'We moeten niet de gekke
Henkie van Europa wordei
EXTRA
Een vervalst 50-eurobiljet kost maar 12,50 euro
480.000 Kilo kaas verpakt in plakjes en stukjes
Prijzenoorlog bevordi
sanering winkelbestai
Stuwmeer
van verlof
7tikkende
AVBB-voorzitter Brinkman vreest lange procedures bouwfrau
Ld
tijdbom
HOC 299
woensdag 12 NOVEMBER
door Eric de Bie
gouda - Nog zeker één dag in de
week besteedt Elco Brinkman
aan de bouwfraude. Als het aan
de voorzitter van bouwkoepel
AVBB ligt, wordt dat snel min
der. Want er liggen belangrijker
zaken te wachten. „Wij willen nu
echt in één keer schoon schip
maken." Het ziet er echter niet
naar uit dat Brinkman zijn zin
krijgt. De Nederlandse Mededin
gingsautoriteit (NMa) heeft al
gezegd er meer voor te voelen
bedrijf voor bedrijf af te hande
len. Daardoor bestaat de kans op
jarenlange procedures. „Wij vin
den dat daar niemand bij is ge
baat. Daarom doe ik nogmaals
de oproep de hele affaire zo snel
mogelijk af te ronden."
Bouwbedrijven proberen daar
mee niet hun straf te ontlopen,
verduidelijkt Brinkman. Dat ze
sancties krijgen, weten ze. „Ze
willen alleen weer normaal aan
de slag", aldus de vroegere be
windsman, die de afgelopen
maanden heeft gemerkt dat
bouwbedrijven zeker bereid
zijn 'hun leven te beteren'.
„Daar zijn ze zeer intensief mee
bezig. En niet alleen aan de be
stuurstafel. Bedrijven beseffen
ook dat de bouwwereld er na
de parlementaire enquête an
ders uitziet."
Het AVBB houdt al enige tijd le
denbijeenkomsten waarop de
bedrijven duidelijk wordt ge
maakt dat ze er zelf voor moe
ten zorgen dat het imago van
de sector wordt opgepoetst. In
middels is er een gedragscode
geformuleerd en een onafhan
kelijk commissie in het leven
geroepen.
Die commissie controleert on
der meer meldingen van moge
lijk onoorbare zaken. Daarvoor
wordt een speciale website in
het leven geroepen. Rond
Kerstmis moet die operationeel
zijn.
„Wat ik verder belangrijk vind
is dat we weer in gesprek zijn
met de overheid. Dat overleg
heeft een tijdje stilgelegen", be
kent Brinkman. „Met de be
trokken ministers (economi
sche zaken, VROM, verkeer en
waterstaat, red.) hebben we af
gesproken dat we nieuwe con-
tractvormen gaan uitproberen.
Op 25 november worden daar
over meer details bekendge
maakt."
Brinkman is bereid al wat toe
lichting te geven. „Bij aanbie
dingen zul je voortaan meerde
re criteria moeten opvoeren.
Niet alleen de prijs is meer be
palend, maar ook hoe duur
zaam de materialen zijn, hoe de
financiële constructie in elkaar
zit, hoeveel overlast er tijdens
de bouw optreedt en hoe het
onderhoud is geregeld. Kortom,
wij willen naar een contract-
vorm waarbij meerdere aanbie
dingen mogelijk zijn. Daarbij
kan de prijs variëren, maar dan
moet je als opdrachtgever bij
voorbeeld wel met meer risico's
in financieel opzicht genoegen
nemen.
Met meer transparantie in de
prijsopbouw hoopt de bouw
sector af te rekenen met het
verleden. Ook Brinkman beseft
dat het niet makkelijk zal gaan.
„Dit alles speelt zich ook nog af
in een tijd dat het economisch
gezien niet goed gaat. Het afge
lopen jaar zijn we in de bouw
18.000 arbeidsplaatsen kwijtge
raakt. Dat is 4 procent van de
totale werkgelegenheid in de
branche."
Brinkman vreest dat het alleen
maar verder bergafwaarts gaat.
Zeker met het huidige kabinets
beleid. „Het wordt tijd dat er
duidelijke afspraken worden
gemaakt en dat mensen daarop
ook worden aangesproken. Kijk
naar de woningmarkt. Al jaren
wordt gezegd dat we jaarlijks
100.000 nieuwe woningen no
dig hebben. De werkelijkheid is
dat we er nauwelijks 60.000
bouwen. Daar moet iets aan ge
beuren. Hetzelfde geldt voor de
stadsvernieuwing. Ook daarin is
veel beloofd, maar bestaan wei
nig concrete getallen. Wij vin
den dan ook dat de overheid
zowel over het aantal woningen
in een nieuwbouwwijk als over
stadsvernieuwing hardere af
spraken met gemeentes moet
maken. Oké, we hadden dui
zend woningen afgesproken,
maar het zijn er maar zeshon
derd. U krijgt pas het eerste
deel van uw geld als de palen
de grond in gaan en de andere
helft als het dak erop zit."
Hetzelfde geldt voor projecten
op het gebied van infrastruc
tuur, vindt Brinkman. „De mo-
Ie»
biliteit in Nederland is duif
een schreeuwend probli
We praten heel erg over
sumptie die de economie
drijft, terwijl je eigenlijk
zeggen dat in de file stat
beperking van de product
Dat zie je niet in de boekh
ding van de overheid teru
maar wel in die van een
culier bedrijf."
„We gaan de boot missen
we alleen maar vanuit de
sumptie de economie blij
bekijken. De bereikbaarhi
van economisch belangrij
centra als Schiphol en de
geving van Eindhoven en
grote woonlocaties moet II
op de agenda van de poli
komen te staan. In die he
cussie over het stabiliteit:
dus de terugdringing van
grotingstekorten in de Eu
se Unie, moeten we ons t
eens de vraag stellen of vi
een aantal grote invested
naar voren moeten halen J
Brinkman verwijst daarb
landen in Zuid-Europa. j
wordt momenteel veel g<
stoken in een goede verb
met Oost-Europa. Lande Q
Frankrijk en Italië interpr
daarbij het stabiliteitspac a
anders en houden niet ki
achtig vast aan een begrc
tekort van maximaal drie
cent. We kunnen in Nedi j
wel heel gewichtig gaan p
dat zoiets niet zou mogei f(
maar ondertussen gebeu
wel. Als we niet uitkijken j
we straks de gekke Henki
Europa. Dat willen we to<
niet?" I
arnhem/gpd - Nee, hij heeft ze op dit
moment alleen in briefjes van vijftig.
Er kan redelijk snel geleverd worden.
Een telefoontje naar zijn tussenper
soon in het westen van het land zal
waarschijnlijk al genoeg zijn. Waar het
valse geld vandaan komt? "Mm." Later
mompelt hij dat het geld uit drukkerij
en in Polen komt. De prijs? Twaalfvijf
tig voor een briefje van vijftig. Maar
dan moet wel meteen voor 10.000 euro
worden afgenomen. Het klinkt op het
eerste oog spectaculair. Maar zo heel
erg onlogisch zijn de 'leveringsvoor
waarden' nou ook weer niet.
En wat deze tussenpersoon - niets
vreemds aan, een tikkeltje zenuwach
tig, een reeks van persoonlijke proble
men achter de rug - vertelt strookt
naadloos met wat het landelijke poli-
tie-opsporingsteam (KLPD) en De Ne-
derlandsche Bank over dit onderwerp
weten. Of wat ze erover kwijt willen.
Bijna twee jaar na de invoering van de
euro begint de handel in vals geld op
gang te komen. Het correct namaken
heeft wat tijd gekost. De euro is aan
zienlijk moeilijker te drukken dan het
voormalige kleurrijke Nederlandse be
taalmiddel. Het loont wel veel meer de
moeite, want het afzetgebied is im
mers tientallen malen groter. Een
woordvoerder van de KLPD zegt dat er
inderdaad het vermoeden is dat het
geld in Oost-Europa wordt gedrukt.
Middels het oprollen van enkele druk
kerijen begin dit jaar in Bulgarije en
Polen is daar al het harde bewijs van
geleverd. Zeker is ook dat er nog im
mer volop gedrukt wordt.
In de eerste drie maanden van dit jaar
zijn in Nederland 13.000 biljetten op
gespoord. Altijd nog minder dan in de
laatste jaren van de gulden. Maar me
dewerker Tobias Oudejans van DNB
verwacht dat tegen het einde van dit
jaar de omvang van deze foute handel
het oude niveau weer zal hebben be
reikt.
Oudejans: "Dit biljet is veel moeilijker
na te maken. Maar het is een wedloop.
Alles wat gemaakt kan worden kan ook
worden nagemaakt." Dat genoemde
handelaar voor niet minder dan 10.000
euro zaken wil doen is ook logisch. Hij
wil immers zijn risico zo klein mogelijk
houden en met zo weinig mogelijk
transacties van zo veel mogelijk nep-
geld afkomen. Het drukken van biljet
ten van 5 of 10 euro in plaats van 50 of
100 euro zou het uitgeven van die bil
jetten vergemakkelijken. Maar kenners
weten dat dan het drukken niet echt
meer de moeite loont.
Dit specialistische werk, met tal van
technische grapjes die de bedenkers
erin hebben gestopt, is wel even wat
anders dan een copietje maken.
Neemt niet weg dat ook briefjes van
vijf worden gesignaleerd.
"Je moet goed kijken", zegt Oudejans
van de DNB. "Maar een actie zoals in
Arnhem om geen biljetten van 100
meer te accepteren gaat wel heel erg
ver. Dat is niet nodig." Zo lijken elke
keer weer de reacties van onderne
mers en hun organisaties wat over
spannen. MKB Nederland luidde en
kele weken geleden de noodklok. Te
veel middenstanders zouden de dupe
worden van vals geld. Maar wie een
rondgang langs winkels, horecagele
genheden en tankstations maakt komt
tot de conclusie dat het zo'n vaart niet
loopt. De meesten hebben het zelfs
nog helemaal nooit meegemaakt.
MKB-woordvoerdster Els Prins: "Met
de aantallen valt het misschien wel
mee. Maar het brengt onrust."
Alle biljetten die een bank ontvangt
gaan onder de UV-lamp. Een cafébaas
- die anoniem wil blijven - ondervond
dat aan den lijve. "Daags nadat ik geld
had gestort belden ze me op. Hé, je
had een vals briefje, zeiden ze. Moest
ik komen, politie erbij, proces-verbaal
opgemaakt, de hele santekraam. Dat is
trouwens voorzover ik weet de enige
keer geweest dat ik een vals briefje heb
gekregen. En als ik het de volgende
keer zelf ontdek zal ik er echt niet mee
naar de politie gaan. Weer die heel
heisa zeker? Ik betaal er gewoon mijn
personeel mee." Niemand die het zal
merken. Want zo echt zijn ze wel."
In deze, voor een marktonder
zoeker in de voedingsbranche
roerige tijden denk ik regelma
tig terug aan mijn geboorte
plaats. Geïnspireerd door het
nostalgische lied 'Het Dorp'
van Wim Sonneveld verplaats ik
me naar het agrarische dorp
Sloten aan de rand van Amster
dam (in 1923 geannexeerd).
In deze hechte gemeenschap
werd een aantal keuzen be
paald door de religie: niet al
leen de school of de voetbal
club, maar ook de klantentrouw
aan de plaatselijke winkeliers.
Er waren vier kruideniers in het
dorp: Holla, Pouw, Mol (annex
klompenzaak) en Weterings
(annex postkantoor). De consu
ment kon dus kiezen.
Voor de bakker of groenteboer
was dat niet het geval; daarvan
was er slechts één. Mijn moe
der koos toen al uit gemak voor
de toonbankwinkel van Pouw
(circa 30 vierkante meter). Die
dichtstbijzijnde winkel was niet
alleen van het goede geloof, er
kon ook op de pof worden ge
kocht en het favoriete sigaren-
merk van mijn vader was er op
voorraad.
In Sloten zijn inmiddels alle
voedingszaken verdwenen en
deze trend is ook landelijk
zichtbaar. In 1980 waren er in
Nederland bijna 14.000 kruide
niers met een gemiddelde win
keloppervlakte van 140 vierkan
te meter. In 2003 zijn er minder
dan 5000 supermarkten die ge
middeld 600 vierkante meter
per winkel beslaan.
Oftewel groot, groter, grootst;
om dat laatste vraagt de consu
ment nu. Ruime parkeergele
genheid (bij voorkeur met de
auto naar de supermarkt), uit
gebreide keuzemogelijkheid,
goede versafdelingen en een
aantrekkelijk geprijsd assorti
ment hebben de voorkeur.
Van groot belang is dat er wordt
ingespeeld op het gewenste ge
mak van de huisvrouw/man.
Vooral door de gestegen ar
beidsparticipatie van de vrouw
is er behoefte aan tijdbespa
rend assortiment. De gemak
strend is niet nieuw en zal zich
verder ontwikkelen. Vijfentwin
tig jaar geleden werd er nog
nauwelijks gesneden brood ver
kocht. Tegenwoordig is het
moeilijk om ongesneden brood
te kopen. En wie schilt er over
tien jaar nog zelf zijn aardappe
len of brengt zijn lege bierkrat
retour?
De verwachting is dat er in het
jaar 2010 nog maar 3500 super
markten met een gemiddelde
vloeroppervlakte van 1150 vier
kante meter zijn. Naast een ver
dere kaalslag in de dorpen ver
dwijnen er in toenemende ma
te ook supermarkten in de oude
wijken van de grote steden.
Naast onvoldoende ruimte voor
winkels en parkeerplaatsen
speelt daar onder meer de be-
voorradingsproblematiek een
rol in.
De consument beslist, is^
gument dat wordt gehanfci
om bovenstaande ontwik)
gen te verklaren. Maar isle
tijd wel het geval? De coija
ment is zich vaak niet bed
van de keuzen die hij maki
Ook speelt door de vele ié
matieprikkels die de conei
ment dagelijks moet veroi
de beeldvorming een steAo
langrijkere rol. li:
In die beeldvorming is d#e
blieke opinie heel belangd
Vooral het nieuws en me
de nieuwsprogramma's u
visie hebben veel invloed
mening van de consumej»
laatste tijd is er opvallen
aandacht voor onderweÉ*
die dichtbij het interessen
van de consument ligge#'
het Koninklijk Huis (Ma it
ta/Mabel) en de superra a
(Ahold-topman :ii
Moberg/prijzenslag). n
Daarnaast wordt het beafc
toenemende mate ondeéa
door geluidsfragmenten s
stemming te bepalen. Za ti
een tv-reportage over heO.!
drugsgebruik in Urk meas
vergezicht op het dorp iÉC
achtergrondgeluid beierde
kerkklokken. In de beeltkic
ming van de kijker/cons
is de toon al gezet, voorijg
een woord is gesproken.
Terug naar de superma^
Verrassend was dat de
tieve afschuw over salarOK
bonus van de nieuwe AMi
topman Moberg zo eeni ;e
naar Albert Heijn werd :r
schoven. Feit was dat defee
menten in groten getale ?c
bert Heijn wegliepen enlei
overige Nederlandse Abfa
dochters er geen hinder ai
ondervonden (C1000, Giet
&Gall, Etos). Is
Albert Heijn verloor in c
king met dezelfde wekei it
2002 (week 37-39) circa ;e
huishoudens als klant.
re-Moberg heeft ongetv
de start van de huidige
slag niet vertraagd.
Op korte termijn is de
ment winnaar van dezetw
log'. Of dat op lange tenïi
ook het geval is, is nog tfei
vraag. De kans is aanwefei
de sanering van het winlte
stand bij een langlopen li
zenslag extra snel zal gairi
De Nederlandse bevolkfei
na 2010 in snel tempo \Ue
als gevolg van de na-oo
babyboom, zal in haar (jf
nabijheid minder keuze
winkelaanbod krijgen. 1 j|
voor de ouderen, die we
geacht langer zelfstand# -
te blijven wonen, kan dios
probleem worden. Hetfcs
gische lied van Wim Sotër
zal de komende jaren
blijven.
Joop Holla b I
directeur onderzoekbureaibi
GfK Panelservices Benelu)ba
groningen/gpd - Verlofstuw-
meren zijn een groeiend pro
bleem voor steeds meer organi
saties. Uit onderzoek van de
dienstverleningsbureaus Tasper
en Nationale Fiets Projecten
onder 200 bedrijven blijkt dat
de gemiddelde werknemer
rond de 80 uur aan verlofrech-
ten 'over' heeft. Maar er zijn
uitschieters van zelfs 200 opge
spaarde vakantiedagen of meer.
De niet opgenomen dagen sta
pelen zich op tot 'tikkende tijd
bommen'. Het stuwmeer is na
melijk in feite een schuld van
de werkgever aan zijn perso
neel. In theorie kan dat perso
neel die schuld op ieder mo
ment opeisen. Het bedrijf moet
voor het stuwmeer een reserve
ring opnemen op de balans. De
schuld wordt bovendien elk
jaar ongemerkt groter door
loonstijgingen.
In het onderzoek van Tasper en
NHP noemt 35 procent de kos
ten van het stuwmeer een pro
bleem. De toegenomen onvoor
spelbaarheid van het verlofge
drag ervaart 22 procent als een
gevaar. Zorgen over de korte
vakanties van hun werknemers
maken de meeste werkgevers
zich niet. Slechts 5 procent
vreest dat een gebrek aan regel
matig verlof leidt tot ongezond
heid en ziekteverzuim.
„Waarschijnlijk vinden de
meeste werkgevers dat de ver
lofregelingen in Nederland te
ver zijn doorgeschoten," meent
onderzoeker Jeroen Krosse van
Tasper. „De werkgevers ervaren
de opgenomen vakantiedagen
als ruim voldoende."
Het probleem is het grootst in
de zakelijke dienstverlening en
dan nog vooral in beroepen
met veel vrijheid. In de indu
strie, in ziekenhuizen en bij de
thuiszorg speelt het probleem
veel minder. In dergelijke be
drijven, met strakke roosters en
ploegendiensten, is het gebrui
kelijk om vrij veel vakantieda
gen regelmatig op te nemen.
Werknemers die meer zelf hun
roosters mogen bepalen, ne
men daarentegen doorgaans
ook minder vakantiedagen op.
Daarbij speelt ook dat in banen
met meer eigen verantwoorde
lijkheid overwerken gebruikelij
ker is. Wie te veel vrij neemt,
snijdt zichzelf in zijn vingers
omdat bepaalde klussen niet op
tijd af komen. „Maar het pro
bleem is ook de gebrekkige re
gistratie," weet Krosse. „Niet al
le vrije tijd wordt bijgehouden.
Voor het management neemt
daarom het belang van een de
gelijk systeem van verlofregi
stratie toe."
Het kabinet-Balkenende is be
zig met plannen voor een nieu
we levensloopregeling. Die
moet allerlei wetten en regels
rond prepensioen, VUT, zorg
en zwangerschapsverlof en va
kantie vervangen. Onderdeel is
het beperken van prepensioen
en VUT. Aan de andere kant wil
het kabinet het opnemen van
extra zorgverlof uitbreiden naar
maximaal 1,5 maand extra per
jaar.
De levensloopregeling is ook
een antwoord op de mislukte
wetgeving over verlofsparen.
Die wet maakte het voor werk
nemers makkelijker om extra
verlof op te sparen voor bij
voorbeeld zorgtaken of een sa-
battical. Er werd echter nauwe
lijks gebruik van gemaakt. Aan
de ene kant omdat werknemers
het zelf moesten betalen, aan
de andere kant omdat veel
werknemers vinden dat ze wel
genoeg vrije dagen hebben.
Volgens de onderzoekers van
Tasper en NFP staat de levens
loopregeling ver van de praktijk
omdat er meer verlofmogelijk
heid komt. Wel helpt de rege
ling bij het vereenvoudigen van
de verlofadministratie.
Elco Brinkman: „Wij willen nu echt in één keer schoon schip maken." Foto: GPD/Cees Zorn
door Henny Zetteler
kaatsheuvel - Het gevolg van
de prijzenoorlog in de super
markten staat massief in de
kaasverpakkingshal. „Zie je die
300 kratten daar. Terugge
stuurd door de supermarkt. De
stukken kaas krijgen een lagere
prijs. Omdat de concurrentie
dat ook deed. Wij halen de eti
ketjes eraf en plakken er nieuwe
prijzen op. De klant betaalt."
Hans Dekker (40), de nieuwe
bedrijfsmanager van 'kaaspak
huis' en 'verpakkingsbedrijf
Uniekaas in Kaatsheuvel heeft
zo zijn gedachten, maar zwijgt
omdat de klant koning is. Sinds
januari staat hij aan het roer.
Dekker komt van Akzo Nobel
Zout in Hengelo. Als werktuig-
bouwer van-huis-uit moet hij
de nieuwe bedrijfsstructuur van
Uniekaas uitdragen. Zijn liefde
voor kaas is zichtbaar door zijn
stropdas. Daar doet een muisje
verscholen tussen brokken
Uniekaas zich te goed.
Uniekaas kiest voor de Neder
landse kaasmarkt. „In Neder
land komen we na de grote jon
gens Frico en Campina op de
derde plaats met een aandeel
van 30 procent. Campina en
Frico beheren een belangrijk
deel van de immense melkplas.
Wij laten de export graag aan
hen over." Dekker zegt daar
mee in feite dat Uniekaas Inter
nationaal zal worden afge
bouwd. Daar werken hoofdza
kelijk in Castricum nog 40 me
dewerkers. In handelskantoor
tjes in Amerika, Spanje en Cy
prus gaat het om nog eens 25
man. Uniekaas verwerkt in de
eigen fabriek in Dalfsen jaarlijks
160 miljoen kilo melk tot 16
miljoen kilo kaas. Daarnaast
koopt het concern elders in Ne
derland volop kaas in. In totaal
gaat het om 20 tot 25 miljoen
kilo kaas met een omzet van
250 miljoen euro. In Kaatsheu
vel hebben ze al een slordige
veertig jaar de nodige expertise
opgebouwd. Onder het nieuwe
logo worden er alle verpak
kingsactiviteiten geconcen
treerd. Waar tot voor kort
180.000 kilo kaas per week ver
pakt de deur uitging, is dat in
middels 450.000 kilo. Er draaien
13 verpakkingslijnen in drie
ploegendienst. De 90 verpak
kers en -sters zijn er inmiddels
160 gevyorden. Daarnaast zijn
nog 70 medewerkers actief in
de distributie en het pakhuis,
waar de nog te verpakken kaas
binnenkomt.
De ronde platte Goudse van
tien kilo of het kleine Edam
mertje van vier kilo is het beeld
dat wij Nederlanders van kaas
hebben. Dekker weet beter. In
de grote verpakkingshal laat hij
zien dat de grote bulk van 450
ton kaas die als plakjes of stuk
jes per week de deur uitgaan,
gesneden worden van grote
vierkante brokken kaas van een
halve bij een halve meter. „Je
haalt geen voordelige platte
stukjes uit een ronde kaas.
Klanten hebben echter een
voorkeur voor de 'vertrouwde'
ronde vorm, Als ze die willen,
betalen ze daarvoor. Elke kaas
die in de super ligt, hebben we
hier. Ook de Franse brie, de ca
membert, de Emmenthaler of
de Italiaans getinte Parrano. En
we gebruiken alles, dus als we
ergens onvoordelige stukjes
overhouden komen die tenslot
te in zakjes gemalen kaas te
recht. Alleen de korst eten we
niet, die gaat in het veevoer."
De inpakfabriek van Uniekaas. Foto: GPD/Frank Trommelen
