ARRESTATIE SADDAM
'Irak kan nog
afglijden naar
mislukt land'
Een dictator ontmoet zelden een rechter
Saddam blijkt toch
gewoon een lafaard
Bush: Goddank, die zijn we kwijt
Marsen, hotdogs en vuil ondergoed in schuilplaats
Talloze aanklachten
tegen Saddam mogelijk
dinsdag l6 december 2003
ippenaas. Foto: Reuter
spierde pop
schoppenaas
- De voormalige presi-
Saddam Hussein moet
vennen aan het idee dat
Amerikaanse handen is
[en, maar de commercie
al garen bij zijn arrestatie.
H;| schappen van Amerikaan-
in~ nkels staat inmiddels de
Gevangen Saddam'. Voor
3 3 reen 25 euro kan de
«gevoelige Amerikaan
eer gespierde en bebaarde
3 vfem kopen, compleet met
waarop de schoppenaas
tenhSchoppenaas was Sad-
s positie in het kaartspel de
[gezochte personen
e Kruis:
dam bezoeken
- Het Internationale Ro-
is heeft gisteren de hoop
iroken dat de Ameri-
autoriteiten zijn mede-
irs toestaan Saddam Hus-
[e bezoeken om te contro-
I in wat voor omstandighe-
ij wordt vastgehouden.
lode Kruis, dat als hoeder
e Conventie van Genève
ihandeling van krijgsge-
inen in de gaten houdt, is
:n datum overeengeko-
met het Amerikaanse leger
een bezoek van zijn mede-
irs aan Saddam Hussein.
iël had Saddam
ia vermoord
mem - De Israëlische
lachten wilden in 1992
im Hussein vermoorden,
idoeling was dat comman-
II Irak zouden landen en
seen begrafenis raketten
m zouden afvuren, meid-
Israëlische krant Maariv
:n. Het plan werd echter
lazen nadat vijf soldaten
een trainingsongeluk om
ren kwamen. Het Israëli-
eger wilde met de aanslag
nemen vanwege de 39
raketten die Irak tijdens
Ifoorlog in 1991 op Israël
ie.
te Irakezen
idgeschoten
iah - Amerikaanse militai-
ebben gisteravond twee
zen doodgeschoten in de
•allujah, een bolwerk van
angers van de gearresteer-
ddam Hussein. De slacht-
zaten toen ze werden ge
in een auto. Het incident
irde nadat Saddam-aan-
ers het kantoor van het re-
al bestuur bestormden en
ilitie die het pand bewaak-
de vlucht joegen.
dam verdrijft
us van Time
roRK - Saddam Hussein
op het allerlaatste mo-
Jezus Christus verdreven
e voorpagina van het
rikaanse weekblad Time.
zondag het nieuws van de
tatie bekend werd, besloot
dactie de voorpagina als-
veranderen. Op dat mo-
draaiden de drukpersen
aalf uur en was circa 30
nt van de vier miljoen
mers gedrukt.
>h senior
citeert zoon
ington - Op zondagmor-
oen hij diverse wereldlei-
elefonisch inlichtte over
estatie van Saddam Hus-
ieeg de Amerikaanse pre-
George Bush een tele-
jevan die andere aartsvij-
an de Iraakse ex-dictator:
ader. „Gefeliciteerd. Het is
rote dag voor het land",
id-president George Bush
"zijn zoon.
estijn wil
ere naam
hah - Een 27-jarige inwo-
an de stad Ramallah op de
olijke Jordaanoever, Sad-
lussein, hoopt dat met de
atie van zijn naamgenoot
keen einde komt aan de
tiet wantrouwen en de
■deringen waaraan hij
zijn naam blootgesteld is
«t. Hij werd bij het begin
e oorlog in Irak op de
'ders genomen door Pa
len die uiting wilden ge-
•an hun steun voor Irak,
hij kreeg na de val van
ad van diezelfde Palestij-
e horen dat zijn naam on-
bracht.
Berechting van tiran Saddam unieke gebeurtenis in de geschiedenis
door iean-Louis Michels
Apeldoorn - Een toekomstige
berechting van Saddam Hoes
sein is uniek. De geschiedenis
leert namelijk dat dictators zich
zelden voor een rechtbank moe
ten verantwoorden. De meesten
ontspringen de dans of sterven
een heldendood.
De Russische partijleider Jozef
Stalin en zijn Chinese evenknie
Mao Ze Dong waren op hun
moment van overlijden nog de
onbetwiste leider van hun land.
En de Duitse kanselier Adolf
Hitler (1889-1945) maakte vlak
voor het einde van de Tweede
Wereldoorlog zelf een einde
aan zijn leven. Zijn handlangers
moesten zich voor hun daden
in Nümberg verantwoorden
voor het eerste internationale
tribunaal in de wereldgeschie
denis. De verering van Stalin
(1891-1953) en Mao (1893-
1976) duurde in hun eigen land
nog jaren na hun dood voort.
Wie van de drie het meeste
bloed aan zijn handen heeft
kleven, is discutabel. Maar in
alle gevallen werden tientallen
miljoenen mensen het slachtof
fer van hun schrikbewinden.
Als 'koelbloedigste' wordt Stalin
aangemerkt: hij ruimde 20 mil
joen politieke tegenstanders uit
de weg. Hitier en Mao bleven
steken op respectievelijk 15 en
10 miljoen. Maar als gekeken
Wurdt naar het aantal doden
Saddam Hussein. Foto: EPA
dat viel als gevolg van het door
deze dictators gevoerde beleid,
is Mao met 40 miljoen doden
'de grootste', gevolgd door Hit-
Ier (34 miljoen) en Stalin (20
miljoen).
Saddam Hussein is de aanvoer
der van een peloton 'mindere
goden'. Op zijn conto kunnen
zo'n twee miljoen mensenle
vens worden geschreven. De
helft van die doden viel tijdens
de Iraaks-Iraanse oorlog in de
jaren tachtig. Verder 'verdwe
nen' zo'n 100.000 Koerden en
zeker zo veel politieke tegen
standers. Zelfs zijn eigen
schoonzoons bleken niet veilig
voor hem.
Ook in de categorie 'mindere
goden' kwamen de dictators
van de afgelopen eeuw er over
het algemeen genadig van af.
Alleen de Servische nationalist
Slobodan Milosovic belandde
voor een rechter, van het Joego-
slavië-tribunaal in Den Haag.
Hij wordt beschouwd als de
aanstichter van de oorlogen die
in de jaren negentig de desinte
gratie van Joegoslavië inluid
den. Die oorlogen eisten
230.000 mensenlevens en drie
miljoen mensen werden van
huis en haard verdreven.
Het proces tegen hem begon
vier jaar geleden. Hem worden
misdaden tegen de menselijk
heid ten laste gelegd. Naar
Milosevic' handlanger Radovan
Karadzic wordt sinds 1998 ge
zocht. Deze Bosnisch-Servische
leider, die verantwoordelijk
wordt geacht voor de dood van
200.000 mensen, heeft ondanks
intensieve internationale zoek
acties de gang naar de recht
bank kunnen voorkomen.
Wie de dans - deels - ook niet
ontsprong, was de Cambod
jaanse leider Pol Pot (1925). Ge
durende zijn slechts drie jaar
durende schrikbewind roeide
hij tussen 1975 en 1978 drie
miljoen mensen uit, een kwart
van de bevolking. Terwijl een
'volkstribunaal' hem in 1998
aan het berechten is, overlijdt
de verantwoordelijke voor de
'killing fields' aan een hartstil
stand.
De dit jaar overleden Oegande-
se dictator Idi Amin ontkwam
geheel aan de rechtsgang. Hij
overleed in zijn luxe ballings
oord in Saoedi-Arabië in een
ziekenhuisbed. Tussen de coup
die hem in 1971 aan de macht
bracht en zijn verdrijving in
Stalin. Foto: ANP
1979, wordt hij verantwoorde
lijk geacht voor de dood van ze
ker 300.000 mensen.
Wie ook in ballingschap stierf,
maar onder minder luxueuze
omstandigheden en wél be
recht, is de Jean-Bédel Bokassa,
de man die zich na in 1965 de
macht te hebben gegrepen in
1976 tot keizer van de Centraal
Afrikaanse Republiek liet kro
nen. Hij was berucht om zijn
eigenzinnigheid en naar ver
luidt liet hij vermoorde tegen
standers als eten aan zijn gas
ten opdienen.
Na in 1979 te zijn verdreven
keerde hij eind jaren tachtig te
rug in zijn land, waar een recht
bank hem de doodstraf opleg
de. Nadat hij na enkele jaren
gratie kreeg, week hij uit naar
Frankrijk, waar hij in 1996 on
der armoedige omstandighe
den stierf.
Maar de meeste dictators ster
ven gewoon in hun eigen bed.
Kim il Sung (1912-1994) greep
in 1950 de macht. Na het einde
van de Koreaanse oorlog hield
hij het noorden van het land in
een ijzeren greep.
Volgens de Noord Koreaanse
propaganda huilden de bergbe
ken toen het nieuws over het
heengaan van de Grote Leider
bekend werd. Kim il Sung, die
voor zijn dood de macht over
droeg aan zijn zoon Kim Sung
II, wordt verantwoordelijk ge
houden voor de dood van
600.000 tot 1 miljoen van zijn
landgenoten.
Francisco Franco (1892-1975)
werd eindeloos in leven gehou
den omdat de medestanders
van zijn Spaanse regime be
vreesd waren voor de gevolgen
van zijn overlijden. Zijn bijna
40-jarige bewind eisten het le
ven van zeker 500.000 mensen,
voornamelijk tijdens de door
hem ontketende burgeroorlog
tussen 1936 en 1939 waardoor
de caudillo (leider) aan de
macht kwam.
Wie nog niet dood is, maar wel
aan de rechtsgang ontkwam is
de voormalige Chileense leider
Augusto Pinochet. Deze in 1915
geboren generaal kwam door
middel van een staatsgreep in
1973 aan de macht.
Zijn bewind hield tot 1989
stand en kostte ruim 3000 poli
tieke tegenstanders het leven.
In eigen land kan hij niet ver
volgd worden omdat hij als se
nator actief blijft.
Marteling: Saddams geheime politie en Baath-functiona-
rissen pasten marteling systematisch toe op vooral ver
meende politieke tegenstanders, deserteurs en familiele
den van politiek actieve personen. De Revolutionaire Com
mando Raad, waar Saddam voorzitter van was, vaardigde
met regelmaat decreten uit waarin strafmaten zoals ampu
taties en andere vormen van mutilatie werden vastgelegd.
Executies: Vermeende tegenstanders-of familieleden van
opposanten werden afgevoerd, doodgeschoten of ont
hoofd. Standrechtelijke en wederrechtelijke executies wer
den ook toegepast om gevangenissen 'op te schonen'. Zo
werden in 1984 circa 4000 veelal politiek gevangenen in de
Abu Ghraib gevangenis doodgeschoten.
Koerden: In 1987 begon Saddam Hussein een campagne
tegen de Koerdische bevolking in het noorden van Irak.
Volgens mensenrechtengroeperingen zijn tussen 1987 en
1988 meer dan 100.000 Koerden gedood of verdwen^
Sjiieten: De sjiieten vormen ongeveer 60 procent van de
bevolking van Irak en wonen voornamelijk in het zuiden.
Vooraanstaande leiders werden gedood. Na de Golfoorlog
in 1991 brak er in het zuiden van Irak een opstand uit, die
hard werd neergeslagen. Tientallen geestelijken en honder
den burgers werden gearresteerd en geëxecuteerd.
Moerasarabieren: In de jaren negentig liet Saddam de
moersassen in het zuiden van het land verdrogen en maak
te daarmee vrijwel een einde aan de 5000 jaar oude cultuur
van de zogenoemde Moeras Arabieren.
Koeweit: Na de Iraakse inval in Koeweit in augustus 1990
was er sprake van georganiseerde plundering. Honderden
Koeweiti's werden gearresteerd, gemarteld en verkracht.
Volgens Koeweit is het lot van ongeveer zeshonderd ver
miste personen, veelal krijgsgevangenen, onbekend.
Iran: Tussen 1980 en 1988 waren Irak en Iran verwikkeld
in een oorlog waarbij mogelijk een miljoen mensen om
kwamen.
Presidentskandidaat Clark niet gerust
den haag/gpd - De arrestatie
van Saddam Hoessein in irak is
weliswaar goed nieuws maar
het betekent niet dat de oorlog
daar voorbij is. Sterker nog, de
weerstand in het land is waar
schijnlijk niet door Saddam ge
leid. Irak kan nog altijd afglijden
naar de status van „een mislukt
land."
Dat zei de Amerikaanse gene
raal Wesley Clark, Democra
tisch presidentskandidaat, gis
teren in Den Haag. Clark is
oud-opperbevelhebber van de
Navo. Hij leidde de operaties
tegen de Servische leider Milo
sevic.
Clark noemde het oppakken
van Saddam goed nieuws voor
iedereen in de wereld, niet al
leen voor de Iraakse bevolking.
Tegelijk waarschuwde hij voor
te groot optimisme. Onduide
lijk is hoeveel buitenlandse
strijders er in Irak zijn en hoe
veel nationalistische elementen
er actief tegen de coalitie optre
den. „Gaan ze zonder Saddam,
nu harder vechten? Wij weten
het niet", aldus Clark.
Hij waarschuwde voor al-Qae-
da dat kan proberen te profite
ren van de situatie in Irak. „Die
willen alleen onze vernietiging.
Van Amerika en Europa", stelde
de generaal. Juist daarom is het
belangrijk dat het binnenlandse
oproer in Irak wordt gecontro
leerd, de Irakezen de kans krij
gen hun eigen land op te bou
wen zonder grote buitenlandse
troepenmacht en dat er een de
mocratische regering komt die
model kan staan voor het hele
Midden Oosten.
Clark noemde het oppakken
van Saddam slechts een eerste
stap in een ontwikkeling die
nog jaren gaat duren. Over de
berechting van Saddam zei de
generaal dat dat zal moeten ge
beuren door een gerechtshof
dat aan de hoogste normen en
eisen voldoet. Over de rechts
gang zullen alle betrokken par
tijen (de VS, Europa, Arabische
landen en de Irakezen zelf) het
eens moeten zijn.
Als straf moet ook de doodstraf
mogelijk zijn.
door Erik van Schaik
utrecht - Saddam Hoessein
heeft zich als een bang konijn
in zijn holletje laten vangen. De
gevreesde Iraakse leider bleek
niet in staat het pistool te han
teren dat volgens de Amerika
nen op zijn lichaam werd ge
vonden. Laat staan de twee ka-
lasjnikovs die ze bij hem in zijn
'eenmansgat' vonden.
Het heeft Irak-kenner Robert
Soeterik enorm verbaasd. „Dat
is de vraag die mij ook bezig
houdt; waarom heeft hij zich
niet verzet of zich een kogel
door het hoofd gejaagd? Hij had
zichzelf met één schot een
hoop ellende kunnen bespa
ren."
Soeterik is te rade gegaan bij
zijn Koerdische vrienden. „Die
zijn niet verbaasd; zij wisten al
langer dat 'ie een grote lafaard
is'. Het is iemand die in zijn
toespraken riep dat geen enkele
Irakees het 'martelaarschap'
mocht ontlopen en die met een
vingerknip mensen liet execu
teren. Maar zelf was hij te laf
om er een eind aan te maken of
ten minste nog enige tegen
stand te bieden."
Dat Saddam Hoessein in zijn
slaap is overrompeld, zoals
Amerikaanse woordvoerders
suggereren, kan Soeterik niet
geloven. „Hij moet in dat hol
gekropen zijn toen de Amerika
nen hun massale zoekactie met
zeshonderd militairen begon
nen. Bij al dat rumoer is hij vast
niet in slaap gevallen. Boven
dien moesten de soldaten ste
nen en rommel opzij schuiven
om bij de toegang van die put
te komen. Dat hoor je echt
wel."
Saddams gedweeë overgave
doet denken aan de ontvoering
van de Koerdische guerrillalei
der Abdullah Öcalan door
Turkse commando's in Kenia in
1999. Vanuit de Griekse ambas
sade in Nairobi zou de PKK-lei-
der per vliegtuig naar Neder
land gaan om asiel aan te vra
gen. öcalan rook onraad, maar
ging toch mee met Keniaanse
veiligheidsagenten. Eenmaal
buiten de ambassade werd hij
overgeleverd aan Turkse com
mando's. Ook öcalan werd op
vernederende wijze getoond,
geboeid en geblinddoekt in het
vliegtuig naar Turkije. Hij leek
te berusten in zijn lot en toonde
zich eerder bang dan uitda
gend.
Het beeld dat Saddams zoons
Uday en Qusay zich wél dood
vochten, en dat het eervoller
was geweest voor de vader hun
voorbeeld te volgen, behoeft
enige nuancering. Volgens Soe
terik werden de beide broers
min of meer overvallen.
washington/gpd - De Amerikaanse
president Bush zei het niet, maar ieder
een die hem hoorde wist wat hij dacht.
Wat Bush betreft krijgt Saddam Hussein
de doodstraf. „Zoals ik zei, ik heb mijn
eigen persoonlijke visie", reageerde hij
gisteren tijdens een persconferentie op
de vraag of executie een gepaste straf
was voor de ex-heerser van Irak. „En dit
is een wrede dictator. Hij is een per
soon die een hoop mensen heeft ver
moord." Bush voegde er aan toe zijn
persoonlijke ideeën er niet toe doen in
deze zaak. De Irakezen moeten over het
lot van Saddam Hussein beslissen,
meent hij. Maar iedereen weet dat Bush
niet alleen een voorstander is van de
doodstraf, maar er ook nogal happig op
is. Tijdens zijn gouverneurschap van
Texas werd daar een recordaantal ver
oordeelden geëxecuteerd, en zijn mi
nister van justitie John Ashcroft zet offi
cieren van justitie in de VS aan om waar
mogelijk de doodstraf eisen. Opnieuw
leek het er gisteren op dat de jacht van
Bush op Saddam Hussein enigszins het
karakter heeft gekregen van een per
soonlijke missie. En dan niet alleen om
dat Hussein de man is die probeerde
„mijn vader te vermoorden", zoals
Bush eens heeft gezegd. Bush herhaalde
gisteren omstandig al zijn redenen voor
de inval in Irak: van de te verwachten
doorbraak in het Midden Oosten tot de
dreiging van Saddam's verboden wa
pens voor de veiligheid van Amerika.
Maar hij leek het ook te zien als zijn
goddelijke plicht aan het volk van Irak,
dat zo heeft geleden onder een tiran.
„Ik geloof, en dat is mijn diepe geloof
dat vrijheid de gift van God is aan elke
persoon.De man die deze gift aan de
mensen in Irak heeft onthouden, heeft
nu gekregen wat hem toekwam."
adwar/ap - Het erf is een
smeerboel, de was is niet ge
daan, de voorraadkamer is leeg
en het enige kunstwerk aan de
muur is een poster van de Ark
van Noach. Saddams schuil
plaats in een boerderij in het
noorden van Irak lijkt meer op
een vervallen kraakpand dan de
luxe paleizen waarin hij jaren
lang woonde. In de schuur boven
het hol in de grond waar Sad
dam zaterdag werd gevonden, is
slechts plaats voor een enkele
slaapkamer en een geïmprovi
seerde keuken. Een toilet is er
niet.
Het dak is bedekt met takken
en bladeren. De deur is van
grijs geverfd staal en voorzien
van een enkel hangslot. Binnen
hangt vuil wasgoed, waaronder
een grijze broek en een hand
doek, aan een lijntje boven een
bed waarop een gebloemde de
ken ligt. De poster is op de
muur geprikt boven een tweede
bed, dat ongebruikt lijkt. In een
doos op de vloer liggen een lan
ge, zwarte Arabische mantel,
twee witte T-shirts en twee wit
te katoenen korte broeken. Te
gen de muur staan zwarte mo
cassins en een paar pantoffels
met goudkleurige gespen. Op
de vloer liggen oude boeken.
Een kleine koelkast in de keu
ken bevat een paar Bounty's,
wat hotdogs en een blikje 7-up.
Op een plank ligt een homp
oud brood. Er is een pannetje
met een restje rijst en er liggen
vuile borden in een gootsteen
tje.
Op een plank boven de gaska
chel liggen een stuk zeep, een
blikje koffie, tandpasta, een
spiegel en twee Marsen. Buiten
de schuur is een geul in de
grond gemaakt die kennelijk
dienst doet als latrine. Het erf
ligt vol vuilnis, plastic zakken,
lege flessen, rottend fruit en
een gebroken stoel.
Toen de Amerikaanse militai
ren de boerderij zaterdagavond
binnendrongen, probeerden
twee mannen te vluchten, die
werden aangehouden. De mili
tairen vonden in de schuur een
witte doek waaronder de on
dergrondse ruimte verborgen
was waarin Saddam zich
schuilhield. Onder het doek
was een stuk schuimplastic ge
plaatst waaruit twee draden
staken, zodat het er uitzag als
een stuk beton.
De ondergrondse ruimte werd
van zuurstof voorzien via een
luchtpijp, uitkomend naast een
dadelboom op het erf. Over de
pijp hangen worstjes en vijgen
te drogen, zodat hij aan het oog
wordt onttrokken.
Op het erf staan twee tenten,
een kippenhok en een stal met
een koe. De weg naar de boer
derij, ongeveer 17 kilometer van
Saddams thuisbasis Tikrit,
wordt omzoomd door palmbo
men, boomgaarden, sinaasap-
Een soldaat van de 4e Infanterie Divisie bewaakt de kamer waar Saddam woonde alvorens hij zich in zijn ondergrondse hol verstopte nadat Amerikanse troepen huizen in de om
geving van het boerderijtje hadden overvallen. Foto: AP
A 'kist' full of dollars. Foto: AFP
pelbomen en een veld met zon
nebloemen.
Twintig minuten nadat de elite
troepen Saddam hadden ge
vonden meldden zij dat „Doel
wit nummer 1" was opgepakt,
zei kolonel James Hickey, wiens
4de Infanteriedivisie bij de ope
ratie betrokken was.
Er werden ook twee automati
sche geweren van het type AK-
47, documenten en 750.000
dollar in contanten aangetrof
fen. Saddam had een geladen
pistool bij zich, dat hij tiiet af
vuurde.
