KONINGSKIND
Wassenaar verstevigt banden met Oranjes)
3Een bron van ware blijdschap3
LEIDSCH m DAGBLAD
Oranjegezind Leidsch Dagblad maakte al vier keer geboorte van troonopvolger mee
MAANDAG 8 DECEMBER 1
De banden tussen Was
senaar en het Koninklijk
Huis zijn innig. Vele
Oranjes woonden en
jaagden op het koninklij
ke landgoed De Horsten. Altijd konden
ze rekenen op privacy en rust. De ge
meente zet die traditie graag voort. De
jongste Oranje-telg moet als een 'ge
woon' kind kunnen opgroeien.
Prins Frederik was het meest ingebur
gerd. Rond 1840 kocht hij een groot
aantal buitenplaatsen en nam zijn in
intrek in De Paauw, dat nu dienst doet
als raadhuis. Hij renoveerde het in 1550
gebouwde Huis te Pau ingrijpend, met
een nieuwe spiegelhal en balzaal (de
huidige raadzaal) en huurde toonaan
gevende landschapsarchitecten in. Zijn
neef Hendrik mocht op Backershagen
wonen. De prins der Nederlanden
kreeg in totaal acht landgoederen in
bezit: De Drie Papegaaien, Ter Horst,
Groot Haesebroek, De Paauw, Backers
hagen, Hertenkamp, Raaphorst en Ei
kenhorst.
„Hij nam echt deel aan het openbare
leven in Wassenaar", zegt Robert van
Lith van de historische vereniging Oud
Wassenaar. „Hij deed ook veel aan lief
dadigheid in het dorp." Zo steunde de
prins een naai-, brei- en bewaarschool
tje nabij de Dorpskerk (tegenwoordig
het onderkomen van het Rode Kruis)
en betaalde hij mee aan een 'spijskoke-
rij' in de Dorpskerk. Hier konden de ar
me dorpsbewoners gratis voedsel krij
gen. „Zijn dochter Marie is in de
Dorpskerk getrouwd", zegt Van Lith.
„Daarna was er een receptie in De
Paauw, waar ook de bevolking kon ko
men." Frederik sterft op 8 september
1881 in zijn werkkamer in De Paauw,
de tegenwoordige burgemeesterska
mer.
Enkele jaren na zijn overlijden bieden
Frederiks kinderen diverse buitenplaat
sen te koop aan. Alle landgoederen ten
westen van de huidige Rijksstraatweg,
waaronder De Paauw, gaan in andere
handen over. Koningin Wilhelmina
wordt eigenaar van Raephorst, Eiken
horst en Ter Horst. „Ze heeft eigenlijk
verijdeld dat De Horsten zijn bebouwd
met villa's, want daar was in die tijd
'Het is een prachtige baby*, citeerde het Leidsch D%ci
prins Claus bij de geboorte van Willem-Alexander l|rai
1967.
Me
opwelling voor een groot deel
verdrongen in de richting van
het Schuttersveld waar de Ver
een i ging 'Koninginnedag een
salvo van 51 kanonschoten deed
afvuren.
Op 27 april 1967 werd voor het
eerst sinds 1851 weer een Oran
je Prins geboren: Wilem-
Alexander, de toekomstige Ko
ning Willem IV. De berichtge
ving in het Leidsch Dagblad van
28 april - Willem-Alexander
werd in de avond van de 27ste
geboren - is nu veel menselijker
van aard. Nu eens geen zalven
de, oudtestamentische volzin
nen over de vreugde van het
Nederlandse volk en het belang
voor de monarchie, maar een
reactie van de kersverse vader,
Prins Claus.
'Prinses Beatrix en haar zoon
maken het voortreffelijk. Neder
land heeft dat vanmiddag kort
na één uur via radio en televisie
kunnen horen uit de mond van
Prins Claus. „Het is een prachti
ge baby", zei de trotse vader.
Hij is vijftig centimeter lang en
heeft van het eerste moment af
krachtig van zijn aanwezigheid
blijk gegeven.
Ook nu weer toont de bevolking
zich verheugd over de komst
van een troonopvolger. Volgens
het Leidsch Dagblad is sponta
ne vreugde van de Leidenaren
echter minder groot dan bij de
geboorte van Beatrix.
'De drukte in de Leidse binnen
stad was gisteravond, na de be
kendmaking van de prinselijke
geboorte, niet overstelpend,
maar wel groter dan normaal.
Groepen jongeren, getooid met
oranje strikken en linten, trok
ken door de Breestraat en ter
hoogte van Minerva werd lang
durig gehost en gejuicht. Kreten
als 'Leve de Prins', 'Oranje bo
ven'en 'Leve de monarchie' wa
ren niet van de lucht.
Dat Leiden nu iets minder uit
bundig stilstaat bij de geboorte
van een koningskind, betekent
niet dat zijn komst overal in
den lande met slechts gematigd
enthousiasme werd ontvangen.
Het Leidsch Dagblad drukt op
de voorpagina een opmerkelijk
bericht uit Ede af.
'Ede is door de geboorte van de
Oranjeprins een beetje een gek
dorp geworden. Als men er van
daag een verkeersovertreding
begaat, krijgt men geen bekeu
ring maar van de politie een
consumptiebon ter waarde van
een daalder die in de plaatselij
ke cafés mag worden besteed.
Timoteus Waarsenburg
Bij de eerste officiële kennismaking met hun nieuwe woonplaats, werden kroonprins Willem-Alexander en prinses Maxima door de Wassenaarden hartelijk verwelkomd.
Archieffoto: Dick Hogewoning
sprake van", zegt Van Lith.
Over Wilhelmina's verblijf in Wasse
naar is niet erg veel bekend. „Ik denk
dat er ook niet zo veel over te vertellen
is", zegt Van Lith. „Haar man Hendrik
heeft wel veel op De Horsten gejaagd.
Er is ook een prachtig schiethuis op het
terrein." Wilhelmina was een 'natuur
mens' en het verhaal gaat dat ze vele
uren schilderend doorbracht in het uit
zichttorentje op de seringenheuvel in
De Horsten. Een sterke verwevenheid
met het dorp had ze vermoedelijk niet,
al ging ze ook wel naar wedrennen op
landgoed Clingendael. Er zijn ook ge
tuigen die Wilhelmina en haar man
Hendrik roeiend hebben gezien.
„Waarschijnlijk vanuit Huis ten Bosch
naar De Horsten."
Ondanks de rust en privacy vond Wil
helmina De Horsten blijkbaar niet ge
schikt als buitenverblijf, want in 1917
liet ze een villa bouwen in de duinen,
op de grens van Den Haag en Wasse
naar. Ze gebruikte villa Ruygenhoek als
schilderplek. Naarmate ze ouder werd
was ze vaker in het paviljoen. Ze was er
ook tijdens de inhuldiging van haar
dochter Juliana.
Juliana heeft vermoedelijk de minst
prettige herinneringen aan Wassenaar.
„Ze had niet zo veel op met De Hors
ten", zegt Van Lith. „Bij mijn weten
deed ze minimaal aan onderhoud van
het landgoed. Pas de laatste jaren zie je
dat er weer wat wordt gedaan."
De mannen in Juliana's leven waren
wel vaak te vinden in Wassenaar, waar
ze, net als Hendrik, naartoe gingen voor
de jacht. „Zowel Bernard als Claus ging
vaak jagen", zegt Van Lith. Tot halver
wege de jaren zeventig waren De Hors
ten in trek als jachtterrein. Het land
goed telt een klein jachtslot op Ter
Horst, dat op Voorschotens grondge
bied ligt.
Wie aan Juliana en Wassenaar denkt
komt ook al gauw bij de verhalen over
Prins Bernard, die een kamer in de Ur-
sulakliniek reserveerde tijdens de zoge
heten Greet Hofmans-affaire. Bernard
maakte zich ernstige zorgen over de
geestesgesteldheid van zijn vrouw, die
de gebedsgenezeres Hofmans inhuurde
om te kijken naar de oogafwijking van
dochter Marijke (later: Christina).
En dan was er nog een ongelukkige val
in 1998, toen de 89-jarige prinses haar
rechterheup brak in het huis van een
Wassenaarse vriendin.
Christina haalde de banden met Was
senaar weer aan, door in 1985 te kiezen
voor de bouw van een landhuis op Ei
kenhorst. De gemeente was blij, maar
natuurbeschermers zagen met lede
ogen toe hoe daarvoor een grote hoe
veelheid monumentaal groen sneuvel
de. Ondanks de protesten werd villa Ei
kenhorst gebouwd: een landhuis met
een oppervlak van ruim 600 vierkante
meter en vijf hectare tuin.
De prinses werd regelmatig in het dorp
gezien. „Je kwam haar wel eens tegen
in een winkel", zegt Van Lith. Christi
na's kinderen gingen in Wassenaar
naar school en de prinses gaf zo af en
toe zanguitvoeringen in het dorp. Juli
ana werd wel eens in het publiek gesig
naleerd. „Er waren ook enkele kinderen
uit het dorp die bij Christina thuis
zangles kregen." Na haar scheiding
werd de band tussen de Oranjes en
Wassenaar tijdelijk verbroken. Villa Ei
kenhorst, nog steeds eigendom van Ju
liana, kwam lange tijd leeg te staan.
Als in 2001 bekend wordt dat villa Ei
kenhorst het nieuwe huis wordt van
Willem-Alexander en Méxima, is Was
senaar dolblij. Dat er wederom een
flink aantal bomen sneuvelt voor
nieuwbouw levert geen enkel protest
op.
De nieuwste generatie Oranjes is nog
niet echt ingeburgerd in Wassenaar.
Van Lith: „Ik heb ze nog niet gesigna
leerd in het dorp." Maar wellicht gaat
de jongste telg straks ook in het dorp
naar school en komt Méxima voor een
boodschapje in de Langstraat.
De gemeente doet er alvast alles aan
om de jonge ouders te beschermen. Al
lukt dat niet altijd: een afgekondigd fo
toverbod op en rondom Eikenhorst
werd door de rechter verworpen. En
voor komende dagen waarschuwt de
gemeente voor drukte van 'dagjesmen
sen, die pakjes komen brengen' op de
Raaphorstlaan.
Ema Straatsma
De Koningin is hedenavond om zes uren van een
bevallen, schreef het Leidsch Dagblad bij de gebod,
van Wilhelmina.
Bij de geboorte van Juliana stond in het LD: Zoals te;
hebben geschaard om den Oranjetroon, laat ons zlti
scharen om het verblijf van dit kind, dit lang verbég
geschenk. tq
'Er is een prinses geboren', kopte de krant bij de g«is
te van Beatrix. 'Het kind van Holland. Symbool van n
heid en saamhorigheid.' lts
w
opvolger mee. Keer op keer
toonde het Leidsch Dagblad
zich uiterst Oranjegezind. Toch
is de berichtgeving rond ko
ninklijke geboortes door de tijd
flink veranderd. Een overzicht.
Allereerst is de snelheid waar
mee het nieuws tegenwoordig
wordt verspreid, sterk veran
derd. Internet, mobiele telefo
nie, radio en tv. De communi
catiemiddelen zijn tegenwoor
dig talrijk en vooral snel. Dat
was in 1880 wel anders. De
krant van woensdag 1 septem
ber 1880 kon ternauwernood
op de voorpagina nog een drie
regelig berichtje kwijt over de
koninklijke geboorte van prin
ses Wilhelmina, die een dag
eerder had plaatsgevonden.
'De voor de Koninklijke Familie
en den Lande belangrijke en
heuglijke gebeurtenis heeft
plaats gehad. De Koningin is he
denavond om zes uren van een
PRINSES bevallen. De toestand
van H.M. en de jeugdige Oranje
telg is welvarend.
Verderop in diezelfde krant
stond een artikel gedateerd op
31 augustus, over de vroed
vrouw die door Koningin Em
ma was aangetrokken om de
naderende bevalling in goede
banen te leiden.
'Ze is een flinke, gezonde, prach
tige boerin uit Voorburg en heeft
een blozend kind. Als er een
prins ter wereld komt, zullen
hare diensten met f1000,- en bij
de geboorte van eene prinses
met f500,- extra beloond wor
den.'
Pas in de krant van 2 septem
ber, twee dagen na de feitelijke
bevalling dus, komt de bericht
geving over de nieuwste Oran
jetelg goed op gang en doet het
Leidsch Dagblad in zijn kolom
men verslag van de gebeurte
nissen in de stad.
'Des middags om twaalf uren
waren op het Schuttersveld de
alhier in garnizoen liggende
troepen en twee compagnieën
der schutterij opgesteld tot het
houden der parade, welke tot bij
éénen duurde en bijgewoond
werd door een meenigte, zoo tal
rijk als de omgeving dit toeliet.
Tijdens de parade brak een leu
ning der brug aan de Aloëlaan,
Opgericht in
i860, maakte het
Leidsch Dagblad
al vier keer eer
der de geboorte
van een troon-
ten gevolge waarvan een viertal
personen te water geraakten, die
echter gelukkig werden gered.
In 1909 maakte het land zich
andermaal op voor een konink
lijke geboorte, dit keer van Juli
ana. Het hele land keek naar
deze gebeurtenis uit en de ge
ruchtenmachine draaide ken
nelijk al enkele dagen op volle
toeren. Tot 30 april.
'Na al de valsche alarmerende
geruchten van eergisteravond
moesten we weer afwachten, al
maar afwachten! En toen de zon
hedenmorgen alweer een tijd
lang had geschenen vroeg men
zichzelf al: „Nog geen berichten
ontvangen, zou alles wel in orde
zijn?" Maar daar kwam over
halfacht hard rijdend de tele
grambezorger! „Een Prinses ge
boren!"
En wederom laat de stad zich
niet onbetuigd. Het Leidsch
Dagblad doet uitgebreid verslag
van de gebeurtenissen in de
Leidse straten.
Welk een geestdrift langs onze
straten en grachten in den voor
middag! En allen, klein en groot
met oranje op de borst, om den
hoed, om het middel, om nu ja,
dat komt er niet op aan. Zelfs
trek- en huisdieren zijn getooid
met oranje.'
De geboorte van Prinses Juliana
is voor het Leidsch Dagblad nu
ook aanleiding om een speciale
editie uit te brengen, bestaande
uit een prachtige tekening op
de voorpagina en één mierzoet
artikel binnenin onder de kop
'De heuglijke tijding. Een bron
van ware blijdschap'. De afslui
tende woorden van dat artikel
zijn illustratief voor de toon van
het hele stuk.
'Laat de wieg van dit vorstelijk
kind, het kind der liefde en der
hoop, ook óns kind, ons niet
verdeelen maar vereenigen. Zo
als wij ons hebben geschaard
om den Oranjetroon, laat ons
zóó ook scharen om het verblijf
van dit kind, dit lang verbeide
geschenk.
In 1937 blijkt Juliana in ver
wachting te zijn en op 31 janua
ri 1938 wordt Prinses Beatrix
geboren. Het Leidsch Dagblad
pakt nog grootser uit dan bij Ju
liana, hoewel nu geen extra edi
tie wordt uitgebracht. 'Er is een
Prinses geboren', kopt de krant.
Met daaronder 'Het kind van
Holland. Symbool van eenheid
en saamhorigheid'. Het redac
tionele artikel sluit naadloos
aan bij deze jubelende en ui
terst patriottische kop.
'Prinses Juliana is moeder ge
worden en er gaat een tinteling
r. TSttt VrtldN BO Aprtl.
ww* tcgeüjta. Juf atuaiaist JSr JZ"
ra ge* fratiagn, aftftfrra. j '—«ff
van innige blijdschap door ons
Volk, dat zich verheugt over den
zegen van het jeugdige prinsen-
paar en juicht en zingt en jubelt
omdat deze gebeurtenis strekken
kan - en strekken zal! - tot heil
van Oranje en Nederland.
De inwoners van Leiden tonen
zich volgens het Leidsch Dag
blad ongekend enthousiast over
Beatrix' komst.
'Met een ongeloofelijke snelheid
verspreidde het nieuws zich
door de stad en nu bleek, hoe
zeer ook de Leidsche burgerij de
ze tijding met ongeduld had
verbeid. De leerlingen van de
Vakschool aan het Rapenburg
vlogen in haar witte schorten
naar buiten en maakten een
rondedans, kortom de straten
waren in weinige minuten over
vol met juichende en springende
menschen die zich in de eerste
De geboorte van prinses Juliana is voor het Leidsch Dagblad aanleiding om een speciale editie uit te
gen, met op de voorpagina een prachtige tekening.
bren-
