Opvoeding troonopvolgers drastisch veranderd
KONINGSKIND
W'
Pedagoog: Hofhouding mag niet klikken over koningskind
Lekker doorklikken
op WAF!
HDC 244
maandag 8 DECEMBER 2003
De opvoeding van
de Nederlandse
troonopvolgers is
in de laatste eeuw
radicaal veranderd. Was de klei
ne Wilhelmina tegen haar wil
nog een ongenaakbare mini-vol
wassene, Alexander ging naar
een gewone school, mocht tot
op bepaalde hoogte kattenk
waad uithalen (propjes schieten
tijdens het défilé werd echter
niet gepikt) en zijn moeder pes
ten met het spreken van plat-
Haags.
De Prins van Oranje zal zijn
dochter straks ongetwijfeld ook
een zo normaal mogelijke jeugd
willen geven, al zal hij nog ster
ker rekening moeten houden
met de veiligheid en de privacy
van de spruit.
In de afgelopen eeuw waren er
behalve in de eerste oorlogsda
gen toch zelden échte zorgen
om de persoonlijke veiligheid.
Men ging er in Nederland
meestal vanuit dat het hier alle
maal wel losliep met de kans op
aanslagen en ontvoeringen. En
paparazzi kwamen in ons land
pas na de geboorte van de aan
staande vader in opkomst.
De jeugd van Wilhelmina was
vooral eenzaam. „Ik zou wei
eens met jullie willen spelen,
maar ik mag niet!", riep het
jonge koninginnetje toen ze in
Apeldoorn een groep leeftijds
genootjes tegen het lijf liep. Het
in 1880 geboren prinsesje was
op haar derde troonopvolgster
geworden en op haar tiende ko
ningin. Het gezelschap van an
dere kinderen was 'Wille -
mientje' nauwelijks vergund. Ze
kreeg in haar eentje les, eerst
van een Franse en toen een En
gelse gouvernante, vervolgens
van een Haagse privé-onderwij-
zer die haar niet eens een hand
mocht geven of vragen mocht
stellen. Haar gezelschap be
stond uit enkele dieren en een
stel poppen, die toen ze 'het
koningschap beërfde' voor haar
werden weggeborgen. Volwas
senen bogen voortaan als een
knipmes voor haar.
Een doodenkele keer werden er
voor het kind Wilhelmina spe
ciaal geselecteerde kinderen
aan het hof uitgenodigd, maar
'gewone' leeftijdsgenoten zag
ze alleen onder toegestroomd
publiek. Of onder de weesjes
van een weeshuis in Amster
dam, van wie eentje haar aan
sprak als 'Gij die de moeder zijt
van Nederland!'.
Wilhelmina besloot dat haar in
1909 geboren kind Juliana een
andere jeugd moest krijgen. De
enige in de lijn van troonopvol
ging mocht niet naar school,
dat was ondenkbaar. Toch was
er een aanmerkelijke verbete
ring: Juliana kreeg les met een
handvol andere meisjes, uiter
aard uit de beste kringen. Ze
kon in elk geval geregeld wat er
varingen en gevoelens uitwisse
len. De lessen werden gegeven
door de bekende pedagoog Jan
Ligthart.
Na vijfjaar lager onderwijs
kreeg Juliana privéles op het ni
veau van hbs/gymnasium. Van
1927 tot 1930 volgde ze colleges
in Leiden. De keuze van vakken
werd enerzijds afgestemd op
haar toekomstige taak als
staatshoofd, anderzijds op haar
persoonlijke belangstelling voor
literatuur en godsdienst. Een
wereld ging voor haar open. Ze
nam uitgelaten deel aan het
studentenleven en woonde met
studiegenotes in Katwijk. On
dertussen presteerde ze het,
ondanks het beschermde we
reldje waarin ze zich toch nog
steeds bevond, een grote socia
le betrokkenheid te ontwikke
len. Toch bleef Juliana een wat
stijf meisje, totdat prins Bern-
hard haar de wereld liet zien.
De kleine Wilhelmina werd opgevoed ver weg van het gewone volk.
De leeftijdsgenootjes die ze zag, werden streng geselecteerd en kwa
men uit gegoede families. Archieffoto
Wilhelmina wilde dochter Juliana het eenzame leven dat zijzelf had
geleid besparen. De kroonprinses kreeg les met andere meisjes en
mocht zelfs later studeren. Archieffoto: ANP
Het leven van prinses Beatrix was totaal anders dan het leven van
haar grootmoeder en moeder. Archieffoto: Anefo
De jeugd van Beatrix en haar
zussen werd pas echt totaal an
ders. Dat kwam in de eerste
plaats* doordat de Tweede We
reldoorlog Juliana, Beatrix en
Irene naar Canada verdreef,
waar ook Margriet ter wereld
kwam. De wereldbrand zorgde
ervoor dat de kinderen zich
overzee vrijelijk konden bewe
gen en Beatrix naar een gewone
(kleuter) school ging.
Na 1945 kwam de familie terug
in een Nederland dat reikhal
zend naar de Oranjes uitkeek.
Juliana maakte zich zorgen,
bleek uit een radiotoespraak
waarbij ze ook haar eigen jeugd
aanhaalde: „Ik herinner mij hoe
machteloos en rampzalig je je
als kind voelt, wanneer er een
groep of menigte mensen naar
je staat te kijken, en onze kin
deren zijn dat helemaal niet ge
wend, vergeet u dat niet. In één
woord: overweldig ze niet door
belangstelling en liefde en
spring even wijs -dat vragen wij
u dringend- met ze om als wa
ren het uw eigen kinderen."
De eerste belangstelling voor de
prinsesjes was echter niet in te
dammen, maar later bond de
bevolking toch in. Beatrix volg
de klassikaal lager onderwijs op
De Werkplaats, de school van
onderwijsvernieuwer Kees Boe-
ke in Bilthoven. In april 1950
werd ze leerlinge van het Incre-
mentum, een dependance van
het Baams Lyceum, waar zij in
1956 het eindexamen gymnasi
um-A haalde.
De prinsessen verplaatsten zich
geregeld per fiets en mochten
zelfs met leeftijdsgenootjes
gaan kamperen. Ze kregen in
tegenstelling tot hun moeder
ook de kans om een hele studie
te doen en net zo'n pakket te
volgen als hun studiegenoten,
in Beatrix' geval rechten in Lei
den. De prinsessen zouden zich
hun jeugd als heel plezierig
herinneren, al vonden ze wel
dat vader veel van huis was en
was er de schaduw van de affai
re met de invloedrijke gebeds
genezeres Greet Hofmans. Deze
heeft met name Beatrix diep ge
raakt. Ze was bang dat ze vroeg
tijdig op de troon zou belan
den.
Willem-Alexanders jeugd was
gedeeltelijk vergelijkbaar met
die van zijn moeder: via zakgeld
de waarde van geld leren ken
nen, met andere kinderen naar
de lagere school en het lyceum,
met studenten uit de hele we
reld naar het United World Col
lege of the Atlantic te Llantwit
Major in Wales (Groot-Brittan-
nië), afzien bij de marine, met
andere jongeren geschiedenis
studeren, en in zijn geval zelfs
persoonlijk boodschappen
doen en koken in zijn huis aan
het Leidse Rapenburg. Ook zijn
beveiligers gunden de jonge
prins zijn vrijheid: hij had met
ze afgesproken dat ze niets aan
zijn moeder zouden verklikken,
ongevraagd tenminste, anp
Willem-Alexander mocht kattenkwaad uithalen, maar propjes schieten tijdens het défilé op Koninginnedag op Soestdijk ging te ver. Archieffoto: Dijkstra
www.waf.worldonline.nl
In schril contrast met het aantal Maximasites staan
die voor Willem-Alexander. Slechts een enkele
om je tegen op het net, waaronder de homepage
WAF!, de Willem-Alexander Fanclub. Dat is
een lekkere doorkliksite die opvalt door zijn veel-
ijdigheid. Zo kunnen we een spelletje drie-op-
een-rij spelen met Alex zelf als tegenstander, een
ontwerp maken voor een munt met Alexanders
beeltenis en het lied 'Met een biertje in mijn hand'
""«luisteren. Al klikkend surfen we langs de strub-
lelingen (affaire-Margarita: 'Kroonprins was
slechts even regie kwijt') die het koningshuis de af
gelopen tijd in het nieuws brachten. Creatieve
leesten kunnen een gedicht voor de prins achter
aten: 'Alex! Ik ben een strenge koningin Kom
naar me toe Af Stoute jongen! Ja kom kom
mij aanbidden terwijl ik je bemin'. Wie 'baby'
aanklikt stuit op een serie foto's van een jonge W-
A, van zuigeling tot puber. Hier kon je ook gokken
:eil> °P het geslacht van de oranjetelg.
B
Kroonprins Willem-Alexander
en prinses Méxima moeten be
veiliging en hofhouding vanaf de
eerste dag duidelijk maken dat
hun dochter maar één ouder
paar heeft, dat best in staat is
zelf de opvoeding te regelen. Ze moeten het
talrijke personeel dat hun eerstgeborene zal
omringen gewoon verbieden om te klikken
over eventueel wangedrag, voor zover de
staatsveiligheid tenminste niet in het geding
is. Dat zegt gezinspedagoog Janssens van de
Katholieke Universiteit Nijmegen (KUN). Jans
sens bestudeert al jaren familieverhoudingen
en gezinssituaties. Van één ding is hij over
tuigd: „In de meeste gezinnen kunnen de ou
ders het best zelf en komen hun kinderen
goed terecht. Ook de kroonprins en zijn vrouw
hebben naar alle verwachting geen speciale
pedagogisch adviseur nodig."
Janssens vindt het belangrijk dat de nieuwe
troonopvolger zo lang mogelijk een normaal
kinderleven kan leiden. „Dat zo'n kind geen
heilige is hoort er gewoon bij. Hij zal best din
gen uitspóken die zijn ouders niet mogen we
ten. Als zijn bewakers dat allemaal zouden
verklikken, komt het kind wel in een heel na
delige positie ten opzichte van zijn ouders.
Dat is juist niet normaal", vindt de professor.
„De ouders moeten het kind vooral niet te
snel en te vaak vertellen dat het zo bijzonder
is. Dat kweekt kleine eigengereide egoïstjes.
Kijk maar naar jonge sporttalenten, die kun
nen ontzettend vervelend zijn. Natuurlijk zal
het kind snel merken dat er altijd bewakers
zijn, maar daar is vader Willem-Alexander wel
aan gewend. Die kan zijn kind vertellen hoe je
die als het ware onzichtbaar moet maken",
meent de pedagoog.
Sociale ontwikkeling moet volgens Janssens
voorop staan. „Omgang met leeftijdgenoten
en dezelfde dingen doen als zij vormt een kind
in belangrijke mate. Dus moet een puberende
troonopvolger net als iedereen een mobieltje
in de zak hebben. Sms'en in de disco. Thuis
kunnen chatten met zijn vriendjes op de com
puter. Chatten en sms'en schept misschien
nieuwe beveiligingsproblemen, maar daar
moet dan maar een oplossing voor worden
gezocht, want het is nu eenmaal de manier
waarop kinderen tegenwoordig contacten on
derhouden."
Als een koninklijk kind dat allemaal niet zou
mogen wegens de bijzondere positie wacht
hem of haar een vreselijk leven, waarschuwt
de professor. „Kijk maar naar het geremde ge
drag van sommige hoogheden uit andere lan
den. Die zijn contactschuw, wereldvreemd. Ze
hebben geen idee hoe gewone mensen leven.
Ik heb meegemaakt dat een buitenlandse
prins ergens incognito wilde komen en vervol
gens verscheen hij onder begeleiding van poli
tie met zwaailichten."
Janssens adviseert Willem-Alexander en Méxi
ma op hun beurt ook zo gewoon mogelijke
ouders te zijn. „Zij staan natuurlijk steeds in
de schijnwerpers, maar het is toch belangrijk
dat zij voldoende tijd maken voor gezellige
uitstapjes. Dit gezin gaat waarschijnlijk niet
zomaar een dagje naar de Efteling, maar zij
hebben weer allerlei andere mogelijkheden.
En ze moeten zeker tijd nemen om in de gaten
te houden wat hun kind doet en met wie. Alle
kinderen hebben behoefte aan ouderlijke con
trole."
Anderzijds, vindt de hoogleraar, moet de con
trole niet ontaaïden in overbezorgdheid, juist
omdat dit kind noodgedwongen al zoveel toe
zicht heeft. „Teveel bescherming geeft onher
roepelijk gedragsproblematiek. Elk kind moet
zijn eigen verantwoordelijkheid leren ontwik
kelen. Ook de toekomstige koning en zijn
vrouw zullen zich er bij moeten neerleggen
dat ze hun spruit niet overal tegen kunnen be
schermen. Maar als ze gewoon hun gezonde
verstand gebruiken en hun kinderen zolang
mogelijk uit de wind houden, komt het alle
maal best goed.'anp
