Nat en
oerwou
hongerig door het ongerepte
TOERISME
Afdalen in diepe kloven
Recordaantal
bezoekers
in Rotterdam
Oranjeroute
weer langer
Met Thalys naar
Zuid-Frankrijk
Website
Lissabon
Informatiedag
fietsvakanties
Voor je lol afzien op survivaltocht in de binnenlanden van Suriname
Rotterdam heeft vorig jaar
een recordaantal bezoekers
getrokken. Ruim zeventien
miljoen mensen deden de
havenstad aan, 13 procent
meer dan in 2002. Ook het
topjaar 2001, toen Rotter
dam Culturele Hoofdstad
van Europa was, werd over
troffen. Destijds kwamen
15,5 miljoen mensen.
Vooral de grote festivals en
sportevenementen deden
het goed. Ze trokken zes mil
joen bezoekers, tegen 3,6
miljoen in 2002. De meeste
dagbezoekers gingen naar de
marathon (975.000), gevolgd
door het Zomercarnaval
(700.000), de Dance Parade
(400.000) en de Wereldha
vendagen (400.000).
De serie Zomerfestivals had
2,5 miljoen bezoekers, een
half miljoen meer dan een
jaar ervoor. Dat kwam vooral
door het evenement Waterli-
fe Rotterdam, met het strand
aan de Boompjes (450.000).
De podia beleefden even
eens een goed jaar met zes
miljoen bezoekers, een mil
joen meer dan in 2002. Ahoy"
ontving 1,6 miljoen mensen.
Ook nieuwkomer Pathé De
Kuip (996.442), De Doelen
(652.572) en het Luxor Thea
ter (567.643) hadden het
druk.
Het attractiebezoek bleef
met 4,1 miljoen bezoekers
ongeveer gelijk De grootste
attractie was Diergaarde Blij-
dorp (1,5 miljoen).
De Oranjeroute die zowel in
Nederland als in Duitsland af
gelegd kan worden, is een groot
succes. Duizenden mensen vol
gen elk jaar de reisroute langs
het rijke en bewogen verleden
van het Huis van Oranje-Nas-
sau. De in totaal 2200 kilometer
lange tocht voert grotendeels
door Duitsland en wordt nog
steeds uitgebreid. Zo is recent
het Duitse stadje Lingen toege
voegd. Het behoorde tussen
1592 en 1702 toe aan het
grondgebied van het Huis van
Oranje. Koning-stadhouder
Willem III opende er in 1697
een universiteit. Ook het stadje
Hitzacker aan de Elbe, geboor
teplaats van prins Claus, is nu
onderdeel van de route. Er is
een nieuwe Nederlandstalige
folder van de Oranjeroute ver
schenen, die gratis aangevraagd
kan worden bij het Duits Ver
keersbureau, postbus 12051,
1100 AB Amsterdam, tel.
0900 1091 029 of
www. duits verkeersbureau, nl
Deze zomer rijdt de snelle Tha
lys weer rechtstreeks naar Zuid-
Frankrijk. Van 3 juli tot en met
21 augustus vertrekt de trein el
ke zaterdag uit Amsterdam,
Schiphol, Den Haag en Rotter
dam naar Valence, Avignon en
Marseille. Na Rotterdam stopt
de trein alleen nog maar in Ant
werpen en Brussel. Vanuit Rot
terdam bedraagt de reistijd
naar het zuiden dan slechts 6,5
uur. Treinreizigers die ter plek
ke over een auto willen be
schikken krijgen korting op au
tohuur. Voor meer informatie,
tel. 0900 9296, www.thalys.com
en www.nsintemationaal.nl.
De Portugese hoofdstad Lissa
bon staat de komende zomer
volop in de belangstelling. Ui
teraard vanwege het Europees
kampioenschap voetbal met de
bijbehorende extra stroom aan
toeristen. Het verkeersbureau
van Lissabon en de regio heb
ben daarom de website geheel
vernieuwd en uitgebreid met
onder meer een plattegrond:
www.askmelisboa.com.
De fietsvakantietouroperator
Cycletours houdt zondag van
elf tot vijf uur een open dag in
Amsterdam. Medewerkers en
reisbegeleiders van de organi
satie beantwoorden op deze
dag alle vragen over de ver
schillende soorten fietsvakan
ties die Cycletours organisani-
seert; fietsen met kinderen, jon
geren, actieve 50-ers, cultureel-
toeristisch, cyclosportief, ver en
exotisch en individuele fietsva
kanties. Bezoekers die hun ei
gen fiets meenemen kunnen
om 11.00,13.00 en 15.00 uur
meedoen aan een fietstocht ten
noorden van Amsterdam. Ook
voor kinderen zijn er diverse
activiteiten. De bijeenkomst
wordt gehouden bij het kantoor
van Cycletours in het Tolhuis
aan de Buiksloterweg 7a in Am
sterdam-Noord (achter het
Centraal Station aan de andere
kant van het IJ, bereikbaar met
een gratis pontje)
een moet het kunnen)
pen."
„En we wilden menski
weten hoe ze kunnenL
len wat kwalitatief goj)]
Han Keuning aan. ,f
cursus volgt, is overgé
aan de leiding. Of er k
wordt geleverd is niet*
delen aan het merk v4
bruikte kleding. Met h
dit boek kunnen men|
schatten of een orgai
zaken goed voor elka4
'Canyoning een avonL
sport' van Han Keunifc
thinka Bosveld is verk,
bij buitensportzaken, j
90-808636-1-0. k<
Info: www.escalade.rM
In Suriname kun je als toerist van alles
doen: fietsen langs voormalige planta
ges, oude joodse graven bezoeken, sla
pen in indianendorpen en dorpen van
nazaten van slaven. Maar om de con
ditie, de zelfkennis en het doorzet
tingsvermogen te testen, kun je te
genwoordig ook een survivaltocht ma
ken. Zeven dagen met rugzak wande
len in ongerept oerwoud, voor eten en
drinken aangewezen op de natuur.
Een tiendaagse expeditie.
door Daphne Groenendijk
„Nee, laat dat maar hier", zegt Peter,
de organisator op donderdag. Het is
half negen als ik de laatste voorberei
dingen tref in het centrum van Para
maribo. Ik heb een stevige rugzak
met daarin een lichtgewicht hangmat
in legerprint en een klamboe van la-
kenstof. Verder schone kleren, twee
handdoeken, een kilo rijst, anti-mug-
genspray, een slangengif-uitspuitkit,
druppels om het rivierwater 'veilig' te
maken, twee waterflessen, theezakjes,
een toiletrol en tientallen touwtjes
waarvan ik het nut nog niet inzie.
Ik maak kennis met mijn reisgenoten:
de Oostenrijkers Helmut Pilz en Ro
bert Lang en de Nederlander Arjen
van Veelen. De Oostenrijkers komen
uit Wenen. Helmut werkt daar als
'geheim' politieagent en Robert als
bedrijfsleider in een pizzeria. Arjen is
student klassieke talen in Leiden.
„Niet vergeten bij elke stop zout uit
dit potje te eten", benadrukt Peter
nog. „En veel drinken. Dat is heel be
langrijk." Ik geloof het wel en stap in
de bus die ons vervolgens in twee uur
naar Coppenamepunt brengt, zo'n
negentig kilometer ten zuidwesten
van de hoofdstad. Onze gids Sjeik
stapt onderweg in.
De boot ligt klaar. De motor is stuk
en het lukt de bootsman niet deze
zelf te repareren. De survivaltocht is
begonnen.
Om half drie start de motor. We stap
pen opnieuw in en varen naar het
bosnegerdorpje Witagron. De familie
van Sjeik ontvangt ons gastvrij. We
krijgen eten en hangen onze hang
matten tussen de bomen.
VRIJDAG
Ik haal voor dag en dauw de touwen
uit de bomen, vouw het hele pakket
door Ria Willemse
Canyoning is een snel groeien
de buitensport. Er is veel lees
voer te vinden over deze spec
taculaire outdoorsport, maar
nog nooit verscheen er een
boek in de Nederlandse taal. De
Apeldoomse buitensporters
Han Keuning en Kathinka Bos
veld hebben daar verandering
in gebracht. Van hun hand is
'Canyoning een avontuurlijke
sport' verschenen.
Keuning en Bosveld zijn ferven
te outdoorsporters en hebben
van hun hobby hun beroep ge
maakt. Met hun Apeldoomse
bedrijf Escalade verzorgt het
stel klimcursussen, cany-
oninglessen en outdoorreizen
voor jong en oud. De nieuwste
trend is de outdoorvakantie
voor het hele gezin, waarbij er
wordt geklommen en 'gecany-
ond'.
Canyoning is het jongste on
derdeel op het gebied van berg
sport. Canyoning is het afdalen
in diepe kloven die uitgesleten
zijn door erosie, meestal ver
oorzaakt door wind en water.
Soms ontstaan kloven door vul
kanisme of aardbevingen.
Doordat er verschillende aard
lagen vrij komen te liggen, ont
staat een schouwspel van kleu-
maar in ruil daarvoor een ov
aan eten.
WOENSDAG
Het geluid is nog ver weg, m
lijkt alsof er een motorboot!
We proberen zo snel mogeli
water te komen. Het zijn me
Kaaimanston. Ze geven Sjeil
plastic zak met daarin zacht
broodjes. Brood! We lassen i
ze in. We horen nog een mo
en aan de felle oranje kleure
moet dat een boot vol toeris
We fantaseren hoe vreemd I
ze moet zijn ons hier zo te z
Drie witte mannen in jungle
ingevallen wangen van de h
verwilderde baarden. En da
nog een bosnegerjongen en
blond meisje bij.
Sjeik laat de boot stoppen. I
ten vinden ons inderdaad vi
Een pakt zelfs zijn verrekijkf
van dichtbij te bekijken. Ik 1
vrouw zeggen: „Wie zijn dat
vast Amerikanen die hier on
doen of zoiets." We geven g
woord. De fantasie is leuker
de verleiding groot, ze hebb
allemaal lekkere dingen bij
DONDERDAG
De steen is warm. Er kruipt
een sluierwolk voor de felle
Heerlijk om een avond niet
hangmat, maar in de openli
een steen in de rivier te slap
twee uur 's nachts als Arjen
ker maakt. „Wakker worder
wordt vloed!" Slaperig kijk i
zie alleen maar water om m
Verschrikt sta ik op. Alles is
hangmat, waarop ik sliep, n
mijnkleren. We pakken vlu|
spullen en proberen door h
de oever te bereiken. Geluk!
ven we vandaag niet meer t
Als het gebrom van een mo
klinkt, pakken we onze tas i
de boot aan en stappen in.
naar huis.
Aratours organiseert jungle-
valtochten door Guyana, Su
Frans-Guyana. Een geheel v
veertiendaagse reis naar Sui
kost2.055 euro. In dat bedrt
inbegrepen (ticket, hotel, ete
ra). Voor meer informatie: o
Peter Buettel, telefoon +597
pit@aratours.de ofwww.ari
ren en rotsvormen.
De ontstaanswijze van een
canyon bepaalt voor een groot
gedeelte hoe de mens zich door
een kloof zou moeten voortbe
wegen. Wandelend, met hier en
daar een afstap, door abseils te
maken, of wadend door het wa
ter.
Het boek van Keuning en Bos
veld beschrijft verschillende
technieken om een canyoning-
tocht veilig te volbrengen. Al is
het lezen van het boek en het
toepassen van de technieken
geen 100% garantie voor een
veilige tocht, zo meldt het voor
woord.
„Er zijn altijd onvermijdelijke
risico's", aldus Han Keuning.
„Kortgeleden is er nog een zeer
ervaren canyoninger door een
vallende steen overleden. Dat is
niet te voorkomen. Informatie
geven en gedegen te werk gaan
kan wel ongelukken voorko
men. Mensen moeten, naast
het toepassen van de aange
leerde technieken, zoveel mo
gelijk kunnen inschatten wat
hun te wachten staat."
Signalen
Om die reden is in het boek ook
ruimte gereserveerd voor de
geologie, de flora en fauna en
meteorologie. „Het is zinvol als
mensen enigszins kunnen in
schatten of er zwaar weer in
aantocht is", meent Keuning.
„Kleine signalen en aanwijzin
gen in de natuur kunnen van
essentieel belang zijn."
Zo kan een plotselinge regenbui
in een canyon voor veel proble
men zorgen. In 1999 kwamen
in de Zwitserse Alpen achttien
toeristen om tijdens een canyo-
ning-expeditie in een kloof in
de buurt van Interlaken. De
canyoningers werden tijdens
een afdaling overvallen door
een watervloed.
Risico's of niet, de mysterieuze
canyons hebben al eeuwenlang
een onweerstaanbare aantrek
kingskracht op de mens, zo valt
te lezen in het hoofdstuk over
de geschiedenis. In 1869 ont
dekte speleoloog Matei bij toe
val een canyon tijdens een ont
dekkingstocht naar een grot.
Toen nog gehuld in lederhosen
en wollen trui. In 1889 maakte
Lucien Biet in de Spaanse Sier
ra de Guara van zo'n ontdek
kingstocht een ware sport,
waarmee het canyoningen in
de huidige vorm als sport werd
geboren.
Tegenwoordig heeft vrijwel elk
Europees land met een canyon-
gebied zijn eigen sportbond,
die zorgt voor de veiligheid in
de canyons en ook de bescher
ming van het milieu.
Volgens Keuning en Bosveld
begint de veiligheid bij de beoe
fenaar zelf, en daarom is er in
een groot deel van het boek
'Canyoning een avontuurlijke
sport' aandacht voor gedragsre
gels in een canyon, gebarentaal
om te kunnen communiceren
als er te veel lawaai is, touw-
technieken en Eerste Hulp Bij
Ongelukken. Zo toegankelijk
mogelijk beschreven, dat wel.
„Wij wilden een boek maken
waarin canyoningers van elk ni
veau zich kunnen vinden", al
dus Kathinka Bosveld. „Ieder-
op en stamp het in mijn
rugzak. De deodorant, de
fles shampoo en een noti
tieblok geef ik aan de fa
milie van Sjeik, want an
ders wordt de tas te
zwaar. Ik koop in het
dorp een houwer (een
lang scherp mes), we ma
ken een groepsfoto en
verlaten het dorp om voor
de komende dagen in het
bos te verdwijnen.
De eerste meters lijkt er
een oud pad te zijn, maar
al snel komen we voor
een dichte hoeveelheid
takken, lianen, lage vege
tatie en omgevallen bo
men te staan. De stem
van Peter galmt door mijn
hoofd: „Jullie zullen
spierpijn in de bovenbe
nen krijgen en spierpijn
in de wangen." Die spier
pijn in mijn bovenbenen
voel ik al na vijf minuten,
omdat ik bij iedere stap
mijn benen hoog moet
optillen.
Die spierpijn in mijn
wangen zal later in de
week komen. Vandaag
valt er namelijk niks te lachen, de
tocht is verschrikkelijk zwaar. Ik be
denk me bij elke stap wat ik het
zwaarste vind: de tas, het lopen door
het ongerepte woud, de angst voor
slangen en andere dieren, de hitte, de
vochtigheid of uiteindelijk de stortre
gen die mijn uitrusting tot aan mijn
onderbroek doorweekt.
Robert stopt met lopen, grijpt naar
zijn maag en geeft drie keer over. Het
broodje en water dat hij heeft genut
tigd komen naar buiten. Maar we
moeten verder, want we moeten van
daag Kaaimanston zien te bereiken,
het laatste dorp langs de rivier. Mijn
benen willen niet meer, ik raak in een
trance en val om. Sta toch weer op en
loop verder. Ik hoor Sjeik zeggen dat
hij de palmbomen van het dorp ziet
en ontwaak. Ik wil naar huis.
ZATERDAG
Getver. Alle kleren zijn nog steeds nat
en koud. Ik heb gelukkig lekker gesla
pen en ook het ontbijt was niet ver
keerd. Sjeik had wat sinaasappels ge
plukt en er was nog een beetje rijst
met vis over van gisteren. Als we alles
hebben ingepakt en de dorpsbewo-
Het junglereisgezelschap met v.l.n.r. de Oostenrijkers Robert Lang en Helmut Pilz, de Nederlander Arjen
van Veelen en gids Sjeik. Daar achter Sjeik's nichtje en moeder die het groepje bij vertrek begeleiden tot
aan de bosrand bij het dorpje Witagron. Foto: Daphne Groenendijk/GPD
delijk het licht van een ri
vier door de bomen schij
nen.
MAANDAG
We moeten vanaf nu
dichtbij het water blijven
lopen, want de paniek
van gisteren was niet
leuk. Ik heb de pas er flink
in als we in een wat meer
open gedeelte komen in
het bos. Wacht even, is
dat niet... nee, hè, dit is
ons kamp van eergiste
ren. Aan de boom hangt
de snavel van de toekan,
die Sjeik daar na de slach
ting had opgehangen. We
hebben gisteren in een
rondje gelopen! Juist die
zware dag, blijkt nu totaal
verloren tijd geweest. Als
we de schrik van onze
dwaaltocht te boven zijn,
beseffen we dat we op
nieuw het water over
moeten. We weten nu dat
we het kunnen en zijn er
snel overheen.
ners hebben gegroet, trekken we het
bos weer in.
De route is heuvelachtig. Op het mo
ment dat mijn kleren eindelijk zijn
opgedroogd, worden ze weer meteen
nat van het zweet. Ik raak al iets meer
vertrouwd in het bos. Voor slangen
en wilde dieren ben ik niet bang
meer. Aandacht krijgen nu de ver
schrikkelijke hoeveelheid lianen die
over de grond slingeren en er menig
maal voor zorgen dat ik mij al strui
kelend door het bos verplaats. Ik pro
beer mij meer te concentreren op de
grond. Maar stoot daardoor een aan
tal keren hard mijn hoofd tegen de
laaghangende takken.
We houden pauze en gaan tegen een
omgevallen boomstam aanzitten.
Sjeik hangt ook een beetje, maar
draait zich plotseling om. Hij pakt
zijn geweer en stopt er een kogel in.
Hij verdwijnt achter de dichte be
groeiing. We fantaseren over een bos
varken of een hert. Er volgt een oor
verdovende knal en een doffe plof.
Met een triomfantelijke grijns komt
Sjeik weer uit de bosjes tevoorschijn
met zijn prooi in zijn hand. Het is een
toekan. Eindelijk zie ik er een in het
echt. Jammer dat hij dood is.
ZONDAG
Kunnen we hier niet gewoon blijven?
Het is hier prachtig langs de rivier.
Maar we moeten verder. Bepakt en
bezakt kijk ik Sjeik aan, om te horen
welke kant we op moeten. Hij wijst
naar de uitloop van de rivier. „Daar
gaan we overheen." We lachen en
denken dat hij een grap maakt, maar
hij klimt al naar het water toe. Met
zijn houwer hakt hij een aantal tak
ken uit een boom en deelt ze uit.
„Daarmee kunnen jullie in het water
steun zoeken."
Het is opnieuw zwaar en mijn water
raakt op. Sjeik weet het niet meer en
krabt alleen nog maar achter zijn
oren. Op de vraag waar we zijn, geeft
hij geen antwoord. Hij kijkt naar de
zon. Het stelt me niet gerust. Het
wordt later en later. Ik heb honger en
dorst, maar durf de laatste slokken
water niet te nemen. „Ik denk dat we
die kant op moeten lopen", zegt Sjeik
plotseling. Maar 'die kant' is alleen
maar dichtbegroeid bos. Wild om ons
heen kappend banen we ons een weg
door het takkenbos en zien dan ein-
DINSDAG
„Shit!", hoor ik iemand zeggen. Het
duurt een paar seconden voordat ik
door heb wat er aan de hand is. Het is
pikkedonker. Het geluid kwam van
links. Arjen ligt op de grond. „Die
stomme hangmat is gescheurd", zegt
hij slaperig. We kijken hoe we de
hangmat kunnen maken. Misschien
kunnen die tientallen touwtjes van
Peter tot nut zijn.
We hebben de nacht doorgebracht
langs de rivier, waarin allemaal grote
stenen liggen. Eigenlijk willen we niet
weg van deze goddelijke plek, maar
we moeten verder. Er vindt een rare
verandering plaats. Een paar dagen
geleden genoot ik van de natuur en al
het leven daarin. Nu kijk ik ernaar en
denk bij alles wat beweegt: zou dat te
eten zijn? Tijdens het lopen vliegen
telkens lekkere maaltijden door mijn
hoofd en het verlangen naar een
groot glas koude cola wordt met iede
re stap groter.
Als we het kamp hebben opgeslagen,
gaan de mannen in de rivier vissen.
Het stikt er van de piranha's. Robert
en Helmut, die net willen gaan
zwemmen, besluiten weer in de kle
ren te gaan. Geen bad vandaag dus,