KUNST CULTUUR
'Wat ben ik toch een bofkont, hè?'
Nazaat van Kamerlingh Onnes schildert Leiden
Lears oog is een
sprong te ver
Trompetti
Vloeimans
een fenome
Ilse DeLange viert haar eerste lustrum met verzamel-cd en wintertour
Lou Reed.
Foto: GPD/ Phil Nijhuis
Lou Reed opent
Crossing Border
den haag - In Den Haag is gis
teren het Crossing Border Festi
val begonnen. Op de openings
avond trad onder meer Lou
Reed (61) op. Dit jaar bracht
Reed een cd en een boek uit
met de titel 'The raven'. Hij in
terpreteert het werk van Edgar
Allan Poe en zet het naar zijn
eigen hand. Op Crossing Bor
der las Reed eruit voor. Het fes
tival duurt tot en met 16 no
vember.
Beeldhouwer
Verbon overleden
Rotterdam - Rotterdams be
kendste beeldhouwer Willem
Adolf Verbon is, naar nu pas
bekend is geworden, vorige
week op 82-jarige leeftijd over
leden. Verbon was een klassiek
beeldhouwer. Hij maakte onder
meer beelden van koningin
Wilhelmina, Winston Churchill,
Karei Doorman, Erasmus, Vol
taire en Floris de Vijfde. Ook
buiten Rotterdam had Verbon
faam. „De wereld staat vol werk
van hem. Cuba wilde bijvoor
beeld een beeld van Piet Hein
omdat die het land bevrijdde
van de Spanjaarden.
Twarres: afscheid
in Wergea
wergea - Het Friese popduo
Twarres neemt op 21 december,
afscheid van de fans met een
concert in Wergea. Dit is de
woonplaats van Mirjam Tim
mer en Johan van der Veen.
Onlangs maakte Twarres be
kend dat ze uit elkaar gaan. Mi
rjam is al druk bezig met de
voorbereiding van een solo-al
bum dat in de loop van 2004
uitkomt. Eind november gaat
de Friezin naar Londen om met
de Brit John Themis nieuw ma
teriaal te schrijven. Themis
werkte eerder samen met Kylie
Minogue, Emmylou Harris, Su-
gababes en Dido. Johan wil zich
in de theater- en musicalwereld
storten maar heeft nog geen
concrete plannen. Drie jaar ge
leden scoorde Twarres met
Wêr bisto' voor het eerst in de
Nederlandse popgeschiedenis
een Friestalige nummer-1-hit.
De voorverkoop van het con
cert begint 20 november.
theater recensie
Dick van Teylingen
Voorstelling: 'Lears oog', naar King Lear
van Shakespeare, door Hotel Modem.
Vertaling: Frank Albers. Met Herman
Helle, Arlène Hoornweg, Pauline Kalkar,
Maarten Boegbom, Titus Boonstra,
Marcel Faber en Bart Klever. Gezien:
12/11, LAKtheater, Leiden. Nog te zien
aldaar, vanavond.
Eerst moet je wijs worden, en
dan pas oud, zegt de nar van
koning Lear. Narren in toneel
stukken hebben altijd gelijk en
er wordt nooit naar ze geluis
terd. Met desastreuze gevolgen.
De oude koning is het regeren
moe en wil zijn rijk over zijn
drie dochters verdelen, maar
die moeten eerst uitgebreid
zeggen hoeveel ze van hem
houden. Twee welbespraakte
vleiers gaan er dus met de buit
vandoor en de eerlijkste wordt
verstoten. Als Lear zijn macht
kwijt is, nemen zijn valse op
volgsters hem in rap tempo zijn
status en zijn waardigheid af,
en vader eindigt berooid en ge
stoord. Vanuit Frankrijk organi
seert de verbannen dochter nog
een leger om vader te hulp te
komen, maar de ellende is niet
meer te keren.
Hotel Modem speelt een eigen
bewerking van King Lear. De
Rotterdamse groep heeft met
haar bijzondere visuele stijl
werkelijk iets aan het Neder
landse theater toegevoegd. Her
man Helle, Arlène Hoornweg,
Pauline Kalkar laten voorwer
pen een eigen leven leiden,
bouwen maquettes, filmen die
van dichtbij en maken zo
prachtige beelden. In 'De grote
oorlog' werden peterselietakjes
een bos en bakken met turf
molm loopgraven. In combina
tie met voorgelezen oo
genverslagen leverde d
indrukwekkende voon
op.
Ook in 'Lears oog' zijn
cors heel inventief. Plasft
lessen worden de zuik
een zaal, een rij lampei
een legerkamp. Met de
bediende poppetjes o
scherm hebben hun leve:
genhangers voor het prt
doek. Hotel Modem w
'Lears oog' voor het eet
een flinke groep acteurs I
en wil Shakespeares eeui
de verhaal spelen „als
vers bedacht is." Er kon
een filmset in beeld, in
roemde stormscène sta*
niet op de hei, maar opl
van een rijdende vrachl
Arme Tom wordt een gf
de radio. Tussen Shakes
brede, bloemrijke zinne
klinkt eigentijdse taal. I
allemaal best samengaat
dan moet er wel een gij
dachte zijn die de diveis
elkaar houdt. De vers be
ideeën lijken willekeurig
voegde aardigheden; ui
lijk blijft er niets van ovei
Daar komt bij dat er gen
niet geweldig geacteerd
De rol van Lear is een m
door zijn psychologiseer
plexiteit een tour de fora
mee alle grote acteurs n
keer hopen te schitteren
laatste deel van hun Ion
Marcel Faber speelt Les
een kwieke motoriek, eö
je als een oude hippie,'
maar niet goed. Dat je
woud van dubbelrollen
de weg kwijtraakt, vergf
betrokkenheid ook nie!
een goede bewerking f
consequente regie zon
Lear erg geholpen zijn.
het een te ambitieus projf
donderdag 13 NOVEMBER
Eppo van Bolhuis: 'Toeristische plaatjes zijn niet goed genoeg'
muziek recensie
Susanne Lammers
Concert: 'Miles of Sketches of Spa
Eric Vaarzon Morel, Eric Vloeiman
Greco Kwartet. Gehoord: 12
Stadsgehoorzaal, Leiden.
Een strijkkwartet, een flj
co-gitarist en een trom
Helemaal voor de hand I
combinatie niet, maar
nend is het wel. Eric Vj
Morel, de gitarist, is dei
der op deze, door Miles
Sketches of Spain geïnsj
de, reis door Spanje, mj
is trompettist Eric Vla
die het meest de aai
vraagt. Als de gitaar vai
zon Morel een veelstemi
veelkleurig Spanje oproep
fluisterzacht tot krachtig
pend, dan evoceert de tn
van Vloeimans vreemde,
we werelden, universa
niets meer is wat het lijkt
Vloeimans laat zijn insti
geesten oproepen, maarl
zijn trompet ook laten
len als een meisje en kri
een harpij. En laten glan
schetteren als een tromp
tuurlijk. Het mooist blijkt
het fantastische 'Gitano',
Vaarzon Morel - als con
en als begeleider - Vla
alle ruimte geeft om alle
iijke timbres en klankl
vol uit te spelen, te plag
te dagen en dat leidt ti
swingend en razendkna
menspel.
Vloeimans is een fenome
onnavolgbaar de grena
de trompet verkent. Bij
muzikaliteit en virtuositf
het Greco Kwartet een b<
de schaduw. Marieke de
Ernst Grapperhaus, San
Graaf en Derk Lottman z
meer aan hun bladmuzi
bonden. Ze spelen wel m
schwung, maar de swin
daar bij achter.
Het onversneden klassii
pertoire geeft niet zo'n bf
druk van hun kunnen, da
zijn de twee stukjes uit d<
kwartetten van Ravel enl
sy gewoon te kort. In dl
delen uit het Conciei
Aranjuez van Joaquin R
blijkt het moeilijk om fi
gengas te geven aan de
ook nog eens versterkte,
umbeesten Vaarzon Ma
Vloeimans. Ze spelen ade
maar zeker in het AdagR
de haat-liefde-verhoudi
het stuk gitarist en tron
zodanig vleugels, dat di
kers het nakijken hebben
Ondanks die onbalans is n
of Sketches of Spain' een
nerende reis waaraan vocfc
ic Vloeimans' adembeni
knappe soli een bijz
draai geven.
door Theo de With
warmond - Eppo van Bolhuis
belijdt zijn liefde voor Leiden in
een serie schilderijen. Merk
waardig genoeg zijn ze gemaakt
in Warmond. Verscholen tus
sen de nieuwbouw van het
dorp ligt het landgoed van zijn
familie. In de orangerie woont
de kunstenaar met zijn gezin,
maar zijn eigenlijke domein is
zijn in het groen verscholen
atelier. In alle rust heeft hij hier
gewerkt aan een twintigtal bo
venaanzichten van Leiden.
„Ik werk hier inderdaad vrij ge
ïsoleerd", beaamt Eppo van
Bolhuis. „Maar ik moet er niet
aan denken om met honderd
kunstenaars op Haagweg 4 te
zitten. Voor je het weet heb je
een bankje en een koelkast in je
atelier staan en wordt het
steeds gezelliger."
En dat is niet de motivatie
waarom de Warmonder na een
artsenstudie plotsklaps het roer
omgooide en voor het kunste
naarschap koos. Hij trad niet in
de voetsporen van zijn vader -
ook arts -, maar in die van zijn
voorouders. De beroemde Leid-
se schilders Harm en Menso
Kamerlingh Onnes waren res
pectievelijk zijn oudoom en zijn
overgrootvader.
„Mijn overgrootvader heb ik
nooit gekend. Oudoom Harm
overleed toen ik twaalf was. Hij
had nog aangeboden les te ge
ven aan mij. Het is er nooit van
gekomen", aldus de Warmond-
se schilder. „Ik vind het ook
overdreven om te stellen dat ik
een traditie voortzet. Mijn werk
is heel anders van karakter. Na
tuurlijk heerste er wel een be
paald klimaat bij ons thuis.
Mijn oma schilderde en een
tante is pottenbakker. Het huis
stond altijd vol met schilderij
Eppo van Bolhuis: „Zelf ga ik nooit naar tentoonstellingen in Leiden en omgeving. Ik ben altijd bang voor beïnvloeding." Foto: Hielco Kuipers
en, maar het was allemaal voor
oorlogse kunst."
Eppo van Bolhuis is autodidact.
In plaats van naar de kunstaca
demie ging hij in Leiden medi
cijnen studeren. Hij heeft zijn
studie voltooid en mag zich arts
noemen. Toch bleef de kunst
zinnige kant van moeders zijde
aan hem trekken. Een toevallige
ontmoeting met de vijftien jaar
oudere schilder Jean Marie
Mersmans zette hem op het
goede spoor. „Hij heeft me aan
gemoedigd om door te gaan. In
Katwijk heb ik ook een atelier
met hem gedeeld. In die tijd
was het prettig om te kunnen
discussiëren over eikaars werk.
Soms mis ik dat nog wel."
Hij werkt nu in totale afzonde
ring. „Als kunstenaar moet ik
veel zelfdiscipline opbrengen.
Niemand die ervan wakker ligt
als ik een maand niets doe. Zo
zit ik echter niet in elkaar. Inte
gendeel, ik ben er dag en nacht
mee bezig. Het laat me nooit
los. Ik schilder zelfs in mijn
slaap. Die beelden blijven maar
ontstaan. Ik wil niet alleen
mooi schilderen. De tijd die ik
erin stop, moet je ook kunnen
zien. Een schilderij moet meer
zijn dan alleen een momentop
name. Ik probeer de tijd te van
gen."
Ook in zijn serie over Leiden
heeft hij dat geprobeerd. ,,Als
het onder mijn handen te veel
een toeristisch plaatje werd,
vond ik het meteen niet goed
genoeg meer voor de exposi
tie." De wél getoonde werken
nemen de beschouwer mee
langs bekende Leidse plekken
als de Burcht, de Koombrug,
het station, belastingkantoor,
het Rijksmuseum voor Volken
kunde en de Hartebrugkerk. „Ik
heb geprobeerd zo los mogelijk
te schilderen", zegt Van Bol
huis, terwijl hij een paar passen
achteruit doet. „Bij die grote
doeken moet je een afstand van
vijf meter in acht nemen om
het stadsgezicht goed tot zijn
recht te laten komen."
Van Bolhuis maakte eerder se
ries van Rome en Santiago de
Compostela. „Maar Leiden was
anders. Ik heb er een groot deel
van mijn leven doorgebracht.
Daardoor kijk je anders naar
zo'n stad dan naar Rome. Ik
heb geprobeerd het bestaande
beeld eerst af te breken en
daarna weer steen voor steen
op te bouwen." Hij maakte fo
to's vanaf onder meer V&D, de
Sterrewacht en de stadhuisto
ren. De wirwar van huizen,
straten en daken bracht hij in
een schets terug tot eenvoudi
ger vormen. Pas daarna bracht
hij het stadsgezicht met olieverf
aan op doek.
„Zelf ga ik nooit naar tentoon
stellingen in Leiden en omge
ving", bekent de schilder. „Ik
ben altijd bang voor beïnvloe
ding. Wat ik nu doe is van me
zelf en dat wil ik niet kwijt ra
ken."
Eppo van Bolhuis: 'Leiden: zij
en ik', t/m 14 december, op
zondag van 14.00 tot 17.00 uur
en op telefonische afspraak
(071-3013574). Galerie Art In
tercession, Dorpsstraat 46,
Warmond.
door Theo Hakkert
almelo - In vijfjaar tijd van een
onbevangen, nuchtere Almelose
tot een door de wol geverfde
zangeres van internationale allu
re. Ilse DeLange viert haar eerste
lustrum met een verzamel-cd en
een wintertour. Een terugblik per
afgelegd jaar.
2003 - Waarin ze experimen
teert met jazz.
„Bassist Tony Overwater had
mij gevraagd mee te doen in
zijn blokje op het North Sea
Jazzfestival, samen met Pat Me-
theny. Ik wist wel wie Metheny
was. Ik had hem op televisie ge
zien met een rare gitaar met
snaren uit alle hoeken en gaten.
Ik wist ook dat hij een connec
tie had met country en folk. En
ik kende de hit die hij had ge
had met David Bowie, 'This is
not America'. Maar van al die
jazzdingen wist ik niet zo veel.
Toch had ik het gevoel dat het
wel ging klikken met die man.
Die kop stond me wel aan. We
speelden 'New beginning', om
dat het leek op 'Folk song' van
hem, die zouden we zo in el
kaar kunnen laten overlopen.
Die man heeft me zo ontroerd
met zijn spel, dat begon al bij
de repetities. Zo veel emoties,
helemaal te gek. Sta ik ineens
op North Sea terwijl ik niks van
jazz weet en niet thuis ben in al
dat improviseren. Heel uniek
en heel erg leuk. Het publiek
was opgedeeld in twee kampen:
of ze vonden het extreem te
gaaf of ze vonden het helemaal
niks. Dat past wel bij mij. Ik
houd niet van hokjes. Ik vind
het leuk als mensen na moeten
denken over wat het nou eigen
lijk is. Terwijl het gewoon mu
ziek is."
2002 - Waarin ze vreemdgaat
met een andere drummer.
„Ik nam in Los Angeles mijn
derde studio-cd op, 'Clean Up'.
Met een studioband vanjewel-
ste inderdaad. Met drummer
Vinnie Colaiuta en Mike Lan
dau op gitaar. Wat een bofkont
ben ik, hè. Via via kwam ik in
contact met Bruce Gaitsch, een
muzikant en liedjesschrijver uit
Nashville. Voor ik hem ont
moette had ik al even gecheckt
op internet wat hij allemaal had
gedaan. Elton John, Madonna
en al die knakkers, dat is een
heel iemand. Superaardige
man. Elke dag dat we samen
waren, hebben we een nummer
geschreven. Het klikte gewoon
te gek. Bruce Gaitsch is jaren
lang sessiemuzikant geweest in
Los Angeles. Hij kent daar ie
dereen. Op drums wilde hij
Ilse DeLange: van een onbevangen, nuchtere Almelose tot een door de wol geverfde zangeres van internationale allure. Foto: GPD/PR
Vinnie. Nou, ik ken genoeg van
drummers om te weten dat hij
Vinnie Colaiuta bedoelde. Ik
meteen Bart bellen, mijn vriend
die in mijn band drumt. Uitein
delijk zaten we dus daar in Los
Angeles. Ook voor Bart was het
enerverend. Want als je Vinnie
Colaiuta kunt meemaken in de
studio, hoef je je geen zorgen te
maken dat Bart zich achterge
steld vindt. Hier in Nederland is
het een logische vraag hoe Bart
het vindt dat hij als drummer
op mijn platen gepasseerd
wordt. Als ik, hier mijn platen
op zou nemen, zou ik het wel
weten. Maar gezien het feit dat
ik mijn platen in Amerika op-
heem, ligt het anders. Daar is
de scheiding tussen studiomu
zikanten en live-muzikanten
veel strikter. Het zijn twee ver
schillende beroepen. Bart ac
cepteert dat. Hij had in het ver
leden al eens gezegd dat als ik
ooit de kans kreeg met iemand
als Vinnie Colaiuta te werken
hij me wat zou doen als ik het,
om hem te sparen, niet zou
doen."
2001 - waarin ze de breuk met
haar management verwerkt.
„Iedereen overkomt dat. Ik
denk dat het vooral met men
sen gebeurt die hun vak heel
serieus nemen en voor wie mu
ziek iets dierbaars is. Mensen
die oplettend zijn en zelf in de
hand willen houden wat er ge
beurt, juist zij krijgen dat soort
problemen vanzelf. Het is niet
te vermijden. Door sommige
mensen, denk ik, word ik als
lastig ervaren. Maar ik vind het:
vasthouden aan mijn integri
teit. Het voorbeeld dat altijd
weer wordt aangehaald, is dat
ik niet wil playbacken. Daar
ben ik heel stellig in geweest en
daar ben ik in principe nog heel
stellig in. De commerciële kant
en de principiële kant kunnen
ook heel goed samenvallen. In
die zin ben ik wel veranderd.
Maar het mag nooit vanzelf
sprekend worden omdat het
makkelijker is. Niet playback
omdat het makkelijker is."
2000 - Waarin ze haar tweede
cd maakt.
„Ik vind 'Livin' on Love' nog
steeds een geweldige plaat. Een
beetje een onderschatte plaat
zelfs. Na mijn debuut World Of
Hurt' dachten velen dat de trein
vanzelf zou doorrollen. Dat is
kenmerkend voor die plaat Al
les is goed aan 'Livin' On Love'.
Ik heb niet gezegd dat ik van
'Clean Up' een anderssoortige
plaat wilde maken omdat de
vorige niet goed was. Ik wil ge
woon altijd andere platen ma
ken."
1999 - Waarin haar Ameri
kaanse deal niet doorgaat.
„Het is gunstig geweest in die
zin dat ik gekozen heb voor de
muziek. Je kunt het niet bena
deren met de kennis die we nu
hebben. Op dat moment heb ik
absoluut de juiste beslissing ge
nomen. Maar de droom blijft
hoor. Tuurlijk."
1998 - Waarin ze debuteert
met 'World Of Hurt'.
„Die cd is nu gekozen tot het
beste Nederlandse popalbum
aller tijden. Onzin! Ik vind het
hartstikke prachtig dat het zo
de boekjes in gaat, maar de uit
verkiezing slaat natuurlijk ner
gens op. Je kunt Herman Brood
en Earring toch niet met mij
vergelijken. Zo anders. Mijn
respect voor Barry Beckett, de
producer van World Of Hurt',
wordt met de dag groter. Zou ik
weer met hem willen werken?
Aan de ene kant ja, aan de an
dere kant nee. Het is geweldig
wat hij doet Zijn sound spreekt
mij heel erg aan. Die warmte,
daar wil ik wel weer naar toe.
Maar er zijn ook beperkingen.
Dat komt omdat Barry erg goed
is in de traditie waarin hij
werkt. Ik zou de warmte willen
combineren met iets raars. Met
het moderne, maar daar is hij
niet van op de hoogte.'
Ilse DeLange: 16 dec. Utrecht,
Vredenburg; 21 dec. Rotter
dam, Nighttown.
