In Madrid kom je aan slapen niet toe
TOERISME
'Succes is niet vanzelfsprekend'
MIDDEN-
611 EN ZUID-ITALIE
g- -
{es Campings
/an het Jaar
eANWB heeft op de valreep
ui 2003 en het nieuwe jaar zes
jropese kampeerterreinen
tgeroepen tot Camping van
ev^t Jaar; één in Nederland (De
eine Wolf in Stegeren) en vijf
~~1 andere Europese landen: de
krche in Anduze (Frankrijk),
japfény in Révfölüp (Honga-
je), Conca d'Oro in Feriolo di
aveno (Italië), Rosental Ro in
ptschuchen (Oostenrijk) en
larit Park in Tarragona
lanje). Deze campings zijn
'erkoren door lezers van de
r «inpeer- en Caravan Kampi-
.ari- Ze hebben hun uitverkie-
e ng aan goed gastheerschap,
yfn prettige sfeer en goed on
derhoud van de voorzieningen
f danken. De ANWB verleent
)k een Eurotopcampings
'ard 2004, waarbij een maxi-
aan luxe en comfort telt.
aar hier werd Camping
igull in Salou (Spanje).
i bezoeken
i Nederland
'I Verenigde Staten openen
Tjidelijk weer een eigen ver-
%sbureau in ons land. De of-
aële openingsplechtigheid
jrdt op 15 januari door VS-
'^jnbassadeur Sobel verricht,
eer vier dagen later gaat het
y Tireau - dat Visit USA SeeAme-
Center heet - voor het pu-
lék open. Het centrum is on-
gebracht in de centrale hal
Hogeschool InHolland in
;men Zuid, bij Amsterdam.
nuit het verkeersbureau zal
Jeraard Amerika gepromoot
a$fden als toeristische bestem-
ing voor de Nederlandse va-
ehtieganger, er gaat concrete
istische informatie over de
Verstrekt worden en er zul-
„ook reizen geboekt kunnen
Hden.
i va
dijfijs mee
- reis
ministerie van Buitenland-
Zaken brengt ook voor 2004
brochure Wijs op Reis, be-
jèld om vakantieleed te voor-
len, op de markt. Nieuw in
brochure is de bijlage 'Mee
reis' een handig, uitneem-
boekje op creditcardfor-
it met daarin alles wat je
tderweg moet weten, èn
imte om je belangrijkste per-
inlijke gegevens te noteren,
brochure richt zich speciaal
jonge reizigers van 18 tot en
!t 24 jaar en biedt informatie
;r onder meer reisverzekerin-
i, geldzaken en gezond-
idsrisico's. De brochure is
(der meer gratis verkrijgbaar
'www.wijsopreis.nl, bij
ID's en ANVR-reisorganisa-
Vraag in je omgeving om dé stad
van Spanje te noemen en het
antwoord luidt steevast: Barcelo
na. Hoofdstad Madrid staat al ja
ren een beetje aan de zijlijn, al
wint Real nog zo vaak van Barca.
Terwijl Madrid bruist en vibreert
tot je er bij neervalt, althans als
je niet op tijd in je pyjama stapt.
door Gerard Chel
Altijd dat naar bed moeten. Dat
je lichaam niet meer wil. Maar
wat kost het een moeite ons
weg te trekken uit de Chinitas.
Uit Botin. Uit Populart. Niets in
het aardse leven is heerlijker
dan meegenomen te worden
door melancholieke Spaanse
temperamenten, door onbe
kende Madrileense passies.
De muzikanten in (eet) café de
Chinitas spelen geen flamenco,
ze zijn het. In een bijna niet te
volgen ritmiek gooien ze hun
meeslepende melodieën de zaal
in. Zelfs als ze niet aan de beurt
zijn, dragen hun handen het
tempo, tikken hun zwartgelak
te, hooggehakte schoenen het
ritme.
Op het kleine schemerige podi
um klopt een nieuwe flamenco
op de vloer. Rustig en aftastend
eerst, opzwepend later en ein
digend in een explosie van wil
de gebaren, jankende stem
men, vibrerende gitaren. Waar
de erotiek vanaf spat. Dit heer
lijke feest houdt nooit op. 'Fe-
nomenal'. Schitterend.
Het steegje Torija, waar de Chi
nitas dertig jaar geleden bij
droeg aan de wedergeboorte
van de flamenco, is eigenlijk
een trieste straat in een trooste
loos wijkje. Hier, iets ten westen
van het Plaza Santa Domingo,
is niet zo veel te beleven. Leeg
stand en verwaarlozing winnen
het van charme en gezelligheid.
Nee, voor deze ingrediënten
moeten we in Madrid ergens
anders zijn.
Rond de Plaza Puerta de Moros
Tegenwicht voor al die musea vinden we in het door brede boulevards omgeven park Retiro met de grote vijver waar, als het niet te koud is, verliefde stelletjes in huurbootjes
roeien. Foto's: GPD
bij voorbeeld, of Plaza del Angel
en Huertas en zijn smalle zij
straatjes. De buurt ook waar de
meeste van de zeventien thea-
lilieuvriendelijk
art weg
[de nieuwe KortWeg brochu-
!004 van NS Travel worden
ook Groene Trein-arrange-
:nten gepresenteerd. De
iene Trein is een eigen keur-
;rk van NS Travel voor een
ie toeristische reizen op ba-
van vervoer per trein, verblijf
latuurvriendelijke hotels en
een leenfiets. In elk geval
is met aandacht voor het mi-
in de breedste zin des
lords. Verder biedt NS Travel
kele Rubens-arrangementen
i, die leiden naar Antwerpen,
het komende jaar aan de-
ieroemde schilder is gewijd.
NS Travel KortWeg-reispro-
ma voor de Benelux en
(itsland is te krijgen bij AN-
•reisbureaus. Meer informa-
is te vinden op www.nstra-
of te krijgen op tel.
2977 291.
ters zitten. Madrid's voornaam
ste uitgaanswijk, waar het on
derscheid tussen dag en nacht
al lang vervaagd is.
In muziekcafé Populart aan de
Huertas speelt zo'n lekker pre
tentieloos groepje ongecompli
ceerde blues. Bijna akoestisch,
publiek bovenop de instrumen
ten. De deur kan niet meer
dicht, de toog lijkt onbereik
baar. 'I don't know why my ba
by left me'. Trieste woorden,
die al lang hun ware betekenis
hebben verloren. Spelen met
die geit, jam er maar op los. Tot
morgen. Tot overmorgen. Doe
ons nog maar een biertje. En
nog een.
Schone kunsten
Madrid, stad van schone kun
sten. Met een trits musea waar
je ogen van gaan tintelen. Dik
in de twintig. Met handenvol
wereldvermaarde collecties. De
drie belangrijkste - Prado, Thys-
sen-Bornemisza en Reina Sofia
- liggen in eikaars nabijheid.
Zelfs wanneer wij er in een
kunstonvriendelijk tempo
doorhéén jagen, zijn we nog
bijna een dag onderweg. De
kunstpodia doen aan kruis
bestuiving. De in tijd oudste
werken vind je in het Prado,
Bornemisza is de brug naar
meer moderne kunst die in Rei
na Sofia als in een fuik bij el
kaar komt. Wanneer je in deze
volgorde de route langs de
schilderijen volbrengt, loop je
door de wereldgeschiedenis
van de 12de tot de 20ste eeuw.
In Prado is Francisco de Goya
met ruim honderd schilderijen
als vanzelfsprekend ruim verte
genwoordigd. Maar ook Pieter
Brueghel, Paul Rubens, Jeroen
Bosch, een Rembrandt en Al-
brecht Dürer. Zalen vol, vier
verdiepingen hoog. Van onbe
schrijfelijk mooi tot foeilelijk.
De drukke verkeersader Paseo
del Prado steken we over voor
Thyssen-Bomemisza, waar
werken vanaf de Middeleeuwen
tot de 20ste eeuw zijn tentoon
gesteld. Met Italiaanse primitie
ven en vroege Nederlanders -
een Vlaamse en Hollandse col
lectie met De Hoogh, Dou,
Steen, Hals, Flinck, Ruysdael,
Van Ostade enzovoorts, die er
niet om liegt. Van Gogh hangt
er, Monet, Renoir, maar ook
Willem de Kooning, Piet Mond
riaan, Theo van Doesburg,
Kandinsky. Vier verdiepingen
om je vingers bij af te likken.
Een kleine kilometer verderop,
aan Santa Isabel, tenslotte ko
men de moderne glazen bui-
tenliften van Reina Sofia ons al
van ver tegemoet. Hedendaagse
kunst dus. Vele Picasso's, Dali's
en Miró's. Daar ben je wel even
zoet mee. Op de bovenverdie
ping Pop Art en nieuwe kunst
uitingen zoals de experimentele
video's van Jeremy Blake.
Fascinerende musea, waarvan
we met een biertje, olijven en
pinda's bij Zahara in Gran Via
nog even nagenieten. Maar, zo
concluderen we óók, we heb
ben voorlopig genoeg schone
kunsten opgesnoven.
Botin
Enig tegenwicht vinden we in
het door brede boulevards om
geven park Retiro met de grote
vijver waar, als het niet te koud
is, verliefde stelletjes in huur
bootjes roeien. Met onder de
bomen muzikanten, tekenaars
en straatacteurs, die andere
Madrileense kunsten laten zien.
Een geliefd oord voor zondagse
familiewandelingen.
Wat verder weg, verstopt in een
oostelijk gelegen buitenwijk,
ligt natuurpark Faunia. Hier
ondergaan wij moeder natuur
op zeer aanschouwelijke wijze.
Bij voorbeeld in een donkere
ondergrondse ruimte om het
nachtleven van dieren als de
lynx te kunnen observeren. Als
de beesten tenminste mee wil
len werken. Maar vandaag heb
ben we even geen zin.
Dat hebben de trotse konings
pinguïns in de al op even bij
zondere wijze nagebouwde
zuidpool gelukkig wel. Druk be
wegend boven en onder water,
tussen de oren gevlogen door
papegaaiduikers. We zijn met
de metro even onderweg, maar
het loont de moeite.
En dan rond zeven uur 's
avonds natuurlijk naar het brui
sende centrum. Eerst nog een
biertje, want vóór half tien ga je
in Madrid niet aan tafel, in een
van de studentenkroegen rond
Plaza dos de Mayo. Waren wij
studenten, dan zaten wij er
vaak. Te vaak.
Oudste
Even kijken bij Botin in de Calle
du Cuchilleros, dat gaarne
pronkt met het predikaat 'oud
ste restaurant ter wereld'. Dat
moet kloppen want het staat in
het 'Guinness book of records'.
Vier eeuwen lang wordt daar
onafgebroken gedronken, gege
ten, pret gemaakt, geflirt. In
heel het land geliefd om het ge
braden vlees, naar Castilliaans
recept eeuwenlang bereid in
dezelfde eeuwenoude oven.
Veel te vroeg, want nog geen
acht uur, een beginnende rij.
Voor de toerist zet Botin graag
de deur eerder open. Luttele
tellen later staan we binnen.
Nee, niet gereserveerd. Drie
honderd seconden ouder zitten
we romantisch aan tafel.
Op de menukaart een foto van
300 jaar geleden. Zo zag het er
toen uit. Dit was een soort win
keltje en dat moet de steenoven
zijn. We kiezen voor het huis
merk, de salade, het vlees, de
wijn. Nee, geen toetje. Tegen
tienen weer buiten. Even later
zien we, geniepig glurend door
het gordijntje, dat ons tafeltje
alweer nieuwe bewonderaars
heeft. Ze hebben nog tot mid
dernacht. Dan klapt Botin de
luiken dicht
De deuren van vele, vele kroe
gen elders staan nog urenlang
open. Vamos de juerga!' De
bloemetjes worden buiten ge
zet.
En weer is de Madrileense
nacht te kort.
F E IT E N C i J F E R S
De Calle de Toledo, net achter het Plaza Mayor, met onder meer de
kerk San Isidro.
Madrid kan probleemloos in de wintermaanden worden bezocht, omdat veel bin
nenskamers kan worden bewonderd. Het kan er koud zijn en grijs, maar niet zo
guur als bij ons en met altijd nog zo'n honderd zonuren per maand meer.
Drie luchtvaartbedrijven onderhouden dagelijks directe vluchten tussen Amsterdam
en Madrid: Iberia (www.iberia.com); KLM (www.klm.com) en Transavia/Basiq Air
(www.basiqair.nl). Diverse reisorganisaties bieden Madrid als stedenstrip aan. Info
bij de reisbureaus.
Blijf je een paar dagen en wil je vooral veel kunst zien, dan is de aanschaf van de
Madridcard het overwegen waard. Is inclusief metro bus. Met veel 'gratis' toegang
of forse reducties. Vanaf 28 euro p.p.p.d. (www.madridcard.com);
Bij een korter verblijf is de tienrittenkaart voor metro bus voordeliger:€ 5,20. Door
meerdere personen te gebruiken. De Spaanse hoofdstad heeft een uitstekend me
tronet met een duidelijke bewegwijzering. Haal bij het loket het overzichtskaartje op
borstzak-formaat (www.metromadrid.es).
Zorg dat je in bezit komt van het infoblad 'Madrid what's on' bij hotels e.d. te ver
krijgen. Biedt in telegramstijl de hoogtepunten en bijzonderheden. Uitgave van de
VW Madrid, www.munimadrid.es/turismo en www.comadrid.es/turismo. Voor de
drie belangrijkste musea: Prado (www.museoprado.es, dicht op maandag), Thys-
sen-Bornemisza (www.museothyssen.org, dicht op maandag) en Reina Sofia
(http://museoreinasofia.mcu.es/, dicht op dinsdag) kun je één entreekaartje kopen
a 7,66 euro p.p.
Een rit met een dubbeldekker van Madrid Vision als eerste verkenning. Met drie
routes: historisch, monumentaal en modern. Vanaf 9,60 euro p.p. (www.madridvi-
sion.es). 0.1.v. een VW-gids kunnen diverse wandelingen gemaakt worden, onder
meer de 'Habsburgerstocht', voor 3,10 p.p. Circa 2 uur. Aanmelden/start bij het
VW-kantoor op Plaza Mayor.
Met kinderen: de Zoo en attractiepark Parque de Atracciones in Casa de Campo
(www.parquedeatracciones.es en www.zoomadrid.com) en helemaal in het oosten
nabij de A-3, natuur/themapark Faunia (www.faunia.es).
Winkelen/uitgaan: omgeving Puerta del Sol, Calle Mayor, Plaza de San Miguel, Plaza
de las Cortes, Gran Via, Rastro, Plaza Puerta de Moros, Plaza del Angel, Huertas, Ser
rano.
Prijsniveau: vergelijkbaar met ons land, eten&drinken goedkoper.
Algemene informatie: Spaans Verkeersbureau, Laan van Meerdervoort 8a, 2517 AJ
Den Haag, tel. 070 3465 900, e-mail infolahaya@tourspain.es, website spaansver-
keersbureau.nl.
REISBOEKEN&MAGAZINES
•rer het zuiden en midden van
Jlië verschijnt niet zoveel.
ner heeft daarom in de
Jminicus-reeks Thea Heres
Jrcheologe en reisleidster')
taaagd een gids over deze re
ft samen te stellen,
p regio die verrassende ge
nen heeft, zo laat Heres ons
Jen, want de regio kent een
Jgekende variëteit aan na-
rschoon, cultuurgoederen,
[theologische en historische
fatsen, zandstranden en
ftieve mogelijkheden. De
léur heeft gelijk wanneer ze
'oorbeeld schrijft dat ieder-
[ïRome kent, maar slechts
inigen de regio Latium waar-
ide hoofdstad ligt. Zo wandelt
wldoor de zeven gewesten met
uiteraard extra aandacht voor
interessante bezienswaardighe
den als Pompeii en Herculane-
um. Napels wordt apart belicht.
Midden- en Zuid-ltalië, uitgave van
Gottmer, 279 blz., 19.95 euro, ISBN 90-
257-3578-9
Uitgeverij Lannoo - onder meer
bekend van de Trotter - brengt
al geruime tijd reisgidsen op de
markt in de reeks 'dicht-bij-
huis'. Nadere toelichting over
bodig. Vorig jaar werd daar
weer een aantal nieuwe uitga
ven aan toegevoegd. Voor de
wandelaar verschenen Wande
len langs de Ardense rivieren en
Wandelen met kinderen in
Vlaanderen. In het eerste gidsje,
van de hand van Julien van Re-
moortere, worden dertig zoge
noemde lusvormige wandelin
gen beschreven, dat wil zeggen
dat begin- en eindpunt hetzelf
de zijn. De routes zijn 6 tot 16
km lang en gaan uiteraard langs
riviertjes, door dalen en over
heuvelen. Enig bescheiden
klim- en daalwerk staat dan ook
op het programma.De routes
staan keurig beschreven, kaart
jes incluis.
Wil je door Vlaanderen op
sjouw met kinderen dan biedt
Lannoo keuze uit twintig rond
wandelingen in/bij onder meer
de Panne, Beauvoorde, Knokke,
Brugge en Gent. Uitvoerig toe
gelicht, met fraaie kleurenkaart -
jes, leeftijdscategorieën, vraag
stukjes, puzzels en leerzame
toelichtingen vind je met dit
gidsje wel de weg.
In de serie ook twee nieuwe
boekjes voor de fietser. In Fiets-
gids Oost-Vlaanderen zijn 25
fietsroutes geselecteerd die de
pedalerende reiziger naar plaat
sen als Doel, Haasdonk, Bossuit
en Munte voert. Netjes be
schreven en toegelicht. Wil je
wat langer op de fiets dan is
daar Fietsvakanties dicht bij
huis waarin zeventien meer
daagse fietstochten in Neder
land, België, Frankrijk, Enge
land en Duitsland worden ge
duid. In ons land bijvoorbeeld
een rondje Waddenzee, in Bel
gië de Maasvallei, in Engeland
onder meer van Oxford naar
Londen, Frankrijk is vertegen
woordigd met onder meer de
Champagnestreek en Duits
land met het Neckartal en het
Holsteinische Wald.De routes
zijn in etappes verdeeld en ui
teraard wordt behalve logies-
mogelijkheden ook andere toe
ristische informatie gegeven.
Kortom, handige gidsjes voor
ontdekkingstochten-
Wandelen met kinderen in Vlaanderen,
252 blz., 15,95 euro, ISBN 90-209-5043-6;
Fietsgids Oost-Vlaanderen, 222 blz.,
14,95 euro, ISBN 90-209-4671-4; Wande
len langs Ardense rivieren, 154 blz., 12,95
euro, ISBN 90-209-4928-4 en Fietsva
kanties dicht bij huis, 346 blz., 22,50 eu
ro, ISBN 90-209-5095-9.
VW: Maastricht moet zich bezinnen om marktpositie te waarborgen
door Branko Eijssen
„Cijfers? Poeh, dat is altijd lastig. Laat
een ding duidelijk zijn", zegt Marcel
Knols algemeen directeur van de VW,
„de goede naam van Maastricht staat
nog steeds als een huis. Maar het is wel
hoog tijd voor bezinning. Maastricht
moet waken voor arrogantie. Het is niet
meer vanzelfsprekend dat die miljoenen
toeristen jaarlijks naar Maastricht ko
men.
Daarom presenteerde de VW onlangs
een strategisch plan, waarmee Maas
tricht concurrerende steden moet voor
blijven in de woekerende strijd om de
toerist. „Er moet iets gebeuren. Maas
tricht moet alle mogelijkheden die het
als stad heeft, optimaal blijven benutten.
Dat zijn we de laatste tijd een beetje uit
het oog verloren, verblind door de eco
nomische voorspoed. We moeten niet
denken dat succes normaal is, anders
gaat het vroeg of laat fout."
Uitstraling
De uitstraling van Maastricht staat bui
ten elke discussie. Het aantal van vijftien
miljoen bezoekers per jaar - dat is
meestal het getal dat gemeente en VW
in officiële stukken vermelden - neemt
volgens de laatste prognoses alleen maar
toe. Maastricht kruipt richting twintig
miljoen. Vooral dankzij de komst van de
Bijenkorf, het warenhuis dat volgens
verwachting wekelijks 50.000 mensen
aantrekt. Dat is op jaarbasis bijna drie
miljoen extra bezoekers.
Op Amsterdam na, waar elk jaar 25 mil
joen toeristen naar toe gaan, is geen stad
in Nederland zo populair als Maastricht.
„Straks, als de nieuwe Entre Deux klaar
is en Mosae Forum er staat heeft Maas
tricht een nog mooiere binnenstad.
Prachtig, maar we moeten nu niet gaan
afwachten. De concurrentie zit ook niet
stil."
Knols noemt Tilburg als voorbeeld. „Zeg
in Maastricht Tilburg en iedereen trekt
een vies gezicht. Tilburg? Dat kan toch
niets zijn, vergeleken met Maastricht?
Maar daar gaat het economisch toch
echt beter dan hier. Ze hebben het lef
gehad om zich te profileren als moderne
industriestad. Het klinkt misschien voor
geen meter, maar Tilburg heeft daar het
beleid en bijhorende promotiecampag
ne op afgestemd. Ze hebben een duide
lijke keuze gemaakt. En met heel veel
succes."
Om de sterke marktpositie van Maas
tricht te waarborgen claimt de VW de
functie van regisseur. „Een partij die
ideeën en mensen samenbrengt, krach
ten bundelt, informeert en inventari
seert, overlegt en overtuigt, stuurt, eva
lueert en bijstuurt", zo staat het om
schreven in het marketingplan.
Goede banen
„Neem bijvoorbeeld de Heiligdoms
vaart", vult Knols aan. „Wat willen we
daar nog mee? Kunnen we daar activitei
ten omheen plannen? Wil de organisatie
dat? Welke arrangementen kunnen we
bieden? Misschien zijn er restaurateurs
die een speciaal Heiligdomsvaartmenu
willen aanbieden. De VW wil dat in goe
de banen gaan leiden. Op zo'n manier
dat gasten in de toekomst terug willen
komen naar Maastricht."
„Tegelijkertijd moeten we zorgen dat de
Maastrichtenaar zich kan blijven identi
ficeren met zijn of haar stad. Dat is een
moeilijke taak en het kan alleen lukken
als alle partijen meehelpen."
„Daarom klinkt ons waarschuwing
schot, om iedereen daar van bewust te
maken."
Maastricht met zijn gezellige terrassen trekt jaarlijks miljoenen bezoekers, maar om die
aantallen te blijven houden moet gewerkt worden, zo waarschuwt de VW.
Foto: Hans van Weel
