'We hebben een heel leuk leven'
REGIO
'Ziekenhuis is geen
a la carte restaurant'
Beperking
Zelfstandig Integratie
Geluk
Reis naar Buffalo City uitgesteld?
Naar Torun ging college niet mee
Pesc moet zijn Pecs (in Hongarije)
Vreemde vogels
DINSDAG 28 OKTOBER 2003
NAVRAAG
Het Diaconessenhuis in Leiden gaat als eerste hospitaal in Nederland
de warme maaltijd 's avonds op een buffetkar aanbieden. De patiënt
hoeft niet meer een
dag van tevoren te kie
zen wat hij of zij wil,
maar kan meteen kie
zen van de wagen. Na
vraag over de fijnproevers in het ziekbed bij het hoofd van de afde
ling voeding van het Diaconessenhuis, MICHIEL TERRA.
Is de Nederlandse ziekenhuispatiënt zo'n fijnproever?
„Nou, de Nederlandse ziekenhuispatiënt is kritisch. Hij verwacht
wat, of dat nu van de zorg is of van de voeding. En dus ook van de
smaak, hoewel de smaakbeleving door ziekte vaak beïnvloed is.
Maar we hebben bij dit nieuwe systeem uitsluitend gekeken naar
de wensen van de patiënten. De meeste mensen eten tegenwoor
dig 's avonds warm, dus
dit lijkt meer op thuis.
Voor de middag kozen
we vroeger om prakti
sche redenen, maar
met dit systeem, waar
bij we het eten van bui
ten halen, maakt dat
niet uit."
Dat eten van buiten
waar komt dat van
daan. Van de Beuken
hof? Van Domino's
Pizza?
„We zijn geen a la carte
restaurant. De keuze is beperkt: vlees, vis of vegetarisch, daar moet
je dan aan denken. We volgen een vast menu, maar daarbinnen
kan de patiënt kiezen. En uit ervaring weten we wel zo'n beetje
welke keuze men op prijs stelt. Bovendien zijn in het Diaconesse-
huis en landelijk enquêtes gehouden."
Moeten we dan denken aan het vliegtuig, waar ze met zo'n kar
retje kant-en-klare maaltijden langsrijden?
„Nee, het is dan wel geen a la carte, maar het zijn ook zeker geen
vliegtuigmaaltijden. Wij kopen delen van maaltijden in bij ver
schillende leveranciers. Maar het samenstellen van de maaltijd en
het op smaak brengen van bijvoorbeeld een kipfilétje doen we
zelf."
Hoe spectaculair is deze verandering nu echt?
„Nou ja, het was een bezuiniging. Het inkrimpen van de keuken
levert twee ton op. Maar we hebben geprobeerd die bezuiniging
terug te geven aan de patiënten in de vorm van betere dienstverle
ning. We hebben dus de warme maaltijd naar de avond verplaatst
en de patiënt hoeft nu niet meer een dag van tevoren te beslissen
wat hij wil eten. Je kiest nu wat je over twee minuten wilt eten. In
Groot-Brittannië is dit systeem overigens al jaren gemeengoed. In
Nederland durft men het niet zo aan. Waarom? Ik zou dat niet zó
kunnen zeggen. Maar het is natuurlijk best een hele stap."
De Europese Unie heeft 2003 uitgeroepen tot
het jaar van de gehandicapten. In alle Europe
se landen wordt extra aandacht besteed aan
de positie van mensen met een handicap. De
ze krant blijft niet achter. In een serie inter
views wordt aan de hand van steekwoorden
een beeld geschetst van het dagelijks leven
van mensen met een lichamelijke en/of ver
standelijke beperking. Vandaag, in aflevering
zes, Ed den Eisen en Angenita den Elsen-Kerl
vliet uit Leiden: „Wij zijn één van de beste v;
de gehandicapten. Aan ons zie je het niet."
tekst: Eric de Jager
foto: ANP
UIT DE ARCHIEVEN
ANNO 1953, Woensdag 28 October
KUST - De stormramp die ons land in het begin van dit jaar getroffen
heeft, bewees de verdedigers tegen het geweld van de zee op hoogst
pijnlijke wijze, hoe groot de gevaren waren van de betonnen bunkers in
het duintalud en op het strand, de onaesthetische restanten van de
Duitse Atlantikwall. Men had die gevaren wel ingezien, maar het aan
schouwelijk onderricht daarvan bewees hun omvang eerst recht. Een
leek zou van oordeel kunnen zijn, dat beton een hechtere zeewering is
dan zand. In principe is dat ook zo, mits dat beton een gesloten muur
vormt. De bunkers in de duinenrij vormden slechts - om in passende
terminologie te blijven - 'egelstellingen', die de weerstandskracht van
het duin enorm verzwakten. Waar het duin werd weggeslagen, ge
schiedde dit door golfslag en wind. Bij de bunkers trad echter een veel
verwoestender kracht op. Naast en achter de stand houdende bunkers
ontstonden diepe kolken, waarin de wervelingen van het water veel
meer zand wegzogen dan ooit door golfslag en wind mogelijk zou zijn
geweest. Naast en achter de bunkers ontstonden daardoor de ernstig
ste beschadigingen in de duinenrij. Het hoogheemraadschap Rijnland
heeft na de aanschouwelijke lessen van de stormramp het kloeke initi
atief genomen de bunkers koste wat het kost (en dat is heel veel!) op
te ruimen.
- Xi Q W
ANNO 1978, vrijdag 27 oktober
NOORDWIJK - Met zijn assistenten was 'ome' Dirk van Rhijn gister
middag druk in de weer om 'het hart' van de badplaats in de bollen
te zetten. Met zijn club van bollenvrienden en -vriendinnen nam hij
het initiatief voor deze bloembollenplantdag.
Foto: archief Leidsch Dagblad
Foto's in deze rubriek kunnen worden nabesteld door binnen veertien dagen na
plaatsing 2,50 (voor een exemplaar van 13 bij 18 in zwart wit) over te maken op
gironummer 57055 t.n.v. Dagbladuitgeverij Damiate b.v. Postbus 507, 2003 PA
Haarlem, onder vermelding van Leidsch Dagblad, ANNO d.d.(datum van
plaatsing) of door contante betaling aan de Dalie van het Leidsch Dagblad,
Rooseveltstraat 82 te Leiden. U krijgt de foto binnen drie weken thuisgestuurd.
COLOFON
Leidsch Dagblad
Directie: BM. Essenberg, G.P Arnold
E-mail: directiehdcuz@hdc.nl
Hoofdredactie: Jan Geert Majoor, Kees van
der Malen, Léon Klein Schiphorst (adjunct)
E-mail: redactie.ld@hdc.nl
HOOFDKANTOOR
Rooseveltstraat 82, Leiden, tel. 071-5 356 356
Postadres: Postbus 54,2300 AB Leiden
Redactie fax 071-5 356 415
Advertentie fax 071-5 356 325
Familieberichten fax 023-5 '50 5&7
ADVERTENTIES
071-5 356 300
Sprinters (rubrieksadv.): 072-519 6868
ABONNEESERVICE
071-5128 030
E-mail: abonneeservice@hdc nl
ABONNEMENTEN
Bij vooruitbetaling (acceptgiro)
p/m €20,20 (alleen aut. ine
p/kw €56,70 p/j €216,90
Abonnees die ons een machtiging verstrekken
tot het automatisch afschrijven van het
abonnementsgeld ontvangen €0,50 korting
per betaling.
VERZENDING PER POST
Voor abonnementen die per post (binnenland)
worden verzonden geldt een toeslag van €0,50
aan portokosten per verschijndag.
GEEN KRANT ONTVANGEN?
Voor na bezorging- 071-5128 030
ma t/m vr. 18-19.30 uur, za: 10-13 uur
AUTEURSRECHTEN
Alle auteursrechten en databankrechten ten
aanzien van (de inhoud van) deze uitgave
worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze
rechten berusten bij HDC Uitgeverij Zuid BV
cq. de betreffende auteur.
HDC Uitgeverij Zuid BV, 2003
De publicatierechten van werken van
beeldende kunstenaars aangesloten bij een
CISAC-organisatie zijn geregeld met Stichting
Beeldrecht te Amstelveen.
HDC Uitgeverij Zuid BV is belast met de
verwerking van gegevens van abonnees van
dit dagblad Deze gegevens kunnen tevens
worden gebruikt om gerichte informatie over
voordeelaanbiedingen te geven, zowel door
onszelf als door derden. Heeft u hier bezwaar
tegen, dan kunt u dat schriftelijk laten weten
aan HDC Uitgeverij Zuid BV, Afdeling
Lezersservice, postbus 507,2003 PA Haarlem
Ali
Ed den Eisen (44) werd op zijn negen
de het slachtoffer van een zwaar au
to-ongeluk. Zijn vrouw, Angenita den
Elsen-Kerkvliet (36), kwam op de we
reld na een stuitbevalling waarbij ze
te weinig zuurstof kreeg. Allebei zijn
ze licht verstandelijk gehandicapt en
meestal ervaren ze dat niet als een
probleem. „We hebben eigenlijk ner
gens last van. We hebben een leuk le
ven, we houden van elkaar, wat wil je
nog meer?" Maar soms wringt het,
zeker in contact met mensen die ze
niet kennen of met mensen die geen
verstandelijke beperking hebben.
„Dan ben ik bang dat ik word afge
stoten, dat ze me raar aankijken."
door Janneke Dijke
Ed den Eisen en Ange
nita den Elsen-Kerk
vliet: „Kinderen heb
ben we niet, dat heeft
mijn moeder ons afge
raden voor we gingen
trouwen."
Foto: Dick Hogewoning
Het ging mis bij de geboorte, vertelt Angenita den Eisen,
dochter van melkhandelaar Kerkvliet aan de Morsweg in
Leiden. „Doordat ik te weinig zuurstof kreeg zijn, zeg maar,
mijn hersenen een beetje aangetast. Ik heb moeite met leren. Ik
heb in vier keer mijn rijbewijs gehaald, maar mijn theorie heb
ik veel vaker gedaan. Dat is anders leren."
Ed den Eisen reed als ventje van negen mee in de kattenbak
van de auto van zijn broer. Er dook een vrachtauto achterin.
„Ik had een zware hersenschudding, staar in mijn ogen en
mijn nek zat vast." Het is even stil. „Weet je dat je me dat nooit
hebt verteld", zegt zijn vrouw. Pas toen Ed vijftien jaar was,
vertelde zijn vader hem dat hij als gevolg van het ongeluk licht
verstandelijk gehandicapt was. „Nee, ik heb het hem nooit
kwalijk genomen dat hij het toen pas zei.
Beperkingen? Nee, klinken ze stellig, die hebben ze niet. „Bij
mij lukt alles. Wat mijn ogen zien, kunnen mijn handen ma
ken", meldt Ed. Ook Angenita voelt zich niet hulpbehoevend,
zegt ze in eerste instantie. „We hebben eigenlijk nergens last
van. We hebben een heel leuk leven, we houden van elkaar,
wat wil je nog meer?" Naarmate het gesprek vordert, blijkt dat
er toch wat dingen zijn die ze niet kunnen. Maar voor Ed en
Angenita zijn het simpelweg geen belemmeringen om van het
leven te genieten.
Geld is zo'n voorbeeld. „Als wij onze pasjes hier hebben liggen,
dan nemen we te veel geld op. Daarom bewaart mijn moeder
onze pasjes. Ik ga elke week geld bij haar halen", vertelt Ange
nita, die van de twee het hoogste woord voert. „Toen we net
samenwoonden heb ik zelf geprobeerd, maar het ging niet. Ik
kan te veel in het rood staan. Voor die tijd woonde Ed alleen en
had hij ook al schalden. De familie heeft schriftelijk vastge
legd dat, mochten Angenita's ouders overlijden, haar zus de rol
van pasjesbewaarder overneemt. Rekeningen en acceptgiro's
betaalt Angenita zelf.
Nog zoiets: kinderen. „Die hebben we niet, dat heeft mijn moe
der ons afgeraden voor we gingen trouwen. 'Als jullie kinderen
krijgen, dan kunnen jullie dat niet aan', heeft ze gezegd. Daar
om is Ed geholpen." Ze hebben zich zonder morren bij moe
ders wijsheid neergelegd. De twee genieten met volle teugen
van de kinderen van Angenita's zus én van hun eigen vrijheid.
„Nu kunnen we lekker op vakantie wanneer we maar willen."
Trots zijn ze op wat ze wel
kunnen. „Wij zijn één van
de beste van de gehandicapten.
Aan ons zie je het niet. We heb
ben een auto, we wonen niet
begeleid maar zelfstandig",
vertelt Angenita in het knusse
twee-kamerappartement in
Leiden. „Wij gaan nooit bege
leid op vakantie, maar meestal
met zijn tweeën of samen met
een ander stel."
Daar redden ze zich prima, ook
al spreken ze geen vreemde ta
len. Neem de vakantie van vo
rig jaar, naar Mallorca. „De eer
ste nacht moesten we met zijn
vieren op een kamer. Het was
een overboeking. Nou, ik laat
de kaas niet van mijn brood
eten", klinkt Angenita strijdig.
„De volgende dag ben ik naar
de hostess gegaan. Die bood
ons een auto voor een dag aan.
Daar was ik het niet mee eens,
want ik had mijn rijbewijs niet
bij me." Uiteindelijk kregen ze
een excursie naar een dolfij
nenoord cadeau. „Zo ben ik. Ik
stap er gelijk op af."
Dolgelukkig zijn ze met hun ei
gen auto. Soms nemen ze de
trein. „Wij komen tenminste
overal. We hoeven nooit met
het busje mee. Sommige men
sen staan ons met zulke ogen
aan te kijken als ze horen dat
we met de trein komen", zegt
Ed. Angenita: „Ze snappen niet
dat we zo zelfstandig zijn."
Werken doen ze bij De Zijl Bedrijven, de sociale
werkvoorziening van Leiden. Angenita werkte er
eerst negen jaar als schoonmaakster en staat nu in de
kantine van de chocolade-afdeling. Ed begon als 16-
jarige met het inpakken van kerstpakketten en is in
middels al vele jaren hovenier. „Ik werk voornamelijk
in De Bloemerd en de Leyhof in Leiderdorp. Ik heb
vier diploma's: zagen, maaien, groenonderhoud en
beveiliging. Daarmee leer je ongelukken voorkomen."
Bij een regulier bedrijf werken en integreren met niet-
gehandicapte collega's, dat zien ze absoluut niet zit
ten. „Ik werk al 28 jaar bij dezelfde baas. Kan je na
gaan hoe goed ik het naar mijn zin heb", lacht Ed.
Angenita 'wil er nooit meer weg'. „Ik kan nooit aan de
slag komen bij een, hoe zeg je dat, regulier bedrijf.
Hier heeft iedereen een handicap. Buiten het bedrijf
ben ik bang dat ik word afgestoten, dat ze me raar
aankijken. Ik loop altijd met mijn mond open, omdat
ik geen adem kan halen door mijn neus. Ook praat ik
soms hard. Ik ben bang dat mensen die mij niet ken
nen gaan schelden en vloeken." Ed: „Ik zeg gewoon
dat ze de volumeknop even wat zachter moet zetten."
Angenita: „Ik heb het niet door. Praat ik nou weer te
hard?"
Buiten werktijd kiezen ze meestal voor een activiteit
speciaal voor gehandicapten. Zo biljart Ed met ge
handicapten en speelde hij jarenlang voetbal met ge
handicapten. Angenita deed minstens zolang aan ge
handicapten-zwemmen en bereikte zelfs de Paralim-
pics in Madrid.
Alleen de manege is een ander verhaal. Manege Hoo-
genboom in Nieuwe Wetering is bijna hun tweede
huis. Angenita rijdt sinds haar elfde jaar paard. .^Altijd
bij een gewone manege, want ik ging samen met mijn
zus." Hoewel ze sinds kort geen paard meer durft te
bestijgen, zijn ze er allebei nog bijna wekelijks te vin
den om te assisteren bij wedstrijden, of voor een pot
je klaverjassen. Ed: „Je wordt er ontvangen als nor
maal mens. Als je voor hen'klaarstaat, staan zij voor
jou klaar.
Zielsgelukkig zijn ze met
Ze stralen als ze
ophalen aan hoe het begon,
tien jaar geleden. „Ik ging een
weekeindje bij mijn vriendin
ren", vertelt Angenita.
avond gingen we naar de
daar was hij. Zaterdag gingen
biljarten, hij was er. Zondag
den we op, zat hij daar. Bleek
de broer van mijn vriendin te
Ed vroeg of hij met haar mee F"
mocht naar de manege. Dat wa
het begin.
Na twee jaar trok Angenita bij lp
in. „Ik heb tegen haar gezegd: v?
wil je? Als je bij me wilt wonen;
zorg ik dat je goed te eten krijg
„Hij kookt altijd, vandaar", vei,
delijkt Angenita. Ze hield eerst
huis in de flat, die tamelijk ver-*
waarloosd was. Nu ligt er lamire
is het huis netjes aan kant en sfe
er een computer in de hoek. f
Tien jaar geleden trouwden ze,!n
een koets met paarden, gevolg!
door tien bereden paarden, eer-
paardentram met twee paardei
zes volgauto's. Ed: „Het was de
mooiste dag. De dag ervoor enj
dag ema regende het."
Foto's maakten ze in een mooi
tuin vlakbij hotel-restaurant Hj
Witte Huis in Oegstgeest. Dat
genaar van de tuin er niets voi
hoefde te hebben, accepteerdi
genita niet. „Ik heb hem vier
sen wijn en bloemen gebracht!^
Niets geven, zo iemand ben ik 7*
niet." y
SCHRIJVENDE LEZERS
Zaterdag 18 oktober stond in het LD een
artikel onder de kop 'Reis naar Buffalo
City uitgesteld'. Ik werd erg nieuwsgierig
wat de reden kon zijn. Wat bleek? Het
college van burgemeester en wethouders
kan niet mee wegens de vergaderdrukte.
Dat is ook raar. Mijn idee zou zijn: dan
gaan de andere van de stedenbanders
toch. Bij het bezoek aan Torun was ook
niemand van het college van B en W en
toch gingen er twee volle bussen. Maar ja
Torun is natuurlijk niet zo'n leuk uitstap
je. En dan ook nog achttien uur in zo'n
bus. Nee, Buffalo City is véél interessan
ter, lekker met het vliegtuig op kosten
van de burger.
Wat zou ik graag hun kosten ontvangen
voor mijn project in Torun: langdurige
werklozen helpen om ook wat geld te
verdienen. Overigens heb ik het reisgeld
naar Torun (80 euro) zelf betaald. Ook
heb ik niet in een duur hotel gelogeerd,
maar gewoon bij Poolse mensen thuis
geslapen.
Volgend jaar april/mei komen zij naar
Leiden. Met de bus. En ze slapen bij mij
thuis. Dat is stedenband. Een band met
de mensen uit de steden Torun en Lei
den.
Bram Pater,
Leiden.
Met belangstelling heb ik het artikel
'Mooi dik is niet lelijk' gelezen, in het
Leidsch Dagblad van 2 oktober. Ik werd
vooral aangetrokken door het eerste
woord in de tekst onder de foto, name
lijk: 'Pesc'. Wij kennen de stad Pees wel,
maar Pesc niet. Even doorlezen dus en
jawel, er werd toch Pees (spreek uit:
peets) bedoeld.
Hoewel de miss-verkiezing volgens bij
schrift in Roemenië werd gehouden, ligt
Pees toch echt in Hongarije. Voor een -
overigens uitstekende - krant uit een
universiteitsstad toch echt een klein mis-
sertje.
Peter de Rooij,
Voorhout.
HAZERSWOUOE, 13.00 UUR
Zo'n 860 vogels bij elkaar in piepkleine kooi
tjes. En dat allemaal onder de noemer 'Vo
gelvreugd'. Da's nog eens lef hebben.
Aad van der Poel vindt van niet. Hij weet zeker
dat alle kanaries en parkieten in het Dorpshuis
het naar hun zin hebben. Ze worden toch de he
le dag vertroeteld? „Je merkt dat ze zitten te
wachten op een douche", zegt de voorzitter van
de Hazerswoudse/Koudekerkse vogelvereniging.
„Dan komen ze naar je toe als je het kooitje
openmaakt."
Het puikje van de Nederlandse vogelwereld is
hier te vinden. De resultaten van een goede
kweek, een dagelijkse schoonheidsbehandeling
en een uitgekiende voeding. Vogelvrienden heb
ben alles over voor een mooie kanarie.
Neem de gouldamadines van groep 283. Zijn ze
niet schitterend? Die vrouwtjes met hun glim
mende verenpak, strakke lijnen en keurig ge
knipte nageltjes. En let ook eens op hun hou
ding. Werkelijk perfect. Niet verwonderlijk dat
ze een hoog cijfer van de keurmeester hebben
gekregen.
En dan die domastrilde in wildkleur, ook prach
tig. Rustig in z'n kooitje, een echte kampioen.
Met zijn snaveltje in de baby-olie en opgepoetste
pootjes. De eigenaar zal wel trots zijn op dit
exemplaar; de keurmeester heeft hem het
hoogtse aantal punten gegeven. £ij
Heel wat anders dan die koopvogels achteriiPe
zaal. Zijn dit de mindere goden? Neem dat k
pel pallas rosé bijvoorbeeld, wat een vermoe
en verfomfaaid stelletje. Ze hebben het duid
gehad. Geen beweging te bekennen op de stc
jes. Duffe blik en rommelig verenpak. Of ho
dit bij het soort?
Want je hebt er vreemde vogels tussen zittei
Mutanten, noemen ze dat bij Vogelvreugd.
Merkwaardige kleurlingen, met dwarse pluk
veren. Wit waar ze paars horen te zijn, getoi
peerd waar anderen glad zijn. 'Poetslappen')
ten ertussen, zegt Van der Poel. Al lijkt hem
beter om dat maar niet te noteren.
En dan heb je nog de kromsnavels. Parkiete]
papegaai-achtigen zeg maar. Een heel andë
volkje dan de drukke kanaries. Geen zenuw
tig gefladder op de vierkante decimeter, r
beschouwende blikken vanachter de t
Groter zijn ze, ouder misschien ook, en danj
je toch anders tegen dit soort gelegenheden
Erna Straatsma
