Spanje in diepe
rouw gedompeld
BUITENLAND
Madrid verdoofd na slachting
'Geen bewijs betrokkenheid Nihoul bij ontvoeringen'
Hockeyers naar finale,
maar niemand juicht
Premier Balkenende:
Aanslag onmenselijk
Wereld reageert zeer
geschokt op '11/3'
Dutroux
lident Roh
orea afgezet
Het Zuid-Koreaanse
nent heeft vandaag voor
ingvan president Roh
hyun gestemd. De zitting,
chtstreeks op de Zuid-Ko-
ie televisie werd uitge-
ii; verliep tumultueus.
bevoegdheden worden
uniddelijke ingang opge-
t tot het Constitutioneel
ifi dl heeft uitgesproken.
51 Nord-leider
jj si ernstig ziek
De leider van de Itali-
jegaNord, Umberto
heeft gisteren een emsti-
taanval gehad. Bossi is op
eling intensieve zorg aan
irt; ademing gelegd, maar is
w us zijn artsen niet in le-
>yaar. Bossi staat bekend
jn uitspraken tegen
'Afdelingen.
jnne Irak
5 gepakt
vrijdag 12 maart 2004
1 ork - De Amerikaanse
iteiten hebben een Ameri-
a' ie vrouw gearresteerd die
lijk voor Irak spioneerde,
-jarige Susan Lindauer
gente voor de Iraakse ge-
dienst (IIS) zijn geweest,
e vermoedt dat ze betrok-
fas bij illegale financiële
icties met het regime van
m Hussein.
en verkocht
VS
leger1
n - De Duitse bondskan-
Gerhard Schroder heeft
ede I
Orleans - Zeven lijken die
e medische faculteit van
ie University waren ge-
ïken, zijn doorverkocht
et Amerikaanse leger. De
nen zijn vervolgens bij
ïijnenonderzoek opgebla-
ir lopen in de Verenigde
nnog andere onderzoeken
le handel in lijken en li-
nsdelen.
Uitscheiding
jé, aal in Chili
dï.co - Het parlement van
heeft gisteren met zeven
gen dertien stemmen inge-
Imet een wet die echt-
ding mogelijk maakt. Chili
et laatste westerse land
echtparen niet van elkaar
ereenscheiden. De katholie-
:kwas fel tegen de wet en
met een massale publici-
11 impagne geprobeerd het
teren. Vergeefs.
bg roder steunt
L.rken in EU
Aan de gevel van een regeringsgebouw in Madrid plaatst een mede
werker een rouwband aan de Spaanse vlag, vlak onder de Europese
vlag. Foto: Reuters
Madrid - Spanje is na de bloedi
ge aanslagen op de forenzentrei-
nen in Madrid in dipe rouw ge
dompeld. Gisteravond werden
overal in het land rouwbijeen-
komsten gehouden waar men
sen bloemen legden, maar ook
hun woedde uitten tegen de
ETA. Op het plein voor de Puerta
del Sol in Madrid kwamen een
paar duizend mensen bijeen. Het
zelfde gebeurde in andere grote
steden. Daarbij laaiden de emo
ties soms hoog op.
Van tachtig lichamen was van
morgen de identiteit nog niet
vastgesteld. Wanhopige men
sen zijn nog op zoek naar hun
dierbaren. Zeventig psycholo
gen staan de getroffenen bij. In
de ziekenhuizen van Madrid
wordt gevochten voor de levens
van 45 slachtoffers die in kritie
ke staat verkeren. Daardoor kan
het aantal doden nog oplopen
tot boven de tweehonderd.
Het openbare leven in Spanje is
door de aanslagen volledig ont
wricht. De mensen praten ner
gens anders over. De media
houden zich uitsluitend bezig
Koning Juan Carlos betuigt zijn
medeleven. Foto: Reuters
met de ramp. De voorpagina's
stralen rouw en woede uit. De
grootste krant El Pais kopt 'Hel
van terreur in Madrid'. Een an
dere krant alleen maar '11-M in
Madrid', refererend aan de elf
de september in New York.
De regering heeft drie dagen
van nationale rouw afgekon
digd en iedereen opgeroepen
om vanavond om zeven uur
naar de manifestaties te komen
die overal in het land worden
georganiseerd. In Madrid zal
premier Joé Maria Aznar samen
met oud-regeringsleiders aan
het hoofd van de demonstratie
gaan.
Aznar, die nog maar twee da
gen heeft te gaan als leider van
het land (zondag worden parle
mentsverkiezingen gehouden),
sprak in een televisietoespraak
van een 'massamoord', en ga
randeerde de 'totale vernieti
ging van het terrorisme'. Hij
verzekerde dat Spanje zijn be
leid niet zal veranderen onder
druk van het 'moorden door
terroristen'. Aznar sloot onder
handelingen met de ETA, 'deze
moordenaars', uit.
Koning Juan Carlos, koningin
Sofia, kroonprins Félipe en an
dere leden van het koninklijk
huis bezochten in de loop van
de dag de verschillende zieken
huizen waar de slachtoffers wa
ren opgenomen. De politieke
partijen hebben him verkie
zingscampagnes afgebroken.
De vakbonden hebben voor
vanmiddag een staking van een
kwartier uitgeroepen om stil te
staan bij de slachtoffers.
Hoe Miguel zijn amigo Carlos voor altijd verloor
en na afloop van een on-
jJ" )ud met de Nederlandse
a ier Balkenende verklaard
le kansen'te zien voor de
iding van Turkije tot de
.™f pese Unie. Balkenende
*>f ets voorzichtiger en zei dat
r e, moet worden bekeken hoe
lor de Turkse regering
gevoerde hervormingen in
raktijk uitpakken.
n vindt oude
'jmten in tuin
30s#en - Een Brit die een vijver
iet graven was in zijn ach-
in heeft duizenden Ro-
8jjse munten uit de 4de
F na Christus gevonden. Na
ng van de vondst schatten
rts dat het om vijftien- tot
ligduizend bronzen mun-
aat. De munten die al zijn
irzocht, worden toege-
keizer Constantijn
rote, die van 324 tot 337
het Romeinse Rijk heerste.
stide gaat
ézé ar Jamaica
ston - Jean-Bertrand Arist-
eist volgende week met zijn
w naar Jamaica. De verdre-
iresident van Haïti zit nu
Centraal-Afrikaanse Re-
iek, In Jamaica wil hij her-
1 worden met zijn twee
ters, die nu bij de moeder
ajn vrouw Mildred in New
jverblijven.
nieuw doden
maanslag Irak
>ad - Bij een bomaanslag
en Amerikaans konvooi 60
neter ten westen van Bag-
zijn gisteren twee militai-
omgekomen. Volgens offici-
djfers van het Pentagon
'gt de aanslag het totale
al omgekomen Amerikaan-
oldaten sinds het einde van
Eciële vijandigheden op 1
2003 op 267.
p kgra niet
lor vrouwen
door Dick Hofland
Madrid - Miguel had donder
dagmorgen de trein naar Ma
drid genomen, waar hij naar
een voorlichtingsdag van de
universiteit zou gaan. Vlak voor
dat de trein het station binnen
reed, was hij, om tijd te winnen,
naar de voorste uitgang gelo
pen. Op het moment dat de
trein stil stond, wilde hij zich
omdraaien om te kijken waar
zijn vriend Carlos bleef. Op dat
moment hoorde hij drie enorme
explosies achter zich. Hij durfde
zich niet meteen om te draaien,
maar toen hij de moed had ver
zameld om het toch te doen,
zag hij een massaslachting.
De trein van vijf over half acht,
die veel Spanjaarden naar hun
werk had moeten brengen en
veel studenten naar de univer
siteit, was op diverse plaatsen
volledig weggevaagd; overal lij
ken, overal gewonden.
Trillend vertelt Miguel, zeven
tien pas, zijn verhaal. Óp de
mobiele telefoon probeert hij
het nummer van zijn ouders te
draaien, maar het lukt niet.
Een vrijwilliger van het Rode
Kruis doet het voor hem. Als
Miguel zijn moeder aan de lijn
krijgt, begin hij te huilen. „Ma
ma, mama, horribile..." Zodra
hij weer een beetje uit zijn
woorden kan komen, breekt
een lachje door. Zijn moeder
komt er zo snel mogelijk aan.
Miguel komt weer een beetje
bij zinnen en vraagt of iemand
weet waar zijn vriend is. „Waar
is Carlos? Waar is Carlos?" Nie
mand weet het.
Het station is dan al volledig
afgesloten door de politie. De
hele dag huilen de sirenes en
staan de zwarte busjes van San
de la Cruz, begrafenisonderne
mer, zij aan zij bij de ingang. In
de stad is het rustig. Er zijn
weinig mensen op straat. „We
zijn bang", zegt een Madrileen
met een radiootje aan zijn oor.
„De mensen blijven liever bin
nen en kijken naar het tv-
nieuws."
De stad is verdoofd. De men
sen die op straat zijn, praten
vol emotie met elkaar, sommi
gen huilen. Op het centrale
plein van de stad, het Plaza
Mayor, staat een enorme rij
mensen te wachten voor een
bus, om bloed te geven, 's
Avonds staat er nog altijd een
rij, met andere mensen. „Deze
aanslag is niet alleen verschrik
kelijk en het werk van totale
gekken, het is ook eng", zegt
een vrouw die een boek leest
tot ze aan de beurt is. „We we
ten niet wie het gedaan heeft,
maar ik denk toch de ETA. Ter
wijl dit helemaal niet de 'stijl'
van de ETA is. Zoveel doden,
zoveel gewonden, de zieken
huizen kunnen het amper aan.
Als dit de ETA is geweest, dan
zijn ze ineens, voor mij zonder
aanleiding, heel extreem ge
worden. Dit had toch net zo
goed een aanslag van al-Qaeda
kunnen zijn. En dat vind ik zeer
beangstigend."
Uit het niets komen honderden
jongeren naar het plein. Ze dra
gen megafoons, enkele span
doeken en verzamelen zich on
der het balkon van het stad
huis. Daar spannen vier men
sen de Spaanse vlag over de he
le breedte van het bordes, met
vier zwarte rozetten er op. Het
plein is in een mum van tijd
volgestroomd en als de vlag
hangt, barst een minutenlang
applaus los. „Dood aan de
ETA", beginnen sommigen te
roepen. Als één jongen iets pro-
ETA roept, stort de menigte
zich op hem en kan de politie
maar net voorkomen dat hij
wordt gelyncht.
Nationale gevoelens spelen hier
snel op, maar doorgaans blijven
het vrij rustige bijeenkomsten.
„Veel te rustig", zegt een jon
gen, die vertelt dat hij Luis heet.
„Het is hoog tijd dat we de
doodstraf invoeren voor deze
honden." Hij wendt zich even
af en schreeuwt dan naar het
bordes: 'Dood aan de ETA!'
„Weetje, ik heb toevallig geen
vrienden verloren, geen vader
of moeder, geen kind. Maar
honderden andere mensen wel.
Kun je je voorstellen dat je je
zoon vanochtend hebt zien
weggaan, omdat hij in Madrid
studeert en daar met de trein
naar toe gaat. En dan krijg je te
horen dat ze hem hebben op
geblazen."
Aan de andere kant van de stad
loopt Miguel met zijn moeder
naar het Ifema, een enorm
complex dat aan de Rai doet
denken. Miguel en zijn moeder
moeten aan de andere kant
zijn, de noordelijke ingang.
Daar is een geïmproviseerd
mortuarium ingericht. Twee
geestelijken vangen iedereen
op, zeggen een paar woorden
en begeleiden ze naar binnen.
Hier krijgt de gebeurtenis van
de ochtend zijn gruwelijke ge-
door Mare Molenaars
den haag/madrid - Het liefst
had Maurits Hendriks, de Ne
derlandse coach van de Spaan
se hockeyploeg, meteen een
punt gezet achter het olym
pisch kwalificatietoernooi in
Madrid. „Sommige gebeurte
nissen zijn nu eenmaal groter
dan de sport. De organisatie
heeft besloten dat het toernooi
doorgaat, maar van mij hoeft
het niet meer."
Het is rond het middaguur als
Hendriks voor zichzelf de ba
lans opmaakt. In Madrid zijn
als gevolg van de gruwelijke
bomaanslagen dan al meer dan
130 doden geborgen. Hendriks
spreekt van een onwezenlijke
ervaring. „Persoonlijk heb ik de
explosie niet gehoord, maar we
werden meteen van alle kanten
gewaarschuwd. Ambulances re
den af en aan en overal klonken
sirenes. Ook voor ons hotel was
het een gekkenhuis."
Hendriks logeert met de Spaan
se ploeg in het Ambassador Ho
tel aan de Plaza de Espana, niet
eens zo ver van de onheilsplek.
„Ik vind het heel angstig wat
hier allemaal gebeurt", bekent
hij. „Maar ook voor mijn spe
lers was het schrikken. Met het
oog op de wedstrijd tegen Pa
kistan lieten nogal wat jongens
hun vriendin overkomen. Som
migen kwamen met de trein.
Dan weet je het wel. Ik heb een
Baskische speler in mijn groep.
Die jongen schaamt zich kapot
en durft hier in Madrid de
straat niet meer op. Zijn naam?
Die geef ik niet, dat lijkt me niet
verstandig".
Hendriks had het liefst dat de
organisatie de wedstrijd Span-
je-Pakistan - zou afblazen. „Ik
heb net nog met Roelant Olt-
mans gesproken, de coach van
de Pakistani, en die denkt er net
zo over. We zijn allebei al ge
kwalificeerd voor Athene en die
wedstrijd gaat feitelijk nergens
meer over. Maar goed, anderen
beslissen daarover."
Even verderop, in Hotel Senator
aan de Gran Via, weten de spe
lers van het Nederlands elftal
niet wat hen overkomt. Interna
tional Bram Lomans spreekt
van 'een gekkenhuis'. Ploegge
noot Sander van der Weide is
onder de indruk van de beelden
op de Spaanse televisie. „In de
straat voor het hotel was het
een komen en gaan van hulp
diensten. Overal loeiden de si
renes. Aanvankelijk wisten we
niet eens wat er was gebeurd
maar al snel kwamen de sms-
jes. De televisie had vrijwel di
rect beelden. Die staat inmid
dels de hele dag aan. Niemand
praat nog over hockey."
Op aandringen van de Spaanse
autoriteiten beslissen de team
managers enkele uren later om
het toernooi gewoon af te wer
ken. Voor alle wedstrijden
wordt een minuut stilte in acht
genomen en de vlaggen wappe
ren wel, maar halfstok. Laat in
de middag wint het Nederlands
elftal de kruisfinale van India
met 4-2. Taeke Taekema en
Matthijs Brouwers scoren bei
den tweemaal. Niemand juicht.
den haag/berlijn - Premier
Balkenende heeft gisteren in
Berlijn na een lunch met
bondskanselier Schroder zijn
ontzetting uit over de bloedige
bomaanslagen in Madrid uitge
sproken. „Dit is een onmense
lijk gebeuren, dat je ook emo
tioneel aangrijpt", zei Balke
nende. „Het grote aantal do
den, het leed van de families:
het is verschrikkelijk.
Later op de dag sprak hij telefo
nisch met de Spaanse premier
Aznar. Koningin Beatrix stuur
de een condoleance naar de
Spaanse koning Juan Carlos.
Minister van buitenlandse za
ken Ben Bot noemde de aansla
gen 'lafhartig' en 'verwerpelijk'.
Het doel was „ontwrichting van
de samenleving door niemand
en niets ontziende terroristen",
zei hij in een gezamenlijke
persconferentie in Den Haag
met zijn Franse collega Domi
nique de Villepin. „De slachtof
fers zijn onschuldige en niets
vermoedende forenzen."
Opvallend genoeg meende Bot
de hand van 'zekere Arabische
of al-Qaeda-elementen' in de
aanslagen te zien. Zowel vol
gens Bot als De Villepin is er
mogelijk sprake van samenwer
king tussen Eta en al-Qaeda. Bot
had gisteren contact met zijn
Spaanse collega Ana de Palacio.
Hij sprak namens het kabinet
zijn afschuw uit en betuigde
medeleven aan de getroffen fa
milies.
De Tweede Kamer reageerde
met ontzetting gereageerd op de
aanslagen. Voorzitter Frans
Weisglas stuurde een condole-
ancebericht naar het Spaanse
Congres. De Kamer had gisteren
juist een debat over terreurbe
strijding met de ministers Rem-
kes (binnenlandse zaken), Don-
ner (justitie) en Bot. De WD'er
Geert Wilders sprak van een
'walgelijke daad'. PvdA-kamerlid
Ella Kalsbeek zei erg geschrok
ken té zijn van het hoge doden
tal. CDA-kamerlid Wim van Fes-
sem maande de Eerste Kamer,
tot spoed met het aannemen
van de Wet op de Terroristische
Misdrijven.
Minister Donner zei niet te kun
nen beweren dat een dergelijke
aanslag in Nederland nooit zal
kunnen gebeuren. Zelfs Spanje,
waar veel ervaring is met aansla
gen, kon dit niet voorkomen, al
dus de minister. De Eta staat
niet op de Nederlandse lijst van
verboden organisaties.
Vlak na de tien min of meer simultane explosies aan boord van vier treinen snelden hulpverleners toe om het immense aantal slachtoffers bij
te staan. Hier een beeld van vlak na een explosie op het Madrileese station Atocha. Foto: Reuters
zicht. Met tussenpozen lopen
er mensen naar binnen, de ar
men om elkaar soms met z'n
tweeën, soms in groepjes. Een
enkeling draagt een zonnebril
of bedekt het gezicht met een
jas. Weer anderen lijken zo van
het werk of de sportclub weg
geplukt. Gewone mensen, die
hier komen om de doden te
identificeren. Een zoon of
dochter, een vader, een broer of
zus. En soms een vriend.
Miguel en zijn moeder komen
voor Carlos. Als ze iemand van
het Rode Kruis herkennen,
staan ze even stil. Die kijkt ge
schrokken. Miguel vertelt: „Ik
dacht dat Carlos achter me aan
was gekomen, maar hij is blijk
baar nog even blijven zitten."
Meer kan hij niet uitbrengen.
Zijn moeder sleurt hem min of
meer mee naar binnen en daar
moet hij onbedaarlijk huilen.
new york-parijs/gpd-anp - In
de hele wereld is geschokt ge
reageerd op het bloedbad in
Madrid. In de commentaren in
Europa klonk vooral besef door
dat Spanje 'dicht bij huis' is, en
dat de bommen wellicht in elk
ander Europees land hadden
kunnen ontploffen. „Wij zijn al
len slachtoffers", zo verwoord
de voorzitter Romano Prodi van
de Europese Commissie dat ge
voel. De Veiligheidsraad van de
Verenigde Naties heeft in een
speciale zitting de aanslagen in
Madrid veroordeeld en bestem
peld als „een bedreiging van
vrede en veiligheid". Alle lidsta
ten worden opgeroepen mee te
werken aan de opsporing en
vervolging van de daders.
De Duitse bondskanselier
Schroder heeft Spanje hulp
aangeboden bij het recherche
werk. Schroder vreest dat de
aanslagen aangeven dat er „een
nieuwe kwaliteit" terrorisme in
Europa is opgedoken, die nog
voor veel problemen zal zorgen.
De Franse president Chirac
heeft gezegd dat de democra
tieën in de strijd tegen het ter
rorisme elkaar moeten bijstaan.
De Amerikaanse president
Bush heeft verzekerd dat de VS
Spanje steunen in de strijd te
gen het terrorisme. Een Ameri
kaanse regeringswoordvoerder
zei dat de VS nog geen aanwij
zingen hebben dat er een ande
re organisatie achter de aansla
gen zit dan de ETA.
door onze correspondente
Pascale Thewissen
aarlen - Er is vrijwel geen be
wijs dat ook de Brusselse op
lichter Michel Nihoul bij de
ontvoeringen van de jonge
meisjes betrokken was. Tot die
conclusie komt Jacques
Langlois, de man die zeven
jaar het onderzoek naar de
zaak-Dutroux leidde. Langlois
sloot gisteren zijn getuigenver
klaring voor de Aarlense recht
bank af met een betoog over
de ontvoering van Sabine en
Laetitia.
Langlois ging uitgebreid in op
de manier waarop Dutroux
zijn slachtoffers 'conditioneer
de'. Hij las enkele passages
Proces
voor uit de wanhopige brieven
die Sabine Dardenne schreef
aan haar ouders in de tachtig
dagen die ze gevangen zat in de
kinderkooi van Mare Dutroux
„Ik ben heel triest en ongeluk-
ldg. Ik mis jullie vreselijk. Het
spijt me dat ik niet geluisterd
heb en niet hard genoeg gestu
deerd heb."
Het toen 13-jarige meisje was
totaal gehersenspoeld. Ze ge
loofde dat Dutroux haar be
schermde tegen 'gemene man
nen'. Volgens Langlois zat Sabi
ne vol schuldgevoelens en
stond ze doodsangsten uit.
Dutroux had haar wijsgemaakt
dat haar ouders geen losgeld
voor haar wilden betalen.
Dutroux sloeg haar niet. „Hij
zei: het ergste dat ik je kan aan
doen, is de liefde met je bedrij
ven", citeerde de onderzoeks
rechter de verklaringen van Sa
bine.
De nu 22-jarige Laetitia Delhez
- die in augustus 1996 samen
met Sabine levend uit de gru-
welkelder in Marcinelle gered
werd - werd het allemaal te
veel. Het meisje, dat zelf op 14-
jarige leeftijd zes dagen zat op
gesloten in de piepkleine kelder
en herhaaldelijk door Dutroux
werd misbruikt, liet haar hoofd
zakken en pinkte een traantje
weg.
Langlois ging ook uitvoerig in
op de contacten tussen Nihoul,
Dutroux, zijn ex-vrouw Michel
le Martin en medebeklaagde
Michel Lelievre. De vier leerden
elkaar kennen door tussen
komst van de Nederlander
Caspar Flier, de enige Neder
lander die in het proces-
Dutroux als getuige is opgeroe
pen. Hij moet op 7 april voor de
Aarlense rechtbank verschij
nen.
Flier leerde Lelievre kennen in
de gevangenis en nam hem la
ter onder zijn hoede. Hij intro
duceerde Lelievre aan zijn oude
vriend Nihoul, die via Lelievre
kennis maakte met Dutroux
Nihoul beweert dat hij niks van
de ontvoeringen afwist. Wel
runde hij samen met Flier en de
Brit David Walsh een drugshan
deltje. Dat leverde hem duizend
XTC-pillen op die hij via Lelie
vre en Dutroux probeerde te
verkopen.
Nihoul ontkent in alle toonaar
den dat de drugs bedoeld wa
ren als betaling voor de ontvoe
ring van Laetitia, op 9 augustus
1996. Een deel van de drugs
diende volgens hem als vergoe
ding voor de reparatie van zijn
Audi 80.
„Ik beweer dat het kan, dat
Dutroux en Nihoul enkel con
tact hadden over de auto en
drugs. Het kan zijn dat Nihoul
niets met de ontvoeringen te
maken had en dan druk ik mij
voorzichtig uit", zei Langlois.
Veel mensen geloven nog
steeds dat Nihoul een belangrij
ke rol achter de schermen
speelde bij de ontvoeringen.
Ook de openbare aanklager
denkt dat hij in elk geval bij de
verdwijning van Laetitia was
betrokken.
Sabine speelt een belangrijke
rol in de bewijslast tegen Ni
houl. Zij beweert dat ze in de
maanden dat ze gevangen zat
(ze werd op 28 mei ontvoerd en
op 15 augustus bevrijd) nie
mand anders zag dan Dutroux
en ook door niemand anders
werd misbruikt. Sabine, inmid
dels een jonge vrouw van 21
jaar oud, verschijnt op 1 april
voor de Aarlense rechtbank.
Eerder zal ze het proces, dat
maandag de derde week ingaat,
niet bijwonen. In tegenstelling
tot Laetitia die de voorbije da
gen wel in de rechtszaal aanwe
zig was.
Sabine wil volgens haar advo
caat de confrontatie met
Dutroux aangaan. „Sabine wil
per se onder ede gehoord wor
den zonder haat of vrees, zoals
dat in het juridisch jargon heet,
en mag daarom de debatten
voor het Hof van Assisen nog
niet volgen. Het is een symboli
sche daad", benadrukte haar
advocaat Jean-Philippe Rivière.
