'Het doet pijn om in de uitverkoop te liggen'
KUNST 8f CULTUUR
Schrijver/moordenaar verbreekt stilzwijgen
Frank Freeman schrijft een musical over vampiers
vrijdag 2 januari 2004
jjhn Dunne. Foto: AP
groningen/gpd - Uitgeverij De
Prom brengt in mei een biogra
fie van Richard Klinkhamer op
de markt. De schrijver/moorde
naar werkt mee aan de tot
standkoming van het boek en
staat ter gelegenheid van de
verschijning voor het eerst
sinds zijn vrijlating uit de ge
vangenis de pers te woord.
Auteur van 'Klinkhamer, een le
ven tussen woord en moord' is
de filosoof Martijn Meijer. De
biografie is niet-geautoriseerd.
„Klinkhamer wil dat er een
goed journalistiek product
komt", zegt Prom-redacteur
Jan Oegema. „Hij weet in grote
lijnen wat er in komt te staan
en heeft besloten zich van in
houdelijk commentaar te ont
houden. Dat geeft Meijer alle
vrijheid die hij nodig heeft."
Meijer had nog nooit van Klink
hamer gehoord tot deze in 2000
werd aangehouden op verden
king van moord op zijn vrouw
in Ganzendijk bij Finsterwolde
in 1991. „Door de berichten
was ik geschokt e
neerd", vertelt de biograaf.
„Geen gewone moordenaar
leek hij me; een man als een af
grond, die aantrekt en afstoot
tegelijk."
Tot het verschijnen van de bio
grafie treden schrijver Meijer en
onderwerp Klinkhamer niet
naar buiten. Het boek wordt in
mei gepresenteerd op een pers
conferentie. Bij die gelegenheid
is Klinkhamer volgens uitgever
Oegema 'beschikbaar voor de
pers'.
Richard Klinkhamer werd in
2001 in hoger beroep tot zeven
jaar cel veroordeeld. Eerder dit
jaar werd hij uit de gevangenis
ontslagen om thuis in Amster
dam de rest van zijn straf onder
elektronisch toezicht uit te zit
ten.
Kuteur John
)unne overleden
ew york - De Amerikaanse
ai sstsellerauteur John Gregory
in unne is gisteren plotseling
Verleden. In zijn woning in
i< ew York werd hij getroffen
oor een hartaanval. Hij is 71
>e ar geworden. Dunne werd in
)77 bekend met de roman
ne Confessions, over twee
lai oers - een politieagent en een
riester - en hun rol in de
loord op een vrouw. Van het
Vjoek werden meer dan een mil-
en exemplaren verkocht en
Jjet werd in 1981 verfilmd, met
de hoofdrollen Robert De Ni-
3t(jb en Robert Duvall. Verder
;hreef Dunne onder meer de
bijomans Dutch Shea, Jr., The
ed White and Blue en Play-
ucjajid.
ilprichter Beaux
jts Trio geëerd
msterdam - Menahem Press-
r, de motor achter het Beaux
ts Trio, wordt tachtig. Het
uc ancertgebouw zet deze mijl
aal luister bij met een speciaal
Dncert op dinsdag 27 januari,
et trio treedt daarin op. Press-
r richtte het Beaux Arts Trio
ijna vijftig jaar geleden op. Het
•io geeft jaarlijks overal in de
°1éreld ongeveer honderd con-
erten en masterclasses.
31
7 lunchconcert van
iiusy Caruso
iiDEN - De Italiaanse pianiste
vjbsy Caruso geeft donderdag 8
luari een lunchconcert in de
ipelzaal van K&O te Leiden,
zal de Sonate opus 2 van Jo
nes Brahms en de Miroirs
Maurice Ravel uitvoeren,
let concert begint om 12.45
Sands gezocht
/ooi1 Springpop
eiden - Springpop is op zoek
jaar bands die willen spelen op
it Leidse pop- en rockfestival,
(et beleeft op zaterdag 3 april
Ijjii twaalfde editie in Q-bus.
jelangstellende bands kunnen
St21 februari een demo en
iografie sturen naar Surina-
^estraat 56, 2315 XE Leiden.
lieren en dorpen
n Prentenkabinet
n.
haag - Onder de titel Van
<ocieren, dorpen en landschap
en herleeft in de zalen van het
Gejfentenkabinet van het Haagse
jemeentemuseum tot 14 maart
is tijd van weleer. Werk op pa
ler van Paula Modersohn-
pcker, Edzard Koning, Dick
et, Jan Mankes en Julie de
raag toont een vervlogen we-
eld van sprookjesachtige bos-
lezichten en rustieke land
schappen, bevolkt door dieren,
poeren) kinderen en een enkele
n jolwassene.
aptj
Concert van
„Jxcelsior
■p|
eiden - De muziekvereniging
kg.jxcelsior geeft op zondag 11 ja-
lU|[Juari haar traditionele Nieuw-
iarsconcert. Dat gebeurt in
jerjultureel Centrum De Warenar
orei Wassenaar. Onder leiding
9.ln dirigent Vincent van den
iijlaard voert Excelsior ondere
a/ihdere werken uit van Strauss,
;ek!ravacek en SAnderson. Het
kloneert begint om 12.00 uur en
or harten zijn verkrijgbaar bij
joekhandel De Kier en Wa-
■g(fnar-
als
Jt. Jan zet
:evig in
ieterwoude - De St. Jan's
fare uit Zoeterwoude zet het
iieuwe jaar goed in. Dat doet
fenjet op zaterdag 10 januari in
iet Muziekcentrum aan de
chenkelweg met een uitvoe-
nslngvan 'Rapsody Suetan', het
30fluk dat speciaal werd geschre-
ye|jen ter gelegenheid van het
00-jarig bestaan van de band
au h 2003. Het Zuid-Hollands
vjoopPfare Orkest treedt eveneens
3n por het voetlicht met een uit-
71-Tiering van 'Cry of the Celts'
,&n Ronan Hardiman. Het con-
ert begint om 20.00 uur en de
oegang is gratis.
Zanger Benny Neyman zit dertig jaar in het vak
'De maatschappij is gek geworden'
door Bart Ebisch
leiden - Zanger Benny Neyman
(52) - dertig jaar in het vak -
heeft een paar tegenslagen te
verwerken gekregen. Zijn leer
meesteres en vriendin Conny
Vandenbos overleed. En hij raak
te zijn platencontract kwijt. „Ik
lig nu in de uitverkoop bij V&D.
Dat doet pijn."
Dertig jaar zit Benny Neyman
in het vak. Dat viert hij met een
jubileumtoumee en een nieuwe
cd 'Bitter zoet'. De liedjes la
ten meer bitter dan zoet horen
en daar heeft Neyman alle re
den toe. Hij nam afscheid van
Conny Vandenbos, die hem be
gin jaren zeventig in haar voor
programma liet zingen en daar
mee zijn loopbaan een flinke
duw gaf. En hij verloor zijn pla
tencontract bij CNR. Neyman,
die in 1985 een megahit scoor
de met 'Waarom fluister ik je
naam nog', staat er weer hele
maal alleen voor, net als toen
hij begon in 1973.
Over Conny; „Ze trad altijd op
met een rood krukje, veertig
jaar lang. Dat krukje wilde ze op
het eind wegdoen. Gelukkig
heb ik het gekregen. Die kruk
gaat nu ieder optreden mee.
Vorig jaar tijdens de theater
tournee heb ik een medley ge
wijd aan Conny. Spots op het
krukje. Daar liep ik dan om
heen, liedjes van haar zingend.
Als ik ooit stop, hoop ik het
krukje over te dragen aan weer
iemand anders."
„Ze belde ons als een van de
eersten om mee te delen dat ze
ongeneeslijk ziek was. Ze was
bezig met de verhuizing naar
een appartement in Hoofd
dorp. Wilde dichter bij haar ge
handicapte dochter zijn. Twee
weken heeft ze er mogen wo
nen. Mijn vriend, die wekelijks
haar graf verzorgt, kon het nog
beter met haar vinden dan ik.
Sinterklaas en Kerst vierden we
altijd samen. Ter gelegenheid
van haar 40-jarig jubileum in
september 2001 heb ik nog een
lied voor haar geschreven. Mijn
'My way", voor haar. Ik wou dat
ik het nooit geschreven had. De
tekst klinkt na haar dood zó ba
naal. 'Ik zing tot mijn laatste
noot, tot mijn laatste snik, da's
toch een mooie dood'."
Over CNR: „Natuurlijk doet het
Benny Neyman op het podium met het krukje van Connie. „Ik ben een tobber, maar het gaat goed met me. Foto: GPD
pijn als je geen platencontract
meer krijgt. Zeker op de manier
zoals het bij mij gegaan is. Ik
hoorde maar niks van CNR.
Moest er onderhand niet een
nieuw album komen? Toen zag
ik dat mijn contract afliep. Ik
dacht: ze bellen wel. Nee dus,
niet eens een handdruk heb ik
gekregen. Ach, het zat eraan te
komen. Toen CNR werd over
genomen door Arcade, hield de
toenmalige directeur Herman
Heinsbroek tijdens een kerst
borrel een toespraak over de
nieuwe koers. André van Duin,
die naast me stond, tikte me
aan. 'Benny, we worden te oud,
jongen'. Hij kreeg gelijk. Daar
heb ik het heel moeilijk mee ge
had."
„Maar ik heb de knop kunnen
omzetten. 'Bitter zoet' heb ik
in eigen beheer gemaakt. Zelf
betaald en zelf geproduceerd.
Eindelijk niemand van de pla
tenmaatschappij die bij je staat
en zegt 'Zet er snel even een
Grieks deuntje op, dan ver
koopt de plaat beter'. Er staan
alleen liedjes op die ik mooi
vind. Daarom hoor je ook meer
luisterliedjes. Ach, had ik het
maar tien jaar eerder gedaan.
Dan waren mijn cd's mijn ei
gendom geweest. Nu lig ik in de
uitverkoop bij V&D voor 4,50
euro. Dat doet pijn."
Het is een serieuze plaat gewor
den. Uitgelaten klinken slechts
twee nummers 'Stoot van de
stad' en het tempofolkliedje
'Durf te zijn wie je werkelijk
bent', over zijn coming out als
homoseksueel. Verder zingt
Neyman over zijn overleden va
der, zijn jeugd, roem en de lief
de. En dat alles volgens ver
trouwd concept: op muziek van
anderen schreef hij de teksten.
'Vader' van Toon Hermans be
werkte hij. De Conny-Vanden-
bos-medley van de vorige thea
tertour completeert de cd, sa
men met een duet met de over
leden zangeres. „Ik wist dat ze
'Zolang je bij me bent' had op
genomen. Dat liedje heb ik te
ruggevonden en ik heb er mijn
stem bij gezet. Dat is het laatste
wat ik voor haar heb kunnen
doen."
'Bitter zoet' gaat nadrukkelijk
ook over zijn jeugd. Over zijn
overleden vader en daarmee
over Maastricht, waar Neyman
opgloeide in een rooms-rood
arbeidersmilieu. Als jongetje
stotterde hij, een handicap die
hem verlegen maakte. Meezin
gend voor de radio had hij ner
gens last van. Op zijn zesde
kreeg hij een gitaar; drie jaar la
ter zong hij voor het eerst voor
een volle zaal. Daarna als puber
de overstap naar het schoolor-
kestje, The Crew, dat liedjes
speelde van Adamo, Manfred
Mann en The Outsiders. Dat
Neyman professioneel muzi
kant werd, dankt hij aan pater
Buys, die godsdienstles gaf op
de mts in Maastricht.
„Ik wilde naar de hbs, maar
mijn cijfers waren niet goed ge
noeg. Op de mts was nog
plaats. Houtbewerken. Pater
Buys merkte dat ik op de ver
keerde school zat. Vroeg wat ik
wilde worden. 'Piloot, maar dan
moetje eerst hbs doen'. Ver
der?' 'Zingen, maar daar kun je
niet je beroep van maken'.
'Waarom niet?'. Hij regelde een
toelatingsexamen op de Klein
kunstacademie in Amsterdam.
Ik was eigenlijk te jong en had
niet het vereiste hbs-diploma,
maar ik werd aangenomen. Als
enige van mijn klas heb ik de
opleiding afgemaakt. Hoewel ik
graag in het Frans zong, heb ik
daar geleerd om in mijn moer
staal te zingen."
„In Amsterdam leerde ik mijn
eerste vriendje kennen. Als je
homoseksueel bent, weet je dat
vanaf je pubertijd. Je denkt, het
hoort erbij. Of, het gaat wel
over. Ik was er overheen voor
dat ik naar Amsterdam vertrok.
Op een dag wilde ik het mijn
vader vertellen. Die kwam me
ophalen van het station. 'Ik
moet je wat vertellen'. Hij: 'Oh,
ik weet het al'. Hij was mijnwer
ker. Werd op zijn 36ste afge
keurd wegens reuma. Door de
medicijnen kreeg hij proble
men met zijn nieren. Hij was
pas 59 toen hij overleed."
Benny Neyman realiseert zich
dat het gesprek vooral over de
donkere dingen van het leven
gaat. „Maak er niet een te dra
matisch verhaal van", zegt hij.
„Ik heb twee kanten. Ik ben een
tobber. Maar ik kan ook ontzet
tend lang 'De nach is noch zoë
lank' zingen in een Maastrichts
café. Het gaat goed met me.
Ben al twintig jaar samen met
mijn vriend. De theatertournee
loopt goed. Ik heb een mooi
huis en verdien nog altijd een
goed belegde boterham."
Benny Neyman, zaterdag 7 fe
bruari, 20.15 uur, Stadsge
hoorzaal, Leiden.
bussum/gpd - Zijn moeder
komt uit Tsjechië. Bij haar ligt
ook de bron van zijn fascinatie
voor vampiers. „Ze woonde in
de buurt van waar al die vam
pier-verhalen vandaan komen",
zegt Frank Freeman. „Er wer
den bij ons thuis veel grappen
over gemaakt. Maar als kind
weet je niet wat waar is en wat
niet. Ik had vaak nachtmerries,
vooral over de enge dingen die
met vampiers te maken heb
ben. Ik deed het in mijn broek
als ik naar vampier-films keek;
zo eng vond ik het."
,Als je ouder bent, weet je wel
beter. Maar de fascinatie is ge
bleven. Niet alleen bij mij. Voor
het maken van de musical
'Eternity' ben ik via chatrooms
op internet in contact gekomen
met de meest rare mensen.
Mensen die met elkaar afspre
ken om bloed uit te wisselen
omdat ze geloven dat ze vam
piers zijn. Hartstikke gevaarlijk
natuurlijk in een tijd van aids."
Freeman heeft zo'n beetje alles
gelezen wat er over vampiers is
geschreven. „Het bloed zuigen
is niet zo spannend. Het gaat
dan eigenlijk om het geven van
een kus. Een killer-kus noem ik
dat in 'Eternity'. Er bestaan veel
misverstanden over het vampi
risme. Misverstanden die veel
films alleen maar versterken."
Frank Freeman loopt al zo'n
twintig jaar rond met het idee
om vampiers naar het theater te
brengen. De in Amerika gebo
ren en getogen musicalartiest
zag een paar jaar geleden zijn
plannen doorkruist door films
als 'Interview with the vampi
re'.
Maar nu, samen met het orkest
van de Koninlijke Luchtmacht,
koerst hij met 'Eternity' uitein
delijk recht op zijn doel af. Op 7
januari gaat de musical in pre
mière.
„Ik ben het spuugzat dat elke
Franse roman tot een musical
wordt gemaakt", zegt hij over
zijn vak. „Die boeken zijn voor
de musicalversie vaak ver
kracht. Het is tijd voor nieuw
geschreven verhalen. Ik héb
moeten leren hoe je een goed
verhaal schrijft. De eerste akte
van 'Eternity' telde honderd pa
gina's. Ik had alles uitgeschre
ven; het was in feite een toneel
tekst. Maar met muziek erbij
kom je dan snel op anderhalf
uur theater. Dat vind ik onaan
vaardbaar lang."
Schrappen was dan ook de vol
gende taak. „Musical is sugges
tie. Met al het materiaal dat ik
had verzameld, was het heel
verleidelijk om een toneelstuk
te maken. Maar een goede mu
sical ontwikkelen is een veel
lastiger proces. Je moet ervoor
zorgen dat je de karakters goed
uitdiept en dat de subtekst ach
ter elk personage duidelijk is.
Anders verlies je de essentie
van je verhaal."
„Het schrijven van een musical
is zo complex. Je hebt goede
mensen om je heen nodig die
kunnen fungeren als een soort
klankbord. Je moet niet te veel
vertrouwen op je eigen ego. Ik
had een prachtig lied voor me
zelf in deze musical geschre
ven. Maar dat nummer is ge
schrapt. Dat deed pijn, maar
voor het stuk was het beter zo."
'Eternity1 vertelt het verhaal van
Addo Kruizinga speelt de hoofdrol in 'Eternity', een musical over vampiers. Foto: GPD
een succesvolle rockster die besluit om zichzelf te bevrijden tuurlijk zit er een liefdesver- sche evenwicht ook wat slechte
walgt van zijn vampirisme en van zijn onsterfelijkheid. Na- haaltje in. En voor het dramati- dames en heren.
„Onderwerpen die je op toneel
behandelt, moeten groter dan
het echte leven zijn", stelt Free
man.
„Dat gewone leven krijg je thuis
al. Theater vraagt om meer in
tensiteit. Een extreem onder
werp als vampirisme geeft
daarvoor meer mogelijkheden.
Al moet je wel oppassen dat je
niet te ver gaat. Ik heb mijn ei
gen vampier-wereld gecreëerd;
'Eternity' kun je zien als een he
dendaags sprookje."
Er zijn directe linken met de
wereld van vandaag. „De maat
schappij is zo gek geworden,
dat alles mogelijk is. Toen ik in
een chatroom met vijftig vam
piers zat, dacht ik: wat voor we
reld is dit? Ik wilde er niet aan
meedoen, maar vond het wel
spannend om te kijk&i. Vampi
risme heeft volgens mij te ma
ken met seksualiteit; met geven
en nemen. Iedereen wil in zijn
leven een keer genomen wor
den. Juist dat maakt vampiris
me zo fascinerend."
Op alle mogelijke manieren is
Freeman bij het maken van
'Eternity' betrokken. Rik Elings
componeerde de muziek. Jos
Pommer leidt het orkest. Voor
het overige stuurt Freeman het
hele proces. „Ik heb van John
de Mol senior geleerd dat kunst
geen democratie is. Muziekthe
ater is mijn vak. Ik heb in vijftig
musicals meegespeeld. Ik heb
overal altijd goed om me heen
gekeken, heb gewerkt met de
beste en de slechtste regisseurs.
Daar leer je van. Ik beschik nu
over een scherpe visie over hoe
'Eternity' moet zijn. Te veel
koks verpesten de soep."
