oortplanting van palingen blijft raadselachtig
LEIDEN REGIO
'Leidse lantaarns verblinden voorbijgangers'
Het is uit met de pret voor de ambtenaren
R3
Provincie en
raad akkoord
met bouwplan
Warmond
vrijdag 19 DECEMBER 2003
van der Pols
)e Leidse lantaarns geven een veel
it, waardoor ze voorbijgangers ver-
Schaduwen van auto's veranderen
arte poelen en objecten op straat
^welijks zichtbaar. Er is echter een
j oplossing: plaats een stuk matglas
spiegeltje in de lantaarn, waardoor
^icht geeft zonder te verblinden.
DOgde Marius Püttmann gister-
ijdens de commissievergadering
en Groen, waar het beleidsplan
e Verlichting op de agenda stond,
de Leidenaar heeft de gemeente
verkeerde type lantaarnpaal geko-
ogenaamde 'kegelarmatuur'. „De-
trmatuur is ontworpen voor par-
Hillebrand bestrijdt dat gemeente heeft ingekocht bij 'Gamma van verlichtingsland'
keerplaatsen. De lamp zit lager dan de kap,
waardoor het licht evenveel naar alle kan
ten schijnt. Dit is precies wat je wilt in grote
open ruimtes, zoals parkeerplaatsen, maar
niet in woonwijken."
Volgens Pütmann zorgt dit type lamp dan
ook veel 'lichthinder', wat de gemeente in
de toekomst in de problemen kan brengen.
„De wetgevende trend gaat naar lichtarma-
turen met een hoge TI waarde, wat wil zeg
gen: weinig verblinding voor het oog. Voor
Leiden zou dat betekenen dat de kegel
armatuur, waarvan er nu meer dan 10.000
in Leiden staan, moeten worden aangepast
of vervangen. Dit brengt zeer hoge kosten
met zich mee."
De Leidenaar had echter een eenvoudige
oplossing in petto: plaats rondom de lamp
een stuk matglas en bovenin een spiegeltje.
„Door het glas heb je geen last meer van de
felle lamp. Bovendien wordt het licht over
een groter oppervlak verspreid, wat de
lichtsterkte ten goede komt. En door het
spiegeltje gaat er geen licht aan de boven
kant verloren."
Wethouder Ron Hillebrand zei dat het
plaatsen van matglas wel was overwogen,
maar bewust niet gedaan. Dit zou de lan
taarn te veel doen afwijken van het 'klassie
ke model', waarmee de binnenstad vol
staat. „En dat is erg geliefd is, getuige de in
spraakreacties waarin juist om dit type
lamp wordt gevraagd", aldus Hillebrand.
WD-raadslid Fredenk Zevenbergen onder
schreef dit. „De mensen langs de singels
zijn juist dol op deze dingen."
Ook bestreed de wethouder nadrukkelijk
dat er een verkeerd type armatuur was ge
kozen. Pütmann zei de indruk te hebben
dat de gemeente even naar de 'Gamma van
verlichtingsland' was gegaan, om daar een
paar goedkope lantaarns op de kop te tik
ken.
Waarop Hillebrand reageerde: „Dit is een
wel degelijk een goed, gangbaar armatuur.
Niet voor niets wordt het zoveel gebruikt."
Wel deed hij de toezegging zich nog eens te
buigen over de 'verblindingsproblematiek'.
„Als u een armatuur in dezelfde prijsklasse
kent die minder verblindt, dan houd ik me
van harte aanbevolen."
In januari komt de nota Openbare Verlich
ting nogmaals aan de orde in de commis-
gen waarschuwen: commerciële kweek is nog ver weg
red Simons
Is het licht aan gaat,
lingwijfjes nieuwsgie-
ip uit de pvc-buis waar
in. Bioloog Arjan Pal-
lie zijn dagen door-
leen geïmproviseerd la-
naast de fietsenstal-
:t Gorlaeus Laboriato-
le Wassenaarseweg,
hij ze in het bruisen-
r ziet liggen. „Colle-
lijken ze met ratten. Ze
in goeie naam, maar
mg observeert, zijn ze
mzinnigheid van de
spreekwoordelijk. Het
e vis die zich klaarblij-
1 kan voortplanten bij
lielan geslachtsorganen,
na^udheid vroegen filoso-
Aristoteles en Plinius
hejioe palingen konden
D&ristoteles moest con-
re v'dat ze uit de modder
;ldi gekropen' en Plinius
onktelde dat palingen
i pi tegen rotsen afwre-
blat daaruit nieuwe pa-
3aibeiden.
eei77 vond de Italiaanse
;te£arlo Mondini de mi-
onirouwelijke geslachts-
usvan een paling en een
gaiter werd het eerste
min ontdekt. Ook bleek
ertjnegentiende eeuw dat
kis, die elk voorjaar tus-
drij en juni voor de Euro-
te ken verschijnen, feite-
naapalingen zijn.
zeiersiteit Leiden doet
n d7 onderzoek naar pa-
esènuit de wetenschap
naliet goed gaat met de
vron jaar op jaar verschij-
linder glasaaltjes voor
lese en Noord-Ameri-
taaiisten. In het project
l snjroberen Leidse biolo-
an.ki met collega's uit on-
dri Denemarken, Frank-
renïongarije de oorzaak
•vedfhame te achterhalen
rdoi mogelijk, een halt
eipen.
Oeiemeen lijkt het er op
jedsen, moeilijk afbreek -
deltoffen als pcb's en
lig ping de oorzaak zijn.
krij
aaq
>iif
Bioloog Arjan Palstra bij een wijfjespaling uit zijn proefopstelling in het Gorlaeus Lab. „Ze hebben geen goede naam, maar als je ze lang observeert, zijn ze intrigerend." Foto: Hielco Kuipers
Toch staat veel nog niet vast.
Zelfs het vermoeden dat de pa
lingen paaien in de Sargassozee
is nooit bewezen. Wel heeft
Vincent van Ginneken na uitge
breide zwemproeven in het
Gorlaeus vastgesteld dat de die
ren de 6000 kilometer lange reis
in 140 dagen kunnen afleggen
op de energie van vijf bruine
boterhammen met pindakaas.
De uithoudingsproeven van de
Leidse biologen gaan nog door,
maar inmiddels zijn Arjan Pal
stra en zijn begeleider Guido
van den Thillart ook begonnen
met voortplantingsonderzoek.
Op het moment dat palingen
naar zee terugkeren, worden ze
'schier'. Hun ogen worden gro
ter, ze ontwikkelen zilverkleuri
ge flanken en buiken en hun
maagdarmkanaal verdwijnt. De
dieren zijn daarmee in feite ge
doemd te sterven en dat maakt
voortplanting des te meer
noodzaak. In proefopstellingen
in Gorlaeus en Van der Klaauw
Laboratoria spuit Palstra de
schiere dieren wekelijks in met
hormonale extracten waardoor
zij seksueel rijpen.
Palstra slaagde er onlangs in
om palingembryo's te kweken.
Dat veroorzaakte een storm
loop van de media, waarover de
bioloog toch wat verbaasd was.
In Japan lukt het al dertig jaar
om larven van de Japanse pa
ling te kweken en Palstra heeft
het Japanse kweekprotocol ge
volgd. Het probleem is echter
dat de methode inefficiënt is.
Maar enkele palingwijfjes per
honderd dieren leveren be-
vruchtbare eitjes op. Sommige
dieren rijpen bovendien snel af,
andere traag. „Voor commerci
ële productie is de methode
nog ongeschikt", zegt Palstra.
Eén van Palstra's resultaten is
dat hij het Japanse kweekproto
col per individueel dier zo kan
wijzigen dat de bevruchtings
kansen aanzienlijk groter wor
den. Dat ziet hij als een eerste
stap naar commerciële kweek.
Of, zoals hij zegt: „De kans is
klein, maar de hoop is groot."
In de natuur investeert een pa
ling weinig in eicellen. Elke cel
krijgt een bolletje eiwit en een
bolletje vet mee. Na zestig uur
al komt het eitje uit en is het ei
wit opgebruikt. Het vet gebrui
ken de kleine palinglarven
waarschijnlijk om actief op
zoek te gaan naar voedsel. He
laas bevat het vet vaak hoge
concentraties giftig pcb, dat dus
van de ene op de andere gene
ratie palingen wordt doorgege
ven. Het is dus misschien wel
zo verstandig dat er een eind is
gekomen aan de oude Leidse
traditie om tijdens Leidens ont
zet niet alleen haring, maar ook
grachtenpaling te eten.
warmond - De doorgang
van het veelbesproken
nieuwbouwproject op de
kop van de Dorpsstraat in
Warmond is een flinke stap
dichterbij gekomen. De ge
meenteraad verleende gis
teravond vrijstelling voor de
twee betreffende bouwplan
nen. Alleen de WD-fractie
stemde tegen. Het provincie
bestuur keurde de nieuw-
bouwplannen voor de
Dorpsstraat onlangs al goed.
Op de kop van de Dorps
straat moeten volgens de
plannen van woningstich
ting Warmunda twee nieuwe
gebouwen verrijzen: Dek-
kersgaard, met twaalf appar
tementen, parkeergarage en
commerciële ruimten, en
Meerpunt, met achttien ap
partementen, een parkeerga
rage en een supermarkt. Veel
inwoners bekritiseerden het
plan, omdat het te massaal
zou zijn en het aangezicht
van de historische omgeving
zou aantasten. Daarop wer
den de plannen op enkele
punten aangepast. Die nieu
we plannen bleken in april
goedkeuring te krijgen van
een meerderheid in de ge
meenteraad.
Afgelopen zomer vroeg de
gemeenteraad bij het provin
ciebestuur dan ook een ver
klaring van geen bezwaar
aangevraagd. Gedeputeerde
staten ontvingen vervolgens
tegenstrijdige adviezen. De
Rijksdienst voor Monumen
tenzorg keurde de plannen
goed. Maar Bond Heem
schut, een vereniging die
zich inzet voor cultuurhisto
rische monumenten, kraakte
het plan af. Heemschut
noemde de gebouwen Meer
punt en Dekkersgaard 'een
regelrechte aantasting van
de zeer waardevolle cultuur
historische identiteit van
Warmond'. GS lieten de ge
meente desondanks schrifte
lijk weten in te stemmen met
de plannen.
Nu de raad vrijstelling heeft
verleend, kan het Warmonds
college de bouwvergunning
eerste fase voor de bouw
plannen verlenen.
e b
jMlei
't Groot Proffijt in Oegstgeest dicht
a iever lui dan moe,
eJereikbaar en voeren de
niks uit. En als ze een
dllen roken, staan ze
dag buiten aan hun
te trekken, in plaats
,j ter het bureau te zit-
verdienen ze te veel,
ze om in de vakantie-
in op vrijdag zijn ze al
weekeinde begon-
De buitenwereld denkt niet
bepaald positief over ambte
naren. Nog een vooroordeel:
ambtenaren worden aan het
einde van het jaar uitgebreid
gefêteerd. Vanaf eind novem
ber of begin december komen
de dames en heren om in de
banketstaven, bonbons, dure
flessen wijn, kerststollen en
lekkere luchtjes. Kortom, dan
stromen de sinterklaasca-
De Blauwe Steen, die al 700 jaar in de
Breestraat ligt, is het symbolische
middelpunt van de stad.
Onder redactie van
Timoteus Waarsenburg en Eric-Jan Berendsen
TELEFOON 0 71 - 53 56 424
deautjes en kerstpakketten
van 'goede relaties' binnen die
de gemeentewerkers kunnen
opeten, opdrinken en gebrui
ken tijdens hun kerstvakantie
die meestal een week of drie
duurt.
In dat gangbare beeld van
beeld van ambtenaren komt
verandering, als het aan Claus
Martinot ligt, de directeur van
de Dienst Milieu en Beheer
van de gemeente. Hij heeft in
een brief aan externe relaties
een aantal richtlijnen uitge
vaardigd met betrekking tot
het ontvangen van (relatie)ge-
schenken voor 'zijn' mensen.
Uit dat schrijven blijkt dat het
uit is met de pret voor de
overheidsdienaar.
Martinot loopt alvast vooruit
op hel 'gemeentebreed inte-
griteitsbeleid' en heeft voor le
veranciers van zijn eigen orga
nisatie een gedragscode vast
gesteld. „Omdat met name in
de maand december vaak ge
schenken aan ambtenaren
worden gezonden, vind ik het
van belang u te laten weten
dat wij dit niet meer passend
vinden in onze organisatie.
Daarom hebben wij het vol
gende afgesprokenzo
schrijft hij aan zijn relaties:
1. De individuele medewerker
mag geen geschenken meer
aannemen; toch ontvangen
geschenken moeten op een
centrale plaats worden ingele
verd en worden verloot onder
alle collega's.
2. Geschenken mogen niet op
oegstgeest - Omdat de ge
meente Oegstgeest 't Groot
Proffijt - het multifunctionele
centrum in Haaswijk - wil ver
kopen, moeten de gebruikers
het gebouw per 1 juli verlaten
hebben. Wethouder Steens
(Leefbaar Oegstgeest) heeft op
haar laatste werkdag als be
stuurder beloofd dat de ge
meente zal 'meekijken en mee
zoeken' naar een nieuw onder
komen voor de clubs. In januari
hebben de gebruikers daairiver
een eerste gesprek met haar op
volger Eegdeman.
AGENDA
Wilt u iets melden? Bel 071-5356421 (Riet Paauw) dagelijks tussen
9.00 en 12.00 uur. Faxen mag ook: 071-5356415. E-mail:
stadsredactie.ld@hdc.nl
Ambtenaren mogen niet meer onbeperkt kerstpakketten accepteren.
Archieffoto: United Photos de Boer
het huisadres worden aange
boden.
3. Geschenken boven de 50
euro worden geretourneerd.
Verder mogen ambtenaren
niet deelnemen aan festivitei
ten, evenementen, reizen,
maaltijden en dergelijke op
kosten van bedrijven, tenzij
hiervoor expliciet toestem
ming is gegeven door de di
recteur.
Fons Delemarre, woordvoer
der van de gemeente laat we
ten dat de brief expliciet is be
doeld voor relaties van Milieu
en Beheer en niet voor mede
werkers van de organisatie.
„Maar eigenlijk is er niets
nieuws onder de zon, want
voor ambtenaren gelden de
zelfde regels. Die regels gelden
ook voor bur gemeester, wet
houders en de gemeentese
cretaris. De cadeaus die zij ac
cepteren, worden tijdens de
eerste vergadering van vol
gend jaar verloot."
Eric-Jan Berendsen
In Rijn en Vliet, het centrum
voor ouderen aan de Aaltje
Noorderwierlaan in Zuidwest,
treedt zondag vanaf 14.45 uur
Ensemble Vivente op. Deze
kleine operettegroep brengt
kerstliederen en een aantal
operettemelodieën ten gehore.
De toegang is 1,50 euro.
Bij voetbalclub FC Boshuizen
aan de Boshuizerkade in Leiden
begint vanavond om 20.00 uur
een kerstbingo.
Sjaak en Nel de Heiden ver
zorgen morgen weer line dance
in buurthuis Op Eigen Wieken,
Valkenpad 5 in Leiden. Aan
vang 20.30 uur. Informatie
5221360.
Morgen staat Las Vegas, Vrij
plaats Koppenhinksteeg vanaf
19.00 uur in het teken van de
Balkan. De film 'Gadjo dilo'
wordt vertoond over een Frans
man die langs de grenzen van
Fort Europa op zoek gaat naar
de rijke cultuur van de Roma.
Verder komt er een optreden
van het duo Slupp Swamy
met een muzikale reis door
zuidoost Europa.
'Komt laat het ieder horen' is
het thema van het kinderkerst
feest dat woensdag in de Re
genboogkerk aan de Watermo
len 1 in de Merenwijk in Leiden
wordt gevierd. Kinderen zingen
en spelen het bekende kerstver
haal en aan het eind mogen alle
kinderen meedoen. Voor de al
lerkleinsten is er een cxkphe.
In buurthuis De Pantrot aan
de Middelstegracht 85 in Lei
den is morgen om 20.00 uur de
kerstbingo Binnendijks. Zondag
kan er vanaf 13.30 uur geklaver
jast worden en elke maandag is
er vanaf 12.30 uur voor 0,50 eu
rocent vrij klaverjassen.
IVN Leiden verzorgt begin vol
gend jaar een cursus natuur- en
milieuvriendelijk tuinieren. De
cursisten leren alles over
bodemmonsters analyseren,
ecologische principes en het
dierenleven in de tuin. Cursus-
data 5 en 19 februari en 4 en 18
maart. De cursus, die wordt ge
geven in De Bloemhof in de
Bloemerd in Leiderdorp, kost
ongeveer 25 euro, afhankelijk
van het aantal deelnemers.
Voor 1 januari opgeven bij Ma
rijke Schellekens, telefoon
5417310 of e-mail: mjschelle-
kens@tiscali.nl.
