In het kielzog van David Bowie
KUNST CULTUUR
Even wennen aan
een 'lossere' Freek
Galeriehouder overspoelt Leiden
met honderden gele badeendjes
Tarantino kan het nog
Oudheden legt mummies onder de scan
IT"
Regisseur wijzigt
plot van 'Verder
dan de maan'
éline terug
b aar de wortels
op iebec - Voor het eerst in vijf
n ir heeft Céline Dion weer een
lledig Franstalig album uitge-
>p acht. 'Une Fille et 4 types',
:,K imaandag verscheen, bevat
mmers die zijn geschreven
or onder anderen Erick Ben-
Jacques Veneruso en gitarist
das Arzel'. De zeer populaire
^^s-Canadese superster trekt
imenteel volle zalen met
ar eigen show in Las Vegas.
cede opening
r Phileine
sterdam Ruim 50.000 men-
zijn in het openingsweek-
Jde afgekomen op de film
b" dleine zegt sorry'. Aan recet-
zo is inmiddels 362.000 euro
nengehaald op een totaal
ibudget van 3,2 miljoen eu-
Nederlandse Films die het
er deden bij hun debuut wa-
u iFilmpje, Volle Maan, Costa
Flodder in Amerika.
Z ones vullen
n gaatje op
sterdam - De twee concer
to van de Rolling Stones in
ïgKong gaan door. De
ep zag zich in maart ge-
Dngen de concerten daar af
zoj eggen wegens de uitbraak
de longziekte SARS. De op-
ens in november maken
en luit van een festival om
ig Kong te promoten. De
c ïes waren in hun 40-jarige
'e^ ière nog nimmer in de
01 malige Britse kolonie om er
treden,
th
JJJ ëzie aan Zee
rd Tripodia
nuk - Poëzie aan Zee 2003
[de manifestie die op vrij-
17 oktober in Katwijk wordt
ouden. Het gedicht staat die
did centraal in het zalencen-
i Tripodia. Een keur aan
-ters draagt voor uit eigen
jk, onder wie Jana Beranova,
iman de Tollenaere, Bart de
Js, Lilian de Dreu, Jan
mbos, Carolien van Al-
n, Han Ruijgrok, Kees van
Colk, Peter Kralt, Susanne
aal, Ton Jansen, Margriet
derMey, Joost de Jong, Til-
uijndam, Egon Snelders,
aid da Costa en Jaap Mon-
Poëzie aan Zee begint
19.30 uur. De toegangsprijs
H« aagt €7,50.
ilders weg bij
hi tionale Ballet
i - Zakelijk directeur
Mulders van het Nationale
tstapt op. Hij wil na zeven
s anders gaan doen. Hij
it net begonnen seizoen
inog wel uit. Vorig jaar
e artistiek leider Wayne
voi ing op, omdat hij zich on-
epen waande. Ted Brand-
shem inmiddels opge-
[o L Oud-premier Kok is re
in lijk bestuurslid geworden
„SI Het Nationale Ballet.
ssic Award
or Bartoli
Dion Foto: AP
door Theo de With
leiden - Honderden gele eend
jes doken afgelopen weekeinde
op in het Leidse straatbeeld. Ze
stonden op de markt, bij de
Burcht, op de Haarlemmer
straat en zelfs op de oprit naar
het gebouw van het Leidsch
Dagblad. Een sticker onder op
de lokeend verwijst naar de Ex
pansionist Art Empire (EAE)
Gallery aan de Nieuwe Rijn.
Galeriehouder Fred Rohde
lacht daar in zijn vuistje, want
de eendjes zorgden voor een
ongekend hoog bezoekersaan
tal.
In de galerie is momenteel de
expositie 'Hearts and Ducks' te
zien van de Italiaanse video
kunstenaars Francesco Paladi-
no en Maria Assunta Karini.
Een van de video's die bij EAE
Gallery wordt vertoond, is de
film 'Ducks'. Paladino maakte
deze productie naar aanleiding
van de scheepslading bad
eendjes die in zee terechtkwam
na het zinken van een vracht
boot voor de kust van Indone
sië. De speelgoedeendjes dob
berden door de Stille Oceaan
langs Alaska en IJsland naar
New Foundland en worden in
middels gevolgd in het kader
van een wetenschappelijk ex
periment.
Ter ondersteuning van zijn
tentoonstelling stuurde Fran
cesco Paladino vijf dozen
eendjes naar Rohde. „Wat
moet ik hiermee, dacht ik in
eerst instantie", vertelt de Lei-
denaar. „De vrouwtjeseenden
heb ik een plek in de galerie
gegeven. Ze zijn wat kleiner en
hebben andere staartveren dan
de mannetjes. Die heb ik zater
dag over de stad verspreid. Het
moeten er minstens tweehon
derd zijn geweest. Ik ben over
de markt en door de winkel
straten gelopen en heb ze op
diverse plekken achtergelaten.
Ik heb ze neergezet op elektri
citeitskastjes, standbeelden,
bakfietsen. Op die manier ont
stond een soort spoor naar de
galerie."
Blijkbaar werkten de lokeend
jes prikkelend, want het winke
lend publiek wist de weg naar
de galerie aan de Nieuwe Rijn
te vinden. Het was er zaterdag
middag drukker dan ooit.
„Sommige mensen zag ik gaan
met drie of vier eendjes onder
hun arm", zegt Rohde. „Ze na
men ze mee naar huis of naar
de kroeg, want ik heb gehoord
dat ze ook in diverse cafés zijn
opgedoken. Het is achteraf een
ongelofelijk goede publiciteits
stunt geweest. Ze zijn nu he
laas zo goed als op."
De expositie 'Hearts and
Ducks' is nog tot en met 29
oktober te zien in EAE Galle
ry, Nieuwe Rijn 94 in Leiden.
Plastic eendjes trokken een spoor door de stad. Zoals hier bij de oprit van het Leidsch Dagblad. Het bleek
een publiciteitsstunt van galerie EAE. Foto: Hielco Kuipers
Amsterdam - De film is al inge
zonden voor de Oscar-competi
tie, ging in Nederland al in pre
mière tijdens het filmfestival,
maar is voor het gewone pu
bliek nog steeds niet te zien.
Sterker nog: de bioscooppre
mière van Verder dan de
maan' is maandag verschoven
van 30 oktober naar 27 novem
ber. De Belgische regisseur Stijn
Coninx wil namelijk het slot
van de film veranderen.
Een wijziging van de plot van
een film is zeer ongebruikelijk,
zeker nadat de film al aan een
festivalpubliek is getoond. Co
ninx wil het slot van de Neder
lands-Belgische coproductie
toch veranderen, omdat dat
volgens hem tot een meer co
herent einde van de film zal lei
den. Hij wil de vaart er tot aan
het einde toe in houden.
De nieuwe versie wordt inge
zonden als Belgische kandidaat
voor de Oscar-competitie als
'Beste Buitenlandse Speelfilm'.
Theater recensie
Wijnand Zeilstra
Voorstelling - De Kneep, van en door
Freek de Jonge. Gezien: 13/10,
schouwburg Leiden
Nog geen jaar geleden kwam
Freek de Jonge met zijn pro
gramma 'De Stemming'. Het
was zijn hecht doortimmerde
verkiezingsconference die we
gens de toenmalige politieke
actualiteit de traditionele oude
jaarsconference moest vervan
gen. Ditmaal gooit hij het over
een totaal andere boeg. Kenne
lijk moet het, nu hij 60 is ge
worden, allemaal wat losser.
Anders, en toch vertrouwd. De
actualiteit blijft grotendeels op
de achtergrond. Mabel Wisse
Smit en Friso komen bijvoor
beeld helemaal niet aan bod.
Balkenende al evenmin. Hoog
stens de bezuinigingen en Jaap
de Hoop Scheffer krijgen een
terloopse vermelding. Maar
daar blijft het dan ook bij.
'De Kneep' is een mengeling
van oud en nieuw materiaal.
Een soort variabele mix dus.
Het is even wennen aan deze
lossere structuur. Dat De Jonge
nu eens teruggrijpt op zijn om
vangrijke oeuvre, hoeft op zich
nog niet verwonderlijk te zijn.
Althans, het is zijn goed recht.
Om het parabelachtige verhaal
over de familie Spin in de stof
zuiger bijvoorbeeld weer eens
te horen, blijft de moeite waard.
Ook al zijn de meeste teksten
inmiddels verschenen in boek
vorm of op cd en video vastge
legd. Echt nodig is dat herge
bruik dus niet, heel veel kun je
toch wel nalezen of nog eens
bekijken.
De Kneep wordt aangekondigd
als 'een ouderwets avondje uit
in een modem jasje'. Als het
programma begint, speelt dè
vierkoppige band zelfs de her
kenningsmelodie van de Wim
Sonneveld-shows: Haal het
doek maar op.... Gaat Freek nu
echt op de luchtige showtoer??!!
Neen, dat toch niet. Hij lijkt
echter wel een wat losser geheel
te willen brengen dat per avond
qua samenstelling nadrukkelijk
kan variëren. Zelfs de titel was
lange tijd onzeker: Het pro
grammaboek van de schouw
burg kondigt dit optreden als
'Het offer' aan. Op het toe
gangskaartje staat 'Reikhalzend
verlangen' voor wat uiteindelijk
'De Kneep' is gaan heten.
Als er al een centraal thema te
ontdekken valt, dan zijn het de
bespiegelingen van zijn rol op
het toneel. 'If you don't know
me by now* speelt de band, ter
wijl Freek de toelaatbaarheid
van een harde grap bespreekt
en zijn onderhand bekend ver
onderstelde standpunt verde
digt: ja, als jullie me nou nog
niet kennen. Of hij verwoordt
zijn twijfels als hij zingt: 'maar
het lot heeft mij bestempeld tot
een roepende in de woestijn'.
Gaat hij na al die jaren zijn pu
bliek bedanken (Had u daar
niet gezeten had ik hier nooit
gestaan'), dan moet je oppas
sen, want manipuleren en op
het verkeerde been zetten is
zijn specialiteit. Het valt dit
maal mee, Freek lijkt milder te
zijn geworden, hoewel hij op
die al vaker gehoorde bewering
ook weer een antwoord heeft.
Aldus bouwt Freek de Jonge
met verschillende bouwstenen
aan een nieuw programma.
Wordt vervolgd - mogen we ho
pen.
new york/anp - De nieuwste
speelfilm van regisseur Quentin
Tarantino, Kill Bill, bracht afge
lopen weekeinde in de Ameri
kaanse en Canadese bioscopen
veruit het meeste geld in het la
tje. De eerste rolprent in zes
jaar van de maker van Reservoir
Dogs en Pulp Fiction leverde in
de openingsdagen 22,7 miljoen
dollar (ruim 19 miljoen euro)
op, aldus schattingen van de
studio.
Uma Thurman speelt de rol van
een huurmoordenares die een
aanslag op haarzelf tijdens haar
bruiloft wil wreken. David Car-
radine kruipt in de rol van Bill.
Critici spreken over een buiten
gewoon onderhoudende film
Tarantino besloot zijn bijna 3,5
uur durende productie in twee
delen te hakken. Dit om te
voorkomen dat de rolprent te
lang zou worden. Het tweede
deel van Kill Bill gaat in de VS
begin februari in première. In
Nederland draait het eerste deel
vanaf 20 november in de bio
scopen.
iar: en - De operazangeres Ce-
13 Bartoli heeft de
e- lophone Award 2003 ge-
lie ien. De luisteraars van de
iou tender Classic FM riepen
uit tot de populairste ar-
vat in de wereld van de klas-
i dt muziek. Zij eindigde voor
ie ïoemde dirigent Sir Simon
ei 'en de violist Nigel Kenne-
,D e sopraanzangeres Leon-
ip Price kreeg een prijs voor
l os hele oeuvre.
I ercity in
fj en Brazilië
iQ H»dam Het dance-evene-
Innercity staat dit jaar, op
etl cember, in het teken van
g'i üié. Onder anderen de dj's
lS van Dyk, Tiësto, Dave
e en Sven Vath treden op
Amsterdamse RAI. Vorig
'ok Innercity tegen de
"bezoekers.
Leidse fans reizen de Thin White Duke achterna
Leids museum komt volgend jaar met interactieve expositie
door Herman Joustra
leiden - The Thin White Duke,
Ziggy Stardust, Aladdin Sane,
Halloween Jack. Het zijn alle
maal alter ego's van de popmu
zikant die zich al 35 jaar met de
regelmaat van de klok probeert
te veranderen en te vernieuwen:
David Bowie. Hij klimt morgen
op het podium van een volge
pakt Ahoy', dit in het kader van
zijn nieuwe tournee die op 7 ok
tober in Kopenhagen begon.
Maar Bowie mag dan nog zo
vernieuwend zijn, zich steeds
gedragen als een kameleon, Jan
Brokaar denkt al aardig te we
ten wat hij in Rotterdam kan
verwachten. Simpelweg omdat
de 44-jarige Leiderdorper, al
een hele trits nummers van de
ze tournee heeft gehoord. „In-
temet hè. Hij had zijn eerste
concert er nog niet opzitten of
die opnames stonden er al op.
Ach, en je kunt ook overal set-
lists (een complete lijst van
nummers die zijn gespeeld,
red.) vinden van de verschillen
de concerten. Maar helemaal
zeker weet je het natuurlijk
nooit. Ik heb begrepen dat Bo
wie voor deze tournee iets van
zeventig nummers heeft gere
peteerd met de band."
Het maakt Brokaar ook niet zo
veel uit, hij is nu eenmaal hotel-
debotel van Bowie. „Het is ooit
begonnen met Radio Luxem
burg. Begin jaren zeventig. Die
zender draaide 's avonds laat
veel Bowie. Nou, toen had ik
het te pakken. Ik kocht eerst
lp's, singles en bootlegs (illegaal
uitgebrachte albums, meestal
registraties van concerten, red.)
En op een geven moment ging
ik ook concerten bezoeken,
hè."
Dat doet hij dan geregeld met
Leidenaar Hans Spijker (38),
ook al zo'n doorgewinterde Bo-
wiefanaat. „Waar het uitkomt,
gaan we samen naartoe. Door
Jan ben ik geïnfecteerd. Het
goede aan Bowie? Zijn muziek
is nooit hetzelfde, het zijn geen
herhalingen. Elke cd is weer an
ders. Het is steeds pionieren.
De 'Let's dance tour' in 1983,
daar is het mee begonnen voor
mij. We zaten bij een concert
van Supertramp. We wisten dat
Bowie de volgende dag in Parijs
speelde. Hebben we besloten er
op de bonnefooi naartoe te
door Ad van Kaam
leiden - Een tipje van de sluier oplichten,
zo ging dat vroeger. Maar bij Oudheden
zijn ze een stuk verder gegaan dan dat. Met
behulp van de nieuwste technieken op het
gebied van röntgen en scan lichtte het mu
seum samen met het Academisch Medisch
Centrum in Amsterdam de afgelopen drie
jaar zijn wereldberoemde collectie mum
mies van top tot teen door. Een 3000 jaar
oude mummie van een vrouw was de laat
ste die tegen het licht werd gehouden.
Niets, maar dan ook niets, zal verborgen
blijven. Met als bijkomend voordeel, dat er
ook niets opengemaakt of beschadigd be
hoeft te worden. Zelfs al gaat zo'n scan
door merg en been.
Het onderzoek tot nu toe leverde behalve
veel anatomische en medisch informatie
ook enkele bijzondere vondsten op. Zoals
bijvoorbeeld de twee poppetjes die in de
buikholtes van enkele mummies werden
aangetroffen. Of de scarabeeën die tussen
de windsels te zien zijn. Er zijn gevallen van
artritis en aderverkalking gevonden en de
ook de doodsoorzaak van een aantal ge
mummificeerde dieren is nu bekend. Ze
zijn de schedel ingeslagen of de nek omge
draaid.
In de afgelopen drie jaar zijn door de radio-
diagnostisch laboranten Jansen en Poulus
in totaal 31 mensenmummies, 74 dieren-
mummies en 28 losse lichaamsdelen on
derzocht. Dat gebeurde in de weekeinden
en avonduren, op momenten dat er geen
patiënten waren. Een CT-scan toont de
binnenkant van de patiënt (in dit geval de
mummie) plakje voor. plakje. De computer
smeedt die vervolgens weer aaneen tot een
gedetailleerde, driedimensionale doorsne
de.
Het AMC-team heeft intussen aangetoond
dat het met behulp van de moderne scans
mogelijk is om hiërogliefen te lezen die
zich onder de zwachtels en windsels bevin
den en gekerfd zijn in amuletten en borst
platen. Ook is vast te stellen of de mummi
ficatie zorgvuldig is uitgevoerd en of is
sprake is geweest van ziektes. Gebleken is
dat veel gebitten aanzienlijke slijtage ver
toonden als gevolg van het woestijnzand
dat bij het malen van het graan in het meel
kwam.
Dr. Maarten Raven, conservator van de
Egyptische collectie, en de radioloog dr.
Taconis werken samen aan een weten
schappelijke publicatie over de bevindin
gen van en het werken met de Computer
Tomografie scans die volgend najaar ge
presenteerd zal worden. Aansluitend daar
op komt Oudheden in oktober 2004 met
een interactieve tentoonstelling over het
mummie-onderzoek. Drie identieke versies
van de expositie doen musea aan in Euro
pa, de VS, Azië, Australië en Nieuw-Zee-
land.
Het is voor de eerste keer dat een museum
op dergelijk grote schaal een mummiecol
lectie heeft onderzocht met deze moderne
techniek.
Alle mummies van de Egyptische afdeling van conservator Maarten Raven zijn in de afgelopen driejaar
in de scan gegaan. Archieffoto: Henk Bouwman
ik niet. Ik ben getrouwd en mijn
vrouw en kinderen verdienen
ook veel aandacht."
Maar ze zijn er natuurlijk wel,
lieden die hun muziekheld tot
in alle uithoeken volgen. „Zo ie
mand ken ik ook", zegt Bro
kaar. „Die gaat voor Bowie echt
de hele wereld over. Die is zelfs
naar een promoconcertje ge
weest op een vliegveld. Twintig,
dertig minuten duurde dat
maar. Heel kort. Daarna vloog
hij weer terug naar huis. Ik heb
ook een video van dat concer
tje. Geweldig. Je hoort haast
niks door al die vliegtuigen."
Leuk zo'n videootje. Natuurlijk
hebben zij nog wel meer snuis
terijtjes van hun popidool in
huis, zoals een handtekening.
Maar zij vinden zichzelf geen
echte verzamelaars. Spijker: „Je
bent toch nooit compleet. Geef
mij maar een concert. Of nog
liever, gewoon een paar concer
ten achter elkaar. De langste
tour voor ons was denk ik
'Sound of Vision'. Hebben we
zes concerten van meegepikt.
Ach, al met al hebben we al aar
dig wat bijzondere concerten
gezien. De Nümburgring, in
1987 bijvoorbeeld. Rock am
Ring. Er waren 120.000 toe
schouwers. Toen zijn we trou
wens ook op de bonnefooi ge
gaan."
Hetgeen zeker niet altijd een
riskante onderneming is, leert
de ervaring. Spijker legt uit.Als
je op de bonnefooi gaat, heb je
natuurlijk wel eens zwarte kaar
ten nodig. Maar als het dan een
concert is uit een tour waar je al
een paar keer bent geweest,
wacht je gewoon een paar
nummers. Dan zakken de
kaartjes al snel in prijs omdat
de mensen er van af willen. En
voor jezelf is het dan niet zo erg
om een stukje van het concert
te missen."
Meestal zorgen ze echter tijdig
voor een kaartje. Om vervol
gens met een hele groep vrien
den en fans naar de concerten
te gaan. Brokaar: „Je hebt het
Bowienet en meer sites. Zo leg
gen we contacten. Voor dit con
cert komen er mensen over uit
Engeland, Duitsland en Dene
marken. En verder natuurlijk
vrienden uit Nederland. Die
gaan allemaal naar Ahoy'. Zelf
gaan we binnenkort naar Wem
bley, Keulen en Antwerpen."
Spijker: „We? Ik niet. Ik had
mijn vakantie al een hele tijd
geleden besproken. Helaas
moet ik zeggen. Wist ik veel dat
hij op tournee zou gaan."
of drie maffen en weer 50 kilo
meter lopen."
Brokaar: „Het is niet gauw te
dol, hoor. Omdat Bowie zo
goed is. Ook zijn oude werk
spreekt me nog steeds aan. Dan
ben je bij een concert en zie je
ineens naast je dat mensen van
in de zestig zitten te huilen als
Bowie 'Ziggy Stardust' speelt.
Ja, door dat soort dingen, ga ik
graag en vaak. Maakt niet uit
gaan. Laten er nou toch nog net
drie kaarten voor dat concert
over zijn op het moment dat wij
aankomen. Schitterend con
cert. Toen was er voor mij ook
geen houden meer aan."
Wat heet. „We hebben Bowie
wel eens gezien toen we aan de
Vierdaagse meededen", lacht
Spijker. „Eerst 50 kilometer lo
pen, toen met de auto naar
Ahoy", 's nachts terug, een uur
Hans Spijker
(links) en Jan
Brokaar: „Het
goede aan Bo
wie? Zijn mu
ziek is nooit
hetzelfde, het
zijn geen her
halingen."
Foto: Hielco
Kuipers
hoe. In '89 zijn we nog een keer
na het werk naar Kopenhagen
gereden, waar Bowie optrad.
De hele nacht doorgereden,
overdag een beetje in het zon
netje gehangen, concert gezien,
naar huis gereden en de vol
gende dag weer gaan werken.
Tsja, zo gaat dat soms. Kijk, het
liefst zou ik een maand vrij ne
men om een hele reeks concer
ten te bezoeken, maar dat doe
