GESPREK VAN DE DAG
Gedrag rokers
is asociaaf
'Niet-rokerl
voeren hetze
Duitsers schieten
terracotta-leger te hulp
Ballade
DINSDAG 2 DECEMBER 2003
DAGELIJKS LEVEN
Het wereldberoemde Chinese ter
racotta-leger krijgt Duitse hulp.
De duizenden, ruim 2000 jaar ou
de krijgers, paarden en strijdwa
gens behoren toe aan het graf
complex van de eerste keizer van
China, Qin Shihuang. De oor
spronkelijk kleuren op de beelden
in Xian vervagen snel, maar Duit
se wetenschappers zeggen een
oplossing te hebben gevonden.
Volgens de krant Die Welt ontwik
kelden onderzoekers van de Lud-
wig-Maximillians-universiteit in
München een nieuwe conserve
ringsmethode. Die voorziet erin
dat er een speciale hechtingslaag,
vergelijkbaar met een soort plexi
glas, aangebracht wordt tussen de
verf/laklagen en de terracotta-on-
dergrond. Het verval van de beel
den, dat vaak al begint binnen
een halfuur nadat een beeld is op
gegraven, kan daarmee worden
gestopt. De Duitsers zijn er zeker
van dat de oorspronkelijke kleu
ren met hun vinding zeker vele
tientallen jaren zichtbaar blijven.
Het terracotta-leger werd in 1974
per toeval ontdekt door een gra
vende Chinese boer. De archeolo
gische vondst behoort tot de be
langrijkste van de vorige eeuw.
Ook een ander belangrijk over
blijfsel uit het verleden krijgt
Duitse hulp. Een Duits bedrijf
heeft namelijk van Chili toestem
ming gekregen om de beroemde
stenen hoofden op Paaseiland
met een nieuwe spray te bescher
men tegen natuurlijke slijtage.
Het bedrijf zoekt 10 miljoen dollar
om het project te financieren.
De enorme monolieten, moai ge
noemd, werden ergens tussen de
10de en 16de eeuw gemaakt. Het
Een Chinese boer stuitte in 1974 met zijn schep op het eeuwenoude terracotta-leger. Foto: Reuters
is nog steeds een mysterie hoe de
stenen, die tot 80 ton wegen, over
een afstand van wel 10 kilometer
vervoerd werden naar de heuvels
waar ze nu staan. De moai zijn
uit vulkanische steen en
worden voortdurend blootgesteld
aan water, wind en zon. De spray
die de Duitsers momenteel uittes
ten moet de stenen harder en
duurzamer maken om de elemen
ten beter te kunnen doorstaan.
Een maand geleden gaf Chili tof
stemming om aan de slag te gaf
op Paaseiland, een van de mee#
geïsoleerde eilanden ter wereld!!
op zo'n 3.600 kilometer ten wes'
ten van Chili. f
De OUDSTE MANNELIJKE inwoner van Nederland, de in Ermelo woonachtige
Henri Timmermans, is zondag 107 JAAR geworden. De hoogbejaarde woont in
verzorgingstehuis De Dillenburg in Ermelo, maar pas sinds vier jaar. Daarvoor
woonde hij nog zelfstandig. Timmermans vierde zijn verjaardag gisteren in klei
ne kring. Hendrikje (Hennie) van Andel-Schippers uit Hoogeveen is de oudste
inwoonster van Nederland en ook de oudste vrouw van Europa. Zij werd eind ju
ni 113 jaar. Zij heeft het leeftijdsrecord van Nederland, voorzover dat in de boe
ken is na te gaan.
IVtensen die lijden onder een FOBIE
kQnnen simpel geholpen worden
met een MEDICIJN TEGEN TBC.
Amerikaanse artsen hebben ontdekt
dat het medicijn, dat al op de markt
is, hen binnen een week van hun
angst kan verlossen. Mensen blijven
liever thuis uit angst voor bijvoor
beeld open ruimtes, de metro, gla
zen liften of veertjes. Anderen dur
ven juist niet naar binnen uit angst
om opgesloten te raken. Een kwart
van alle mensen zou last hebben
van een fobie. Het medicijn D-cyclo-
serine zou moeten worden toegepast
naast traditionele methoden om re
deloze angsten te overwinnen. In
het medicijn zit een eiwit dat veran
deringen veroorzaakt in het deel van
dejiersenen dat herinneringen her
bergt. Het medicijn is aan de uni
versiteit van Atlanta getest op dertig
mensen met hoogtevrees. Die wer
den in een simulator van een glazen
lift gezet die op en neer leek te
gaan. De mensen die het medicijn
hadden geslikt, ervoeren veel min
der angst dan de proefpersonen die
alleen een placebo kregen.
De autoriteiten van Sydney hebben
een spoedonderzoek gelast naar de
BEVEILIGING van de befaamde
BOOGBRUG in de haven van de Au
stralische stad, nadat er voor de
tweede keer in nog geen twee weken
tijd iemand in was geslaagd langs
de stalen boog naar de 134 meter
hoge top te klimmen. Nadat ruim
een weekgeleden de beruchte
Fransman Alain 'Spiderman' Robert
naar boven was geklommen, waagde
vanochtend een 26-jarige man uit
Sydney de klim. Van de top nam hij
een Australische vlag mee naar be
rieden. De man kreeg een boete. De
Harbour Bridge van Sydney geldt als
één van de beeldbepalende monu
menten van de stad. Sinds '11 sep
tember' zijn de autoriteiten bang
voor terroristische aanslagen op de
brug, die daarom continu wordt be
veiligd door een particuliere bewa
kingsdienst.
Een ZIEKE TIJGER heeft in het ver
re oosten van Rusland HULP BIJ
MENSEN gezocht. De twee jaar ou
de tijgerin kroop uit de dichtbe
groeide taiga en legde zich enkele
meters voor een tentenkamp neer.
Zij liet zich niet wegjagen. De bewo
ners van het kamp waarschuwden
grensbewakers, die op hun beurt
deskundigen-van het Wereldnatuur-
fonds inschakelden. De artsen con
stateerden dat de tijgerin waar
schijnlijk aan hondsdolheid lijdt of
een interne bloeding heeft. Het na-
tuurfonds probeert uit alle macht
het leven van het dier te redden, liet
een woordvoerster weten.
Een dieet van vlees of gevogelte met
verse bladeren, noten en fruit, ver
gezeld van water. Dat is volgens on
derzoekers het voedsel waarop de
mens het beste gedijt. Onderzoekers
van verscheidene Europese universi
teiten baseren die conclusie op de
theorie dat de oermens geen last
had van allerlei ziektes. Het zogehe
ten PALAEOLITISCHE DIEET van
de mens in het vroegste stadium van
zijn bestaan zou het beste zijn, om
dat dat voedsel de basis was voor de
evolutie van de mens. Volgens de
wetenschappers richt modern voed
sel net zoveel schade aan, als wan
neer een benzineauto wordt volge-
tankt met diesel. De onderzoekers
kennen het oeroude dieet uit onder
zoek van de beenderen van mens uit
de Steentijd. Daaruit blijkt ook dat
de holbewoners geen last hadden
van hart- en vaatziekten, botontkal-
king, overgewicht, allergieën of een
hoge bloeddruk.
De Britse rockzanger MICK JAGGER
heeft eindelijk een gaatje in zijn
drukke agenda gevonden om bij ko
ningin Elizabeth een ONDERSCHEI
DING te komen ophalen. Jagger
(60) wordt op 10 december tot rid
der geslagen vanwege zijn verdien
sten in de muziek, meldde Bucking
ham Palace. De plechtigheid vindt
anderhalf jaar na de aankondiging
van Jaggers verheffing tot Sir Mick
plaats. Jagger schoffeerde de konin
gin vorig jaar door te melden dat de
wereldtournee Forty Licks belangrij
ker was dan een afspraak op
Buckingham Palace. De Britse rug-
byspeler Jonny Wilkinson krijgt op
dezelfde dag als Jagger een konink
lijke onderscheiding. Wilkinson
kreeg een heldenstatus in Engeland
omdat hij zijn rugbyteam vorige
week de wereldtitel bezorgde. Het
was voor het eerst sinds 1966 dat
de Engelsen een grote wereldtitel in
de wacht sleepten. Foto: AP
Vrouwen die een tweede kind krijgen van een man die niet de vader is van het
eerste kind, lopen een groter risico dat de BABY TE VROEG wordt geboren. Ook
zuigelingen met een lager geboortegewicht komen in een dergelijke situatie va
ker voor: Dit blijkt uit een onderzoek dat is uitgevoerd aan de universiteit van
Trondheim in Noorwegen. Het risico op een prematuur kind of een te laag ge
boortegewicht is twee maal zo groot als bij vrouwen die een tweede kind krijgen
van de vader van hun eerste kind. De onderzoekers, die de geboortegegevens
hebben bestudeerd over een periode van ruim dertig jaar waarbij 500.000 moe
ders betrokken waren, kunnen het verschil in risico niet verklaren. Mogelijk
speelt de leefwijze van de vrouwen een rol. Vrouwen die van partner wisselen
zouden vaker roken en drinken tijdens de zwangerschap. In de periode die de
studie bestrijkt, van 1967 tot 1998, steeg het aantal vrouwen dat twee kinde
ren kreegvan verschillende mannen, van 3 tot 10 procent.
BtLM nog jt&edt \<waao op me 9
MENSELIJK
Op 9 september schreef ik over mijn één-dags- vriend
Ballade, een weesje van vier jaar dat mijn hart deed
smelten tijdens een lange wandeling in en rond Mopti,
een rivierhaven in Mali. Ballade kreeg van mij een hap
je eten en een lelijk trainingspakje, waar hij dolblij mee
was. Ook beloofde ik een foto van hem op te sturen,
maar dat heb ik nooit gedaan. Zo schreef ik het ook op.
Twee lezers reageerden. Waarom had ik dat kind nu
niet dat beloofde fotootje gestuurd? Beste meneer
Overing, beste lezeres wier briefik tot mijn spijt kwijt
ben geraakt, ik ga proberen te antwoorden. Ten eerste,
ik zat - en zit- zelf ook met mijn nalatigheid. Regelma
tig nog kwam ik bij opruimen en ordenen de plastic
zak 'Mali' tegen, met foto's: Elke keer dacht ik aan Bal
lade. De eerste keer met het voornemen het nu eindelijk
te regelen, bij de vijfde keer pleitte ik mijzelf vrij met de
gedachte dat het nu toch al te laat was. Door mijn eigen
schuld, inderdaad. Maar, zo sprak ik mijzelf toe, om na
twee jaar alsnog af te komen, dat is uitsluitend nog
schuldgevoel, geen genegenheid of betrokkenheid. En zo
verzint een mens van alles om er van af te zijn. 't Was
ook niet de eerste keer, dat ik op een dergelijke manier
in gebreke bleef Op verre reizen kwam ik vaker mensen
tegen die ik het was warm, het was gezellig, het was
fijn leuke dingetjes beloofde. Met je dollars en je blan
ke huidje ben je in menig landstreek een verkleinde uit
voering van God, en reken maar dat ik me dat graag
heb laten aanleunen. Voeg daar nog belangstelling en
enige kennis van lokale zaken bij en je maakt dagelijks
vrienden voor het leven. Toch is het zelden erg dat je
kleine beloftes breekt. Ook de andere partij weet hoe het
werkt. Wat moeten we nog met elkaar, eenmaal weer
op 4000 mijl afstand? Is er enige kans op weerzien?
Wordt er niet eigenlijk geld of hulp bij illegale immi
gratie verivacht? Vaak is dat zo, en beide partijen weten
dat. Maargoed, waarom beloof je het dan? Doe dat dan
niet. Maar weet u, zoals mensen in, pakweg, Spanje een
zwerfhondje zien en dat mee naar huis riemen, zo had
ik in Mopti Ballade in mijn rugzak willen proppen en
langs de douane smokkelen, uit een overiueldigend ver
langen om één keertje voor God te kunnen spelen. Om
al het onrecht in Ballade's leven teniet te doen. Namens
mijzelf, in plaats van mijzelf, voor mijzelf. Uiteindelijk
nam ik alleen die foto en beloofde die op te sturen. Heb
Meeroken is schadelijk en kost zelfs jaarlijks duizenden
Nederlanders het leven, meldde de Gezondheidsraad
vorige week in een advies aan minister Hoogervorst van
volksgezondheid. Niet-rokers zien hun weerzin tegen de
sigaret voor eens en voor altijd bevestigd, rokers
bestrijden de conclusies uit het onderzoek. De niet-
rookster: „Het grote probleem blijft het gedrag van de
roker." De roker: „De antirokengekte slaat door."
Dé krantenkop van vorige week: Dui
zenden doden door meeroken. Dat
betekent vast wel dat de strijd van
de niet-roker nu gewonnen is. Toch?
Nee, jammer genoeg niet, zegt de be
kendste niet-rookster van Nederland, de
Bredase Nanny Nooijen (42). „Het be
langrijkste is dat het gedrag van de roker
verandert, want de normen en waarden
van de rokende persoon blijven hét grote
probleem. En die strijd is nog lang niet
gewonnen."
Nanny, postsorteerder en postbode bij
TPG, was de eerste werknemer die een
proces aanspande tegen haar werkgever,
om een rookvrije werkplek te eisen. „De
rechter heeft toen duidelijk uitgesproken
dat er geen veilige ondergrens is voor ta
baksrook. Het rapport van de Gezond
heidsraad bevestigt dat. Bij mij was al ja
ren bekend dat meeroken slecht is voor
de gezondheid van de niet-roker. Ik sta
niet voor honderd, maar voor tweehon
derd procent achter dat rapport. Wat de
rokersorganisaties nu zeggen, dat het
geen goed rapport is, vind ik belachelijk.
Ik kan me voorstellen dat ze voor hun ei
gen belangen opkomen, maar ze kunnen
nu onmogelijk nog langer ontkennen dat
het gedrag van de roker niet tot ernstige
gezondheidsproblemen leidt bij de ze
ventig procent van Nederland die niet
rookt. Ze verschuilen zich altijd achter
hun verslaving. Wij moeten eronder lij
den dat zij het roken niet kunnen laten."
Nanny heeft meerdere redenen voor de
felheid van haar strijd. „Mijn moeder is
op 54-jarige leeftijd overleden aan de ge
volgen van haar rookgedrag. Zelf heb ik
last van hyperreactieve luchtwegen. Dat
betekent dat ik bij de minste of geringste
hoeveelheid rook al problemen heb. Het
is de verantwoordelijkheid en de zorg
plicht van mijn werkgever dat ik zonder
tabaksrookoverlast mijn werk kan doen.
Mijn werkgever is er verantwoordelijk
voor dat het rookverbod word nageleefd
en gehandhaafd. Doet hij dat niet dan
kan hij een bestuurlijke boete krijgen. He
laas neemt mijn werkgever deze verant
woordelijkheid niet, want er wordt nog
steeds gerookt in de laad- en losruimte,
in de toiletten en in de postauto's. Ook
voor de in- en uitgang wordt gerookt.
Daar heb ik last van, dan kan ik niet eens
naar binnen."
Nanny vindt het een voorbeeld van 'de
omgekeerde wereld'. „Het is toch raar dat
de niet-roker zich moet aanpassen aan
het gedrag van de roker, terwijl die roker
voor problemen zorgt? Dat vind ik nogal
wat. Laat ik een paar voorbeelden geven.
Ik kan geen lid worden van een sportclub,
tenminste, dan kan ik na afloop niet ge
zellig de kantine in om koffie te drinken,
omdat het daar blauw van de rook staat.
Als ik in een restaurant wil eten, moet ik
naar Driebergen, tachtig kilometer ver,
want daar zit het dichtstbijzijnde rook
vrije restaurant! In buurthuizen ben je als
niet-roker afhankelijk van de bereidwillig
heid van de beheerder of hij de regels van
de Tabakswet wil naleven."
De verboden moeten daarom wat haar
betreft nog flink strenger - al is ze ook
trots dat zij het is die de zaak heeft aange-
ik nooit gedaan. Nu ik mij dwing te vertellen waarom:
omdat (blijkbaar) alleen al 't versturen een te
vervelende confrontatie met mijn machteloos
heid was. Is je mach teloos voelen zo erg dan?
Nee, lang niet zo erg als straatarm zijn en wees
kind zijn, maar irritant genoeg om het verstu
ren van één fotootje eeuwig uit te stellen tot
morgen. Want alles of niets. Ik moest zijn
leven veranderen, nee, redden, met min
der kon ik helaas geen genoegen nemen.
Te grote woorden, te grote gevoelens, al
les illusies en gekwetste ijdelheid.
Stuur gewoon die foto, Justus. Je
hoeft de wereld niet te redden.
Red jij jezelf nou maar, en be
zorg een kind een leuke verras
sing. Meer is het niet. Hoeft ook
niet. Ja, ook dat heb ik tegen mezelf ge
zegd. Maar nooit overtidgend genoeg om
naar de brievenbus te lopen. Aldus mijn
bekentenis.
door Luuk Kortekaas
toe, maar hij heeft een verklaring. „Ditf
rapport is opgesteld door medici. Die
ten verstrikt in een volstrekte niet-rok®
ideologie. Het is een middelpuntzoekep
de stroming, die alleen maar wil dat ral
ken ook slecht is voor niet-rokers, en dp
vervolgens probeert aan te tonen." |1
Vervelend is het natuurlijk wel voor dep
roker, als in de krant staat dat zijn gedi
nadelig is voor anderen. „Het beïnvloej
mijn dagelijks leven heel erg. Zo ondeil
hand heb ik nauwelijks nog zin ergens]
naar toe te gaan, want dan krijg je die
discussies weer. Het wordt zo te gek. O
onze website krijg ik een haat-email bi»
nen: 'Als ik jou voor mijn auto krijg rij n
door'. Ik snap wel dat het woorden zijift
ik geloof niet dat ik echt moet gaan uit»
kijken bij het oversteken, maar ik lig eis
ook wel eens wakker van. Ik zie het als[
een gevolg van de hetze tegen de rokeei
Neem de laatste reclamespot voor een»
rookvrije werkplek. Daarin wordt een ki
werknemer gewurgd door de sigaretten:
rook van een collega. „Daar ben ik wok
dend over. Zo zet je mensen tegen elk®,
op. In feite zegt de overheid dat de rol®
een moordenaar is. Dat krenkt mij. Ik
hou kantoor aan huis: als ik daar rook,
en drie uur later komt er iemand op bf
zoek, dan kan hij een klacht indienen
als hij al niet ter plekke doodgevallen i
natuurlijk, mag ik een grapje maken?
Wat is dat voor een wereld waarin de
overheid gaat bepalen wat ik in mijn e
gen kantoor moet doen?"
Natuurlijk, hij gaat heus niet zitten rok
als een ander er last van heeft. Tijdens
het gesprek vraagt hij ook beleefd toe
stemming voor een van zijn dertig dag
lijkse shagjes. „V001; mensen die last v;
mij hebben is wetgeving, en dat is goei
Daar zul je mij niet over horen. Maar a
mensen gaan roepen dat buiten roken]:
verboden moet worden, ga je te ver. D
maak je problemen waar ze niet zijn."!
De positieve aspecten van het genieteij
verdwijnen volgens Wiel langzaam ma t
zeker uit het dagelijks leven. „Genieter
ook gezond. Ik weet wel dat rokenvoolri
mij ongezond is, maar ik heb er pleziefli
van en ontspan er bij. Ik denk niet aanre
stoppen. Alleen als mijn gezondheid hjf
zou vereisen, zou ik dat doen. Je kunt (-
wel een samenleving willen hebben b
waarin alles wat ongezond is, wordt uip
gebannen, maar straks mag je geen ]v
snoep meer eten en niet meer naar heoi
café. Willen we dat?" w
Het roept de vraag op of hij nog wel ziih
heeft in zijn strijd. „Ik blijf een optimise
De aanhangers van de antirokengekte Sc
overspelen momenteel hun hand en ufd
eindelijk zal de wal het schip keren. D?e
zie je al in de VS: daar is het beleid zo &r
doorgedraaid, dat de rokers het niet
meer pikken en massaal hun stem latejei
horen." k,
Wiel neemt een lange trek. „De strijd ti!
gen de niet-roker slokt bijna al mijn vrij
tijd op, zeker in een week als deze. Alsi
niet-rokerslobby bij mij iets bereikt i
heeft, dan is het wel het tegenovergesti!
de van wat naar ik aanneem hun bedoli
ling is: door alle stress ben ik nog meene
gaan roken." )ti
et
zwengeld. „Ik heb iets kunnen betekenen
voor al die niet-rokers die hun mond om
begrijpelijke redenen niet open durven
doen. Iedereen heeft recht op een rook
vrije werkplek en het rookverbod moet
gaan gelden voor alle openbare ruimtes.
Ook de werknemer in het café, want dat
de horeca voorlopig wordt uitgezonderd
van dat recht op een rookvrije werkplek
vind ik onverkwikkelijk."
En zelfs voor buiten roken zou er wat
haar betreft 'iets' geregeld moeten wor
den. „Hoe dan ook moet het zo zijn dat
een niet-roker nooit last heeft van een ro
ker. Rokers vertonen gewoon asociaal ge
drag. Zeg nu zelf: vorige week is weer
eens vast komen te staan dat roken zelfs
de dood van een niet-roker tot gevolg kan
hebben! Dan kun je toch niet volhouden
dat je gerust een sigaret op mag steken
waar een niet-roker bij is?"
Dé krantenkop van vorige week: Dui
zenden doden door meeroken. Dat
betekent vast wel dat de strijd van
de roker nu verloren is. Toch? Nee, na
tuurlijk niet, zegt Wiel Maessen (50) uit
Culemborg, voorman van de rokersbelan
genorganisatie Forces en één van de be
kendste rokers van Nederland.
„In dat rapport staat eigenlijk niets wat
niet al bekend was. Er is geen eigen on
derzoek gedaan, reeds bekende onder
zoeken worden aangehaald en omgere
kend naar de Nederlandse situatie. Ande
re onderzoeken worden merkwaardig ge
noeg niet vermeld in het rapport, zoals
een Amerikaans rapport, gemaakt op ba
sis van veertig jaar medische gegevens
van inwoners van Californië, waaruit
blijkt dat het nadelige effect van meero
ken niet wetenschappelijk aantoonbaar
is." Het klinkt haast paranoïde geeft Wiel
Lingerieproducent Triumph introduceerde onlangs in Japan dit anti-roken ondergoed. In het
materiaal zit een stof die de behoefte om te roken tegenwerkt en tevens is de kleding voor
zien van een rookfilter, die vervelende rookluchtjes wegneemt. Foto: AFP
