Bush wijkt geen duimbreed in zaak Iran
BUITENLAND
Het jaar 2004 wereldwijd massaal ingeluid Chicago ismoordhoofdstad
De Hoop Scheffer moet veel plooien gladstrijken
Vertragingen door terreurangst
Geen Verzachting' van relatie met islamitische republiek
Eerherstel
Zwitserse
'Judenhelfer'
De ketenen verbroken
vare bevingen
I Bali en Mexico
'a/mexico - De Indonesi-
vakantie-eilanden Bali en
„jbok zijn vanmorgen getrof-
§Tdoor een aardbeving met de
it van 6,1 tot 6,3 op de
van Richter. Er ontstond
je schade en er vielen en-
e gewonden, maar de paniek
o^ier de bevolking was groot.
j epicentrum van de beving
t ponder zee, in de Straat van
gmbok tussen beide eilanden.
Jc Mexico is gisteren getrof-
door een aardbeving. Ook
geen zware schade of
itoffers, maar wel paniek
Ier de bevolking. Het epi-
van de beving met een
te van 6,3 op de schaal van
iter lag onder de Stille Oce-
J, op zo'n 400 kilometer van
ifdstad. Mexico-Stad
in 1985 getroffen door een
ieving waardoor zeker
10 mensen om het leven
jiina doorbreekt
!>oe op seks
China gaat bij wijze
proef voor het eerst seksue-
jorlichting geven op een
d scholen. De proef begint
steden Peking, Sjanghai
longqing met meisjes van
f jaar en ouder. In China
traditioneel een taboe op
ualiteit. Door de verstede-
ïg, stijgende welvaart en
ïterde voeding raken meis-
:hter steeds vroeger in de
jerteit. Recente berichten
tienerzwangerschappen
)ben bijgedragen aan de om-
vrijdag 2 januari 2004
l^eine veldslag
i Afghanistan
iul - Amerikaanse troepen
)ben bij gevechten in de ber-
Hvan Noord-Afghanistan
tien rebellen gedood. Dat
jfft het Amerikaanse leger gis-
:n bekendgemaakt. Bij de
ne veldslag ten oosten van
itad Shkin in de aan Pakis-
grenzende provincie Pakti-
raakten drie Amerikaanse
laten gewond. Het gevecht
stond nadat een Amerikaan-
1 patrouille in het gebied was
choten door Afghaanse re-
trvische oma
>odt familie
hti
5 J61
new york/anp-dpa-afp - Het nieuwe jaar is wereldwijd
massaal ingeluid, zij het niet overal met vuurwerk en
overgoten met alcohol. Op het befaamde New Yorkse
plein Times Square was alcohol en vuurwerk verbo
den. De kleur oranje van de alarmfase die de overheid
heeft afgekondigd was opvallend aanwezig met name
in de vorm van hoedjes. Er kwamen circa 750.000
mensen om het begin van 2004 te vieren, onder streng
toezicht van veiligheidsbeambten onder wie scherp
schutters.
De Europese hoofdstad van het nieuwsjaarsfestijn
bleek Berlijn waar een miljoen mensen in uitgelaten en
vreedzame sfeer het nieuw jaar inluidden. De opkomst
rond de Brandenburger Tor was met een kwart miljoen
belangstellenden flink hoger dan verwacht.
Ook grote belangstelling voor de gezamenlijke viering
van het nieuwe jaar was er aan het stand van Copaca-
bana in Rio de Janeiro, waar naar schatting twee mil
joen mensen 2004 jaar begroetten. Elders op het zuide
lijk halfrond was eerder al het nieuwe jaar begroet met
het grootste vuurwerkspektakel van deze jaarwisseling,
dat van Sydney in Australië.
De meeste massale bijeenkomsten waren feestelijk en
zonder opmerkelijke incidenten. In Londen was een
aantal traditionele massabijeenkomsten op centrale
pleinen afgelast uit vrees voor aanslagen. Maar circa
100.000 begroeters van het nieuwe jaar verzamelden
zich op de zuidelijk oever van de Theems.
Op de Champs Elysées in Parijs waren vreedzaam en
vrolijk een half miljoen mensen bijeen, terwijl in arme
voorsteden zoals gebruikelijk vandalisme de jaarwisse
ling ontsierde. Niettemin waren de geweldplegingen in
Frankrijk minder ernstig en omvangrijk dan vorig jaar.
Vuurwerk eiste veel slachtoffers. Volgens de Deense
politie was het een chaotische jaarwisseling in het
Scandinavische land met twee doden als gevolg van
vuurwerk.
In de Iraakse hoofdstad Bagdad verwoestte een bom
op 31 december een restaurant en doodde acht men
sen. Het aanhoudende geweld in het Arabische land
houdt nog steeds veel gemoederen bezig. De Ameri
kaanse zanger Willie Nelson is volgens persberichten
in de kerstdagen zo boos geworden over de aanvallen
van zijn landgenoten in Irak dat hij een nieuw lied
heeft gecomponeerd: „Wat is er dan toch met vrede op
Aarde gebeurd?" Hij neemt daar in stelling tegen de
oorlog in Irak.
Hetzelfde deed indirect paus Johannes Paulus II in zijn
nieuwjaarsboodschap tijdens een mis in de Sint Pie
tersbasiliek in Vaticaanstad. „Meer dan ooit tevoren
hebben we een nieuwe internationale orde nodig die
stoelt op de ervaringen en de resultaten van de Ver
enigde Naties."
chicago/ap - Ondanks een flinke daling van het aantal moorden
heeft Chicago opnieuw de titel te pakken die het geen andere
Amerikaanse stad zou toewensen: die van 'moordhoofdstad' van
de Verenigde Staten. Chicago eindigde 2003 met 599 moorden, een
nette score vergeleken met de 648 van 2002. Het was de eerste keer
sinds 1967 dat in de stad minder dan 600 mensen werden ver
moord. Maar helaas voor Chicago hadden andere Amerikaanse
steden ook zulke 'mooie cijfers'. New York dat ongeveer drie keer
zo veel inwoners heeft, kende afgelopen jaar 596 moorden, twaalf
meer dan het jaar ervoor. Maar toch een opmerkelijk laag cijfer,
want in 1990 werden in The Big Apple maar liefst 2.245 moorden
gepleegd.
Uit Detroit waren nog geen cijfers bekend. Maar de FBI meldde
midden december dat de stad waarschijnlijk uit zou komen op het
laagste aantal moorden sinds 1968, wat neerkomt op minder dan
365. Volgens Amerikaanse politiecommissarissen zijn de meeste in
de VS gepleegde moorden gerelateerd aan bendeoorlogen of de
drugshandel.
irado - Een grootmoeder in
vië heeft op oudejaarsavond
st haar vier kleinkinderen
.a lood en daarna de hand aan
'jhzelf geslagen. De 68-jarige
uw stak even voor midder-
ht de woning in Ratare in
nd, waardoor haar kleinkin-
en van een tot acht jaar oud
£uv het leven kwamen. Volgens
01 Servische zender B92 over-
P31 de de schoondochter het
n ma, hoewel ze zwaarge-
id raakte. De grootmoeder
1 s zenuwziek, meldde de poli-
I De familie was eerder van-
iKosovo gevlucht.
aeeuwstorm zet
ten in de kou
ien - Duizenden huishou-
|hs in het noorden van Enge-
|d hebben nieuwjaarsdag
Ader stroom gezeten door
sneeuwstorm. In de loop
I de nacht viel in 43.000 hui-
I de elektriciteit uit. De elek-
Titeitslijnen begaven het on-
rhet gewicht van sneeuw en
in combinatie met een harde
fid. Het elektriciteitsbedrijf in
jregio heeft alle woningen in
rth Yorkshire en Northum-
rland inmiddels weer van
pom voorzien.
ien doden
ij aanslag Atjeh
Karta - Een bomaanslag tij-
jns een nieuwjaarsfeest in de
ld Pereulak op Atjeh heeft ze-
irtien mensen het leven ge-
st. De zware bom ging af
ikbij het podium waarop een
nd stond te spelen. De mees-
t doden waren kinderen. De
Igste slachtoffers waren twee
fisjes van 1 en 4 en een jon
de van 7. Vijfenveertig men-
p raakten gewond, zeiden
ggetuigen en een arts. Het
apiltonesische leger zette afgelo-
voorjaar een fel offensief in
daSen de gewapende rebellen
al jaren voor afscheiding
nalfi de provincie Atjeh strijden.
■"e"|t leger houdt separatisten
rantwoordelijk voor de aan-
ki jg, maar die ontkennen iede-
betrokkenheid. De aanslag is
i bloedigste sinds het begin
er tyi het legeroffensief tegen de
de efceUen.
1 de
washington/anp-efe-afp-dpa -
Hulp voor de slachtoffers van de
aardbeving in Iran is goed, maar
dat betekent geen verbetering
van de relatie met Iran. Dit zei
de Amerikaanse president Bush
gisteren op zijn ranch in Texas.
De Iraanse minister van buiten
landse zaken Kam al Kharazi
heeft gisteren de tijdelijke op
schorting van de Amerikaanse
sancties tegen Iran 'positief ge
noemd. Volgens Kharazi zou
volledige opheffing van de fi
nanciële en andere sancties te
gen zijn land een nieuw klimaat
tussen Teheran en Washington
kunnen veroorzaken, meldde
het Iraanse persbureau IRNA.
De Verenigde Staten schortten
woensdag enkele sancties op
om Amerikaanse humanitaire
hulp aan de aardbevingsslacht
offers in Bam te vergemakkelij
ken. De maatregel was de laat
ste in een serie handreikingen
van de VS naar hun aartsvijand.
Eerder deze week liet minister
van buitenlandse zaken Powell
doorschemeren dat er wel wat
rek zat in de betrekkingen tus
sen de beide landen. Maar pre
sident Bush liet er gisteren aan
het slot van zijn kerstvakantie
geen twijfel, over bestaan dat er
heel wat moet veranderen in
Iran wil het zover komen. Een
tijdelijke opschorting van finan
ciële sancties tegen Iran en het
sturen van hulp betekenen vol
gens Bush geen verandering in
de al meer dan 23 jaar uiterst
slechte betrekkingen tussen de
Bush: 'Geen concessies'.
Foto: AFP
twee landen.
Bush noemde enkele voorwaai
den voor een verbetering van
de relatie met Iran. Zo moet het
land democratiseren, kernwa
pens afzweren en de samen
werking verbeteren in de strijd
tegen het internationale terro
risme door ondermeer verachte
al-Qaeda-leden uit te leveren
aan de VS.
In de afgelopen vrijdag door
een aardbeving verwoeste stad
Bam zijn volgens de Iraanse au
toriteiten nog 40.000 mensen.
Ruim 30.000 doden zijn inmid
dels begraven. Meer dan vier
honderd lichamen moeten na
een mogelijke identificatie nog
worden begraven. De autoritei
ten pogen te achterhalen hoe
veel mensen de stad hebben
verlaten om een beter beeld te
krijgen van het totale aantal
slachtoffers van de ramp. In De
hulpverlening komt steeds be
ter op gang. In delen van Bam
is inmiddels de elektriciteit her
steld. Op de doorgaande wegen
brandt de straatverlichting
weer. Meer goed nieuws kwam
uit de door buitenlanders inge
richte noodziekenhuizen. Sinds
dinsdag werden daar vijf kinde
ren geboren: drie jongetjes in
een Frans, twee meisjes in een
Oekraïens veldhospitaal.
Gisteren nam een Amerikaans
veldhospitaal zijn eerste patiën
ten op. Buiten het ziekenhuis
houden Iraanse gardesoldaten
de wacht.
Experts nemen intussen in Bam
de schade op. De naschokken,
nog dagelijks worden er twee
tol drie gevoeld, vormen nog
steeds een groot gevaar. Door
de schokken dreigen de be
schadigde gebouwen die nog
overeind staan alsnog in te
storten. De Iraanse autoriteiten
zijn begonnen met het registre
ren van de overlevenden en het
uitdelen van voedselbonnen.
Hulpverleners van de Verenig
de Naties treffen voorbereidin
gen voor het opzetten van drie
grote tentenkampen die plaats
moeten bieden aan rond de
40.000 mensen. Achtenveertig
landen hebben hulpteams ge
stuurd. De eerste dagen probe
ren die vooral te voorkomen
dat er besmettelijke ziektes als
tyfus of cholera uitbreken.
door onze correspondent
Ans Bouwmans
Washington - Het strengere
toezicht van de VS op interna
tionale vluchten heeft gisteren
geleid tot de annulering van
twee internationale vluchten,
een van British Airways en een
van Aeromexico. Over de pre
cieze aard van de dreiging werd
niets meegedeeld.
Op Oudejaarsdag werden pas
sagiers en bemanningsleden op
een eerdere vlucht van British
Airways naar Washington na
aankomst extra gecontroleerd,
nadat hun vliegtuig onder be
geleiding van F-16 gevechts
vliegtuigen op de internationale
luchthaven Dulles bij de Ameri
kaanse hoofdstad aan de grond
was gezet. Dat gebeurde omdat
Geen postpakketten uit Bologna
De Italiaanse politie heeft postkantoren in de regio van Bologna
opgedragen om postpakketten die aan Europese instellingen
zijn geadresseerd te controleren met röntgenstralen. Vanuit Bo
logna is afgelopen week een reeks bombrieven verstuurd. On
derzoekers denken dat een groep Italiaanse anarchisten verant
woordelijk is voor de vier pakjes met explosieven die bij Euro
pese instellingen - ondermeer in Den Haag - in de bus vielen.
De bompakketten richtten geen schade aan.
op de passagierslijst een aantal
verdachte namen voorkwam,
zo zeiden de Amerikaanse auto
riteiten gisteren. De passagiers
moesten na landing ruim drie
uur in de Boeing 747 blijven zit
ten, maar na ondervraging van
twaalf verdachte inzittenden
bleek er niets aan de hand.
In de VS is sprake van verhoog
de waakzaamheid ('code oran
je'), omdat er aanwijzingen
zouden zijn voor nieuwe plan
nen van al-Qaeda-terroristen
om een grote aanslag uit te voe
ren. De Amerikaanse autoritei
ten hebben de afgelopen weken
vooral de controle op het inter
nationale vliegverkeer opge
voerd.
genève/gpd - Ter gelegenheid
van Nieuwjaar heeft de Zwitser
se regering een generaal par
don afgekondigd voor Zwitsers
die tijdens de tweede wereld
oorlog joodse vluchtelingen het
land binnensmokkelden of
hielpen onderduiken. Destijds
werd dat als een inbreuk op de
Zwitserse neutraliteit be
schouwd en 'Judenhelfer' - jo
denhelpers - kregen zelfs ge
vangenisstraf of boetes opge
legd. Velen verloren daardoor
ook hun baan, zoals de legen
darische politiecommandant
van St. Gallen, Paul Grüninger,
die met valse inreisdocumen-
ten duizenden Duitse joden het
leven wist te redden. Zwitser
land nam tijdens de oorlog wel
iswaar 300.000 joodse en niet-
joodse vluchtelingen op, maar
zo'n 20.000 joden werden aan
de grens teruggestuurd, soms
rechtstreeks in de armen van de
Gestapo. Nadat in de jaren
tachtig een zwartboek ver
scheen over het gesjoemel van
de banken met joodse tegoe
den, werd Grüniger gerehabili
teerd en in St. Gallen is zelfs
een plein naar hem vernoemd.
Maar met Grüninger zagen tal
loze andere Zwitsers hun me
demenselijkheid jarenlang be
loond met een strafblad.
Hoewel het gros van de 'neutra-
liteitsschenders' allang is over
leden meent de regering, dat
het generaal pardon toch be
langrijk is voor de 'reputatie
van het land'.
Vier jaar is Vida, en ze woont sinds oudjaar in een weeshuis in Kerman. Het meisje werd door hulpverle
ners uit het puin gered in Bam. Haar ouders kwamen bij de aardbeving van een week geleden om het le
ven. Nog altijd worden mensen levend onder het puin vandaan gehaald. Woensdag hebben reddings
werkers vijf volwassenen en twee kinderen gered. Een vier maanden oude baby en een twaalfjarig meis
je bleven in leven, omdat ze zich in een ingestorte keuken bevonden waar voedsel lag. Foto: AP
4000 Jaar oude
tombe ontdekt
in Egypte
cairo/ap - Poolse en Egypti
sche archeologen hebben in
Egypte een begraafplaats
ontdekt met daarin de 4.000
jaar oude tombe van een ho
ge koninklijke ambtenaar.
Dat heeft de Egyptische Ho
ge Raad voor Antiquiteiten
gisteren bekendgemaakt. De
necropolis werd aangetrof
fen bij de piramides van
Saqqara, op zo'n 25 kilome
ter ten zuiden van Cairo, al
dus de Egyptische minister
van cultuur Farouk Hosni. In
de 'dodenstad' werd het graf
aangetroffen van Ny-Ankh-
Nefetem, die volgens de hië
rogliefteksten op de tombe
onder meer de functie van
koninklijk schatbewaarder
had.
Nieuwe Navo-chef krijgt de komende jaren zwaar programma af te werken
ode verstekeling
jf landingsgestel
ïta-
wai
nietl
enting vork - In het landingsge-
ke-jl van een vliegtuig van de
itse luchtvaartmaatschappij
iar itish Airways is op de New-
'an wkse luchthaven John F. Ken-
^eegdy van een ongeveer
Jwe^ange man gevonden. Het
sdatstel arriveerde dinsdag van-
-004f Londen in New York. Over
u onjijdentiteit van de verstekeling
e niets bekend. Dit hebben de
fhthavenautoriteiten woens-
Ig meegedeeld.
port-au-prince - Een feestvierder op Haïti toont triomfantelijk de
slavenketenen die gisteren tweehonderd jaar geleden werden ver
broken. Bij de viering van de onafhankelijkheid werd het konvooi
van president Jean-Bertrand Aristide - met in zijn gezelschap de
Zuid-Afrikaanse president Thabo Mbeki - beschoten op weg naar de
stad Gonaïves, waar op i januari 1804 de slaven zich na een bloedige
oorlog tegen de Fransen onafhankelijk verklaarden. Haïtiaanse poli
tieagenten en Zuid-Afrikaanse militairen die de staatshoofden bege
leidden hebben het vuur beantwoord. De twee leiders hebben Go
naïves later ongedeerd in een helikopter verlaten. In de hoofdstad
Port-au-Prince traden bendes die de regering van Aristide ondersteu
nen en politieagenten naar verluidt bruut op tegen vreedzame de
monstranten. De betogers eisen het aftreden van Aristide, een voor
malig priester in wie de meeste Haïtianen eind jaren tachtig een red
der van het land zagen. Aristides bewind is evenwel geen verbete
ring gebleken, ook niet naar Haïtiaanse maatstaven. Volgens waar
nemers gebruikt hij gewapende straatbendes tegen de oppositie, net
als ooit president Francois 'Papa Doe' Duvalier en zijn zoon en opvol
ger 'Baby Doe' dat deden met hun 'to~nton macoutes'. Haïti is een
van de armste landen ter wereld. Foto: AP
den haag/anp - De nieuwe
NAVO-baas Jaap de Hoop
Scheffer zal bij de toekomstige
26 landen van de NAVO „op de
deur bonzen" om ze over te ha
len een bijdrage te leveren aan
NAVO-operaties als die in Af
ghanistan en in de toekomst
mogelijk in Irak. De Hoop
Scheffer begint maandag offici
eel als secretaris-generaal op
het NAVO-hoofdkwartier in
Brussel.
„Noblesse oblige, je kunt niet
het belang van de NAVO bena
drukken en dan op je handen
gaan zitten als je bijdrage nodig
is", zei De Hoop Scheffer on
langs tegen het ANP over inzet
van Nederlandse troepen in Af
ghanistan.
Maar ook andere landen krijgen
die boodschap van de vroegere
CDA-leider. „Ik zal zeggen: 'U
heeft militaire middelen tot uw
beschikking die wij hard nodig
hebben. U moet van goeden
huize komen om nee te zeg
gen.'"
De nieuwe NAVO-voorman
krijgt de komende vier jaar een
zwaar internationaal program
ma af te werken.
Zowel de entree van zeven
nieuwe NAVO-lidstaten als het
v C-rder verwerken van de breuk
na het Irak-conflict betekenen
Jaap de Hoop Scheffer Foto: ANP
dat De Hoop Scheffer veel on
derweg zal zijn.
Hij moet toch nog brokken lij
men tussen de VS en de NAVO-
leden Duitsland, Frankrijk en
België, die zich in de Irak-crisis
openlijk tegen Amerika keer
den. Her en der wringt het nog
steeds tussen de VS en de 'con-
tinentalen'. De discussie over
een Europese defensiemacht en
het veto van de VS tegen een ei
gen militair hoofdkwartier
daarvoor zorgden voor verdere
rimpelingen.
Aan De Hoop Scheffer de taak
o'jh als relatief neutrale voor
man van het bondgenootschap
de organisatie weer soepel te la
ten draaien. Een organisatie
waar bovendien zeven nieuwe
en militair niet al te vooruitstre
vende leden bij aansluiten. Het
feit dat Nederland niet echt
partij was in de Irak-oorlog, ge
koppeld aan De Hoop Scheffers
verleden als diplomaat en zijn
talenkennis maken van hem de
beste compromiskandidaat om
de NAVO te leiden.
De zeven nieuwe Oost-Europe-
se leden (waaronder Roemenië
en Bulgarije) kwamen vooral de
NAVO in op initiatief van de vo
rige NAVO-chef, lord Robert
son.
Sinds de val van de Berlijnse
muur is de NAVO een nog glo
baler opererende organisatie.
De vele speciale partnerschap
pen met tal van voormalige
sovjetrepublieken illustreren
eens te meer dat de NAVO zich
niet meer kan blindstaren op de
strijd Oost-West, maar een we
reldwijde rol moet spelen.
De geleidelijke oprichting van
een Europese defensiepoot,
met een 'paraat' reserveleger
van 60.000 militairen uit EU-
landen, is dan tegelijkertijd
weer een bedreiging voor het
bondgenootschap.
De Hoop Scheffer krijgt dus ook
de moeilijke opdracht zijn orga-
Bliksemcarrière
Van afgedankt CDA-leider tot hoogste baas van de NAVO in nog
geen twee jaar. Geboren in 1948 in een katholiek diplomatenge
zin in Amsterdam, vertrok De Hoop Scheffer na zijn studie Ne
derlands recht in Leiden en het 'diplomatenklasje' in 1976 voor
twee jaar naar de ambassade in Ghana. Daarna werkte hij twee
jaar bij de NAVO in Brussel. In 1980 werd hij persoonlijk secre
taris van de minister van buitenlandse zaken. In nog geen zes
jaar tijd diende hij vier ministers: de WD'er Van der Kbjtov, de
PvdA'er Van der Stoel en de CDA'ers Van Agt en Van denBroek.
Nadat hij twee jaar geleden door zijn partij het CDA werd afge
serveerd als voorman, haalde Jan Peter Balkenende hem als mi
nister van buitenlandse zaken in het kabinet. Met als voorlopig
hoogtepunt de post van secretaris-generaal van het Noord-At
lantische bondgenootschap.
nisatie niet de kaas van het
brood te laten eten door de EU-
landen en tegelijkertijd NAVO-
sceptische Amerikaanse politici
van het lijf te houden. Zeker na
de interne NAVO-crisis rondom
Irak, staan meer en meer Ame
rikanen afkerig tegenover het
Behalve het schaken op deze
vele borden, moet De Hoop
Scheffer ook leiding geven aan
een politiek-militaire organisa
tie van ruim 2500 diplomaten
en ambtenaren in Brussel. De
woensdag is daarbij traditioneel
gereserveerd voor overleg met
ar Söassadeurs van alle lidsta
ten. De dag daarvoor is er een
voorbereidende en soms tijdro
vende lunch.
Met alle andere lijm-, blus- en
opbouwwerkzaamheden zal er
daarom weinig rek zitten in de
agenda van de nieuwe secreta
ris-generaal, die bovendien
permanent bodyguards aan zijn
zijde moet dulden.
Even rustig erop uit gaan in
Brussel zal er niet bij zijn.
Nogal wat 'kwaliteit van het le
ven' gaat verloren voor De
Hoop Scheffer, die in een ge
pantserde limousine mag pen
delen tussen het NAVO-hoofd-
kwartier, de luchthaven en de
ambtswoning aan de prestigi
euze Brusselse Louizadaan.
