Machtige mannen namen 'Madame Secretary' Albright niet altijd serieus
'Ik ben een
mensenkenner, maar
de scheuren in mijn
eigen huwelijk
zag ik niet'
ZATERDAG
18 oktober):
Geboren als volwassene
Madeleine Albright was
de eerste vrouw in de VS
die minister van
buitenlandse zaken
werd. Acht jaar was ze in
de regering Clinton nauw
betrokken bij de
wereldgeschiedenis. In
haar autobiografie
'Madame Secretary" gunt
ze de lezer een blik
achter de schermen van
het Witte Huis en vertelt
ze haar persoonlijke
geschiedenis, die voor
veel vrouwen een bron
van inspiratie is.
door John Wanders
Verguld neemt de voormalige
minister van Buitenlandse Za
ken van supermacht Amerika
de meegebrachte repen Toblerone in
ontvangst van haar gesprekspartner.
„Oh, ik ben er dol op", roept ze, terwijl
ze de driehoekige repen aan haar boe
zem kluistert. Madeleine Albrights liefde
voor Toblerone-chocölade voert terug
naar het naoorlogse jaar 1947, toen ze
als tienjarig kostschoolmeisje onder de
naam Madlenka Korbel vanuit haar ka
mer in een Zwitsers internaat uitkeek
over het Meer van Genève. „Ik ben zo
blij dat ik erover geschreven heb in het
boek", lacht ze nu.
'Het boek' is haar autobiografie Madame
Secretary, door uitgeverij Anthos groot
schalig in een Nederlandse vertaling op
de markt gebracht onder de titel Me
vrouw de Minister. De naam van de in
middels 66-jarige Madeleine Albright, de
eerstgeborene in een uit vrees voor de
nazi's en de communisten meermaals
gevlucht Tsjechisch diplomatengezin,
zal voor altijd bewaard blijven als die
van Amerika's eerste vrouwelijke minis
ter van Buitenlandse Zaken. En daar is
betrokkene - die zich conform 's lands
gebruik voor de rest van haar leven mag
tooien met de formele titel Mevrouw de
Minister - begrijpelijk trots op.
„Ik heb er een hekel aan mijzelf te seri
eus te nemen als het gaat om mijn bete
kenis als rolmodel. Maar ik denk onder
hand wel dat ik zowel voor vrouwen als
voor immigranten iets van die rol ver
vul", zegt ze in een suite van het Amstel
Hotel, tijdens een tweedaagse stop in
Amsterdam, de eerste pleisterplaats op
een lange promotietour die haar deze
maand langs een reeks Europese hoofd
steden zal voeren. Haar boek kent nu al
vijftien vertalingen.
„Mijn levensverhaal als immigrant is een
groot eerbetoon aan Amerika. Dat ik een
van de hoogste functies in het land
mocht uitoefenen, zegt veel over de kan
sen die Amerika biedt aan nieuwkomers.
Begin jaren tachtig werd ik door de Ge
orgetown Universiteit in Washington in
gehuurd als docent en rolmodel. Ik vond
dat enigszins onwerkelijk. Ik verkeerde
toen nog in de veronderstelling dat het
leven van een rolmodel volledig in ba
lans behoorde te zijn. En dat was bij mij
niet het geval: ik zat middenin een schei
ding. Maar ik wist mij door die nare pe
riode heen te slepen en nadien deed ik
het heel aardig. Zo kreeg ik een realisti
scher beeld van wat een rolmodel is. Uit
eindelijk kon ik accepteren dat ik voor
veel vrouwen een rolmodel ben."
- U kent Hermelien Griffel, het vriendin
netje van de wereldberoemde tovenaars
leerling Harry Potter. Briljant meisje,
boekenwurm, weet altijd alles, uitermate
ijverig studeert met ongekende discipli
ne, wordt als vanzelfsprekend klasse
oudste en spant zich - tot ergernis van
menig klasgenoot - vanaf haar eerste mi
nuut op school enorm in om haar docen
ten maximaal te plezieren. Klinkt als een
samenvatting van uw eigen schooljaren?
„Ja, ik herken dat. De serieuze wijsneus.
Maar Hermelien heeft meer lef dan ik als
11-jarige had. In een leeftijd waarin po
pulariteit een belangrijke rol speelt, zat
mijn ernst mij behoorlijk in de weg. Het
gebeurde nu eenmaal vaak dat ik een
bepaalde positie verwierf, omdat ik mij
zeer verantwoordelijk gedroeg. Maar
dan verrichtte ik mijn taken vervolgens
zo serieus dat mijn omgeving vond dat
ik de zaken niet meer in de juiste pro
porties zag. Ik ben nu geen klikspaan
meer, maar sta nog wel te boek als ern
stig. Maar die serieuze aanleg en plichts
betrachting hebben mij ook veel gege
ven in dit leven."
- U bent teleurgesteld over de manier
waarop sommige van uw mannelijke
collega's in de regering-Clinton, werkend
voor dezelfde politieke doelen, u behan
delden?
„De behandeling die ik in mijn functie
als Amerika's ambassadeur bij de Ver
enigde Naties kreeg van toenmalige Na
tionale Veiligheids
adviseur Tony Lake
was absoluut neer
buigend. Hoe hij tij
dens onze gesprek
ken met zijn vingers
op het bureaublad
trommelde, steeds
op zijn horloge keek,
van die dingen. Ik
werd daar hoorndol
van. Toen ik een
maal minister van
buitenlandse zaken
was, dacht ik dat ik
door de mannen in mijn omgeving wel
zou worden geaccepteerd. Omdat ik de
minister was. Dat bleek een misvatting.
Ik irriteerde mij regelmatig aan op zich
zelf aardige mannen die maar niet kon
den vatten dat ik de hoogste baan had
op het departement. En aan mannen die
duidelijk niet geïnteresseerd waren in
het standpunt van Buitenlandse Zaken.
Sommige spelers in Washington gaan
liever voorbij aan de visie van Buiten
landse Zaken, zoals mijn opvolger, mi
nister Colin Powell, inmiddels ook heeft
kunnen ervaren."
- Toen uw kinderen nog klein waren,
kreeg u ook kritiek van vrouwen, die
vonden dat u te veel tijd spendeerde op
2003
E
Ontmoeting met president Chirac. Archieffoto: Reuters
Onderonsje met premier Sharon. Archieffoto: AP
Madeleine Albright: „Ik heb vaker gezegd: er is in de hel een speciale plek gereserveerd voor vrouwen die andere
vrouwen vertikken te helpen. Ik vind echt dat vrouwen in sommige opzichten eikaars ergste vijanden zijn."
Foto: GPD/Harmen de Jong
Op bezoek bij de Saudische koning Fahd. Archieffoto: Reuters
kantoor en te weinig oog had voor uw ge
zin. Die ervaring was voor u minstens zo
teleurstellend?
.Absoluut. Ik heb vaker gezegd: er is in
de hel een speciale plek gereserveerd
voor vrouwen die andere vrouwen ver
tikken te helpen. Ik vind echt dat vrou
wen in sommige opzichten eikaars erg
ste vijanden zijn. Niet zelden projecteren
vrouwen hun eigen gevoel van onzeker
heid op andere vrouwen. Mannen doen
dat onderling veel minder, is mijn in
druk."
- U zag in uw loopbaan veel op u afko
men, maar u zag niet bijtijds de scheuren
in uw eigen huwelijk?
„Ik durf te beweren dat ik een heel goed
ontwikkelde sociale antenne heb. Ik ben
een mensenkenner. Maar inderdaad, de
scheuren in mijn eigen huwelijk zag ik
niet. Ofwel omdat er geen scheuren wa
ren, ofwel omdat ik te veel een romanti
cus ben."
- U behield bewust de naam van uw ex-
echtgenoot Joe Albright?
„Ik trouwde als 22-jarige, in een tijd
waarin het hoogst ongebruikelijk was
dat getrouwde vrouwen zich voorstelden
met hun meisjesnaam. Daarbij komt dat
ik op het moment van de scheiding een
hele carrière had opgebouwd onder de
naam Albright. Ik heb inderdaad over
wogen na de scheiding weer als Made
leine Korbel door het leven te gaan,
maar realiseerde mij dat ik in dat geval
helemaal van voren af aan zou moeten
beginnen om naamsbekendheid op te
bouwen."
- De beschrijving van uw jeugd oogt als
een rit in de achtbaan. Hoe heeft die
stroom aan internationale verhuizingen
- Praag Belgrado, Londen, Praag, Bel
grado, Zwitserland, Long Island, Denver
- uw persoonlijkheid beïnvloed?
„Ik denk dat ik altijd voelde dat ik niet
op mijn plaats was, zelfs in de periode
dat we weer in mijn geboortestad Praag
woonden. Mijn gedrag was toen ge
vormd in Engeland, dus stond ik meestal
in de hoek omdat ik 'arrogant' werd be
vonden door de lerares - al zei ik haar
slechts dat ik haar jurk mooi vond. Ik
heb serieus overwogen mijn boek te be
ginnen met de zin: 'Ik werd geboren als
een volwassene'. Omdat ik altijd in situ
aties verkeerde waarin ik mij volwassen
moest gedragen, of omdat ik meer tijd
spendeerde met volwassenen dan met
andere kinderen. Maar ik geloof ook dat
ik door die vele verhuizingen geleerd
heb snel vrienden te maken. Ik had
nooit tijd om te klooien, want de volgen
de verhuizing zat er bij wijze van spre
ken alweer aan te komen. Zodra ik ie
mand ontmoette die mijn vriend of
vriendin wilde zijn, sloot ik vriendschap.
Je zou op grond van mijn jeugd kunnen
denken dat ik een eenling ben, maar het
tegendeel is het geval. Ik ben een
groepspersoon. Ik functioneer het best
in een groep en kreeg mijn beste ideeën
tijdens discussies met mijn medewer
kers. Ik ben extravert. Ik wil vrienden
zijn met iedereen."
- De Amerikaanse grondwet is een parel
van intellectualisme. Toch zal menig Eu
ropeaan u voorhouden dat de Ameri
kaanse politiek van de 21ste eeuw is ver
worden tot een cocktail van geld en en
tertainment. In de belangrijke staat Cali-
fornië werd deze maand de zittende gou
verneur verjaagd omdat het volk zijn be
leid moe is. Zijn opvolger is de 'Termina
tor', een Oostenrijker die naam maakte
als krachtpatser in actiefilms...
„Geloof mij, niet alleen Europeanen,
maar ook Amerikanen vragen zich af wat
hier aan de hand is. Ik heb het grootste
respect voor de Amerikaanse democratie
- waarschijnlijk meer in theorie dan op
basis van recente praktijk. Ik weet niet
hoe ik een ontwikkeling zoals we die nu
zien in Californië moet duiden, maar zij
stemt mij mismoedig. Omdat ik van
mijn vader - de belangrijkste mentor in
mijn leven - heb geleerd hoe belangrijk
het is om de democratie te koesteren en
te onderhouden. Ik word ook mistroos
tig als ik hoor dat mensen massaal hun
stem uitbrengen op een programma als
American Idols, terwijl ze het ondertus
sen niet meer nodig achten om naar de
stembus te gaan bij officiële verkiezin
gen. Hoe dan ook, op een vreemde ma
nier vertrouw ik er op dat de Amerikaan
se democratie krachtig genoeg is om een
oplossing te vinden."
- In uw land wordt in relatie tot Irak
weer veelvuldig gestrooid met de term
'moeras', een beladen begrip dat altijd zal
worden geassocieerd met het Amerikaan
se debacle in Vietnam. Vreest u niet dat
de Amerikaanse betrokkenheid in Irak
steeds meer trekken zal vertonen van een
politieke en militaire catastrofe a la Viet
nam?
Als mensen je bang proberen te maken,
beginnen ze altijd weer over het 'moe
ras'. Dat zeiden ze ook over de Balkan -
wat ik nooit geloofde. Inderdaad, de si
tuatie in Irak is zorgwekkend. Maar als
de VS nu zijn troepen zou terugtrekken
uit Irak, zou dat tot een chaotische situa
tie leiden in het Midden-Oosten. En die
regio is niet alleen voor de VS, maar ook
voor Europa van veel groter strategisch
belang dan Indo-China was ten tijde van
de Vietnam-oorlog. Het zou onverant
woord zijn om Irak nu te verlaten. Dat
zou een gevaarlijk vacuüm creëren. Irak
zou voor allerlei groeperingen, die niet
alleen Amerika maar het complete inter
nationale systeem haten, een attractie
park worden. Kijk naar wat er in Afgha
nistan is gebeurd, nadat de Sovjet-Unie
zijn troepen terugtrok uit dat land."
- Bent u er zeker van dat de regering-
Clinton alles heeft gedaan om terreur-
aanvallen op Amerikaans grondgebied te
voorkomen?
.Absoluut zeker. De president, de minis
ter van Defensie en ik spraken voortdu
rend en publiekelijk over de gevaren van
terrorisme. De president verdrievoudig
de het budget van de FBI, verhoogde het
budget van de CIA, zette een Osama bin
Laden-kantoor op. We hadden gewa
pende onderzeeërs voor de kust liggen.
De president gaf orders om dodelijke
kracht te gebruiken tegen Bin Laden. Er
zijn veel dingen gebeurd waarvan nie
mand weet heeft. De mislukte bomaan
slag op het vliegveld van Los Angeles
rond de wisseling van millennium is al
gemeen bekend, maar er waren andere,
vergelijkbare dingen. Wat mij indertijd
wel zorgen baarde was de sterk verschil
lende cultuur bij de inlichtingendiensten
FBI en CIA. Ik had de directeuren Louis
Freeh en George Tenet van beide agent
schappen regelmatig over de vloer om
over samenwerking te spreken, maar op
het uitvoerende niveau ging het veel
minder goed tussen FBI en CIA"
- Heeft u een terreurgolf met de omvang
van 11 september 2001 ooit voor mogelijk
gehouden?
„Wij hebben wel de mogelijkheid onder
ogen gezien dat Amerika zou kunnen
worden aangevallen. Er zijn allerlei sce
nario's besproken. En ik meen mij zelfs
te herinneren dat iemand in dat verband
de mogelijkheid van een vliegtuigkaping
noemde. Maar wat volgens mij niemand
had kunnen vermoeden was dat deze
terreuracties zo synchroon zouden ver
lopen en zouden worden uitgevoerd
door mensen die een vliegopleiding
hadden genoten op Amerikaanse vlieg-
scholen."
- U bent goed bevriend met WD-fractie-
leider Jozias van Aartsen. Bent u ook be
kend met de aanstaande secretaris-gene
raal van de NAVO, de Nederlander Jaap
de Hoop Scheffer?
„Nee, en ik zal moeten oefenen om de
naam van de nieuwe secretaris-generaal
uit te kunnen spreken. Ik hoop dat hij
opgewassen is tegen de belangrijkste uit
daging waarvoor de secretaris-generaal
van de NAVO vandaag staat: de kloof
tussen Europa en de VS overbruggen.
Met datzelfde doel voor ogen heb ik een
club opgericht van voormalige ministers
van Buitenlandse Zaken. Mijn goede
vriend Jozias van Aartsen is prominent
lid van die club."
- U weet uit ervaring hoe zwaar de func
tie van Amerika's minister van Buiten
landse Zaken is, maar u zou met liefde
nog een termijn dienen?
„Het is de mooiste baan op aarde."
Mevrouw de minister; Madeleine Al
bright; Anthos; 22,90 euro.
