BUITENLAND
Bolivia krijgt regering zonder politici
Doodseskaders opereren nog
altijd straffeloos in Brazilië
Nederlandse mariniers vinden
verdachte granaten in Irak
Monument voor gesneuvelden
Indiaan minister etnische zaken; vervroegde verkiezingen toegezegd
Teresa's zaligverklaring
hoogtepunt voor paus
Opa George Bush was
directeur van Nazibank
Overlever Izetbegovic
dood na ongelukkige val
Amerikaanse eenheid
slachtte Vietnamezen af
blijft
*ie trotseren
d<
;a° - Shirin Ebadi, de
oi minnares van de Nobel-
r de Vrede, wil in haar
centrum opzetten ter
ia ng van schendingen
S' senrechten. Dat meld-
J aanse krant gisteren,
de eerste moslimvrouw
obelprijs voor de Vrede
wonnen. Ze was 's
- rste vrouwelijke rechter
de islamitische revolu-
979 haar dwong haar
p te geven.
jgerschap
-dodelijk
'rouwen in Afrikaanse
zuiden van de Saha-
75 keer meer kans te
aan complicaties tij-
gerschap dan
in rijke landen. Vol-
die dat vanmorgen
lakte, overleeft ten
de Sahara gemid-
op de 16 vrouwen haar
ichap niet. In Sierra
de kans op overlijden
e zwangerschap zelfs
- ;s. In Europa, Noord
en Australië is dat ge-
- slechts één op de 2800.
Jese tweeling
vooruit
klohamed, de helft van
sche Siamese tweeling
week in de Verenigde
:rd gescheiden, is gis-
de beademing ge-
j ademt nu zelfstandig,
rtje Ahmed volgt mo-
daag. De 2-jarige jon-
ren met de hoofden
r gegroeid. Hun toe-
olgens de artsen kri-
stabiel.
maandag 20 oktober 2003
be Amerikaan Gene
t die volgende maand
openlijk homoseksue-
in de anglicaanse
is niet van plan van
3 af te zien, ook al
Ir zijn verkiezing een
'ng. „Het is een van
ste dingen die ik ooit
|zei Gene Robinson
naar ik heb het ge
ldoor moet gaan. Vol-
Dmt dat van God en
lijn eigen ego." Ro
lt over twee weken
bp van New Hamp-
Conservatieven in
ise kerk dreigen
af te scheiden.
doden
bij Italië
een schip bij het Ita-
ind Lampedusa zijn
|p lijken gevonden van
htelingen, onder
jnderen. Veertien
1 levend van boord
[ij Lampedusa was
Jen ander bootje met
'en gekapseisd. Vijf
ïrdronken daarbij.
Iter lange scheepje
'ibië en had vooma-
iliërs aan boord.
:n bij
in Turkije
Bij een busongeluk
van Istanbul zijn
ker achttien mensen
en gekomen. Dat
irkse televisie be-
ninibusje met 25
was in botsing geko-
en vrachtwagen. De
'an de vrachtwagen
zware regenbui de
'er zijn stuur hebben
den na
(manoeuvre
Yankrijk zijn vijf
rongelukt toen de
zij zaten in een vijf
ravijn terechtkwam,
u in een slip zijn ge-
de bestuurder uit
een dier. Het onge
le bij de Puy-de-Do-
ïvergne.
voor rechts
seriand
echtse Zwitserse
(SVP) heeft de parle-
ezingen van gisteren
en blijft de grootste
artij van miljardair
llocher heeft elf ze-
eboekt met een felle
e campagne.
hadere - De zon gaat onder achter een kunstwerk van de Israëlische
kunstenares Sara Consorti in Hadera, in Israël. Het stelt een trap
voor, waarlangs 22 soldaten naar de hemel klimmen. Het monument
is voor de 22 jonge militairen die op die plek in 1995 om het leven
kwamen bij een zelfmoordaanslag. Twee Palestijnen van de Islamiti
sche Jihad waren er verantwoordelijk voor. Cisteren schoten Palestij
nen drie Israëlische soldaten dood bij een joodse nederzetting op de
westelijke Jordaanoever. Drie andere soldaten raakten gewond. Uit
vergelding heeft de Israëlische luchtmacht vanmorgen een bombar
dement uitgevoerd op Gaza-stad. Zes Palestijnen, onder wie twee
kleine kinderen raakten gewond toen een huis in aanbouw werd ge
troffen. Mogelijk hadden de F-16's het gemunt op het ongeveer
tweehonderd meter verder gelegen huis van Abdullah Shami, een
leider van de Islamitische Jihad. Shami bleef ongedeerd. Foto: EPA
door onze correspondent
Frans Lindenkamp
sao paulo - De Pakistaanse VN-mensenrechten-
rapporteur Asma Jahangir had haar hielen nog
maar één etmaal gelicht of de man die haar had
uitgelegd hoe doodseskaders in Brazilië straffe
loos opereren, betaalde hiervoor met zijn leven.
De liquidatie bracht de regering ernstig in verle
genheid. President Lula had Jahangir gegaran
deerd persoonlijk in te staan voor de veiligheid
van de man.
Gerson Jesus Bispo was het tweede slachtoffer.
Hij werd verleden week, toen hij op weg was naar
zijn werk, door twee mannen met bivakmutsen
vanaf een motor 'koud gemaakt'. Hetzelfde lot
was enkele dagen eerder een 24-jarige landarbei
der overkomen in binnenlanden van de deelstaat
Paraiba.
Beide mannen hadden tegenover Jahangir ge
klaagd over de wijdverbreide politieterreur. Ger
son deed de Pakistaanse advocate in een twintig
minuten durend gesprek uit de doeken hoe poli
tieagenten verleden jaar zijn jongere broer Anto
nio hadden opgepakt, toen hij samen met een
vriend uit een winkel kwam in een stadje 180 ki
lometer buiten de metropool Salvador.
Het tweetal werd in een politiewagen naar een
braakliggend terrein buiten de stad gereden en
daar afgeschoten. Vervolgens bezorgden agenten
de lijken bij het ziekenhuis met de mededeling
dat beiden gedood waren bij schietpartij tussen
criminelen. Hoewel de lijkschouwing sporen van
marteling aantoonde, zijn de verantwoordelijken
nooit vervolgd.
Dergelijke liquidaties zijn volgens Jahangir symp
tomatisch voor Brazilië en vormen een overdui
delijke boodschap aan het adres van de regering.
Drie weken lang reisde de VN-rapporteur langs
negen Braziliaanse steden. Overal waar ze kwam
wachtten haar rijen nabestaanden met een
schokkend relaas. Jahangir beschuldigt de Brazi
lië autoriteiten ervan naar buiten toe een vals
beeld uit te dragen van een democratie met res
pect voor eenieders rechten.
De rauwe werkelijkheid is dat er zich een bloed
bad voltrekt en dat niemand er kennelijk wakker
van ligt. Politieagenten en gevangenisautoriteiten
spelen voor eigen rechter. Zij zijn verantwoorde
lijk voor duizenden liquidaties jaarlijks. Die vin
den volgens Jahangir plaats met medeweten van
gezagsdragers van hoog tot laag. De slachtoffers
zijn voor het merendeel adolescenten uit de soci
aal zwakkere milieus. Meestal zwart of kleurling.
Amnesty International stelde de 'sociale schoon
maakacties' van de politie in Rio vorige maand al
aan de kaak in een rapport. In de eerste negen
maanden van dit jaar hebben politiekogels daar
het leven gekost aan 917 burgers.
Jahangir bereisde Brazilië in permanente shock
toestand. In Sao Paulo stond ze aan de poort van
een jeugdgevangenis met acht maal zoveel ver
oordeelden dan de capaciteit toelaat. De toegang
werd haar ontzegd. Pottekijkers waren niet ge
wenst zo werd haar te kennen gegeven. Overal
werd ze geconfronteerd met moeders verscheurd
door verdriet om hun vermoorde kinderen. Eén
vrouw vertelde dat ze na de begrafenis het oog
thuis toegestuurd kreeg van haar in de gevange
nis gevierendeelde zoon. Dat lag nog in de koel
kast.
De Braziliaanse rechterlijke macht negeerde de
VN-rapporteur tijdens haar trip volledig. Maar de
hel brak los toen ze kort voor vertrek liet door
schemeren de VN te zullen adviseren een rap
porteur te sturen om de Braziliaanse justitie aan
grondige inspectie te onderwerpen. Op die ma
nier denkt ze inzicht te krijgen in de diepere oor
zaken van de heersende straffeloosheid. Mauri-
cio Correa - voorzitter van de Hoge Raad - waar
schuwt dat de VN niet verder komt dan de voor
deur. Hij vraagt zich hardop af waar Jahangir 'de
schaamteloze brutaliteit vandaan haalt om een
inspectie te opperen'.
la paz/ap-gpd - De nieuwe pre
sident van Bolivia, Carlos Mesa,
heeft gisteren een a-politieke re
gering gevormd. Enkele minis
ters hebben een verleden bij een
linkse partij, maar de meeste
van de vijftien ministers zijn on
bekende economen en intellec
tuelen.
Mesa, een 50-jarige journalist
en historicus met betrekkelijk
weinig politieke ervaring, was
vice-president onder Gonzalo
Sanchez de Lozada, die vrijdag
na weken van betogingen aftrad
en uitweek naar Amerika. De
betogingen begonnen als pro
test tegen de plannen van de
regering om aardgas te exporte
ren naar de Verenigde Staten,
maar gingen over in een uiting
van algehele onvrede over het
regeringsbeleid en de armoede.
Bij de betogingen zijn zeker 65
mensen omgekomen.
Een belangrijke factor bij de be
togingen was de vervreemding
van de indiaanse meerderheid
van de bevolking van de rege
ring. Mesa heeft daarom een
nieuwe ministersportefeuille
gecreëerd, die van etnische za
ken. De post wordt bekleed
door Justo Seoane, een indiaan
uit het oosten van het land.
Met het aantreden van Mesa -
die met Sanchez had gebroken
uit protest met het inzetten van
het leger tegen weerloze de
monstranten - keerde de kalm
te terug in het straatarme Zuid-
Amerikaanse land. Restaurants
openden hun deuren weer en
straatverkopers stalden hun
kleding, muziekinstrumenten
en illegale cd's uit op de stoe
pen van de hoofdstad La Paz.
Er werd een begin gemaakt met
de aanvoer van gas en benzine.
Tienduizenden mijnwerkers en
(coca) boeren, die van heinde
en ver naar de hoofdstad waren
gekomen om Sanchez tot aftre
den te dwingen, keerden vol
daan terug naar huis. Maar Me
sa waarschuwde zijn ministers
echter dat de vlam zo weer in
de pan kan slaan. „De afgrond
is nog steeds dichtbij. Elke ver
gissing kan ons die afgrond in
duwen."
Mesa heeft de steun van de op
positie, maar indianenleider
Felipe Quispe waarschuwde de
nieuwe president dat hij de in
dianen tegemoet moet komen.
Veel indianen hebben vooral te
lijden gehad onder de vernieti
ging van hun cocavelden. De
regering van Sanchez de Loza
da ging daartoe op verzoek van
de Verenigde Staten en beroof
de zo duizenden kleine boeren
van hun bron van inkomsten.
Komt er geen hulp, „dan zal er
meer bloed zijn, meer geweld
en meer opstanden", zei
Quispe.
Geen evacuatie
De Nederlanders in La Paz
worden niet geëvacueerd.
De situatie in het land is
dusdanig genormaliseerd
dat evacuatie niet meer no
dig is. Dat is zaterdag door
de ambassades in Bolovia
besloten. De ambassade
adviseert de Nederlanders
die vast zaten in hotels in
La Paz 'op de normale ma
nier' naar huis te reizen.
Volgens het ministerie van
buitenlandse zaken in Den
Haag bevinden zich naar
schatting 122 Nederlanders
in La Paz, onder wie ruim
veertig toeristen.
Mesa heeft vervroegde verkie
zingen beloofd. Officieel hoort
hij de termijn van zijn voorgan
ger vol te maken, tot augustus
2007, maar hij ziet zichzelf als
hoofd van een overgangsrege
ring. Tot de verkiezingen moet
hij een land bijeen zien te hou
den waar de toch al enorme
kloof tussen arm en rijk door
het privatiseringsbeleid van zijn
voorganger alleen nog maar
groter is geworden. In een ont
wapenende toespraak voor het
parlement, herhaaldelijk onder
broken door applaus signaleer
de Mesa dat eenheid van het et
nisch sterk gepolariseerde Boli
via gevaarlijk op het spel staat.
Hij deed een dramatisch appèl
op alle Bolivianen voor steun
en krachtsinspanningen om het
land bijeen te houden. Tegelij
kertijd smeekte hij om geduld
bij de gediscrimineerde indi
aanse bevolking. „Jullie eisen
zijn gerechtigd. Maar de staat is
niet bij machte ze nu al in te
willigen."
vaticaanstad/gpd - Een kwart
miljoen gelovigen is gisteren op
het Sint Pietersplein in Rome
getuige geweest van de zalig
verklaring van Moeder Teresa.
De ceremonie was het hoogte
punt van de viering van het 25-
jarig pontificaat van de rooms-
katholieke kerkvorst paus Jo
hannes Paulus II.
De paus moest veel van de li
turgische taken laten overne
men door andere priesters om
dat zijn spraakvermogen door
de ziekte van Parkinson is aan
getast. Maar hij slaagde er wel
in om de gelovigen voor te hou
den dat Moeder Teresa, die het
grootste deel van haar leven
onder de armen en melaatsen
in de Indiase stad Calcutta
werkte, een inspirerend voor
beeld van heiligheid was. „Zij
stelde zich in dienst van de
armsten en vergetenen, en zo is
zij een voorbeeld voor allen in
deze tijd."
Moeder Teresa, winnares van
de Nobelprijs voor de Vrede in
1979, is zalige 1315 onder het
25-jarige pausschap van Johan
nes Paulus II. Met de 476 perso
nen die hij eerder heilig ver
klaarde heeft Johannes Paulus
meer mensen tot een hogere
geestelijke orde verklaard dan
alle pausen voor hem.
washington/ap - De grootva
der van de Amerikaanse presi
dent George Bush, Prescott
Bush, was een van de directeu
ren van een bank die in de
Tweede Wereldoorlog door de
Amerikaanse regering in beslag
werd genomen wegens banden
met de nazi's. Dat blijkt uit
voorheen geheime documenten
die onlangs vrij zijn gegeven.
Bush was een van de zeven di
recteuren van de Union Ban
king Corporation, een investe
ringsbank in New York. De
bank was eigendom van de Ne
derlandse Bank voor Handel en
Scheepvaart, een onderdeel van
het Duitse Thyssen-concern.
De steenrijke Fritz Thyssen fi
nancierde de opkomst van de
nazi's, maar keerde zich in 1938
af van Hitier wegens de vervol
ging van joden en katholieken.
Tijdens de oorlog zat hij in een
Duitse gevangenis.
De Union Banking Corporation
werd in oktober 1942 gesloten
en in beslag genomen wegens
steun aan de vijand. Tegen de
directeuren van de bank is
nooit strafvervolging ingesteld.
Ook is van geen van hen be
kend dat ze direct betrokken
waren bij de financiering van
de nazi's.
Opnieuw dreigementen in bandopnames van Bin Laden
veel lawaai van explosies in
vlammen op. Tientallen jeugdi
ge Irakese toeschouwers klap
ten en juichten toen de voertui
gen explodeerden. Dagelijks
vinden in Irak gemiddeld 22
aanvallen op Amerikaanse mili
tairen plaats.
En als de bandopnames die za
terdag door de Arabische tv-
zender al-Jazeera zijn afge
speeld autentiek zijn, is het nog
niet afgelopen met de aanvallen
op westerse doelen. Een man
die zegt Osama Bin Laden te
zijn, kondigt op de band nieu
we aanslagen aan tegen de VS
en roept de Irakezen op tot 'een
heilige oorlog tegen de Ameri
kaanse kruisvaarders'. De band
is waarschijnlijk een week of
vier geleden opgenomen, om
dat de spreker de voormalige
Palestijnse premier Mahmoud
Abbas, die vorige maand op
stapte, ervan beschuldigt een
Amerikaanse stroman te zijn.
bagdad/anp-ap - Nederlandse
mariniers in Irak hebben grana
ten gevonden waarvan de la
ding niet duidelijk is. Het mi
nisterie van defensie in Den
Haag sluit niet uit dat mogelijk
sprake is van granaten met een
chemische of biologische la
ding. Als dat zo blijkt te zijn,
zou het de eerste keer zijn dat
er in Irak dergelijke wapens zijn
aangetroffen.
Het gaat om een tiental artille
riegranaten die op 8 oktober
werden ontdekt in de provincie
As Samawah, het gebied waar
de mariniers opereren. Volgens
de zegsman zagen de projectie
len er 'anders' uit dan normaal
en gaat het om granaten „waar
van de lading onduidelijk is".
Volgens de geldende procedure
is het Britse leger ingeseind en
zijn de projectielen zolang be
graven. „Britse experts zullen
de granaten onderzoeken en de
exacte samenstelling van de la
ding bepalen", aldus de zegs
man. De Nederlandse mariniers
staan onder Brits commando.
De aanwezigheid van massa
vernietigingswapens was eerder
dit jaar de belangrijkste reden
voor de VS en Groot-Brittannië
om Irak binnen te vallen. Maar
dergelijke wapens zijn nooit
aangetroffen.
Bij een aanval zaterdag op een
Amerikaanse patrouille nabij
Kirkuk zijn twee soldaten ge
dood en raakte een derde ge
wond. Een andere aanval, gis
terochtend in de buurt van het
Noord-Iraakse Hawija, werd
door de Amerikanen afgesla
gen. Aan Amerikaanse zijde vie
len geen slachtoffers. Onder de
Irakese aanvallers vielen drie
doden.
In Fallujah, ten westen van de
Iraakse hoofdstad Bagdad,
werd gisteren een Amerikaanse
vrachtwagen met munitie aan
gevallen. Er vielen geen slacht
offers, maar de truck en twee
andere voertuigen gingen met
toledo/ap - Een elite-eenheid
van het Amerikaanse leger
heeft in 1967 in Vietnam in
zeven maanden tijd honder
den ongewapende dorpelin
gen vermoord. Een onder
zoek dat het leger in de jaren
'70 op initiatief van een sol
daat naar de moorden ver
richtte leidde niet tot vervol
gingen. Dat heeft de Ameri
kaanse krant The Toledo Bla
de gisteren onthuld.
Leden van de eenheid, de Ti
ger Force, gooiden granaten
op bunkers waar dorpelin
gen, onder wie vrouwen en
kinderen, zich schuilhielden
en schoten zonder waarschu
wing boeren dood, aldus de
krant, die met soldaten sprak
die vertelden dat ze oren van
hun slachtoffers afsneden en
die aan veters om hun hals
droegen. Volgens sommige
soldaten werden bewoners
van dorpen vermoord als ver
gelding voor de dood van le
den van de eenheid. „Ieder
een was toen bloeddorstig en
zei: 'We zullen ze terugpak
ken'", zei voormalig legerarts
Rion Causey tegen de krant.
Het afsnijden van oren van
slachtoffers was destijds ge
bruikelijk, zo blijkt uit het on
derzoek van het leger. „Zo'n
beetje iedereen had een ket
ting van oren", zegt Larry
Cottingham in het onder
zoeksrapport.
Het is de krant gebleken dat
commandanten van de een
heid wisten van de wreedhe
den en de soldaten in sommi
ge gevallen zelfs aanmoedig
den. Twee soldaten die een
eind probeerden te maken
aan het geweld werd door
hun commandanten het zwij
gen opgelegd, zo blijkt uit het
onderzoek.
Nadat Amerikaanse soldaten
in 1968 zo'n 500 inwoners
van het dorp My Lai hadden
vermoord beloofde de leger
leiding berichten over oor
logsmisdaden voortaan seri
eus te zullen nemen. Volgens
de Toledo Blade blijkt uit het
dossier van de Tiger Force-
zaak echter het tegendeel.
door onze correspondent
Cees van Zweeden
Sarajevo - Hij overleefde Tito's
gevangenissen, het driejarige
beleg van Sarajevo, een gijze
ling en twee hartaanvallen,
maar gisteren was het dan toch
over en uit voor Alija Izetbego
vic. De voormalige leider van de
Bosnische moslims overleed in
een ziekenhuis aan de gevolgen
van een val in september.
Izetbegovic, die 78 jaar werd,
was met de Serviër Karadzic en
de Kroaat Babic een van de
sleutelfiguren in de Bosnische
burgeroorlog. Die oorlog begon
nadat hij een onafhankelijke
moslimstaat in Bosnië uitriep.
Voor de Serviërs was dat on
aanvaardbaar.
Voor velen in het Westen beli
chaamde Izetbegovic het ideaal
van een multi-etnische samen
leving in Bosnië. Maar de Ser
viërs zagen hem als een gevaar
lijke moslimfundamentalist.
De oorlog die volgde op de on
afhankelijkheidsverklaring,
kostte aan 200.000 mensen het
leven.
Tijdens de burgeroorlog van
1992-'95 werden de moslims
gezien als slachtoffers. Radovan
Karadzic, leider der Bosnische
Serviërs, moet zich al jaren
schuilhouden om berechting in
Den Haag te voorkomen. De
Kroaat Babic ontkwam vervol
ging omdat hij stierf voor het
zover was. Maar Izetbegovic
Carlos Mesa, net na zijn beëdiging tot president van Bolivia. Hij spreekt hier zijn nieuwe ministersploeg
toe. Foto: AFP
Alija Izetbegovic. Foto: Reuters
bleef op zijn voetstuk staan. De
Bosnische Serviërs hebben in
2001 ruim 50 kilogram bewijs
materiaal, waaronder 80.000
pagina's tekst, tegen Izetbego
vic naar het oorlogstribunaal in
Den Haag gestuurd in de hoop
hem voor het gerecht te kun
nen brengen.
Als opperbevelhebber van de
moslimstrijdkrachten zou Izet
begovic verantwoordelijk zijn
geweest voor tal van misdrij
ven. Ondermeer voor de ruim
duizend Servische burgers die
zijn vermoord in dorpen rond
Srebrenica. Zijn troepen zou
den ook een slachting hebben
aangericht onder de Servische
minderheid in Sarajevo en in
hun concentratiekampen de
Geneefse Conventie hebben ge
schonden.
