REM-eiland: meer dan een werkplel
REGIO
'Een mammoettanker van vergadertijgers'
'Ik wist niet dat ik zo veel van de zee kon houden'
HDC 970
MAANDAG 3 NOVEMBER 200J"
NAVRAAG
De Amsterdamse hoogleraar P. Vellinga verklaarde dit weekeinde
voor het Radio i-journaal dat het slecht gesteld is met de dijken in
Nederland. Volgens de professor worden de drie tot vier miljoen be
woners van Zuid-Hol-
5'Met de waterkering land docr slechts één
1 7 - P dijk beschermd. Als die
is helemaal niets mis doorbreekt, zouden
honderdduizenden
mensen verdrinken. Maar is de zee werkelijk zo'n bedreiging voor de
veiligheid in de Nederlandse kuststreken? Navraag bij PIEBE VAN
DEN BERG, coördinator van de afdeling waterkeringen en water
kwantiteit van het Hoogheemraadschap Rijnland.
Is het echt zo slecht gesteld met de dijken in Nederland?
.Absoluut niet. En zeker niet in ons gebied. Wij beheren de dui
nenrij van IJmuiden tot Wassenaar, zo'n 45 kilometer in totaal. En
die zijn goed onder
houden en voldoen
aan de wettelijke
norm. En aan duinen
of dijken elders in het
land die niet aan de
norm voldoen, wordt
hard gewerkt."
Maar waar baseert
Vellinga zijn uitspra
ken dan op?
„Risico' s zijn er altijd.
Een vliegtuig kan neer
storten, een kerncen
trale kan ontploffen,
ga zo maar door. Vellinga heeft bedacht dat een dijkdoorbraak
meer slachtoffers zou eisen dan een andersoortige ramp. En dat is
ook zo. Maar de overheid stelt veiligheidsnormen. Een kerncentra
le moet de kans op een ontploffing tot een minimum beperken. En
de waterkeringen moeten zo stevig zijn dat de kans op een dijk
doorbraak geminimaliseerd is."
En wat verlangt die norm op dit moment?
„De Nederlandse dijken moeten stormen kunnen weerstaan die
van zo'n hevigheid zijn dat ze slechts eens in de 10.000 jaar kun
nen voorkomen. En zelfs dan moeten we nog droge voeten hou
den. En daar voldoet de Nederlandse waterkering op dit moment
aan. Ter vergelijking; de storm van 1953, de watersnoodramp, was
er een met een hevigheid die eens in de 300 jaar kan voorkomen."
Vellinga stelt desondanks voor om extra maatregelen te treffen,
zoals extra dijken achter de duinenrij. Is dat nodig?
„Je kunt altijd voorzorgsmaatregelen treffen voor het geval het on
waarschijnlijke gebeurt. Je zou daarvoor extra dijken kunnen aan
leggen, zodat niet heel Zuid-Holland, maar slechts de helft van het
gebied onderloopt. Maar je zou ook alle inwoners kunnen ver
plichten om voor het onwaarschijnlijke geval van een doorbraak
een bootje in de achtertuin te leggen."
De bevolking in Zuid-Holland is de laatste jaren jlink toegeno
men.Moet daar rekening mee worden gehouden?
„Ja, en dat gebeurt ook. Het ministerie van verkeer en waterstaat
voert momenteel een project Veiligheid Nederland in Kaart' uit.
Dat houdt eigenlijk een herijking van de norm in. De vraag die nu
wordt gesteld, is dus: voldoet het veiligheidscriterium dat de over
heid aan de Nederlandse waterkeringen heeft gesteld nog steeds?
Als blijkt dat de verhoogde bevolkingsconcentratie in de kust
strook tot bijstelling van de norm noopt, zal de waterkering wor
den aangepast."
tekst: Timoteus Waarsenburg foto: Dick Hogewoning
UIT DE ARCHIEVEN
ANNO 1903, Dinsdag 3 November
LEIDEN - In het Rijks-Museum van Natuurlijke Historie alhier, is een
nieuwe zeehondengroep geplaatst, die om haar getrouwe natuurna-
bootsingen zuivere uitvoering inderdaad interessant is, vooral ook om
dat zij een tooneel voorstelt, aan de Poolstreken ontleend. De zeehon
den, twee zeldzaam fraaie exemplaren, zijn uit de Zuidelijke IJszee af
komstig. Zij liggen rustig, maar waakzaam, zooals een zeehond het
kan, op grillig gevormde ijsblokken met gletschers van ijs en sneeuw
op den achtergrond. De groep stelt dan ook een tooneel in de Zuid
poolstreken voor. Het geheel is omvat in een groote glazen vitrine, wei
nig kleiner dan een werkmanswoonkamer. Vooral als men op een af
stand de groep gadeslaat, zou men inderdaad meenen natuur voor zich
te hebben, zoo getrouw zijn de ijsschotsen nagebootst. Deze groep al
leen is een gang naar het Museum waard.
ANNO 1978, vrijdag 3 november
LEIDEN - De kleuters van 'De Margriet' hadden gisterochtend ban
ketbakker Bogaards op bezoek. Hij kwam met een doos vol witte en
rode marsepein en ieder kind mocht daarvan zijn eigen paddestoel
maken. Foto: archief Leidsch Dagblad
Foto's in deze rubriek kunnen worden nabesteld door binnen veertien dagen na
plaatsing 2,50 (voor een exemplaar van 13 bij 18 in zwart wit) over te maken op
gironummer 57055 Ln.v. Dagbladuitgeverij Damiate b.v. Postbus 507, 2003 PA
Haarlem, onder vermelding van Leidsch Dagblad, ANNO d.d.(datum van
plaatsing) of door contante betaling aan de balie van het Leidsch Dagblad,
Rooseveltstraat 82 te Leiden. U krijgt de foto binnen drie weken thuisgestuurd.
COLOFON
Leidsch Dagblad
Directie: B.M. Essenberg, C.P. Arnold
E-mail: directiehdcuz@hdc.nl
Hoofdredactie: Jan Geert Majoor, Kees van
der Malen, Léon Klein Schiphorst (adjunct)
E-mail: redactie ld@hdc.nl
HOOFDKANTOOR
Rooseveltstraat 82, Leiden, tel. 071-5 356 356
Postadres: Postbus 54,2300 AB Leiden.
Redactie fax 071-5 356 415
Advertentie fax 071-5 356 325
Familieberichten fax 023-5150 567
ADVERTENTIES
071-5 356 300
Sprinters (rubrieksadv): 072-519 6868
ABONNEESERVICE
071-5128 030
E-mail: abonneeservice@hdcnl
ABONNEMENTEN
Bij vooruitbetaling (acceptgiro)
p/m €20,20 (alleen aut. ine)
p/kw €56,70 p/j €216,90
Abonnees die ons een machtiging verstrekken
tot het automatisch afschrijven van het
abonnementsgeld ontvangen €0,50 korting
per betaling.
VERZENDING PER POST
Voor abonnementen die per post (binnenland)
worden verzonden geldt een toeslag van €0,50
aan portokosten per verschijndag.
GEEN KRANT ONTVANGEN?
Voor nabezorging: 071-5128 030
ma t/m vr: 18-19.30 uur, za: 10-13 uur
AUTEURSRECHTEN
Alle auteursrechten en databankrechten ten
aanzien van (de inhoud van) deze uitgave
worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze
rechten berusten bij HDC Uitgeverij Zuid BV
cq. de betreffende auteur.
HDC Uitgeverij Zuid BV, 2003
De publicatierechten van werken van
beeldende kunstenaars aangesloten bij een
CISAC-organisatie zijn geregeld met Stichting
Beeldrecht te Amstelveen.
HDC Uitgeverij Zuid BV is belast met de
verwerking van gegevens van abonnees van
dit dagblad. Deze gegevens kunnen tevens
worden gebruikt om gerichte informatie over
voordeelaanbiedingen te geven, zowel door
onszelf als door derden. Heeft u hier bezwaar
tegen, dan kunt u dat schriftelijk laten weten
aan HDC Uitgeverij Zuid BV, Afdeling
Lezersservice, postbus 507,2003 PA Haarlem.
5 VOOR 12/12
Meetpost Noordwijk, oftewel het voormalige REM-eiland. Een uniek stukje Nederland op negen kilometer van de kust. Foto: Dick Hogewoning
12 December van dit jaar is voor veel
regiogenoten een belangrijke datum.
Dan valt het definitieve besluit over
het samengaan van drie protestante
kerken in Nederland. Voor de één re
den tot juichen, voor de ander een
zwarte dag. Vandaag: predikant J.
van der Meijden van de hervormde
Marekerkgemeente in Leiden.
„Ik zie 12 december, de dag waarop
het schip dat Samen op Weg heet
gaat afmeren, met zorg tegemoet.
Een ruwe zee dreigt het hard tegen
de havenkade aan te stoten, alle
stootkussens ten spijt. De schade
valt nog niet te overzien. Ik hoor dat
sommige hervormden dreigen af te
haken en al reddingssloepen te wa
ter laten.
De kerkgeschiedenis kent veel kerk
scheuringen. Toch waren er altijd
mensen die op hun post bleven,
omdat zij niet mee durfden te gaan
met de vorming van een nieuwe
kerk. En niet zelden heeft God hen
gezegend. Daar leer ik van: haak
niet te snel af. Wel betreur ik de
neerbuigende houding van anderen
tegenover de bezwaarden. Alsof zij
alleen maar wat achterlopen en een
beperkte blik hebben. Het gaat om
een diepgaand meningsverschil
over fundamentele zaken. Het is
niet wijs om van bovenaf vele aar
zelenden te dwingen aan boord te
gaan. Dat kun je niet forceren. Net
zo min als liefde te forceren valt.
Toen de 'Achttien' de predikanten
in 1961 voorstelden om met hun
gezamenlijke botters en kotters van
onderop één nieuwe kerkvloot te
gaan vormen, kon men nog niet
voorzien dat het tot een mammoet-
tanker van vergadertijgers en kerk
ordespecialisten zou worden. In die
lange voorgeschiedenis is dus iets
misgegaan. Als, zoals nu gebeurt,
het niet botert tussen bemanning
en de passagiers heb je volgens mij
een probleem. En dan kun je wel
met hogere snelheid koers zetten
naar de haven, maar voor je het
weet zit je met veel drenkelingen.
Ik zou graag willen dat ik de kerkfu-
sie kon toejuichen, maar ik voel me
innerlijk verdeeld. Ik kan en wil niet
buitenboord raken. De breedte van
het schip van de kerk is me kost
baar. Mezelf veilig terugtrekken in
Zo'n twintig jaar geleden solli
citeerde Jaap van der Hom
naar een nieuwe functie bij
Rijkswaterstaat: beheerder van
Meetpost Noordwijk. Dat leek
de Rijnsburger wel wat, lekker
op de fiets naar het werk. Het
pakte anders uit. Van der Horn
kreeg dan wel de baan, maar
woon-werkverkeer op de fiets
zat er niet in. Meetpost Noord
wijk is namelijk de officiële
naam van het platform dat als
REM-eiland een plaats in de
Nederlandse geschiedenis
kreeg. Van der Horn, die tot
twee jaar terug beheerder op
het platform was, heeft zich al
die tijd in de haven van Sche-
veningen moeten melden om
daar in anderhalf uur naar zijn
werkplek te varen.
Spijt over die beslissing heeft
Van der Horn nooit gehad.
Net als zijn opvolger, Arthur
Dias uit Alphen aan den Rijn,
spreekt hij met liefde over het
in de beginjaren zestig ge
bouwde REM-eiland. Over de
stilte van de zee, over de
mooiste zonsondergangen en
over de bijzondere sfeer die er
is tussen de bemanning van
het platform en de gebruikers,
veelal wetenschappelijk on
derzoekers.
Meetpost Noordwijk is voor
de nieuwe en de oude beheer
der meer dan een werkplek.
Veel meer. Het doet hun dan
ook pijn dat de rekenmeesters
op het ministerie van verkeer
en waterstaat menen dat de
meetpost moet worden geslo
ten. „Dat zou zonde zijn",
vindt Van der Hom, „want
dan verdwijnt een uniek stuk
je Nederland." Van der Hom
heeft nog hoop, maar dat
komt alleen omdat er nog
steeds geen definitief oordeel
is geveld.
Een sprankje hoop, meer is
het niet. Want waar zou de
redding vandaan moeten ko
men? „Op onderzoeksgebied
wordt ook driftig bezuinigd en
de mogelijkheden om er een
rusthotel of een bijzondere
vergaderplek van te maken
moeten vanwege de strenge
veiligheidseisen niet worden
overdreven."
Het is inderdaad veiligheid
voor alles, op Meetpost
Noordwijk. Ver voor de aan
komst vertelt Van der Hom
over de regels die gelijk zijn
aan die voor olie- en gasplat-
forms. „We kunnen aïleen
met de boot als de
golven niet hoger zijn dan een
meter. Als dat wel zo is, moet
de helikopter worden ingezet
en hadden jullie niet meege-
kund. Gelukkig is de zee van
daag stil. We moeten zes man,
hun bagage en allerlei appa
ratuur ophalen. In het week
einde is het platform geslo
ten."
Schipper Jan IJspelder heeft
op deze rustige vrijdag weinig
moeite om zijn Albatros aan
te leggen op de oostkant van
het platform. Daar wacht be
heerder Arthur Dias de gasten
op. Onder hen zijn Tros-pro-
ducent Gerard Baars en een
cameraman. Baars wil wel
eens kijken op het platform,
dat de geboortegrond van de
Grootste Familie van Neder
land is. „Volgend jaar bestaat
de Tros veertig jaar en in het
jubileumprogramma mogen
beelden van het REM-eiland
natuurlijk niet ontbreken."
Of de Tros iets kan betekenen
voor het behoud van de ge
boortegrond kan Baars niet
zeggen. Opvallend is wel dat
hij zijn cameraman werkelijk
elk hoekje en gaatje van het
twee verdiepingen hoge plat
form laat filmen. De tien
slaaphutten, de twee dou
ches, de we's, de werkplaat
sen, de machinekamers, de
enorme watertanks, het dag
verblijf met het biljart en de
tv-kamer waar de Tros Kom-
pas prominent op tafel ligt.
De gedachte aan een hotel
laat zich niet wegjagen. Dat
komt ook door de aanwezig
heid van een kok, die voor het
bezoek een rijke lunch ver
zorgt.
Sjoerd Dirksen heeft met zijn
mannen net een weekje Meet
post achter de rug. Hij werkt
voor Bureau Waardenburg en
onderzoekt de vluchtbewe-
gingen, de aantallen en de
vlieghoogtes van vogels. „Er
komt voor de kust van Eg-
mond een windmolenpark op
zee. De opdrachtgevers Shell
en Nuon willen in kaart bren
gen wat de gevolgen zijn voor
de vogelstand en de omstan
digheden hier zijn vergelijk
baar met de situatie daar."
Voor een goed onderzoek
zouden de vogelwachters de
vogels een jaar in de gaten
moeten houden. „We zijn pas
in september begonnen", zegt
Dirksen, „dus het zou heel
jammer zijn als we er in janu
ari al mee moesten stoppen."
Een weekje op het platform
bevalt Dirksen en zijn man
nen goed. „Het enige nadeel
Van pirateneiland tot meetpost
De Meetpost Noordwijk - in de volks
mond bekend als het REM-eiland - gaat
verdwijnen. De Directie Noordzee van
Rijkswaterstaat heeft besloten om de
apparatuur begin volgend jaar weg te
halen van het platform, dat op negen ki
lometer van de kust van Noordwijk in
zee staat. Wanneer het platform zelf
wordt verwijderd, is nog niet bekend
maar wettelijk moet dat binnen drie jaar
gebeuren.
Het veertig jaar oude platform, dat hard
toe is aan groot onderhoud, is met on
geveer een half miljoen euro per jaar te
duur geworden. Bovendien beschikt de
Directie Noordzee over meer meetpun
ten, waaronder het Euro-platform voor
de Europoort en het lichteiland Goeree
voor de kust van Goeree Overfiakkee die
wel blijven bestaan.
Aanvankelijk werd het eiland gebruikt
door de REM, de Radio Exploitatie
Maatschappij, die werd opgericht door
grootindustriëlen onder leiding van de
scheepsbouwer Comelis Verolme. Zij
lieten in het Ierse Cork een platform
bouwen, dat werd getransporteerd naar
een plek net buiten de territoriale wate
ren voor de kust van Noordwijk. Het ei
land bestond uit twee verdiepingen en
een helikopterplatform.
Vanaf juni 1964 werden illegaal radio
programma's verzorgd onder de naam
Radio Noordzee. In augustus van dat
jaar volgde TV Noordzee met program
ma's als 'De onzichtbare man' en 'Ed,
het sprekende paard'. Totdat de Neder
landse marine en de rijkspolitie in de
cember een einde aan het experiment
maakten. Later nam de Tros de uitzen
dingen op het land op legale wijze over.
In 1974 is het platform gekocht door
Rijkswaterstaat. Sindsdien maakt de Di
rectie Noordzee er gebruik van als on
derdeel van een meetnet, dat gegevens
verzamelt over weer en water voor on
der meer het KNMI, de scheepvaart en
de Stormvloedwaarschuwingsdienst
Meestal is het platform onbemand en is
er alleen personeel als onderhoud moet
worden verricht of als bijvoorbeeld door
het KNMI, TNO of wetenschappelijke
bureaus onderzoek wordt gepleegd.
Rijkswaterstaat heeft geprobeerd meer
klanten, dus meer onderzoekers, op het
platform te krijgen, maar dat is niet ge
lukt
is dat ik hier altijd een kilol
of wat aankom. Verder is hfo
voor ons als natuur- en L
vogelfreaks ideaal. Het is dtf]
rust hè? Hier komen we toj
aan ons eigenlijke werk, vd
gels kijken, in plaats van la^J
gevallen te worden door hj
gedoe op kantoor. Het leeifil
relativeren."
Vrijdagmiddag om een uur
half drie gaat het platform^
dicht voor het weekeinde. P'
Voor het zover is, werken lf(
en Van der Hom hun uitgej1
breide protocol af. De Mee|?f
post Noordwijk wordt herwj
tisch afgesloten. Katwijkse**
feestbeesten, die tussen 19K
en 1975 (het jaar dat het ei|e
land door Rijkswaterstaat #a
gebruik werd genomen) of'
het platform illegale feestjd61
hielden, krijgen geen kansf
meer. !e
„Naar huis, naar de drukter^
zegt beheerder Dias, die vé*c
telt elke keer weer te schriP
ken op de vaste bodem, ,,/p
die auto's, al die mensen n|
haast. Het is leuk om naarL
huis te gaan, maar ik stap
tijd met een beetje tegenzit
van het platform af. Daar \j
je rust die je nergens vindij
prachtige luchten en de sphr
taculairste zonsondergangjn:
Ik wist niet dat ik zo veel vfct
de zee kon houden.3r
Dias weet dat het over eenjat
paar maanden wel eens o\tg
zou kunnen zijn met 'zijn' or
meetpost. Hoofdschuddend
vertelt hij: „Ik begrijp het nvi
dat je zo iets bijzonders wetf
zou kunnen gooien, alleenE
vanwege geld. Zonde. Vooijt
mij is het platform veel mefn
dan een werkplek.jgs
pi
Gerard Baas de
eigen sloep, is heel verleidelijk.
Maar daar verwacht ik weinig heil
van. De orthodoxie binnen de her
vormde kerk is mij lief. Maar soms
nemen orthodoxen zo'n exclusief
standpunt in, dat ze geen mogelijk
heid meer hebben tot relativeren.
Mijn kansel staat onder de koepel
van de eeuwenoude Marekerk. Die
koepel spreekt mij van Gods over-»jc
koepelende trouw, de eeuwen doof,
Niet wij mensen hoeven de kerk tepw
redden. God redt kerk en wereld.
Dat is mijn hoop voor de Protes- 0o
tantse Kerk in Nederland.j e
tekst: Silvan Schoonhoven
foto: Hielco Kuipers
