. En dan vragen: wie zou daar willen wonen?" De waterhuishouding in Ne derland kan beter, daar is Van den Akker van overtuigd. „We hebben de traditionele me thoden: wegdraineren, bergen en wegpompen. Daar kun je al een heleboel mee redden, als je maar genoeg ruimte krijgt. Maar om de zoute kwel tegen te gaan kun je ook heel anders te werk gaan. Je kunt diepe putten slaan en het kwelwater oppompen om het via een tweede boezem of desnoods via gesloten pom pen terug naar zee te pom pen. Wat we nu doen is toch een beetje krakkemikkig. Je pompt het water pas weg op het moment dat je het de grond uit ziet komen. Maar je kunt het natuurlijk ook veel eerder oppakken." Grootschalige experimenten met nieuwe technieken ziet de hoogleraar echter niet zo snel van de grond komen. Ze kosten veel geld en ruimte, en Van den Akker bespeurt ook een maatschappelijke weer stand tegen al te veel tech nisch ingrijpen. „Met name uit de natuurhoek krijg je te horen: Laat dat water nou ge woon zijn gang gaan. Maar wie dat zegt, beseft niet dat je het zonder ingrijpen gewoon niet houdt. Nederland bestaat bij de gratie van de techniek. Wie dat bestrijdt, daag ik uit om alle gemalen veertien da gen uit te zetten en dan te kij ken wat er gebeurt. We be staan bij de gratie van het pompen of verzuipen." „We moeten kennis blijven opbouwen om Nederland op de langere termijn leefbaar en rendabel te houden. Maar het is een moeilijk te verkopen verhaal. Hoewel het straks een mooi exportartikel kan worden. Vergeet niet dat ze ventig procent van de wereld bevolking in deltagebieden leeft. Daar krijgen ze op ter mijn precies dezelfde proble men als in Nederland." Nederland moet niet alleen investeren in nieuwe technie ken voor droge voeten, het land moet ook radicaal anders worden ingericht. De hoogle raar is niet bang om een paar flinke stenen in de vijver te gooien. Voor de boeren die zomer en winter hun landerij en droog willen houden heeft hij slecht nieuws. Met hun roep om een droge bodem versnellen zij het inklinken van de polders en daarmee de ondergang van Holland. „Misschien is het beter om natte natuur te introduceren op de plek waar nu nog boe ren zitten. Daarmee kunnen we dan de boel een beetje langer rekken." En wonen onder zeeniveau? Tja, daar zullen we toch ook een keer van af moeten. „De volgende nieuwe stad moeten we op de Veluwe gaan bou wen. Maar de Veluwe is heilig. Dan krijg je te horen: handen af van de natuur? Maar welke natuur? Die paar wilde zwij nen? Het Vondelpark heeft een grotere biodiversiteit dan de Veluwe. Welke idioot die hier in de tijd van de Romei nen binnenkwam, ging er nou in de diepste put wonen? Nie mand! Die mensen gingen op een zanddonk wonen. En wat doen wij? Op de Veluwe laten we anderhalf hert rond lopen en zelf gaan we in Moeraswijk wonen. Dat is een volstrekte ontkenning van ieder nor maal gevoel van de mens." Ruud Sep De watersnoodramp van 1953 zette grote delen van Zeeland blank. Deze ramp, die aan 1835 men sen het leven kostte, vormde de directe aanleiding tot de Deltawerken. Foto: archief Leidsch Dagblad TUSSEN PEN EN PAN Mijn leven is niet saai. Vijf kinderen (Fré, Marc, Sam, Fleur, Olivier) in de leeftijd van 12 tot 22 jaar en mijn man (Theo) zorgen voor veel leven in de brouwerij. Vier dagen in de week ga ik naar de redactie van deze krant. Of ik trek op zoek naar nieuws en achtergrondverhalen de re gio in. Een ingewikkeld bestaan? In 'Tussen pen en pan' bericht ik er wekelijks over. Om kwart voor zeven 's morgens zit ik in de auto met mijn eigen Leidsch Dagblad. Een vreemde gewaarwording na bijna 25 jaar journalist te zijn geweest bij een avond krant. Een prachtig krantje is het. Ik ontspan. De hele week toch een beetje een vreemd ge spannen gevoel gehad. Niet alleen omdat onze werkwijze is veranderd, maar ook omdat de druk van de ochtendproductie weg is. De deadline ligt nu in de nacht. We kun nen de ochtend dus wat later beginnen. De eind redacteuren die er altijd als eerste waren, komen nu als laatste binnen. Het is allemaal even wennen, maar niet onaangenaam. Waarom ik dan nu toch zo vroeg op pad ben met mijn echtgenoot, heeft te maken met onze jarige dochter Fleur. Werd je vroeger met achttien jaar volwassen, nu ligt die grens echt bij zestien len tes. Zestien is immers de leeftijd datje met je eigen identiteitskaart alle Leid se en nu ook alle Noord- wijkse uitgaanstenten in kan en dat je zo laat kunt thuiskomen als je zelf wilt, denkt onze dochter. Ze spreekt het gelukkig niet hardop uit, ik denk om zinloze discussies te vermijden. Omdat ze zo verstandig is, gaan wij het met haar vieren op Terschelling. Ze verblijft daar voor een werkweek landmeten met haar klas 10b van de Vrije School in Leiden. In een onbe waakt ogenblik heeft Fleur toestemming gege ven voor deze liefdevolle ouderlijke missie. En het wordt heel liefde vol. Ter hoogte van Op perdoes in Noord-Hol land zingen Theo en ik al met een nummer 'The only living boy in New York' van Simon en Gar- funkel mee. Samen in de auto geeft een intiem ge voel. Om 8.10 uur zitten we midden op de Afsluit dijk in de zon voor lunchroom 't Monument waar we koffie met een onbestemd, maar toch heel lekker warm broodje nuttigen. Het uitzicht op het IJsselmeer met de vissersboten geeft een optimaal vakantiegevoel. We moeten om half tien in Harlingen zijn om ons in te schepen voor de twee uur durende boot reis. Dat lukt allemaal uitstekend. Geen stress. Parkeren gaat makkelijk, en we hebben zelfs nog even de tijd om in de winkelstraat nog twee ochtendkranten bij te ko pen. Lekker lezen op het dek van de M.S. Fries land. Van lezen komt niet zo veel. Al snel ontwaar ik de beroemde Terschei - lingse zanger Hessel. Ik kan het niet laten. Even luisteren wat hij allemaal heeft te vertellen. Hij is met zijn vrouw een paar dagen naar 'het vaste land van Amsterdam' ge weest en verhaalt daar over. De zingende kroeg baas Hessel van der Kooy heeft een café in Hoorn (Terschelling). Hij weet alles van jonge mensen. Ter geruststelling aan alle ouders die hun land van de zomer naar Terschel ling laten gaan. „Ik voel me verantwoordelijk voor de jeugd die hier komt. Wij proberen daar om over te brengen dat je feest kunt hebben zonder jezelf vol te gieten. Tij dens mijn optreden zit ik aan een kop thee en toch ben ik stoer", aldus de muzikale ondernemer diezelfde ochtend in de Harlinger Courant. Ik ge loof hem als ik hem rechtstreeks aankijk. Onze dochter zit vlak bij hem in de buurt, een dorp eerder, bij kam peerboerderij Van Gos- sen in Formerum. Als wij op onze zeer comforta bele gehuurde fietsen bij haar en haar klasgenoten aankomen, hebben ze prachtig werk verricht met professionele theo dolieten, waterpastoe stellen en jalons. Het land is berekend. Van daag worden de tekenin gen gemaakt en de getal len uitgewerkt. De Vrije School gebruikt deze al jarenlange beproefde methode als verdiepings- stof voor het wiskun deonderwijs op havo en vwo. Volgens de ervaren leraar Van Hartingsveldt krijg je via landmeten een uitstekend inzicht in lengtemeting, hoogteme ting, of een hoekmeting. „De basis van de gonio metrie", doceert hij. „En zo'n groepskamp leert ze stevig op de benen staan." Letterlijk, want met landmeten doe je niet anders dan met de poten in de klei staan, zie ik in de gauwigheid. Ik kan er geen speld tussen krijgen. De leerlingen zijn inspannend bezig en hebben geen tijd om er tegenin te gaan. De glij- hoek van tien graden op 40 meter hoogte is veel belangrijker. Als de enorme taart met zestien kaarsjes van de plaatselijke bakker arri veert, is het feest com pleet. Een lied voor Fleur en de meegenomen ca deautjes van haar broers, zusje en de buren wor den meer dan gewaar deerd. De corveeploeg is dan al met bezig met de bewerking van 15 kilo aardappelen voor de an- dijviestamppot De broodnodige ontspan ning vinden ze 's avonds, ja bij wie anders dan bij Hessel. Ze verheugen zich er allemaal enorm op. Theo en ik fietsen ouder wets gelukkig via strand paviljoen de Zeemeermin en de Wahfc terug naar West-Terschelling. We gaan met de Koegelwieck terug naar de wal en eten de zaligste slibtong in hotel Zeezicht in Harlin gen. Wat een geweldige dag dankzij de kinderen, want niet onvermeld mag blijven dat ook Sam en Olivier zich moedig door een moeilijke dag zonder ouders hebben heen geslagen. Alles lijkt opgeruimd bij thuis komst. Saskia Stoel inga Reageren? s.stoelinga@hdc.nl

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 2004 | | pagina 5