Een swingende Afrikaanse bloemlezing
KUNST CULTUUR
Een evenwichtige en een
ontsporende Johannes
'The Lion King': Verbluffende vormgeving wint het van de passie
salie Wammes wint Rijnlands Muziekconcours
partituur
ontdekt
Theater Carré
krijgt drie
ton minder
1 nominaties
]n Willems
'Russische
tchap' langer
muziek recensie
Susanne Lammers
Concerten: Johannes Passion van J.S.
Bach door Cappella pro Cantibus en het
Randstedelijk Begeleidings Orkest o.l.v.
Dick Duijst. Gehoord: 3/4,
Willebrordkerk, Oegstgeest. Johannes
Passion van J.S. Bach door Voorschotens
Kamerkoor en het Tollens Ensemble o.l.v.
Nico Hovius. Gehoord: 4/4, het
Kruispunt, Voorschoten.
Je hoort hem steeds vaker. De
Johannes Passion, wat korter en
net iets minder dramatisch dan
de Matthaus, werd dit weekend
zowel in Oegstgeest als in Voor
schoten uitgevoerd. In beide
gevallen door kamerkoren, bij
gestaan door professionele so
listen en een klein ensemble.
In de Johannes Passion komt
Christus wat weerbaarder, wat
zelfverzekerder naar voren dan
in de Matthaus, en dat maakte
de Oegstgeestse uitvoering heel
aanschouwelijk. Al excelleerde
Cappella pro Cantibus vooral in
het welluidend en innig zingen
van de lieflijke koralen en klon
ken de turbae, de korte, krachti
ge uitroepen en aansporingen,
niet altijd nijdig, spottend en
boosaardig genoeg, de nadruk
lag toch vooral op de harde
kanten van het verhaal. Dat was
voor een deel de verdienste van
evangelist Paul Hörmann, die
zijn verhaal droog en scherp
vertelde, maar ook van het klei
ne ensemble van het Randste
delijk Begeleidings Orkest, dat
zich na een niet zo best begin
revancheerde.
Het openingskoor 'Herr, unser
Herrscher' viel bepaald niet
mee, maar in het prachtige slot
koor 'Ruht wohl, ihr heiligen
Gebeine' kwam het tot buitgen-
gewoon subtiele balansver
schuivingen met het koor. De
opklinkende violen verleiden
het koor tot zwelgen, en wij
zwelgen mee.
Iets minder overtuigend was de
keuze van de solisten van Cap
pella pro Cantibus. Altus Benja
min Brinkhof ontbreekt het aan
expressie en volume, hij zingt
weinig soepel in de hoogte en
klinkt veel te kaal. Aan de ande
re kant van het spectrum staat
sopraan Annelie Brinkhof, zij
was als enige écht goed. Haar
stem heeft een zilveren waas,
klinkt fris met een glanzend vi
brato en zeer begaan, vooral in
de aria 'Ich folge dir gleichfalls
mit freudigen Schritten'.
Zo spijtig kort als haar bijdrage
is, ixj lang lijkt die van sopraan
Ineke Zeeman in Voorschoten.
Zij knoeit zich allerverschrikke
lijkst door haar aria's heen,
consequent er tegen aan. Nu
werd ze ook niet echt geholpen
door het Tollens Ensemble, dat
na de pauze eigenlijk voortdu
rend het spoor bijster was. Hier
was mezzo Karin Jönsthövel de
beste solist. Zij hield zich tegen
de klippen op staande en ont
roerde vooral met 'Es ist vol
bracht'.
Dat het Voorschotens Kamer
koor meer maakte valt de tur
bae en minder van de koralen
en grote koren, moet voor een
groot deel worden toegeschre
ven aan het toch wel ernstig
verzakende en dus onbereken
bare Tollens Ensemble. Het
koor zingt gedisciplineerd en
prettig licht, maar het ontbre
ken van een degelijk fundament
maakt zangers onzeker. Dat
vroeg ook zijn tol bij de solis
ten: voor evangelist Richard
Zook, die tevens de tenor-aria's
voor zijn rekening nam, bleek
deze Johannes een uitputtings
slag. De enige die zich werkelijk
niets van de algehele verwar
ring aantrok, was Cor Niessen,
die een krachtige Pilatus neer
zette met een allure en een zeg
gingskracht die in de oper? niet
zouden misstaan.
maandag 5 APRIL 2004
rten Baanders
iïn deel van een parti-
lde componist Johann
Bach (1685-1750),
at zoek was, is weer te-
4 acht pagina's tellen-
ucript van de uit 1,628
Huwelijkscantate
-werd teruggevonden
itenschap van de Ja-
niste Chieko Hara, die
;eleden op 86-jarige
rerleed. Volgens musi-
ofessor Tadashi Isoya-
e authenticiteit van
iscript bevestigde, is
[geelde maar in goede
1 is niet duidelijk hoe
iur in het bezit is ge
in Hara. De laatst be
enaar was een nazaat
ïitse componist, Felix
ihn, die Bach in de
v van de vergetelheid
id.
le harp komt mooi tot
in de hoge zaal van
Puntige klanken, war
es, kleurrijke accoor-
klinken twee stukken
aan Strategier, even-
met intrigerende ac-
speeld. Het spel wordt
lerender in 'Au Matin'
iel Tournier. Hierin
:n zachte poëtische
ombineerd met een
aanslag, waarbij de
[ewerkte dynamische
ipvalt. Rosalie Wam-
met deze prestatie de
temvork van het Rijn-
uziekconcours 2004,
lagen geduurd heeft,
r nuchter neemt ze de
ïtvangst. Maar na af-
alt ze. Als haar ge-
irdt of ze dit verwacht
ze: „Nee, totaal niet.
g ben met spelen, heb
;e hoe het overkomt."
de jury op deze fina-
ondagmiddag niet ge-
gemaakt. Bij de prijs-
verzucht de voorzit-
finalisten elkaar qua
ïinig ontlopen, zodat
ijdens het juryberaad
ras. De tweede prijs,
as van Noord krijgt
vloeiende, heldere,
gitaarspel is dus ook
eervol,, evenals de
Amsterdam - De Theatercom
pagnie, bespeler van het Com
pagnietheater en het Rozen-
theater in Amsterdam, moet
niet langer door Amsterdam
gesteund worden. De steun
van ruim 1 miljoen aan Ko
ninklijk Theater Carré wordt
met dertig procent vermin
derd en jeugdtheateropleiding
De Nieuw Amsterdam moet
worden opgeheven, net als
Het Theaterfestival. Het pré
advies van de Amsterdamse
kunstraad, dat is uitgelekt,
heeft verstrekkende gevolgen
voor een aantal Amsterdamse
kunstinstellingen van natio
naal belang.
De Amsterdamse Kunstraad
adviseert elke vier jaar het Am
sterdamse college van B&W
over de vele subsidie-aanvra
gen die voor die periode bij de
gemeente worden ingediend.
Het zogenaamde pre-advies is
een stuk dat aan alle betrok
ken aanvragers wordt toege
stuurd ter beoordeling op fei
telijke onjuistheden. Daardoor
gonsde de Amsterdamse
kunstwereld al zeker een week
van de geruchten over het de
finitieve advies, dat officieel
pas begin mei openbaar
wordt. Omdat het advies uit
gaat van een bezuinigingsop
dracht van ongeveer 4 miljoen
euro is het aantal instellingen
dat méér geld krijgt veruit in
de minderheid. Zo kan het
Rembrandthuis op meer steun
rekenen, net als Het Ketelhuis,
dat zich richt op Nederlandse
film- en televisie (voor) verto
ningen.
Als de Amsterdamse cultuur
wethouder Hannah Belliot het
advies overneemt, betekent
dat vrijwel zeker het einde van
de nu negatief geadviseerde
instellingen, die allemaal ook
voor een belangrijk deel steun
ontvangen van het rijk.
Een grote ver
scheidenheid
aan instrumen
ten werd be
speeld tijdens
het Rijnlands
Muziekcon
cours.
Foto:
Eric Taal
derde prijs voor Olije van der
Klein, die op haar viool de ware
zigeunerbravoure weet op te
roepen. Dubbelgrepen en flage
oletten komen er moeiteloos uit
en het slotaccoord wordt ferm
en met voldoening neergezet.
De jury verklaart niet alleen on
der, de indruk te zijn van het ni-
v^i van wat er ten gehore is
gebracht, maar ook van de veel
zijdigheid. Op het finalistenpo
dium staan, behalve de eerste
drie winnaars, Bonnie en Lisa
(Bonnie Koenen en Elise Wes
tera, zevende prijs), die met
hun spectaculaire drumduet en
vooral met 'Clapping Music'
van Steve Reich voor een aparte
ervaring zorgen. Pianiste Fanny
de Graaf wordt door de jury
met de vijfde prijs beloond om
haar sfeervolle, intense vertol
king van 'Gymnopédie' van Sa-
tie en een wals van Chopin, ter
wijl Denise van Leeuwen de
vierde prijs wint met een ver
zorgde uitvoering van delen uit
een klarinetsonate van Saint-
Sa^ns. In de categorie ensem
bles is Het Delphinus Strijken-
semble o.l.v. Johan Top aanwe
zig. De groep wint de zesde
prijs voor o.a. de licht en vaar
dig gespeelde wals uit de Strij
kersserenade van Tsjaikovsky
en geeft bovepdien de pauze
een aangename muzikale aan
kleding met diverse stukken
va^Yivaldi.
ry van Golden Earring.
Kastermans
T
n Rock
val compleet
'oorde - Het program-
Arrow Rock Festival
13 juni is compleet,
tweedaagse festival
nder anderen Scor-
'idas Priest, Alice Coo-
den Earring, Eric Bur-
he Animals, The Godz
ap. Het festivalterrein
pis in Lichtenvoorde
beide dagen om 13.00
isamping is vanaf vrij-
i) uur beschikbaar,
op: www.ar-
m - De acteur Jeroen
twee keer genomi-
lhr de Louis d'Or. Het is
zeerst in de geschiede-
belangrijkste Neder-
Welprijs voor acteurs
een nominatie
twee rollen. Willems
voor zijn rol in
oorlog' van To-
tOostpool en voor
'La musica twee' van
endia. Eerder werd al
Walle genomineerd
!iouis d'Or voor zijn rol
ho in 'Cyrano de Ber-
'het Nationale Toneel,
worden op 14 juni
de Meervaart in Am-
In - De tentoonstelling
nische Landschap' in
inger Museum wordt
iroot succes met twee
frlengd tot 2 mei. Er
pi meer dan 100.000
8 op de expositie af.
kunste-
de 19de eeuw in de
idelling zijn: Ivan Sjisj-
I Levitan en Archip
theater recensie
Martin Hermens
Voorstelling: 'The Lion King'. Gezien: 4/4
(première), Circustheater, Scheveningen,
open eind-productie.
De openingsscène is verbluf
fend. De zon zoekt zijn plaats
aan de hemel en de Afrikaanse
wildernis komt tot leven. Giraf
fen, olifanten, zebra's, antilo
pen - ze komen je van alle kan
ten tegemoet, op weg naar de
kennismaking met de pasgebo
ren troonopvolger. Acteurs en
dansers zijn het die op een ei
genzinnige wijze de link leggen
tussen mens en dier.
Dit is het werk van dat grote
Amerikaanse talent Julie
Taymor. Haar creativiteit be
paalt in alle opzichten het suc
ces van de musical 'The Lion
King'. Zij vertaalde de veelge
prezen animatiefilm van Disney
naar het toneel en verlegde
daarmee de grenzen van thea
tervormgeving en -beleving.
Niet voor niets kreeg ze bij bin
nenkomst in het Circustheater
al een luide ovatie. En niet voor
niets stond deze vrouw na af
loop even helemaal alleen als
creatief verantwoordelijke voor
die kleurrijk en fantasievol uit
gedoste cast.
'The Lion King', dat is het ver
haal van de leeuwenwelp Sim-
ba die volwassen moet worden
en zijn taak in de kringloop van
het leven moet terugvinden.
Een Shakespeariaans verhaal
over goed en kwaad, over leven
en dood, over de zin van het
bestaan. Met een stevige portie
humor en in dit geval voorzien
van liedjes uit de koker van
componist Elton John en tekst
dichter Tim Rice. Als tekenfilm
een van de meest indrukwek
kende prestaties die de Disney-
studio's leverde.
De theaterversie van Taymor is
vanaf het eerste moment een
imponerend plaatjesboek. Die
openingsscène is natuurlijk niet
te overtreffen, maar met op
merkelijke keuzes weet Taymor
de aandacht vast te houden.
Niet eerder had het Circusthea
ter een zo mooi prentenboek in
huis. Met recht is 'The Lion
King' de kroon op het honderd
jarig bestaan van het Scheve-
ningse musicalpaleis.
Toch mis ik in deze Nederland
se versie nog een paar essentië
le elementen: vurige passie en
vlammende emoties. Hoe hard
die enorme club acteurs en
dansers ook ploetert, het ver
haal wil maar niet in overeen
stemming komen met de vorm
geving. De Afrikaanse oer-beat
dendert niet door tot in je hart;
ze raakt je niet. Dat probleem is
de afgelopen jaren vaker gesig
naleerd bij musicals in het Cir
custheater.
Momenten waarop het span
nend of emotioneel moet zijn,
blijven lauw. Alsof spelers soms
nog niet gewend zijn aan de
enorme stellages die ze met
zich meedragen. Je kan het ze
niet kwalijk nemen: 'The Lion
King' op toneel is een technisch
hoogstandje dat een ongekende
precisie en concentratie vereist.
Zoiets moet groeien en dat
heeft tijd nodig.
Er gebeuren al mooie dingen,
hoor. Laus Steenbeeke heeft het
samengaan van acteur en pop
al prima onder knie. Zijn Zazu
is een verademing om te zien.
Caroline Dijkhuizen als de vol
wassen Nala (het vriendinnetje
van Simba) overtuigt ook. De
Afrikaanse Nomvula Diamini
speelt met verve de rol van Rafi-
ki. Maar zij heeft dan ook een
enorme voorsprong op veel an
deren: Diamini stond ook op
Broadway al als Rafiki in 'The
Lion King'. 'The Lion King', met op de voorgrond Caroline Dijkhuizen als Nala en Etiënne Poeder als Simba. Foto: GPD/Deen van Meer
theater recensie
Dick van Teylingen
Voorstelling: Non stop Africa van Boni
Gnahoré en Le Choeur Attoungblan.
Tekst en regie: Boni Gnahoré. Gezien:
3/4, Leidse Schouwburg.
„We hebben een gezegde: als je
niet weet waar je naartoe gaat,
weet dan in ieder geval waar je
vandaan komt." En waar ze
vandaan komen, weten ze: uit
Abidjan, Ivoorkust. Dat is de
standplaats van Boni Gnahoré
en zijn zang- en dansgroep Le
Choeur Attoungblan. Hun mu
zikale collage Africa non-stop is
een swingende en gevarieerde
bloemlezing uit muziekstijlen
van Afrika onder de Sahara.
Het gezelschap presenteert de
voorstelling als een reis op zoek
naar hun voorouders en hun
muziek, langs allerlei tradities
die vergeten dreigen te raken.
Het programma spreekt van
meesterdrummers uit Burundi,
ballades van griotten, meer
stemmige pygmeeënzang, tal
king drums van de Ashanti en
Zuid-Afrikaanse zoeloezang.
Jammer genoeg houdt daar de
informatie op. Een leek als ik
zou wel geholpen zijn met een
goede reisgids, om beter te
kunnen begrijpen welke muziek
uit welke cultuur komt en welke
functie die daarin heeft.
Het verhaal van de etnomuzi-
kale reis biedt een voor de hand
liggend kader om bestaande
nummers van de groep aan el
kaar te plakken. Aan de andere
kant is het interessant dat niet
alles in aangepast gekruide
brokken is geserveerd aan het
westerse publiek: we zien ook
hoe de groep opereert binnen
de Afrikaanse situatie. Het
nummer dat waarschuwt voor
aids bijvoorbeeld. Mannen die
geen transparant plastic regen
jasje aantrekken (met een aids-
lintje achterop) kunnen het bij
Zang- en dansgroep Le Choeur Attoungblan: op zoek naar hun voorouders en hun muziek, langs allerlei tradities die vergeten dreigen te raken. Publiciteitsfoto
de dames wel vergeten. En krui
den helpen bij veel kwalen,
maar niet tegen aids. De bood
schap wordt er expliciet inge-
hamerd: gebruik een kapotje,
anders ga je kapot. In Vaticaan
stad heeft iemand daar mis
schien nog wat aan, aan Leiden
is dat minder besteed. 'Stop de
oorlog' is nog zo'n oproep die
thuishoort in rondreizende
shows van dit soort, die be
doeld zijn om het publiek te la
ten nadenken en te laten afzien
van verkeerde acties.
Africa non-stop is de derde
voorstelling in het Wereldmu-
ziektheaterfestival die in Leiden
te zien was. De muziekkant is
dik in orde: sterk en opzwe
pend drum- en teamwerk van
de hele groep, een prima saxo
fonist, bassist en gitarist. Thea
ter in de zin van een geacteerd
verhaal is een nogal dunne kant
van deze productie, maar thea
ter is ook dans, en die is weer
dik in orde: energiek, elegant en
feestelijk met veel ruimte voor
eigen invulling In de wat zuini
ge toegift op het eind mag de
eerste rij nog even méedansen
op het podium. Er zat duidelijk
talent in de zaal, dat graag lan
ger had meegedaan.