Een meisje dat graag liedjes zingt
KUNST CULTUUR
Josefine wint met 'paardenstaarthaar' verschil voorleeswedstrijd
M
k
Alex schittert in eigen snelkookpan
R9
Katie Melua gaat als een olievlek over de wereld
ge rel
joeken
ïruidvat
J
Geslaagd volkstoneel
met klakkende hakken
Jaloers makend
jennen in Private Lives
donderdag 15 APRIL 2004
[AP/Mark J. Terrill
jpncert
5-superster Us-
I5 juli een extra
pt Rotterdamse
erste concert op 21
Verkocht. De kaart-
j)r het extra optre-
jag begonnen.
i>g
ubens
hsthistorica Saskia
jde long houdt
april een dialezing
rk van de schilder
[ubens. De reden is
|enteel in Antwerpen
positie aan Rubens
d. De lezing in de
het K&O-gebouw
).00 uur.
et voor
«nderen
Twee vliegen in
ir bezoekers aan de
iet op zaterdag 17
jodium Join te
)e bezoekers krij-
1.30 uur een avond
indersteunen
itichting Banuba-
iting helpt straat-
loemenië. De be-
geopend met thea-
ïg 'Peer Gynt'. Na
betreden nog vijf
imponeren
tiekschooi
-eschiedenis ingaan
e Mozart? Muziek-
■n en Omstreken
terdag 24 april en
mei in Leiden
:omponeren. Onder
docent Huub de
ïen deelnemers een
t naar keuze ver
drie beste compo-
n op 6 juni uitge-
itreet Fable, een
in Huub de Vriend,
siskennis is vereist
door Alette Snijders
leiden - Zo voorlezen dat het
publiek helemaal opgaat in het
verhaal. Over die gave beschik
ken tien deelnemers aan de fi
nale van de elfde Nationale
Voorleeswedstrijd in Leiden.
Gistermiddag streden de scho
lieren om de titel van beste
voorlezer van Zuid-Holland. De
11-jarige Josefine van Pelt van
de Margrietschool uit Leid-
schendam kwam als beste uit
de bus. Zij mag namens de pro
vincie op 26 mei strijden om de
landelijke titel in muziekcen
trum Vredenburg in Utrecht.
Alle deelnemers hebben een
schare supporters meegeno
men. „Citroen, citroen, citroen.
Sophie wordt kampioen",
schreeuwen fans van Sophie
Broekhoven uit Dordrecht.
„Hup Bart, kom op", roepen
kinderen van basisschool De
Regenboog uit Woudhoek als
aanmoediging voor Bart Mar
kus. De meegereisde supporters
proberen elkaar te overschreeu
wen. Ondertussen zitten de
voorlezers nagelbijtend in een
andere kamer zich voor te be
reiden op hun optreden.
ProBiblio, de organisatie die de
wedstrijd heeft georganiseerd,
probeert van de wedstrijd een
waar spektakel te maken. „Om
dat we het zo groots aanpak
ken, hebben we nu veel ruimte
om er echt wat leuks van te ma
ken", klinkt Theo de Ruiter van
Probiblio. Maar het belangrijk
ste doel van ProBiblio is de
jeugd meer aan het lezen te
krijgen. „We willen scholieren
stimuleren een boek te lenen
bij de bibliotheek." Theater
groep Samba Salad maakt een
echte show van de wedstrijd.
De groep praat de optredens
aan elkaar. Ook probeert de
groep de zenuwen bij de deel
nemers weg te nemen.
Om de beurt nemen de kinde
ren plaats op zebrabank op het
podium. Hoewel ze middenin
de spotlights zitten, vloeien alle
zinnen zonder hakkelen uit hun
mond. Allemaal schijngedrag,
volgens Michela Puliti uit Sas-
senheim. De 12-jarige scholiere
van basisschool De Springplank
zegt 'verschrikkelijk zenuwach
tig' te zijn geweest. Ze is niet
heel zeker over haar prestatie.
„Ik ben al blij dat ik zover geko
men ben."
De taak om de beste voorlezer
uit Zuid-Holland te kiezen is
aan de driekoppige jury, be
staande uit schrijfster Vivian
den Hollander, acteur Michel
Kerbosch en Wiebrand Dijkstra,
lid van de Provinciale Staten
van Zuid-Holland. Wanneer al
le tien de deelnemers zijn ge
weest, beraadt de jury zich in
een aparte kamer. Eerst verze
kert Kerbosch het publiek dat
hij het niveau van de scholieren
heel hoog vindt. „Ik weet dat el
ke jury altijd zegt dat iedereen
heel goed was, maar ik meen
het echt."
Dijkstra zegt dat hij de wed
strijd van ProBiblia enorm
waardeert. „Ik vind het knap
dat deze kinderen nog een boek
pakken in deze tijd van televisie
en computers." Volgens Dijk
stra bevordert de Nationale
Voorleeswedstrijd het lezen bij
kinderen. „In totaal hebben on
geveer 12.000 kinderen uit
Zuid-Holland meegedaan aan
de wedstrijd. Dat is echt gewei-
dig."
Opvallend is dat tussen de tien
deelnemers maar twee jongens
zitten. Volgens Vivian den Hol
lander komt dat doordat meis
jes 'meer lef hebben. „Meiden
durven eerder een podium te
betreden. Ook lezen meisjes he
laas meer dan jongens van hun
leeftijd", constateert ze.
Bij de prijsuitreiking benadrukt
de jury dat de kandidaten best
trots op zichzelf mogen zijn. Zij
zijn immers vier rondes door
gekomen. Bart Markus is als
derde geëindigd. Sigrid ten Na
pel is met haar tweede prijs de
één na beste voorlezer van
Zuid-Holland. Net als winnares
Josefine las zij een stuk voor uit
een boek van schrijfster Joke
van Leeuwen. Volgens jurylid
Dijkstra zat maar 'een paarden
staarthaar' verschil tussen de
meiden. Glunderend nemen al
le finalisten van de jury een
boek in ontvangst. Maar Josefi
ne glundert het meest.
iPD - Er begint zich
el te ontwikkelen in
rereld nu drogisterij-
'at heeft aangekon-
:en boeken te gaan
laar ook nog eens
:lf boeken uit te
Boekblad, het blad
lerlandse boekhan-
lecretaris Ari Doeser
riandse Boekverko-
(NBb) deze week
aanleggen van een
van uitgeverijen die
hun auteurs met
:ee te laten gaan.
;mt de exclusieve
die A-auteurs als
Royen en Herman
is met Kruidvat heb-
oten 'verwerpelijk',
uitgeverijen Vassalluc-
m|er daaraan meewer-
Doeser reden om
bi Bmen in de rubriek
i lsonvriendelijk':
°le gaan een zwarte
J^gen.' Doeser voor-
^ze uitgeverijen on-
de rekening gepre
zen.
ptipt hij dat ook de au-
ti beseffen dat hun
sspr Kruidvat niet net
to zijn de boekhandels
uitgever een auteur
lebben nadat de au-
;l< leppende werk heeft
rtpere auteur is in de
van de boekhandel
in gegroeid.' Volgens
i de verloochening
rsprong niet zonder
ijven.
door Sandra Put
Amsterdam - Engeland viel nog
geen halfjaar geleden als een
blok voor de 19-jarige Katie Me
lua. Nu is Europa aan de beurt
om te worden besmet met de
jazzy, bluesy popklanken van een
zeer getalenteerde zangeres en
liedjesschrijver, die moeite heeft
met luxe en dat ze de nieuwe
Norah Jones wordt genoemd.
Het schrijven van haar eigen
muziek en teksten op de gitaar
en het zingen ervan werd pas
een kleine twee jaar geleden be
langrijk in het leven van Katie
Melua. Daarvoor was zingen
'gewoon een hobby' geweest.
Maar op haar zeventiende be
sloot ze toch naar de British
School for Performing Arts in
Londen te gaan. Omdat ze toch
meer wilde leren over muziek.
Daar maakte ze kennis met de
gitaar en al snel kwam ze er
achter dat er maar één instru
ment op de wereld is waarmee
heel mooie nummers kunnen
worden gemaakt. Ze produ
ceerde zelfs zulke mooie num
mers dat ze indruk wist te ma
ken op liedjesschrijver en pro
ducer Mike Batt, bekend van
'Lady of the dawn' uit 1979 en
zijn samenwerking met Andrew
Lloyd Webber. Het resulteerde
in het debuutalbum 'Call of the
search', dat in november in het
Verenigd Koninkrijk verscheen
en sinds enkele weken in de
Nederlandse winkels ligt. Meer
dan 350.000 stuks gingen in En
geland over de toonbank, plati
na dus. Op haar negentiende
kan Katie Melua zich - met een
platencontract van twee mil
joen Engelse pond op zak voor
het maken van vijf albums - nu
al een van de grootste Britse
sterren noemen.
„Dat mijn album op nummer
één kwam is echt niet te gelo
ven", zegt Melua. „Het is nooit
mijn bedoeling geweest om be
kend te worden. Wat ik wel wil
de, is dat mensen mijn muziek
zouden horen."
En dat is precies wat er mo
menteel gebeurt. Haar muziek
verspreidt zich als een olievlek
over de wereld. In Engeland
kent iedereen inmiddels haar
popmuziek doordrenkt met
blues- en jazzklanken en nog
geen half jaar na haar lancering
is Katie Melua op promotietour
in Europa. Terwijl ze een kopje
thee drinkt in een kamer van
het vijfsterrenhotel The Grand
in Amsterdam verklapt ze dat
ze het soms allemaal een beetje
té vindt. „Blijkbaar hoort dit er
allemaal bij", zegt ze. Ze heeft
moeite met de luxe en de ster
renbehandeling en gedraagt
zich gewoon als een negentien
jarige. Toch is zij anders, denkt
ze. Geboren in Georgië, een re
publiek in de Kaukasus en een
Katie Melua: „Wanneer een liedje voor mij goed is? Als ik het kan spelen op de gitaar." Foto: GPD/PR
voormalige republiek van de
Sovjet-Unie, was ze ook wel an
ders gewend. Ondanks dat ze
op haar achtste naar Belfast
verhuisde zit 'het zuinige van
de Georgiërs', zoals ze het zelf
noemt, er nog steeds in. „Ik heb
al moeite om vijftien pond uit
geven aan een paar schoenen.
f liter recensie
van Teylingen
iaga van Alex d'Electrique.
alderon de la Barca, Witold
Ko van den Bosch. Regie:
sch. Gezien: 9/4, Haarlem.
111(16/4, Parktheater, Alphen
29/4, Leidse Schouwburg,
li.......
I ligt al twintig
a, ongeveer sinds ze
Mickey baarde. De
t zijn leven lang op-
chter gaas in een
kruipruimte, en
J ook geen deel aan
vader Sjon speelt de
rol van God in het universum
dat hij zelf gecreëerd heeft.
Moeder raakte niet door de be
valling in coma, hij heeft haar
erin geslagen. Nu wordt ze wak
ker en moeten de verhoudingen
opnieuw bepaald worden. Voor
de zoon is de (buiten)wereld
nieuw, de wereld van moeder
heeft een groot gat en vader
moet zijn hoogstpersoonlijke
wereldbeeld opnieuw verdedi
gen.
Het uitgangspunt van de nieu
we voorstelling van Alex d'Elec
trique is dramatisch handig ge
kozen. Drie werelden die fysiek
en psychologisch botsen, daar
kun je de Alexen wel in loslaten.
Theater maak je in een snel
kookpan, volgens de groep.
Sjon heeft zijn zoon opgesloten
omdat hij door de extreem be
roerde stand van de sterren
wist dat Mickey een monster
zou worden, een beest dat hij
weg moest houden uit de we
reld. Intussen behandelt Sjon
hem zo wreed, dat Mickey wel
een gevaar voor de wereld
móest worden, ook zonder ster-
Schrijver en oerAlex Ko van den
Bosch geeft de strijd tussen va
der en zoon klassieke dimen
sies. Ook Oidipous is ver van de
wereld opgevoed, omdat hij
volgens een voorspelling een
bedreiging voor zijn vader zou
worden. Er zijn veel van dat
soort verhalen (ook Sneeuwwit
je heeft het motief). Van den
Bosch baseerde zijn toneeltekst
voor een deel op 'Het leven is
een droom' (1635) van Calder-
on de la Barca, waarin een va
der zijn oudste zoon opsluit in
een duister kasteel. Verwijzin
gen naar de schepping comple
teren de stamppot van hoge en
lage cultuur, van filosofie en
idioterie, die je Van den Bosch
wel kan laten klaarmaken. Sjon
wil de schepping persoonlijk
ongedaan maken, maar zijn
ontketende zoon is hem voor.
Moeder kreeg namelijk het visi
oen dat de zoon op zou staan
om het volk door de woestijn te
leiden. Groot, sterk en niet ge
hinderd door normen en waar
den richt hij de slachtpartij aan
die zijn vader zich had voorge
nomen.
Omdat ik weet dat dat bedrag
een hoop geld is voor iemand
die in Georgië woont."
Dat ze naar de British School
for Performing Arts ging is ook
te danken aan haar afkomst,
zegt ze. „We zijn naar Engeland
geëmigreerd omdat mijn vader
hier als hartchirurg aan het
werk kon. Hij verdiende beter
dan in Georgië, maar als bui
tenlander toch nog steeds niet
veel. De British School is een
gratis opleiding. En ik was geïn
teresseerd in muziek, dus de
keus was snel gemaakt."
De gitaar noemt ze 'een pracht-
instrument'. „Het is puur. Ik
weet dat ik geen geweldige gita
rist ben", vertelt ze bescheiden,
„maar ik houd er wel van. Ik
ben gitaar gaan spelen doordat
ik tijdens mijn opleiding naar
oudere muziek ging luisteren,
The Beatles, Joni Mitchell, Bob
Dylan, Eva Cassidy. Dat zijn pas
echte artiesten. Die zijn groot
geworden omdat ze goed zijn in
het maken van muziek en in
het spelen ervan."
Vooral de zangeres, gitariste en
liedjesschrijver Eva Cassidy
maakte grote indruk op haar.
„Ze had zo'n enorm mooie
stem. Die kon door een simpele
klankverandering ineens heel
anders klinken. Op een gegeven
moment zei ik tegen vrienden:
'Kom we gaan naar een concert
van Eva Cassidy'. Toen bleek ze
overleden te zijn."
Melua schrok daar zo van dat
ze een nummer schreef voor
Cassidy, die in 1996 op 33-jari-
ge leeftijd overleed aan botkan-
ker. 'Faraway voice' was ook
het nummer dat ze liet horen
aan Mike Batt. „Mike hield een
auditie bij ons op school. Hij
was op zoek naar een jazz-zan-
geres voor een bepaald project.
Ik wilde dat niet, maar ik zag
het wel als een mogelijkheid
om iemand die verstand heeft
van muziek, eens kritisch naar
mijn werk te laten kijken." Die
ontmoeting groeide uit tot iets
veel groters. Batt schreef een
aantal nummers voor Katie en
samen met een paar covers en
twee liedjes van de hand van
Melua, werd al snel 'Call of the
search' uitgebracht. „Faraway
voice' is voor mij het meest per
soonlijke nummer", vertelt ze.
„Het gaat over mij en hoe ik me
voelde toen ik er achter kwam
dat de stem van Cassidy nooit
meer zou klinken."
„Ik wil uiteindelijk met een al
bum met eigen geschreven
werk komen", vertelt ze. „Ik
heb er al een aantal geschreven,
maar ik vind ze nog niet alle
maal goed genoeg. Wanneer
een liedje voor mij wel goed is?
Als ik het kan spelen op de gi
taar. Als ik met die klanken en
mijn stem een heerlijk optreden
kan geven." Dus ze is toch de
nieuwe Norah Jones? „Dat vind
ik zo overdreven. Ik ben ge
woon Katie Melua. Een meisje
dat graag liedjes zingt."
theater recensie
Dick van Teylingen
Voorstelling: Madre van Teatro Flamenco
de la Tati. Regie: Francisca Sadomil Ruiz.
Muziek: Basilio Garcia Clavero en Jesüs
Losada Abadia. Gezien: 14/4, Leidse
Schouwburg. Nog te zien: vanavond, Den
Haag.
Mutter Courage als flamenco
muziektheater? Hmm, het lijkt
niet iets om vooraf wildenthou-
siast van te worden. Toch zag
flamencokoningin La Tati de
mogelijkheden om de berede
neerde geëngageerdheid van
Brecht te combineren met het
rechtstreekse beroep dat de fla
menco (zeker als volkscultuur)
doet op de basisemoties.
La Tati werd in 1945 geboren
als Francisca Sadomil Ruiz in
Madrid. Op haar twaalfde de
buteert ze als flamencodanse
res, ze groeit uit tot minstens
een van de beste van Spanje en
toert over de hele wereld. Daar
na zoekt ze naar mogelijkheden
om flamenco te verwerken in
muziektheater. Gisteravond
kon Leiden daar getuige van
zijn, in de laatste voorstelling
van het Wereldmuziektheater-
festival.
Brechts Moeder Courage pro
beert met haar drie kinderen te
overleven door als marketen
ster met de troepen mee te
trekken en mee te buigen met
de waanzin en wetteloosheid
van de (dertigjarige) oorlog.
Een voor een verliest ze toch
haar kinderen: aan het leger,
aan het vuurpeloton en aan een
al te schietgrage soldaat. Van
haar middelste kind moet ze
ontkennen dat hij haar zoon is,
omdat zij en haar dochter an
ders gevaar lopen.
Het lukte La Tati om Brecht en
flamenco in 'Madre' te combi
neren door zich te concentre
ren op de hoofdrol en Brechts
vervreemding en politieke be
doelingen links te laten liggen.
De kracht van een moeder in
een vijandige omgeving, met
haar overlevingsdrang, haar op
offeringen en haar pijn, daar
kun je wat mee. Daarbij klinkt
het lot van de zigeuners als ver
volgde partij op de achtergrond
mee. Emoties worden helder en
direct neergezet, het gaat niet
om psychologische motivatie,
literaire hoogstandjes en karak
teruitwerking. Een moeder ver
liest een kind, iedereen kan zich
bij die tragiek iets voorstellen,
en zang, dans en muziek doen
de rest.
En zang, dans en muziek zijn
dik in orde. Deze vorm van fla
menco lijkt niet al te puristisch,
met fluit en viool naast gitaren
en percussie, en met dans die
ruimere invloeden verraadt.
Dat doet recht aan de openheid
van de kunstvorm. Jonatan Car
ras co zingt nog mooier dan zijn
oudere achternaamgenoot, per
cussionist Samuel Flores Ma-
cfas is piepjonge virtuoos en
Leticia Castro Pérez danst
prachtig, om maar drie namen
te noemen.
Ze laat de anderen de ruimte,
maar er is maar één ster van de
show, en dat is La Tati zelf. Ze
danst met waardigheid en in
tensiteit, als de vrouw van bijna
zestig die ze is en niet als een
oudere vrouw die een jonge
probeert na te doen. In haar
opkomst bij het slotapplaus
verraadt zich het podiumbeest:
eerst gereserveerd, nog in haar
rol, dan laat ze een glimlach
doorbreken en knuffelt ze alle
medewerkers. Madre, inder
daad.
Het is weer een vrolijk-pessi
mistisch zootje waar over nage
dacht is, goed gespeeld door
Raymonde de Kuyper en Ray
mond Spannet (vader en moe
der, inmiddels landelijk be
roemd als Roos en Van Rossum
van Villa Achterwerk) en Martin
Hofstra als zoon. Conflicten en
contrasten (zoals de manisch
overspannen vader tegenover
de nuchtere moeder) zijn de
motor en de versnelling is
hoog. Gaga is energiek, rauw,
absurd, amoreel, komisch, ver
rassend vprmgegeven en ontre
gelend theater. Alex d'Electri
que, kortom. Geheel volgens de
titel van het Alex-jubileumboek:
Ik denk, dus ik verwar.
theater recensie
Susanne Lammers
Voorstelling: Private Lives van Noël
Coward. Regie: Jeroen van den Berg.
Spel: Trudi Klever, Christiaan Montanus,
Nartan Meerlo en Frans de Wit. Gezien:
14/4, LAKtheater. Nog te zien aldaar:
vanavond.
Piano spelen kon ze niet, maar
ze was wel mooi. De nieuwe
vrouw van Elyot Chase onder
werpt haar kersverse man op de
eerste avond van hun huwe
lijksreis aan een kruisverhoor
over zijn ex, maar helemaal be
vredigend zijn de antwoorden
niet. De voormalige geliefde
komt er, haars inziens, veel te
goed vanaf.
Op het belendende balcon van
het hotel aan de Franse kust
speelt zich even later een soort
gelijke scène af - en ook daar
neemt het gesprek een minder
gewenste wending. Natuurlijk
vallen daarna de twee ex-gelief
den weer als een blok voor el
kaar: een vecht-relatie is vele
malen spannender dan de
kneuterige veilige haven die ze
bij hun nieuwe partners gevon
den hebben. Amanda's begrij
pende lieverd kan niet in de
schaduw staan van de explosie
ve en heerlijk cynische Elyot.
Diens zeurende pianiste valt in
het niet bij de overrompelend
charmante, wereldwijze Aman
da. Geen wonder dat de twee
exen er samen weer onmiddel
lijk vandoor gaan.
De rollen zijn niet heel eerlijk
verdeeld. Maar ook al mogen
de personages van Trudi Klever
en Christiaan Montanus je het
meest inpakken, Nartan Meerlo
en Frans de Wit bieden prachtig
tegenspel. Klever en Montanus
stomen weliswaar samen vol
komen vanzelfsprekend op in
de waanzinnige verwikkelingen,
maar zonder het contrast dat
Meerlo en De Wit bieden, die
het onhandige, het totaal niet
tegen de bizarre situatie opge
wassen zijn van htm nieuwe
partners perfect neerzetten, zou
het stuk toch eentonig worden.
Want Coward weet de aantrek
kingskracht van de twee oude
geliefden op elkaar eigenlijk
geen vorm te geven. Ze kiften
en verzoenen zich telkens op
nieuw, maar de inhoud van de
ruzies blijft beperkt tot jaloerse
uitbarstingen. Wat je vooral
ziet, is dat deze mensen geen
ander dan zichzelf in het cen
trum van de belanattelling wil
len hebben. En daffrnaakt Pri-
vate Lives een beetje dun. Bo
vendien weet Coward het komi
sche tempo, dat hij hoog inzet,
uiteindelijk niet vol te houden.
Dat het stuk toch boeit, komt
dus door het spel. Klever en
Montanus zijn magistraal in het
afzeiken, treiteren en tergen.
Vooral Kleber toont zich een
verrukkelijke comédienne, die
aan één superieure, taxerende
blik voldoende heeft om haar
rivale onschadelijk te maken.
Achteloos zet ze een wereldwij
ze vrouw neer, maar tegelijker
tijd laat ze ook de verwarring
zien waarin ze plots weer ver
keert. En zo overstijgt Private
Lives in deze voorstelling de be
dachte constructie.