Angst regeert bij Shell
ECONOMIE
Ahold sluit rampjaar redelijk tevreden af
Reputatie niet vlekkeloos
Alle hens aan dek
voor marinebouw
nmn
Pensioen topmanager
is enorme kostenpost
Overname KLM doet
belegger pijn in beurs
Duisenberg
lissaris KLM
imuitval kost
ouden 3 euro
tan keten
inald's dood
!r vacatures
Iverlaters
iebedrijf lijft
•gapools in
ers dupe
uurder gas
sement van
Hetz nabij
it oog op
ood vallen
Derde slachtoffer oliereserves Voorraad weer afgeboekt
Spanjaard Rato favoriet
voor hoogste post IMF
Nederlandse consument
houdt de hand op de knip
dinsdag 20 april 2004
senberg. Foto: EPA
en - Wim Duisenberg
dragen als toezicht-
het fusiebedrijf
'rance. De Staat
ex-president van de
Centrale Bank naar
lid van de nieuwe
commissarissen. Dui-
vas ook minister van
en president van De
idsche Bank en was
commissaris bij lucht-
itschappij KLM.
Huishoudens zijn
ld 3 euro per jaar kwijt
de door stroomuitval.
1 middelgrote bedrij-
len iets meer apart leg-
Oiro. Dat blijkt uit een
ik door de Stichting
ïomisch Onderzoek in
van energietoezicht-
Te onder 12.400 huis-
en 2500 kleine en
>te bedrijven. Klein
ers leiden samen jaar-
50 miljoen euro scha-
itroomstoringen.
Ik - De topman van
;ten McDonald's Can-
isteren plotseling
Hij kreeg waar-
ieen hartaanval tijdens
jrentie van franchise-
Orlando. Hij werd 60
en carrière van dertig
et concern uit Oak
hamburgergigant be-
le 43-jarige Charlie
de operationele za-
direct als opvolger.
)it op 19-jarige leeftijd
manager bij McDo-
ïtalupo wordt gezien
die McDonald's
ie rails zette.
- Het aantal vacatu-
schikt is voor school-
js tussen 2000 en 2003
maar 19.000, zo
cijfers die van Centraal
)or de Statistiek. Het
jtal vacatures daalde
)0 en 2003 van
[aar 81.000. Bij financi-
igen was de daling
st. In deze bedrijfstak
13 nog maar een op
features geschikt voor
jlverlater. In 2000 wa-
nog vier op de tien.
ioorn - Elektronicake-
irense Smid, een 176
amiliebedrijf uit Oss,
Megapool-winkels
!l a 225 medewerkers
pool, dat onlangs fail-
crij gen een nieuw ar-
tract aangeboden. De
aan verder onder de
i de nieuwe eigenaar.
se Smid heeft al 33
in.
- Een groep van 2000
e ers dreigt de dupe te
an de prijsverhoging
ardgas door van de li-
i ng van de gasmarkt,
mdbouworganisatie
o n de rekeningen zo
ri dat ze niet meer zijn
ïgen voor deze groep.
)m glastuinders, die
einig gas gebruiken,
van sla, radijs, andij-
rbloemen, perkplan-
:r sia's.
f eepswerf Metz uit Urk
issement aange-
r werken 56 medewer-
bedrijf slaagde er al
Irie jaar nauwelijks
pdrachten voor
uw binnen te slepen,
efat daarom vooral met
rerk waarvan de op-
niet opwogen tegen
I - Computerconcern
Packard gaat samen-
jiet de filmstudio's
ijros en DreamWorks,
i/iet film- en tv-archief
Ier Bros gaat digitalise-
J DreamWorks is op in-
ti virtuele studio ont-
den haag/gpd - Shell heeft gis
teren toegegeven dat de ma-
nagementcultuur bij het Brits-
Nederlandse olieconcern jaren
lang werd bepaald door vrees
voor represailles. Dat angstige
klimaat droeg er toe bij dat
noodsignalen over specifieke on
derdelen van de eigen bedrijfs
voering niet aankwamen bij de
top van het concern.
Shell kondigde gisteren het ge
dwongen vertrek aan van finan
cieel bestuurder Boynton. Ook
moest het concern voor de der
de keer op rij de waardering
van zijn olie- en gasreserves
naar beneden bijstellen. Het
slechte nieuws viel samen met
het verschijnen van een intern
onderzoek naar de te hoge
waardering van de eigen olie-
en gasreserves; die tot een heu
se affaire uitgegroeide kwestie
houdt Shell al maanden in de
greep.
Shell heeft in totaal al 4,35 mil
jard vaten olie en gas geschrapt
uit de bewezen reserves. Het in
terne onderzoek naar de waar
dering van de olie- en gasreser
ves is voor 90 procent afgerond.
Shells drastische herziening van
zijn reserves schokte begin dit
jaar voor het eerst de aandelen
markten. Sindsdien wordt zwa
re druk op het bedrijf uitgeoe
fend om tot een grondige
schoonmaak over te gaan.
Eerste slachtoffers van die
schoonmaak waren de topbe
stuurders Watts en Van de Vij
ver, die begin maart moesten
vertrekken. De huidige con-
cemtop, onder leiding van de
Nederlander Van de Veer, kon
digde gisteren tal van maatre
gelen aan om greep te krijgen
op de geconstateerde proble
men. Volgens Shell-bestuurder
Brinded werd middenjaren ne
gentig de kiem gelegd voor ja
renlange overschatting van de
reserves en verkeerde financiële
rapportages.
Het gisteren gepubliceerde in
terne onderzoek toont aan hoe
veel moeite Shell had om de
precieze omvang van zijn pro
blemen vast te stellen. Het con
cern wachtte jaren met het naar
buiten brengen van de onjuiste
boekingen. Over dit onderwerp
voerde Van de Vijver, de toen
malige chef van de divisie Ex
ploratie en Productie, een
steeds fellere strijd met zijn su
perieur Watts. De interne me
mo's onthullen dat Van de Vij
ver zich al in 2002 bewust was
dat het concern de buitenwacht
misleidde.
Watts eiste echter in steeds vin
niger woordenwisselingen dat
Van de Vijver de op de financië
le markten gewekte verwachtin
gen zou waarmaken. Van de
Vijver voelde zich gedwongen
te liegen tegenover de buiten
wereld. En met die rol kreeg hij
gaandeweg steeds meer moeite.
Topman Van de Veer, opvolger
van Watts, zei gisteren dat hij
als bestuurder de omvang van
de affaire niet wist te doorgron
den. De huidige leiding ver
groot de invloed van juridische
en financiële specialisten, ter
versterking van de interne con
trole. Ook de hoogste bestuur
ders bij Shell zullen in het ver
volg rechtstreeks betrokken
moeten zijn bij het vaststellen
van de olie- en gasreserves.
den haag/anp - De Amerikaan
se Judy Boynton, die gisteren
opstapte als financieel directeur
van Shell, heeft een niet geheel
vlekkeloze reputatie. De voluit
Judith Gubala Boynton geheten
manager werkte bij Polaroid
voordat ze bij het olieconcern
kwam. Ze ging daar weg een
dag voordat het Amerikaanse
fotografieconcem zijn financië
le resultaten over 2000 naar
buiten bracht.
Polaroid vroeg in 2001 uitstel
van betaling aan om zich de
schuldeisers van het lijf te kun
nen houden. Onder Boyntons
bewind werden twijfelachtige
boekhoudmethoden gebruikt
om slecht nieuws achter te
houden. Boynton kwam bij Po
laroid toen dat concern al een
tiental jaren in de problemen
zat. Nieuwe markten, kosten
verlagingen en herfinancierin
gen konden het uitstel van be
taling niet tegenhouden. Tegen
Boynton loopt in de Verenigde
Staten een aantal rechtszaken,
aangespannen door boze aan
deelhouders van Polaroid. Ze
rotterdam/gpd - Minister
Kamp (Defensie) heeft beloofd
vóór het zomerreces de Tweede
Kamer te laten weten of hij de
vernieuwing van de vloot van de
Koninklijke Marine wil vervroe
gen. Dat is van levensbelang
voor het Nederlands Marine-
bouw Cluster. De bedrijfstak
vreest voor zijn bestaan als or
ders voor nieuwe marinesche
pen uitblijven. Het zijn nu de
weken van de beslissingen en
dus is het alle hens aan dek, ook
in Rotterdam bij Imtech Marine
Offshore.
Imtech-directeur G. L. M. Ha
mers heeft geen zin om zijn ver
haal aan te dikken met aantal
len arbeidsplaatsen die op het
spel staan, maar het is wel vijf
voor twaalf. Als defensieminis
ter Kamp en de Tweede Kamer
niet meewerken, dan ziet het er
niet goed uit voor de Neder
landse marinebouw. „Als die
orders van de Koninklijke Mari
ne niet komen, dan houdt het
uiteindelijk op met de marine
bouw in Nederland," zegt hij re
soluut.
In totaal telt het marinebouw
cluster ruim vijfduizend ar
beidsplaatsen en is het goed
voor een omzet van 1,1 miljard
euro per jaar, waarvan ongeveer
driehonderd miljoen aan ex
portopdrachten.
Het cluster hoeft het niet alleen
te hebben van opdracht voor
nieuwe schepen voor de Ko
ninklijke Marine, maar die or
ders zijn wel van levensbelang.
De hele maritieme en elektri
sche industrie in Nederland
profiteert ervan. Sterker: de or
ders zijn het vliegwiel van de
industrie, omdat de Koninklijke
Marine een lastige en veeleisen
de klant is. De minister van de
fensie heeft een vlootvernieu-
wingsprogramma uitgesteld.
Tot pakweg 2012 zijn van de
Koninklijke Marine geen
nieuwbouwopdrachten te ver
wachten. „Zo lang houden we
het niet uit," verwoordt Hamers
de noodkreet van het cluster.
Gisteren presenteerden de be
drijven de resultaten van ver
schillende studies die zijn uit
gevoerd om minister Kamp er
van te overtuigen de vlootver-
nieuwing te versnellen.
Het gaat om de bouw van vier
korvetten ter vervanging van
twee M-fregatten en de vervan
ging van vier andere M-fregat-
ten. „Het kost de minister
niets," geeft Hamers aan. „Wij
hebben berekend dat het naar
voren halen van die orders kos
tenneutraal kan."
Probleem is dat minister Kamp
zijn vorig jaar gepresenteerde
visie op de Nederlandse strijd
krachten deels moet herzien.
Het gaat dan vooral om een
aangepaste rol voor de Konink
lijke Marine.
londen/anp - De kans dat de
Spanjaard Rodrigo Rato het In
ternationaal Monetair Fonds
gaat leiden, is toegenomen. Zijn
rivaal, de Fransman Jean Le-
mierre, is gisteren herbenoemd
tot president van de Oost-Euro-
pabank.
Komend weekeinde valt in
Washington een besluit over de
benoeming van Rato, die steun
zou hebben van de Verenigde
Staten. In Washington houden
IMF en de Wereldbank zaterdag
en zondag hun voorjaarsverga
dering. In maart stapte Horst
Kohier onverwacht op als direc
teur van het IMF. Hij wil presi
dent van Duitsland worden.
Eerder deze maand werden Ra
to en Lemierre op een vergade
ring van de Europese ministers
van financiën als kandidaten
naar voren geschoven voor de
topfunctie bij het IMF. Rato ge
niet onder meer steun van een
aantal kleinere Europese lan
den en Latijns-Amerikaanse
landen. Lemierre kon behalve
van Frankrijk ook op de steun
van Duitsland rekenen.
Volgens traditie is het altijd een
Europeaan die het directeur
schap van het IMF bekleedt. De
Amerikanen leveren in ruil
daarvoor de president van de
Wereldbank. Nu is dat James
Wolfensohn. Tegen deze gang
van zaken bestaat al jaren veel
onvrede bij met name ontwik
kelingslanden. Zij willen dat de
kwaliteit van de kandidaat de
doorslag geeft en niet waar hij
vandaan komt.
wiJCHEN - Pluimveebedrijf Van Santvoort in Wij-
chen heeft een nieuwe manier gevonden om verse
eieren te verkopen: de automatiek. Zoals elders
een kroket of gehaktbal 'uit de muur' kan worden
geconsumeerd, kan bij de creatieve ondernemer
een doosje eieren worden getrokken. De automa
tiek is ingebouwd in een oude melkwagen op het
erf van de boer. Foto: ANP/Robin Utrecht
Nettoverlies teruggebracht van 1,2 miljard in 2002 tot 1 miljoen in 2003
zaandam/gpd-anp - Super
marktconcern Ahold heeft het
rampjaar 2003 afgesloten met
een nettoverlies van 1 miljoen
euro. Het jaar ervoor bedroeg
het nettoverlies nog 1,2 miljard
euro. Ahold presenteerde giste
ren als een van de laatste on
dernemingen de jaarcijfers over
2003. De multinational heeft
ruimschoots de tijd genomen
om de boekhoudperikelen van
vorig jaar te verwerken.
In Nederland zakte het resul
taat van Albert Heijn in. In de
eerste negen maanden bleven
de klanten weg door de hoge
prijzen. In oktober begon de
prijzenoorlog in de super
marktwereld, waarmee Alben
Heijn klanten terugwon. Alleen
zakten vervolgens de winstmar
ges in. Albert Heijn verloor in
vergelijking met 2002 1,7 pro
cent omzet tot 5,6 miljard euro.
Het marktaandeel zakte 0,9
procentpunt tot 26,7 procent.
Ondanks de daling was Ahold-
topman Moberg te spreken
over de resultaten van Albert
Resultaten Ahold 2003
bedrijfsresultaat per segment v r
goodwill en bijzondere posten in miljoenen
euro (tenzij anders vermeld)
2002
2003
Verenigde Staten
Stop&Shop (in$)
718
860
Giant-Landover (in$)
384
303
Overiae (inS)
359
_I4L
Subtotaal (in euro)
1.551
1.159
Europa
Albert Heijn
264
205
Overiae
32
7
Subtotaal
296
212
Foodservice
US Foodservice
314
-72
Foodservice Europa
8
6
Subtotaal
322
-66
Overige activiteiten
-25
-240
Totaal
- 2.144
1.065
netto-resultaat
in miljoenen euro
Cftft 738 750
-1.208
netto-omzet
in miljarden fi2 7
euro 54,2 pA 56,1
40," 1
23,2 28
1998 1999 2000 2001 2002 2003
Heijn. „We zijn tevreden over
wat we zien. We hebben 2000
producten in prijs verlaagd en
de klanten komen terug. We
blijven kijken naar de kosten."
Net als veel andere Europese
bedrijven heeft Ahold veel last
anp - bron: Ahold
gehad van de dure euro. De
netto-omzet van het totale con
cern daalde met 10,6 procent
tot 56,1 miljard euro. Als de
wisselkoerseffecten buiten be
schouwing worden gelaten, zou
de omzet met 2,7 procent zijn
gestegen.
Ahold heeft succes geboekt bij
het verminderen van de schul
denberg. Deze bedroeg eind
2003 7,5 miljard euro, tegen
12,3 miljard euro een jaar eer
der.
De belangrijkste Amerikaanse
dochter van Ahold, US Food
Service (catering activiteiten)
zorgde voor een tegenvaller van
bijna een half miljard euro.
Vooral kosten van onderzoek
door accountants naar de boek
houdschandalen bij dit be
drijfsonderdeel leidden tot ho
ge extra kosten.
De boekhoudfraude kostte het
bedrijf in 2003 250 miljoen eu
ro. Ook heeft de multinational
te maken met boze aandeel
houders die schadevergoeding
willen en toezichthouders die
onderzoeken hebben ingesteld
naar de gang van zaken bij het
concern.
Mede door deze toekomstige
problemen wilde Moberg geen
concrete winstvoorspelling
doen. „Dit jaar wordt een over-
verwijten Boynton de financiële
resultaten van het fotografie
concem te hebben gemanipu
leerd.
De nu 49-jarige Boynton begon
haar carrière in de financiële
wereld bij het Amerikaanse
olieconcern Amoco. Toen ze na
Polaroid naar Shell ging, ver
klaarde ze graag temg te willen
naar de energiebranche. Ze is
een van de weinige vrouwen in
een mannenbolwerk. Op de lijst
van vijftig meest invloedrijke
vrouwen van het Amerikaanse
blad Forbes stond ze elfde.
Volgens Amerikaanse media
moet ze op de hoogte zijn ge
weest van de verkeerd inge
schatte oliereserves van Shell.
Analisten zeggen dat ze haar
werk bij het olieconcern begon
nadat de reserves foutief in de
boeken waren verschenen en
moest ze de kwestie minimali
seren en de aandacht ervan af
leiden.
Haar kan worden verweten dat
het probleem van de oliereser
ves aanvankelijk niet juist naar
buiten is gebracht. Dat ze niet
Ahold-topman Anders Moberg.
Foto: EPA
gangsjaar. We zijn bezig met
ons plan Weg naar Herstel, dat
het bedrijf verder moet hel
pen."
Op de beurs werd Ahold aan
vankelijk hard afgestraft maar
in de loop van de middag lie
pen de verliezen enigszins te
rug.
Judy Boynton. Foto: AP
gelijk met Philip Watts en Wal
ter van de Vijver is opgestapt,
zou ermee te maken hebben
dat Shell in zijn bedrijfstop eni
ge continuïteit wilde houden,
aldus analisten.
amsterdam/anp - Grote beurs
genoteerde bedrijven in Neder
land dragen gemiddeld circa
200.000 euro bij aan het pensi
oen van elk van de leden van
hun raden van bestuur. De ge
middelde pensioenlast vormde
vorig jaar 38 procent van het
jaarsalaris. De bijdrage aan het
pensioen van topmanagers ligt
daarmee drie tot vier keer zo
hoog als de bijdrage aan het
pensioen van de doorsnee
werknemer.
Dat heeft Het Financieele Dag
blad berekend op basis van een
inventarisatie van twintig belo
ningsrapporten die de grootste
AEX-fondsen tot nu toe hebben
gepubliceerd.
Bij de handelshuizen Hagemey-
er en Buhrmann bedroeg de
pensioenlast het afgelopen jaar
ruim de helft van de salarispost.
Bij chemie- en farmaciecon
cern Akzo Nobel kwam die bij
drage uit op 62 procent. Bij
postbedrijf TPG was de pensi
oenbijdrage gelijk aan het sala
ris, zo blijkt uit de gisteren ge
publiceerde inventarisatie.
De gemiddelde pensioenlasten
zijn volgens de zakenkrant zo
hoog omdat voor de meeste be
stuursleden relatief dure rege
lingen zijn getroffen. In veel ge
vallen gaat het om regelingen
met pensionering op 60- en 62-
jarige leeftijd, waarna rond 60
procent van het laatstverdiende
loon wordt gegarandeerd.
De aankopen van kleding,
schoenen, meubels, auto's en
elektronica dalen al langer. In
december bedroeg de terug
gang zelfs 12 procent. Deze da
ling leek in januari te zijn ge
stopt met een minimale afname
van 0,1 procent, maar in febru
ari kwam deze categorie uit op
min 3,8 procent.
Consumenten waren ook zuini
ger met eten, roken en drinken,
maar de daling was minder
groot dan eind 2003. De daling
bij boeken, planten, energie,
schoonmaakmiddelen en ande
re 'overige goederen' was met
5,6 procent een stuk forser.
voorburg/anp - De Nederland
se consument is in februari be
ter op zijn portemonnee gaan
letten. De consumptie daalde
1,1 procent ten opzichte van
een jaar eerder. De stijgende
trend van begin dit jaar lijkt
daarmee te zijn gebroken. Dat
blijkt uit gisteren gepubliceerde
cijfers van het Centraal Bureau
voor de Statistiek (CBS),
n januari viel de consumptie
0,5 procent terug. Dat was een
stuk minder dan in 2003, toen
in de laatste maanden de afna
me opliep tot meer dan 2 pro
cent. Over heel 2003 kromp de
consumptie met 1,1 procent.
door Richard Mooyman
Amstelveen - „Ik weet hoe de
Fransen zijn", verzekert een
kleine KLM-aandeelhouder op
onheilspellende toon in de mi
crofoon. Op een speciale aan
deelhoudersvergadering in Am
stelveen betoogt hij maandag
middag dat Air France de KLM
vooral wil inlijven vanwege het
geld dat de Nederlanders in kas
hebben. Volgens deze aandeel
houder is er zelfs sprake van
een heus complot: de Fransen
hebben door manipulaties eerst
de koers van de KLM gedrukt
om de boel daarna voor een
koopje over te nemen.
Niet alle aanwezigen nemen
deze complottheorie over, maar
veel kleine beleggers in het aan
deel KLM ventileren ter verga
dering wel hun grote ongenoe
gen over het bod van Air Fran
ce. De overname van hun KLM
doet pijn, maar dan vooral in
de portemonnee. Want de
meeste aanwezigen zijn ooit in
KLM-aandelen gestapt met de
bedoeling er aan te verdienen.
Ze kochten niet alleen op basis
van nationale trots.
De omgerekend ruim 17 euro
per aandeel die de Fransen bie
den, vinden zij veel te weinig.
Dat zou zo'n beetje het dubbele
moeten zijn. De waarde van de
KLM (circa 800 miljoen euro)
zou schromelijk worden onder
schat. De gebouwen, de vlieg
tuigen, de pensioenfondsen
zijn veel meer waard dan de
Fransen hebben geschat, houdt
voorzitter De Vries van de Ver
eniging van Effecten Bezitters
(VEB) de KLM-top voor. Boven
dien zijn de winstperspectieven
volgens hem sterk verbeterd.
Met een spervuur van vragen
en opmerkingen verwoordt De
Vries het ongenoegen van de
particuliere belegger, die in
sommige gevallen ooit het dub
bele betaalde voor een KLM-
aandeel.
Bij vlagen geïrriteerd leggen
KLM-topman Van Wijk en fi
nancieel directeur Ruijter uit
dat het Franse bod juist goed is.
En wel vanwege de slechte toe
komstperspectieven als de on
derneming op eigen benen zou
blijven staan. De KLM heeft
weliswaar een miljard euro in
kas, maar daar tegenover staat
wel een miljardenschuld. De
groot-aandeelhouders, waaron
der de Nederlandse staat en in
stitutionele beleggers, vinden
het bod juist uitstekend, verze
keren de twee.
Enfin, de kleine beleggers mo
gen van de KLM-top een mid
dagje stoom afblazen. Nee, over
de extra honussen hoeft niet
meer te worden geklaagd, want
daar had de top al vanaf gezien
onder druk van de bonden en
minister Zalm. Wel wordt er
nog wat gemopperd over de
dienstverlening aan boord van
KLM-toestellen. Goede raad is
er ook: waarom fuseert de KLM
niet met een Chinese lucht
vaartmaatschappij? Qe overna
me van Air France i™olgens
deze aandeelhouder gedoemd
te mislukken. „Dit hoort in het
rijtje Fokker/DASA en Hoog
ovens/British Steel."
Aandeelhouders hebben tot 3
mei de tijd om hun aandelen
KLM ('Klemmen' in de volks
mond) om te ruilen voor aan
delen Air France. Op die dag
moet blijken of de Fransen ge
noeg in handen hebben om de
transactie door te laten gaan.
Veel aandeelhouders denken
dat de overname onontkoom
baar is. Toch mag de Neder
landse cultuur niet helemaal
verloren gaan. Zo moet het be
drijf op aandeelhoudersverga
deringen een lunch met karne
melk blijven serveren, stelt een
belegger voor.
