DENKSPORT
Hoe dronken was Aljechin?
Curieuze wereldrecords
Schaap heeft tien maanden kunnen graze
Zinderende finale
0
11
lil
111
'SU!'
II
■'1
11(11
9
9
9
9
11'
rt
HDC965
ZATERDAG 22 NOVEMBER 20|
BRIDGE
PUZZEL
SCHAKEN
Manjke van der Pas
De finale van het WK gaat over acht ronden
van zestien spellen. Tijdens de laatste twee
ronden zijn alle andere wedstrijden (vrou
wen, senioren en transnational teams) uit
gespeeld. De zaal waar het slot van de
droomfinale Italië-USA te volgen is,
stroomt daarom snel vol. De Italianen win
nen momenteel alle belangrijke wedstrij
den. Het enige wat nog ontbreekt is deze
wereldtitel. Ze beginnen voortvarend maar
na drie ronden kantelt de wedstrijd. Het
USA-team neemt de leiding over en loopt
uit naar een voorsprong van 70 IMP. Dan
hebben de Italianen weer het beste van het
spel. Ze lopen in en met nog één ronde te
gaan, staan de Amerikanen nog maar 27
punten voor. Wij waren van plan naar de
voetbalwedstrijd Schotland-Nederland te
gaan kijken maar het is te spannend. We
blijven zitten. Door drie dure missers van
Hamman en Soloway komen de Italianen
vrij snel op een kleine voorsprong. Dan
komt dit spel:
Spel 1
W/-
*H74
TB874
AB965
V
10 5
A 9 6
10 7
AB 10732
N
A 6
TH V32
V 32
*H 1065
V B 9 8 3 2
T10 5
H 8 4
84
Bocchi belandt in de gesloten kamer als
west in 3SA. Na de schoppenstart maakt de
Italiaan tien slagen. Voor de camera's
opent Soloway als oost met ISA. Versace
volgt met 2T, een harten- of schoppen-
kleur. Na 3SA van west biedt Lauria tot
groot genoegen van het Italiaanse kamp
nog 4*. Hij wil tegenover een hartenkleur
4T en tegenover een schoppenkleur 44
spelen. De Italianen worden gedoubleerd
in 44. Hamman start als west met troef. Als
Soloway 4A pakt en schoppen doorspeelt,
wordt het publiek rumoerig. Nu OW hun
slagen niet hebben meegenomen, kan
Versace op de ruitenkleur wat verliezers
wegwerken. Hij moet die kleur dan wel op
een bijzondere manier aanpakken. Vanwe
ge de ISA-opening taxeert Versace 4V bij
oost en commandeert, aan slag met 4H, 4B
van tafel. Versace maakt zelfs een gedou
bleerde overslag. De winst van 13 IMP lijkt
de genadeklap voor de Amerikanen. Op het
voorlaatste spel winnen de Amerikanen 10
IMP terug omdat Bocchi doorbiedt naar 5T
Hij kan dat contract maken maar neemt
de verkeerde snit. Italië leidt nog met 11
IMP als het laatste spel (spel 2) op tafel
komt. We malen totaal niet meer om
Schotland-Nederland.
Spel 2
W/OW
42
TAB93
HV 10 9865
5
4B 10
T542
A 7
4 H 107642
N
4 A 6 5 4 3
t a TH V 10 8 6
*-p 0 4 2
Z *A
Oplossing
nummer 46
De twee gevraagde woorden van de puz
zel van vorige week waren:
UITBEELDING en BALLASTPOMP
Kruiswoordraadsel
nummer 47
HORIZONTAAL:
1. Merkteken in papier; 8. afgunst; 9.
cosinus; 10. indien; 12. boomvrucht; 13.
moeilijkheden; 15. bezemen; 16. stad in
Duitsland; 18. uit de nood geholpen; 20.
kijkers; 21. welpenleidster; 22. doorzich
tig weefsel; 24. bijbelse naam; 26. rooms-
katholiek; 28. groezelig; 30. deel van een
schip; 33. onderofficier; 34. bouwstijl; 35.
geschikt zijn voor iets; 36. oude lengte
maat; 37. gevoelig; 39. scherprechter; 40.
muzieknoot; 42. wisselgebruik (It.); 45.
Engelse adellijke titel; 48. inhoudsmaat;
49. niets; 51. dun plaatje van een stof; 53.
filmdecor; 54. achteraf; 55. manieren; 56.
perceel; 57. gelofte; 58. vreemde munt;
60. onbepaald vnw.; 61. landelijk.
VERTICAAL:
I. Teruggaan; 2. Arabische havenstad; 3.
exempli causa; 4. troep; 5. manuscript; 6.
klasse; 7. watervogel; 8. rivier in Afrika;
II. bloedwei; 12. hersenfilm; 14. mager;
15. facade; 16. eikenschiller; 17. bezink
sel; 19. ontplofbare stof; 23. dichter; 25.
roofdier; 27. toverheks; 28. zwarte delf
stof; 29. in orde; 31. lofdicht; 32. goed
geefs; 33. uitroep van opluchting; 38.
rietvoorn; 39. schuurtje; 41. behoeftig
heid; 43. ruimtelijk; 44. beseffen; 46.
oude vochtmaat; 47. doceren; 49. grond
soort; 50. opstootje; 52. geliefde van
Zeus; 54. schaapkameel; 58. Chinese
afstandsmaat; 59. Verenigde Naties.
Welke twee woorden worden gevormd
door de letters uit de volgende vakjes:
44-12-47-18-36-59-33-4-60-19 en 2-46-
61-32-45-8-41-21-5
Oplossingen van de kruiswoordpuzzel en/of het cryptogram, bij voorkeur per briefkaart,
dienen uiterlijk woensdag a.s. in het bezit te zijn van het Redactiesecretariaat Leidsch
Dagblad, Postbus 54, 2300 AB Leiden. Onder de inzenders worden twee cadeaubonnen
van 12,5 euro verloot.
Winnaars
De winnaars van een cadeaubon zijn:
Jong-Long Hu, Steenstraat 55, Leiden
(cryptogram)
Mw. A.E. Hartman-van Burik,
Burg. Wapstraat 32, Zoeterwoude
(kruiswoord)
4 H V 9 8 7
T 7
B 3
V B 9 8 3
Noord opent met 14. Oost geeft met 24 de
hoge kleuren aan. Bocchi en Duboin laten
zich opdrijven naar 4T. Het tegenspel is
dodelijk. 4H is voor het aas. De volgende
slag is voor TH. Dan speelt Duboin een
kleine schoppen voor de vrouw van zuid.
Noord neemt de nagespeelde ruiten over
en speelt T9 na. Duboin legt de vrouw. Als
hij vervolgens 4A speelt, komt het dak naar
beneden. Noord troeft, incasseert TA en
laat de leider een ruiten troeven. Daarna
maakt zuid nog drie schoppenslagen. Het
contract is vier down: -400. We kijken
ademloos toe hoe het spel voor de came
ra's afloopt. Lauria opent als noord met 14.
Soloway volgt met 24. Na een doublet van
zuid biedt west 2T. Als het vervolgens 34
-pas-pas gaat, haalt het Italiaanse kamp
opgelucht adem maar de rust wordt snel
verstoord als Hamman nog 3T biedt en
Lauria vervolgens een gokje waagt in 54.
Soloway doubleert en de Italianen zijn in
last. Gaan ze twee down dan zijn de Ameri
kanen wereldkampioen. Gaan ze één down
dan eindigen beide teams gelijk en komt er
een verlenging. Als Soloway start met ♦A
legt Versace de dummy neer en rent weg
om uit te zoeken of hij eindelijk deze we
reldtitel heeft. Na 4A en een harten voor
het aas speelt Lauria TB voor. Oost dekt en
de leider troeft. Lauria troeft een klaveren
met de acht en troeft daama T3. De tien
valt niet. Dan speelt hij 4H van tafel. Ham
man speelt de boer en Lauria de twee. So
loway neemt met 4A en hoeft niets anders
te doen dan T10 te incasseren om met één
punt verschil zijn vijfde wereldtitel binnen
te halen. Soloway denkt echter dat zijn
partner een vierkaart harten en dus een
singleton schoppen heeft. Hij speelt schop
pen na. Het contract is één down. Het ge
brul van het Italiaanse kamp is oorverdo
vend maar nog is het niet gebeurd. Lauria
moet zelf de dummy bijspelen. Hij annon
ceert 'spade' en raakt 47 aan om af te gooi
en op de hoge harten die hij verwacht. Dan
ziet hij uit zijn ooghoek dat er een schop
pen ligt en verandert als een haas 47 in 4V.
De arbiter vindt dat 47 gespeeld is. Ook de
bijeengeroepen protestcommissie oordeelt
dat 47 gespeeld is. De Italianen moeten
twee down noteren. Meckstroth-Rodwell,
Freeman-Nickell en Hamman-Soloway
winnen de finale met 304-303.
Cryptogram nummer 47
HORIZONTAAL:
4. Woningen zonder cv? (10); 6. De verdorvenheid
ontstaat door een lezing (9); 8. Man die een vuist
maakt? (7); 9. Bijzonder kwaliteitsstuk (5); 11. De
eerste zekering van een schrijfmachine (9); 12. Hier
wordt het verdovende middel bewaard (5); 13. In
deze kar zit een dier met lange poten (9); 15. Gaat de
opper erin op? (4); 16. Roofdieren die bijeenkomen
om te beraadslagen? (14); 18. Verwant aan een
afscheidscollege (9); 19. Het is nu eenmaal niet
anders! (8).
VERTICAAL:
1. Het topmanagement zorgt voor spanning (12); 2.
Fouten van de mooiste danseres (10); 3. Allochtoon
die ook neerkomt (10); 5. De geluidsnorm geeft aan
hoe goed je rond kunt komen (15); 7. Stuk met een
vrouw aan de wandel (9); 10. Verwant aan een speel
tafel (7); 14. Benzinegeld? (8); 17. Keihard rijden zon
der in vorm te zijn (6).
Oplossing
nummer 46
Horizontaal:
4. Contrasten; 6. geluidsbox;
8. de toon zetten; 11. muziek-
meubel; 13. la; 14. tekstwe
tenschap; 16. onderdaan; 18.
brij; 19. kortharig; 20. vrijheid.
Verticaal:
1. Lopende zaken; 2. dag
droom; 3. demo; 5. touwtjes
trekker; 7. knolradijs; 9.
ebben; 10. tel; 11. mat; 12.
extraatjes; 15. cabrio; 17.
naald.
Eu we, Max (1901-1981), Neder
landse schaker, won in 1935 het
wereldkampioenschap van de
Rus Aleksander Aljechin. De
wedstrijd werd berucht door Al-
jechins psychologische oorlogs
voering: hij bracht twee poezen
mee, slaakte kreten, ijsbeerde
door de zaal, sloeg met deuren,
dronk veel alcohol en weigerde
soms op het laatste moment te
spelen. Euwe had zich theore
tisch, psychologisch en door li
chamelijke conditietraining op
het duel voorbereid. Twee jaar
later, in 1937, verloor Euwe zijn
titel weer aan Aljechin.
Deze omschrijving staat in het
onlangs verschenen Nieuw Cul
tureel Woordenboek ('encyclo
pedie van de algemene ontwik
keling'). Aljechin is een van de
grootste schakers uit de ge
schiedenis, hoe kon Euwe nou
van hem winnen? Dat kon na
tuurlijk alleen maar omdat Alje
chin zoveel dronk. Na het ver
schijnen van de genoemde en
cyclopedie vroeg de redactie
van de website www.schakers-
.info om meer voorbeelden van
deze opvatting en die waren er
inderdaad volop. Het meest gê
nant was het Duitse boek
'Schach Geschichte und Ge-
schichten' van Wolfram Runkei,
waarin te lezen is: Wereldkam
pioen Aljechin verloor in 1935
zijn titel aan de Nederlander
Max Euwe door het voortdu
rend drinken van champagne,
die Euwes landgenoten hem
gratis verstrekten.
Algemeen wordt beweerd dat
de verhalen gevolg zijn van het
onvermogen van Nederlanders
om hun sporthelden te eren.
De werkelijkheid ligt iets genu
anceerder. In de eerste twintig
partijen van de match deden
zich geen incidenten voor. De
21ste partij werd gespeeld in
Ermelo. Ongeveer de helft van
de dertig partijen werd buiten
Amsterdam gespeeld, maar ui
teraard verbleef Aljechin de he
le match in hetzelfde hotel in
de hoofdstad. Door diverse om
standigheden arriveerde hij
ruim te laat in Ermelo. Volgens
Alexander Münninghoff in zijn
Euwe-biografie was op dat mo
ment wel duidelijk dat hij meer
gedronken had dan gebruike
lijk. Aljechin deed, vanwege zijn
vertraging, het logische verzoek
om de partij uit te stellen, maar
dat werd door de organisatoren
afgewezen. Morrend begon Al
jechin aan zijn partij. Was dat
alles? Ja, dat was alles. Aan het
spel van Aljechin was niets bij
zonders te zien. Dat zijn opti
mistische aanval stukliep op de
stevige verdediging van Euwe,
heeft gewoon alles met hun
Diagram 2:
Stand na 29.exd3
beider speelstijlen te maken. De
Nederlandse sportjournalisten
kregen echter eindelijk wat ze
wilden. Niets begrepen zij van
de finesses van bijvoorbeeld
10.Lf4 in het Slavisch, maar een
bezopen schaker, daarover
konden ze schrijven. En vervol
gens kwamen ook toeschou
wers naar de wedstrijd kijken,
die zelf niets van schaken wis
ten. Volgens Münninghoff wer
den zij echter teleurgesteld
door het ontbreken van katten,
rondlopende tijgers, nerveuze
secondanten en een opgewon
den toemooileider. Euwe en Al
jechin waren gewoon twee seri
euze schakers die aan een tafel
zaten te schaken. En dat vond
niet iedereen even spannend.
Aljechin-Euwe
21e partij, Ermelo
l.d4 d5 2.c4 c6 3.Pf3 PfB 4.Pc3
dxc4 5.a4 Lf5 6.Pe5 Pbd7
7.Pxc4 Dc7 8.g3 e5 9.dxe5 Pxe5
10.Lf4 Pfd7 ll.Lg2 Td8 12.Dcl
f6 13.0-0
Deze stelling kwam ook voor in
de voorgaande partij, maai
met Euwe als witspeler. Alj
chin speelde toen Db8, om
grapjes met Pb5 of Pd5 eru
halen. Euwe vond dat wat
sief en won die partij dan
Het is opmerkelijk dat hij
volgens zelf laat zien hoe j<
met zwart actiever kunt sp
13...Le6 14.Pxe5 Pxe5 15.a
16.Pe4 Lb4 17.Pc5 Lc8 18.
fxe5 19.f4
Zie diagram 1. Wit moet sc
op aanval spelen, anders v
zwart rustig de a-pion. Eu\
neemt het initiatief echter
over.
19...Ld2 20.Dc4 Td4 21.Dl
exf4 22.gxf4 De7 23.Pd3 L
24.Da3
Het heeft geen zin meer or
meruil uit de weg te gaan.
24.Dc2 Le3+ 25.Khl 0-0 he
zwart het heft in handen.
24...LC4 25.Khl Dxa3 26.1
0-0
Zwart kan nu rustig op de
pionnen gaan drukken.
27.Ta4 Tfd8 28.Ta3 Lxd3
29.exd3
Zie diagram 2.
29...Tb4
Na 29...Txd3 30.Txd3 Txd3
31.Tdl zal ook een tweede
renruil volgen, waarna het
eindspel met ongelijke lop
niet zo makkelijk te winne
30.T£2 Txb2 31.Lfl Td4 32
Tf4 33.Txf4 Lxf4 34.h3 Ld
35.Tal Kf7 36.d4 Kf6 37.1
Lb4 38.Tal Td2 39.Lc4 Tx
40.Le6 Td8
Wit geeft het op. Vanwege
dreiging g6 is de f-pion on
houdbaar.
DAMMEN
Eric van Ousseldorp
Het was 1994. In een toernooi
in Dakar (Senegal) traden twee
Libanese dammers tegen elkaar
in het strijdperk. De twee
naamgenoten maakten er een
hoogst opmerkelijk potje van.
Zwart: A. Hassan
Wit: Y. Hassan
1. 34-29,19-23; 2. 39-34, 14-19;
3. 33-28, 20-25; 4. 38-33, 15-20;
5. 42-38, 17-21; 6. 31-26?,
Het duel is amper begonnen,
de basisschijven staan nog op
hun plaats en toch is er al een
damzet mogelijk. 618-22; 7.
29x27, 20-24; 8. 26x17, 11x42; 9.
48x37, 24-30; 10.35x24, 19x48,
en wit gaf het op. En zo ble
ken de heren een dam wereldre
cord te hebben gevestigd. Een
dam op bezet veld na de zesde
zet van wit, het zal toch nooit
eerder zijn voorgekomen.
Onlangs stelde een grappenma
ker op een internetforum voor
dammers de vraag hoe je met
vijf dammen een eenzame vij
andelijke dam kunt afvangen.
Flauw natuurlijk, iedere dam
mer weet dat vier dammen ge
noeg zijn voor een winnende
vangstelling. De reactie die
volgde luidde dan ook: offer
een dam en bouw met de overi
ge dammen een vang op. Toch
vroeg een andere prikbordlezer
zich hardop af of er ook stan
den zijn waarin vijf dammen te
gen één niet gewonnen zijn.
Het antwoord werd door een
andere lezer snel gegeven: ja
dat kan en het werd aange
toond met een diagram. Zes te-
'i:
11
1111
-
p
q
P
d
H
m
Q
9
II
I'!
il
lil
G
S
lllllll
III
ill
11
-
li
b'
b
III
III
lllllll
q
m
w
j
O
P
9
m
o;
9
9
Q
n
ii
n
O
H
|Hj|
B
p
b
b
Diagram nr. 1
gen één? Een remisepositie ver
scheen binnen enkele minuten
op het forum. Zeven tegen één?
Roept u maar
Uiteindelijk toonde Jan Pieter
Drost uit Amsterdam aan dat er
nog een stelling mogelijk is
waarin één dam nog remise
maakt tegen negen soortgeno
ten. Zie diagram 1. Wat wit ook
probeert, zwart slaat altijd ge
noeg schijven voor de remise.
Jan Pieter toonde ook aan dat
de laatste zet van zwart te ver
klaren is. Zwart heeft zojuist
6x48 geslagen. Met een schijf
natuurlijk.
Curieus is het wereldrecord zo-
snel-mogelijk-je-stukken-kwijt-
raken. Nederlander Vic Voskuil
kwam tot de volgende kunst
matige partij: 1. 32-28,17-22; 2.
28x17,11x22; 3. 38-32, 6-11; 4.
32-28,16-21; 5. 28x6,12-17; 6.
33-29, 7-11; 7. 35-30,1-7; 8. 29-
24, 20x29; 9. 34x1, 15-20; 10. 1-
7,13-18; 11.7x15, 2-7; 12. 6-1,
Diagram nr. 2
9-13; 13.1x20, 4-9; 14.' 15x11, 5-
10; 15. 11-2, 3-9; 16. 2x15,...
Erg aardig, maar je zult zo'n
zwartspeler maar in je team f
hebben!
In de wereld van de dampro-
blematiek zijn ook allerlei re
cords denkbaar. Ir. J. Viergever
slaagt erin om vanuit een schij-
venstand in totaal zes dammen
te laten rondtoeren. Zie dia
gram 2.
Wit wint door 7-2 (38x49) 2-19
(18x7) 11x2 (22x11) 16x7
(26x17) 19-24 (1x12) 48-43
(49x38) 24x42 (37x48) 6-1
(48x30) 1x40 (35x44) 2x8 (3x12)
14x3 (25x14) 3x10 (5x14) 50-44.
De oplossing van het vraagstuk
van drs. J. Bus, rubriek 8 no
vember (zwart: 8, 9,13,14,16,
23, 24, 29, 33, 35, 36, 38. wit:
15, 17, 21, 27, 34, 40, 42, 44, 45,
46, 47, 48.): Wit wint door 43, 38
(32) 38 (27) 12 (42) 38, 41, 10, 8,
3, 49.
In de aanvangstand wint 30
Diagram nr. 3
niet.
De oplossing van het vraa
van drs. J. Bus, rubriek 15
vember (zwart: 6, 7, 9,11
13, 14, 18, 25, 37 wit: 20,
23. 29, 30, 33, 34, 38, 39, 4|
Wit wint door: 17 (22A) 2<j|
34, 42, 28, 3, 16. A (21) 1 0
23.
De nieuwe opgave blijft ii
sfeer van deze rubriek. H(
reldrecord 'damprobleem
de meeste schijven in de
stand' staat vermoedelijk
scherp. Er bestaat een 21:
van Leo Faber, maar die
oplosbaar. Bij een 21x20
dezelfde auteur mag wit
beginnen met slaan.Eé
de mooiste 'zeer grote pri
men' is de stand van diag
Auteur: wijlen A. Miedem
destijds in Londen wonei
Nederlander. Wit begint
wint.
FILATELIE
Een van de overleveringen over
het ontstaan van de twaalf) arige
cyclus van het Chinese Nieuw
Jaar wil dat toen Boeddha op
het punt stond de aarde te ver
laten hij alle dieren opriep af
scheid te komen nemen.
Slechts twaalf aardse schepse
len gaven gehoor aan de op
roep, te weten de rat (tzu), de
os (chou), de tijger (yin), het
konijn (mao), de draak (chen),
de slang (szu), het paard (wu),
het schaap, of ram (wei), de aap
(shen), de haan (yu), de hond
(hsu) en het varken (hai).
Steeds meer landen wijden de
laatste jaren één of meer zegels
aan het Chinese Nieuw Jaar. Nu
het schaap, of ram tien maan
den heeft kunnen grazen is het
tijd om de tot nu toe versche
nen emissies op een rijtje te
zetten: Antigua Barbuda,
Bequia, Bhutan, Canada, Chi
na, Christmas Island, Domini
ca, Filippijnen, Gambia, Grena
da, Grenada Carriacou Petite
Martinique, Guyana, Hong
Kong, Ierland, Japan, Jersey,
Kazakstan, Kyrgystan, Laos,
Macau, Marshall Islands, Mon
golië, Nederlandse Antillen, Ne
vis, New Caledonië, Niuafoóu,
Nieuw-Zeeland, Palau, Sierra
Leone, Singapore, Solomon Is
lands, St. Kitts, St. Vincent,
Thailand, Taiwan, Tajikistan,
Tokelau, Tonga, Tuvalu, Ugan
da, Union Island, Uruguay, Ver
enigde Staten en Zuid-Afiika.
België heeft 12 november twee
literaire series in roulatie ge
bracht. Drie€ 0,49-priorzegels
staan in het teken van het boek
en verbeelden het schrijven,
drukken en lezen van een boek,
en twee portretzegels van€ 0,49
(prior) en€ 0,59 herdenken res
pectievelijk de schrijver Mauri
ce Gilliams (1900-1982) en de
schrijfster Marguerite Yource-
nas (1903-1987). Alle vijf ook in
velletjes; het Yourcenasvelletje
met handtekening en portret
van schrijfster. Verder versche
nen twee aanvullingen op per
manente reeksen. De Vogel
reeks werd uitgebreid met een
3,72-zegel waarop een water
hoen en in de bloemenreeks
(10 zelfklevende zegels zonder
waarde-aanduiding in boekjes)
werd een nieuw boekje u
bracht met zegels waarof
pen (Darwin-Golden Ape
doorn) bloeien.
Op 1 november 1993 wer
Verdrag van Maastricht v
kracht. Duitsland heeft d
voor zover bekend, als en
postaal herdacht (13 novi
met een blauwe 55 c-zegf
vier gouden sterren en de
'10 Jahre Vertrag von Ma;
tricht Europaische Union
Noorwegen, dat net als r>
land vaak verstek laat ga£
de uitgifte van Europazej
was dit jaar wel present,
wel laat. Pas 19 septembe
schenen drie zegels met
thema van dit jaar, postel
We zien een poster uit 19
voor de krant Dagbladet
(8,50 kr.), een toeristisch!
ter uit 1950/1951 gericht
OS in Oslo van 1952 (9,00
en één voor de Festspiler
Nord-Norge, 1985 (10,00
.Noorwegen gaf verder tv
portretzegels uit ter ere v
Nobelprijswinnaars Bjön
neBjörnson, 1832-1910,
tuur, 1903 (11,00 kr.) en
Onsager, 1903-1976, nati
kunde. 1968 (22,00 kr.). I
vijf 5,50 kr.-wens/groetze)
voor verjaardagen, invitai
enzovoort.
