'Operatie baby' zonder hapering
Handelsblad bij de geboorte van Beatrix. 'Overal
lopen mensen de straat op om het aantal scho
ten te tellen. Of zij schakelen het radiotoestel in:
de omroeper immers zal het ook vertellen.' De
rol die de radio van de kanonnen en de nieuws
bulletins van de kranten overnam is inmiddels al
weer vervangen door televisie, sms en internet.
De traditie van het afvuren van saluutschoten
stamt uit de zeevaart, waar het vanaf het einde
van zestiende eeuw gebruikelijk werd om bij het
binnenvaren van een haven een bepaald aantal
schoten af te vuren. Dat betekende dat het schip
zonder vijandige bedoelingen arriveerde. In die
tijd konden kanonnen niet zo snel worden herla
den en door te vuren werd meegedeeld dat men
in feite ongewapend en weerloos was.
Het aantal schoten verschilde nogal, reden voor
de Britse marine om al in 1688 met een algeme
ne richtlijn te komen, mede om munitie te spa
ren. Het 'koninklijke saluut' werd daarbij vastge
steld op 21, al duurde het nog een paar honderd
jaar alvorens het algemeen werd overgenomen.
Ook de Verenigde Ooostindische Compagnie
had destijds strenge voorschriften voor het aan
tal af te vuren schoten en wee de kapitein die te
veel ammunitie gebruikte.
Voor het aantal van 21 schoten is een romanti
sche, maar omstreden uitleg. Oorspronkelijk ga
ven schepen een saluut van zeven schoten - het
nummer zeven is zowel een bijbels als een mys
tiek getal. De kustbatterij had meer vuurvermo-
gen en antwoordde met een veelvoud daarvan
en het getal drie (van de goddelijke drie-een
heid) lag het meest voor de hand. Drie maal ze
ven werd 21Een andere, meer praktische uitleg
is dat van elke zijde van een schip tien schoten
werden afgevuurd en van het voordek één, als
beginsignaal.
Een derde versie wil dat het oneven aantal werd
bepaald doordat begin- én eindschot vanaf de
kant zichtbaar moesten zijn. Hoe dan ook, de
maritieme traditie werd aan wal gebracht waar
bij richtlijnen van keizer Napoleon - die de ge
boorte van zijn zoon liet aankondigen met 101
schoten - en de Britse marine de toon zetten.
Op het aantal van 21 saluutschoten is doorge
borduurd. De Britse koningin Elizabeth krijgt ie
der jaar in juni, op de zaterdag dat haar verjaar
dag officieel wordt gevierd, vanaf de Tower in
Londen maar liefst 62 schoten: de gebruikelijke
21, nog eens 20 omdat de Tower een koninklijk
paleis is en 21 extra namens de City of Londen.
Als die dag samenvalt met de échte verjaardag
van echtgenoot prins Philip kunnen de Londe-
naren hun lol op. Dan zijn er maar liefst 124 sa
luutschoten.
Volgens het ministerie van defensie is in Neder
land de standaard 35 saluutschoten voor de ko
ningin en 33 voor haar echtgenoot, 21 voor een
prins of prinses der Nederlanden en een gelijk
aantal voor een bezoekend buitenlands staats
hoofd. En alleen bij de geboorte van een 'ver
moedelijke opvolger' wordt er 101 keer gevuurd.
Hans Jacobs
hiermee wel wat geschiedenis heb geschreven.
Mijn draaiboek gaat morgen ook naar de sectie
militaire geschiedenis, want zoals ik oude stuk
ken heb bekeken, zal ik ooit een opvolger krijgen
die misschien wat aan mijn draaiboek heeft. De
huls van het eerste schot is voor Méxima.
Koningin Juliana maakte zich in 1967 na de ge
boorte van Willem-Alexander oprecht boos over
de nadruk die de media legden op het feit dat er
voor eerst sinds 1851 weer een prins was gebo
ren. Alsof meisjes niet goed genoeg waren. De
bulderende kanonnen maakten echter duidelijk
dat er wél degelijk verschil was: Willem-Alexan-
der kreeg 101 saluutschoten. Een meisje zou er
maar 51 hebben gekregen.
Dit keer was dat anders: prins of prinses, het
aantal saluutschoten is hetzelfde. De emancipa
tie van het koninklijke eresaluut vloeit voort uit
een verandering van de Grondwet. Sinds 1983
wordt voor de erfopvolging geen onderscheid
meer gemaakt tussen jongen of meisje. De eerst
geborene komt het eerst in aanmerking, onge
acht het geslacht. Het zou dan ook gek zijn om
vast te houden aan het traditionele verschil in
saluutschoten.
België is Nederland daarin al voorgegaan. De re
gels voor saluutschoten zijn bij de zuiderburen
grotendeels gebaseerd op hetzelfde koninklijke
besluit van Willem I uit 1818. Daarin werd vast
gelegd dat 'de geboorte van eenen Koninklijken
Prins zal worden aangekondigd met 101 en die
van eene Koninklijke Prinses met 51 kanonscho
ten.' De Belgische grondwet is begin jaren ne
gentig ook gewijzigd waardoor de eerstgeborene
automatisch troonopvolger werd.
Het protocol is toen eveneens aangepast. Bij de
geboorte van prinses Elisabeth, het eerste kind
van kroonprins Filip en prinses Mathilde, klonk
er een eresalvo van 101 kanonschoten. Het Ne
derlandse kabinet maakte begin november be
kend dat voorbeeld te volgen. In Den Haag wer
den bij het Indisch Monument met vier stukken
'25-ponders' schoten gelost door de 11de Afde
ling Rijdende Artillerie, die de voorbije weken in
afwachting van hun werk op marinevliegkamp
Valkenburg logeerden. Ook in Den Helder, Wil
lemstad (Curasao) en Oranjestad (Aruba) werd,
maar dan door de marine, een saluut gegeven.
Vroeger leverde dat een wedstrijd op 'wie het
eerst klaar was' met schieten, maar nu de 'Gele
Rijders' in Den Haag eerst de tijd moesten heb
ben hun traditionele uniform aan te trekken,
kon dat niet meer. Net als in 1938 en 1967 wordt
de verzilverde huls van het eerste schot, voor
zien van een passende inscriptie, aan de jonge
moeder geschonken.
In 1909 - toen er geen radio of televisie beston
den - hadden de schoten bij de geboorte van
prinses Juliana nog echt betekenis. 'Er waren
nog twijfelaars vanmorgen tussen zeven en ne
gen. Want zeiden zeer voorzichtigen, het kanon
heeft nog niet gebulderd en dat is eerst de offici
ële kennisgeving aan de burgerij,' meldde Alge
meen Handelsblad op vrijdag 30 april.
Toen de artillerie op het Malieveld in Den Haag
op zich liet wachten 'hielden de nurksen en pes
simisten vol dat er wel wat gaande moest zijn
dat niet in de haak was. Eindelijk, tien minuten
voor negenen komt er een ruiterstoet aandraven.
Een 'hoezee!' trilde door de lucht. Een enkele
minuut over negenen werd het eerste schot ge
lost en dat was het sein tot een geestdriftige be
toging die haast even rumoerig klonk als de
klank van het schot. Elk van de 51 schoten was
het sein voor nieuwe jubel,' aldus de krant.
Op 31 januari 1938 knalde het weer. 'Met 51 sa
luutschoten en met het luiden van de stads-en
kerkklokken is hedenmorgen tussen tien uur en
half elf het blijde bericht van de geboorte ener
Prinses in stad en land tot in de verste uithoe
ken, bekend gemaakt', schreef het Algemeen
den haag - Overal lopen mensen de
straat op om het aantal schoten te tel
len. De 51 saluutschoten bij de geboor
te van prinses Beatrix hadden nog hun
oorspronkelijke doel - het verspreiden
naf van het nieuws. Tellen had gisteravond bij de
A dochter van Maxima geen zin omdat vooraf was
bepaald dat er in Den Haag en Den Helder 101 sa
luutschoten zouden klinken ongeacht of er een
prins of prinses geboren zou worden.
De 25-ponders van de Saluutbatterij doen bijna
een half uur precies wat van hen wordt verlangd.
1111 Ze knallen samen 101 keer, zonder te haperen.
"Hf Na het lossen van het laatste schot en het ont
vangen van de ovatie van het Haagse publiek
zingen de Gele Rijders opgelucht het üed van
hun 11de afdeling. Daarna rennen ze terug naar
hun warme minibusjes.
'Operatie Baby' is voorbij. Bij het door bezuini
gingen geplaagde ministerie van defensie was
stilletjes wel rekening gehouden met tenminste
één weigerachtig kanon. De oudste van het vier
tal aan de Waterpartij stamt immers al uit 1937.
Adjudant Schoonman glundert na afloop alleen
nog maar alsof hij zelf net zijn eerste kind gebo
ren zag worden. „Ik realiseer me goed dat ik
