Honderd afvallers in advies-kunstenpla 'Muziek mogen maken geeft mij energie' KUNST CULTUUR Hoe de storm uit Ludmilla's hersenen ontsnapt APart door bljzondere klankkle^ Museumsector lijdt aan gebrek aan vernieuwing Wel weer steun voor De Appel Dé ideale voorstelling voor kleuters Sting, 25 jaar na doorbraak op Pinkpop, in Ahoy' liftte Advies b nog geer zekerhei dinsdag 20 APRIL 200 n Hind. Foto: Evert-Jan Daniels Hind en Beef op Mundial tilburg - Nederlandse acts als Hind, Rose, Beef, Di-rect en In- twine treden op tijdens het slot weekend van het Festival Mun dial 2004, op 19 en 20 juni in het Tilburgse Leijpark. Verder staan groepen uit India en Ke nia op het programma en het festival wordt afgesloten door de Zuid-Afrikaanse reggaester Lucky Dube. jeugdtheater recensie Paulien Koopmans Voorstelling: 'Boerderijtoneel' door Eigen Werk. Regie: Carlo Scheldwacht Teksten spel: Tido Visser en Pieter Tiddens. Gezien: 18/4, LAKtheater, Leiden. Waarom kun je geen kleuterk arbonade of kleuterhamlap eten? Veel kleuters uit het pu bliek griezelen. Maar het varken uit 'Boerderijtoneel' overweegt dit idee uit te voeren. Kleuters eten immers wél biggenvlees of kippenboutjes. 'Boerderijtoneel' is een vrolijke, absurdistische voorstelling voor iedereen die kennis wil maken met de wederwaardigheden op de boerderij. Gebeurt er dan ooit iets op het platteland? Nou, reken maar! Pieter Tiddens en Tido Visser spelen en zingen over een geit, een kip, een schaap en een boerin. De kip wil weten wat er achter de hori zon te zien is. Ver kijken kan ze niet, want ze is niet zo groot en ze mag bij geen enkel ander dier op het hoofd staan. Alleen de geit geeft toe, want die vindt het best modieus zo'n kip als hoofddeksel. De geit en de kip sluiten zo een verbond. Daar mee strijken ze de anderen te gen de haren in. Net als in de mensenwereld wordt onge woon gedrag bestraft. Door een paar doeltreffende decorstukken voel je je midden op het platte land. Een rotan stoel doet dienst als nest voor de kip. En een houten tafel met een grote soeppan suggereert het interieur van de boerderij. De twee spelers wisselen van rol door zich razendsnel in ver schillende kledingsstukken te hijsen: een pluizige wollen trui, een schort met uiers of een roze badjas met krulstaart. Ook de teksten zijn eenvoudig. De verhaspelingen van de boe rin, het Leidse accent van het varken en de onzinnige taal van de dieren zijn bijzonder ko misch. Al lijkt het er in het wrede begin niet op - als de dieren zich drei gen te vergrijpen aan het pu bliek - 'Boerderijtoneel' is mis schien wel dé ideale voorstel ling voor kleuters. Aantrekkelijk spel, leuke liedjes én een sym pathieke boodschap: als je aar dig bent tegen anderen, is ie dereen ook aardig tegen jou. den haag/anp - Als het aan de Raad voor Cultuur ligt, krijgen zo'n honderd instellingen op het gebied van kunst en cultuur geen rijkssubsidie meer. Ruim zeventig instellingen die in de voorbije periode geen subsidie van het rijk ontvingen, zouden dat de komen de vier jaar juist wel moeten krijgen. In die tweede groep is het Haagse ge zelschap De Appel te vinden, de oud ste toneelgroep van het land, die vo rige keer afviel en nu een mega-hit heeft met het elf uur durende toneel stuk 'Tantalus'. Dat valt op te maken uit de 'advies- Cultuurnota', die gisteren aan staats secretaris Van der Laan (Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen) werd aangeboden. De Raad stelt voor het beschikbare budget over in totaal 422 instellingen te verdelen. De bewinds vrouw beslist uiteindelijk op prinsjes- dag. Er vroegen 833 instellingen subsdidie aan voor een totaal van 660 miljoen euro, terwijl er maar 392,5 miljoen beschikbaar is. Daarom zijn er ook dertien afvallers die, bij een groter budget, zeker wel in de prijzen zou den zijn gevallen. Verder zijn er ook wat afvallers die best kwaliteit heb ben, aldus de Raad, maar te weinig nationale uitstraling aan de dag leg gen of alleen maar op projectbasis werken. De bezuiniging van 3,5 procent op kunst en cultuur wordt bij orkesten, opera en musea veelal verwezenlijkt door de kaasschaafmethode „waarbij is uitgegaan van het principe dat de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen", aldus de Raad. De museum sector lijdt overigens aan een gebrek aan vernieuwing, moppert het ad viesorgaan. Verschillende musea komen, om heel verschillende redenen, niet meer voor rijkssteun in aanmerking: het Bijbels Museum, Het Bijbels Open lucht Museum, het Jachthuis Sint Hubertus, het Volksbuurtmuseum in Den Haag, het Nationaal Rijtuigen museum, het Tropenmuseum afde ling Junior en de Stichting Nieuwe Kerk. Op het gebied van theater is de Raad enthousiast over de inbreng van zo merfestivals aan de podiumkunsten als geheel. Daarom wil ze bijvoor beeld het bekende Oerol (Terschel ling) extra geld geven. De Raad voor Cultuur is erg geschrokken van de ge makzucht van sommige instellingen die al lang gesubsidieerd worden. To neelgroep Amsterdam en Het Natio nale Toneel bijvoorbeeld, leverden zulke slechte beleidsplannen in, dat ze voorlopig nog wel geld moeten krijgen voor hun op zich mooie werk op het podium, maar hun huiswerk binnen twee jaar moeten overdoen. Toneelgroep Orkater, dat de vorige keer minder subsidie kreeg, wordt nu weer hoger ingeschat. Een van de echte afvallers bied van podiumkunsten h terfestival Amsterdam. 0| bied vallen het Theater va komst van Truus Bronkho CaDance Festival buiten de Nationale Ballet, dat de i minder kreeg, wordt ook ni ger aangeslagen. In de muziek worden ooi uitgedeeld: De Raad raadi aan de Slagwerkgroep Amsl Slagwerkgroep Den Haag, gelet cs Muziektheater en I tenfestival. door Theo Hakkert Rotterdam - Sting mengt zijn koffie met een groot glas sto mende melk. „Koffie moet heet zijn. Dan komt-ie overal. Koffie is een drug." Hij zit er relaxed bij. Zeker voor iemand die nog een vliegtuig moet halen. Afspraak met acteur Russell Crowe één tijdzone verderop. „Goede vriend van mij. Ja, het is vliegen van hot naar her. Het valt niet mee een beroemdheid te zijn." De koe bij de hoorns dan maar. Sting is 52, vader van zes kinde ren. Wereldster. In meer dan goeden doen. Hoe ambitieus is hij eigenlijk? „Ik weet helemaal niet of ik ambitieus ben. Ik werk wel hard. Ik vind werken heerlijk. Muziek is voedzaam. Muziek mogen maken geeft mij energie. Dat heeft het altijd ge daan. Of ik nou in een begin nend bandje in Newcastle speelde voor zes man publiek of voor honderdduizend men sen in Rio de Janeiro, het is de zelfde voeding. Ik werk altijd hard. Mijn vader heeft me ge leerd dat ik hard moet werken en dus doe ik dat." „Ooit maakten mensen zich druk over overexposure. Het kon gevaarlijk zijn dat je te veel in het nieuws was. Nu moet dat. Je bent of te veel in het nieuws of je bent nergens. Je moet interviews geven, je moet op televisie, je moet op tournee. Anders is de competitie te groot. Niet eens alleen van ar tiesten, maar bij de concurren tie horen nu ook videogames en internet. Je moet in beeld blijven. Als je populair wilt zijn en blijven, moet je hard wer ken. Maar goed dat ik dat vanaf het begin gewend ben." Hij luistert aandachtig naar een uitleg over Marco Borsato's plan alleen nog dvd's te maken en niet alleen muziekcd's. „Ik heb altijd gezegd dat het visueel ondersteunen met clips en films een beperking oplegt aan de muziek. Ik zie het commer ciële belang hoor, maar het blijft toch het opdringen van beeld. Je schrijft de luisteraar het visuele scenario van de mu ziek voor. Daarmee beperk je de creativiteit van de luisteraar. Wie luistert naar muziek kan zijn eigen beelden maken. Ik begrijp mensen die naar de opera gaan en daar met de ogen dicht naar de muziek luis teren. Ik maak ook dvd's, ik maak ook clips. Als instrument om mijn muziek te verkopen. Maar de audio staat voorop. Sting: „Muziek is een ontdekkingsreis. Een niet op te lossen mysterie. Hoe verder ik kom op mijn reis, hoe meer ik besef dat ik nooit het ein de bereik." Publiciteitsfoto: GPD Dat moet zo blijven. Mijn vi deo's moeten er goed uitzien, maar daar ligt niet mijn eigen talent." Zijn talent is, zegt hij, blijven groeien als mens en musicus. „Ik heb geen doel. In de verte of de toekomst ligt niks. Mijn doel is dat wat ik nu doe. Ik houd van het proces, ik geniet ervan. Ik daag alleen mezelf uit. Toen ik jong was, had ik doelen, na tuurlijk. Een Grammy winnen. In Madison Square Garden op treden. In de beste band van de wereld spelen. Dat heb ik alle maal voor elkaar gekregen. Er zijn geen ambities meer. Ik wil gewoon doorgaan met waar ik van geniet. En beter worden, steeds beter worden. Dat mag je ambitie noemen: op elke plaat beter worden als compo nist, zanger, arrangeur, produ cer, als bandleider, als mens. Het gaat om die intentie." „Muziek is een ontdekkingsreis. Een niét op te lossen mysterie. Het is bijna iets religieus. Ik zal nooit het wezen doorgronden. Ik zal nooit de totaliteit van muziek begrijpen of overzien. Hoe verder ik kom op mijn reis, hoe meer ik besef dat ik nooit het einde bereik." „Als jonge liedjesschrijver schreef ik, zoals alle jongeren, over mijzelf. Mijn emoties, mijn passies, mijn zorgen, mijn ple zier. Als je ouder wordt, schrijf je vanuit het perspectief van anderen. Op mijn laatste cd staat 'Stolen car'. Daarin ko men vier personages aan het woord. De autodief, de eige naar, diens vrouw en diens maïtresse. Een mini-opera. Dat is groeien, volwassen worden, ouder worden. Uit jezelf stap pen. Op die manier ben ik ge groeid. Zoals ook mijn stem volwassener is geworden. Rij ker. En ik heb een diep reser voir aan emoties en ervaringen waar ik uit kan putten." Dat jongste album, 'Sacred Lo ve', klinkt als super audio cd kamerbreed. Een al even ka merbreed verschil met de wel haast rudimentaire eerste al bums van The Police, de band waarmee Sting eind jaren ze ventig doorbrak. „De muziek van nu wordt gedefinieerd door de technische, digitale moge lijkheden. Zoals de barok drie honderd jaar geleden werd ge definieerd door de piano. De muziek van nu klinkt modern omdat we de technologie goed gebruiken. Geluid is erg belang rijk. Waarom zou ik niet van di gitale technieken gebruik ma ken? Vroeger kon je in een dag een plaat maken. Technisch kon er verder toch weinig aan toegevoegd worden. Nu kan je elk aspect van je muziek veran deren en nog eens veranderen. Voor een obsessief man als ik is dat een gruwel. Ik heb een deadline moeten vaststellen. Tot 2 september mocht ik aan 'Sacred Love' werken, die dag moest ik het album inleveren. Anders was ik nu nog aan het werk geweest." Zou de eerste elpee van The Po lice beter hebben geklonken als de techniek destijds verder was geweest? „Nee, zeker niet. Ik kan me helemaal geen Police- album voorstellen met digitale techniek. Het heeft musici veel tijd gekost om aan digitale tech niek te wennen. Het duurde lang voor we de enen en nullen warm konden laten klinken. Di gitaal wil in feite zeggen dat je muziek reduceert tot cijfers. Terwijl het zo organisch was." Als hij op 4 mei in een uitver kocht Ahoy' staat is het op een maand na 25 jaar geleden dat hij met The Police, toen nog re latief onbekend, Pinkpop van dat jaar plat speelde. Misschien hing er nooit meer magie boven het Pinkpopterrein dan op die zesde juni 1979 op het mpment dat hij met Andy Summers en Stuart Copeland in camouflage pakken 'Roxanne' en 'So lonely' speelde. „Ik weet alleen nog hoe warm het was. We deden wat we moesten. We moesten er door heen. Toen we van het podium kwamen, hoorden we hoe goed het was geweest. Iemand zei: Jullie hebben zojuist Europa veroverd. Hij had gelijk. Wij wil den eigenlijk alleen maar dat koude zwembad in." „Beschrijven hoe het is om een podium op te lopen, is onmo gelijk. Het ene moment sta je in het donker. Een deur door, en dan al die mensen. Iedereen is blij je te zien. Daar ben ik, eer lijk gezegd, verslaafd aan ge raakt. Voor deze wereldtournee zijn tweehonderd optredens ge boekt. Je ziet: ik ben niet ambi tieus." Sting met Sacred Love Tour, 4 mei in Ahoy, Rotterdam. den haag/gpd/anp - advies, maar ik tekst van de Raad. voi zeker niet als binden secretaris van Culti van der Laan houdt n nog alle mogelij khe voor zij in september nitieve cultuurnota v riode 2005-2008 Nadat zij uit har Raadsvoorzitter Win drager het ruim 20öi tellende advies had i verklaarde zij dat ze, waar de Raad voor wijkt van haar eerdei leerde beleidsvoomei eigen koers zou blijve Twistpunt tussen Staatssecretaris is bij de positie van bemidi ondersteunende inste het gebied van cultui Van der Laan kostei stanties te veel geld. I, liever uitgeven aan in die zelf kunst product! De voorzitter van stenbond Kiem, Lucit terlaak, noemt in een Raad voor Cultuur 'e zaam aan het kabine te zeggen slaafs'. De naar de smaak van V; laak best wat duidelijl mogen nemen. Er is volgens de voo woon binnen de bud schoven, maar er zou beeldingskracht zijn 1 Daarnaast spreekt he gaan zijn zorg wel u mager geworden fin; tuatie, maar komt hi voorstellen om bij hogere kosten door aan te pakken. Van Westerlaak maal zorgen om de divers cultuursector, omdat veel kleine, relatief c initiatieven buiten de len. „De raad smoo i nieuwing, de kraamk tie, in de kiem door te leggen op de vra; consument." Bij toneelgroep De Den Haag zijn ze in Twee keer adviseerd voor Cultuur het geen rijkssubsidie te keer gaf de regering 1 orgaan zijn zin. Nu raad dat De Appel s ruggekomen en drie ro's per jaar moet kri is voor ons een soor tie", aldus artistiek Greidanus. Hij betre de 'slachting' die vei aangericht, vooral om re en onbekendere g pen. Maar er blijft alti dereen hoop, consta danus: „Waar we nt loofd worden, dat voi vorige keer niks." theater recensie Maarten Baanders Voorstelling: Ludmilla door Het Nationale Toneel. Gezien: 3/4, schouwburg, Den Haag. Nog te zien: 21/4, LAKtheater, Leiden. Een vrouw zit afwisselend mat, stuiptrekkend en opgejaagd bij de psychiater. Haar hoofd lijkt een vat vol alle kanten opspat tende beelden en obsessies. Flarden herinneringen gooit ze naar buiten. De psychiater roept vrienden van de vrouw erbij om haar dolgedraaide le ven in kaart te brengen. De sessies hebben iets van een hectische achtervolging, maar de vrouw ijlt voort en schudt iedere diagnose van zich af. 'Ludmilla' gaat over een vrouw met synesthesie, een hersen- toestand waarbij verschillende zintuiglijke waarnemingen door elkaar lopen. Voor een synestheet is de beleving van de wereld niet opgedeeld in vijf op zichzelf staande zintuiglijke functies. Elk zintuig sleept an dere zintuigen mee. De ene synestheet ziet kleuren bij het horen van een woord of een melodie, de ander ervaart een melodie of een stroom beelden bij het zien van een kleur. Ik ken iemand met synesthe sie. Naar de psychiater gaat ze niet. Ze is het spoor niet bijster en communiceert normaal met haar omgeving. Ongelukkig is ze ook niet. Integendeel: ze ge niet van het 'totaaltheater' dat synesthesie in haar hoofd te weegbrengt. Als schrijver/ re gisseur Frans Strijards Ludmil la neerzet als een gekweld, stuurloos wezen, begrijpt hij dan wel wat synesthesie is? Maakt hij er niet een vrijblij vende mix van psychische dwaaltoestanden van? Om de proef op de som te nemen ben ik 'Ludmilla' met mijn synes- thetische vriendin gaan zien. Wanhopig proberen de psychi ater en de vrienden greep te krijgen op Ludmilla's geestes toestand. Scherp als een re chercheur zoekt de psychiater de feiten. Met een rationele, klinische aanpak stopt ze de wildgroei aan veronderstellin gen van vrienden. Het is een hersenafwijking, maar geen psychose, geen schizofrenie. Wat ze mist is een totaalbeeld. Ludmilla stort flarden uit, maar kan er geen geheel van maken. Alles stellen de vrien den in het werk om dat geheel te vinden. Ze reconstrueren ontmoetingen, analyseren Ludmilla's schilderijen. Ze wordt verlamd door angst. Elke reconstructie plaatst haar voor een schrikaanjagende deur. Gesprekken herinnert ze zich woordelijk, maar de betekenis ervan levert haar uit aan totale paniek. Het lijkt een allegaartje aan symptomen en toch heeft Strij ards begrepen wat synesthesie is. De tekst staat vol prachtige beelden die de vervloeiing van zintuiglijke indrukken treffend weergeven. Het feit dat Lud milla zich gesprekken letterlijk herinnert is waarheidsgetrouw. Vanwaar dan Ludmilla's zieke lijke gedrag? Haar probleem is niet de synesthesie, maar het feit dat ze daar niet goed mee om kan gaan en geen aanslui ting vindt op haar omgeving. Voor zichzelf ervaart Ludmilla de wereld weldegelijk als een totaalbeeld. Elke flard die ze uitstoot staat voor een totale ervaring waar diverse zintuigen tegelijk bij betrokken zijn. Maar haar vrienden herkennen het totaalbeeld niet in de flar den. Dat maakt hen gek. De mens zit opgesloten in zijn zin tuiglijke ervaringen. Echt delen kun je ze met niemand. De sessies lopen er dan ook op uit dat Ludmilla de bodem van haar bestaan ervaart: op zich zelf teruggeworpen, op de grens tussen zijn en niet-zijn, tussen jezelf-zijn en buiten-je- zelf-getreden-zijn. 'Ludmilla' gaat over een vrouw met syn esthesie, maar meer nog over de omgeving die probeert greep op haar te krijgen. De compacte, beeldrijke tekst van 'Ludmilla' sluit door het hoge speeltempo mooi aan op de storm van ervaringen in Ludmilla's hoofd. Het scherpe spel wekt een intrigerende spanning op. Soms is de tekst uitieggerig, om duidelijk te ma ken wat synesthesie is. Debbie begrijpt er het minst van. Ze is wel heel erg het type met een bord voor de kop. Jammer is ook de wending aan het eind. Ineens is er sprake van een feest, een brandstichting, ge sprekken die Ludmilla opge vangen heeft en relationele pe rikelen tussen de vrienden. Dit sluit aan op de strekking dat het stuk vooral gaat over hoe de omgeving met Ludmilla omgaat, maar doet toch af breuk aan de concentratie waarmee eerder de belevings wereld van iemand met uit zonderlijke hersenen benaderd werd. muziek recensie Lidy van der Spek Concert: Academy of St.Martin in the Fields o.l.v. Kenneth Sillito. Gehoord: 18/4, Stadsgehoorzaal, Leiden. The Academy of St. Martin in the Fields onderscheidt zich al jaren van andere gerenom meerde strijkorkesten door z'n bijzondere klankkleur, licht ge voileerd, bezonken, net even donkerder van toon zonder aan transparantie in te boeten. Dit palet heeft alles te maken met de bevlogen spelende grote strijkers inclusief alten. De voorname, uitgebalanceerde klank geeft Mendelssohn's Symfonie in b, beginnend met een roerend Adagio, meteen al gewicht en inhoud. Alle strij kers onder aanvoering van diri gent en concertmeester Ken neth Sillito zijn zorgvuldig op elkaar ingespeeld, waarbij ti ming en frasering dit werk bo ven zichzelf laat uitstijgen. Dat 'boven zichzelf uitstijgen' doet Aurora (2000) van Thea Musgrave bepaald niet. Haar ochtendzon komt maar aarze lend boven de horizon in dun ne, bleke stralen. Telkens zijn er nevels die het gouden doorbre ken belemmeren. Pas als de zon hoog aan de hemel staat zindert zij even met schroeien de harmonieën en uitbundige dynamiek. St Martin in the Fields haalt het beste uit deze toch weinig interessante com positie naar boven. De afwisseling van diepe tra giek en bijna satirische opge wektheid in Shostakovich' Achtste Strijkkwartet profileert zich in een bewerking voor strijkorkest van Rudolf Barschaï beduidend minder navrant, minder persoonlijk. Net als in de Tiende Symfonie verwerkt de componist zijn eigen initia len in dit kwartet dat hij in 1960 schreef. De desolate sfeer roept het orkest indrukwekkend op als Kenneth Sillito een fragiele, trieste melodie op eenzame hoogte zingt, die door korte fel le zweepslagen van de overige strijkers bijna aan wordt onttrokken, hoorbaar en voelbaai neert. Dit indrul werk, waarvan de d( nisch in elkaar overlc in het teken van zijn go's, die de zich; schreeuwende Alleg gellam maken, de aa componist blootlegge In Verdi's Strijkkwa (versie voor strijkor St.Martin in the Field een heel andere ka Italiaanse hartstoch met name de alten op, dat je de indruk ki eerste altist hier, sta fel om zich heen k concertmeester verv vallend contrasteren! Andantino als een lieflijk en ontspanni verfijnd coloriet. In h simo en de Fuga wor dig en feestelijk gei waarin alle sekties aan bod komen. Oo wervelende klankenz nog steeds die fraaii onderstroom.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 2004 | | pagina 4