'Een parkinsonpatiënt heeft levenslang'
REGIO
Ambitie
Beperking
Ritme
Frustratie
Wanneer krijgen de fietsers
hun fietspad bij RRC terug?
Brazilië - Juventus
NAVRAAG
Op Terschelling zijn acht bunkers uit de Tweede Wereldoorlog ver
bouwd tot recreatiewoning. Ze staan sinds zaterdag te koop voor be
dragen tussen de
'Zo'n bunker is altijd 235000en 285.000
7 7 7 euro. In Katwijk lig-
beter dein nieuwbouw genooknogzonzs
bunkers, de meeste
onder het duin. TIM FRANSEN, opzichter bij eigenaar Staatsbosbe
heer, heeft nog geen plannen om ook die te verkopen.
Zou bewoning geen idee zijn?
„Ik wil er best een nachtje over slapen, want het is natuurlijk leu
ker als ik ja zeg. Maar nee, de duinen horen bij een natuurgebied
waar soorten leven
die bescherming
behoeven en waar
permanente bewo
ning niet de bedoe
ling is."
Waarom kan het
op Terschelling
dan ivel?
„Het zou kunnen
dat de bunkers
daar op een rustig
stuk staan, of dat
ze direct aan een
dorp grenzen. Als
het particulier
grondgebied is, dat geen natuurfunctie heeft, dan kan het natuur
lijk."
Bestaan er voor de Katwijkse bunkers andere plannen?
„De meeste liggen nu onder de grond en dat zal wel zo blijven. Het
kost aardig wat om ze toegankelijk te maken en te houden. En het
heeft, vóór mijn tijd overigens, ook wel eens problemen opgele
verd bij een bunker die van domeinen was. Daar werd nog wel
eens een illegaal feestje georganiseerd. Die bunker is nu gesloopt
en afgevoerd. Dat hadden ze trouwens na de Tweede Wereldoor
log met al die bunkers moeten doen. Ze hadden er een paar moe
ten bewaren om de oorlog te herdenken, een paar voor de vleer
muizen, en de rest: opruimen. Er is er nu hier nog één toeganke
lijk, aan de Wassenaarseslag, de zogeheten vleermuizenbunker.
Die is in de zomermaanden te bezichtigen."
Komt die dan over als een aantrekkelijke woning?
„Ik kan het me voorstellen als wijnkelder; het is er donker, nat en
koud. Maar om te wonen, nee. Niet voor mensen."
En, denkt u dat de bunkers op Terschelling wel populair zijn?
„Ik zag op een foto dat er het nodige aan is verbouwd. Terschelling
is natuurlijk een prachtig eiland, en het is altijd beter dan nieuw
bouw. Laten we zeggen: je hebt een stevig vakantiehuis. Het in
stortingsgevaar is klein. En zomers zal het binnen wel lekker koel
zijn."
tekst: Job de Kruiff
foto: Dick Hogewoning
UIT DE ARCHIEVEN
ANNO 1953, Woensdag 14 October
LEIDEN - Nu de werkzaamheden aan de gedempte Mare vrijwel ge
reed zijn gekomen, heeft wethouder D. van der Kwaak onder grote be
langstelling de Mare officieel geopend. Met het oog op het verkeer
nam deze plechtigheid: het doorknippen van een lint, slechts zeer kor
te tijd in beslag.
De heer A.B. Breebaart, die als winkelier en Marebewoner als eerste
spreker het woord voerde, zeide, dat velen met een angstig hart aan
deze vernieuwing hebben gedacht. Een stukje stadsschoon, dat in zijn
oude gedaante zoveel luister verspreidde, was gedoemd aan het ver
keer opgeofferd te worden. Thans is de demping een feit en is de eer
tijds smalle Mare een brede boulevard, met aan weerszijden een royaal
trottoir, geworden. Wethouder Van der Kwaak achtte het niet uitgeslo
ten, dat de Mare in de toekomst voor het Noordelijk gedeelte der stad
zal worden, wat thans al vele jaren de Korevaarstraat voor het Zuidelijk
gedeelte is: een brede toegangsweg tot het centrum van de stad, met
vele winkels. Terwijl er thans 25 middenstanders aan de Mare geves
tigd zijn, is het spreker bekend, dat juist in de laatste weken meerdere
panden zijn aangekocht om als winkel te worden ingericht.
ANNO 1978, zaterdag 14 oktober
ü.EIDEN - „Hoi, we zijn weer terug op het Broekplein". Dit stond gis
teren op het bord in de derde klas van de openbare lagere school de
Meerpaal. Na ruim anderhalve maand gebruik te hebben gemaakt
van twee klaslokalen van de Karei Doormanschool gaan de klassen
•ja en 4b na de herfstvakantie in het nog in aanbouw zijnde nieuwe
schoolgebouw. Foto: archief Leidsch Dagblad
Foto's in deze rubriek kunnen worden nabesteld door binnen veertien dagen na
plaatsing 2,50 (voor een exemplaar van 13 bij 18 in zwart wit) over te maken op
gironummer 57055 Ln.v. Dagbladuitgeverij Damiate b.v. Postbus 507, 2003 PA
Haarlem, onder vermelding van Leidsch Dagblad, ANNO d.d.(datum van
plaatsing) of door contante betaling aan de balie van het Leidsch Dagblad,
Rooseveltstraat 82 te Leiden. U krijgt de foto binnen drie weken thuisgestuurd.
COLOFON
Leidsch Dagblad
Directie: B.M. Essenberg, C P. Arnold
W.MJ. Bouterse (adjunct)
E-mail: directiehdcuz@hdc.nl
Hoofdredactie: Jan Geert Majoor, Kees van
der Malen, Léon Klein Schiphorst (adjunct)
E-mail: redactie.ld@hdc.nl
I HOOFDKANTOOR
Rooseveltstraat 82, Leiden, tel. 071-5 356 356
'ostadres: Postbus 54,2300 AB leiden
tedactie fax 071-5 356 415
Advertentie fax 071-5 356 325
iFamilieberichten fax 023-5 '5° 5^7
ADVERTENTIES
071-5 356 300
Sprinters (rubrieksadv072-519 6868
ABONNEESERVICE
071-5128 030
E-mail: abonneeservice@hdc.nl
ABONNEMENTEN
Bij vooruitbetaling (acceptgiro)
p/m €20,20 (alleen aut ine)
p/kw €56,70 p/j €216,90
Abonnees die ons een machtiging verstrekken
tot het automatisch afschrijven van het
abonnementsgeld ontvangen €0,50 korting
per betaling.
VERZENDING PER POST
Voor abonnementen die per post (binnenland)
worden verzonden geldt een toeslag van €0,50
aan portokosten per verschijndag.
GEEN KRANT ONTVANGEN?
Voor nabezorging: 071-5128 030
ma t/m vr: 18-19.30 uur. za: 10-13 uur
AUTEURSRECHTEN
Alle auteursrechten en databankrechten ten
aanzien van (de inhoud van) deze uitgave
worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze
rechten berusten bij HDC Uitgeverij Zuid BV
cq. de betreffende auteur.
HDC Uitgeverij Zuid BV, 2003
De publicatierechten van werken van
beeldende kunstenaars aangesloten bij een
CISAC-organisatie zijn geregeld met Stichting
Beeldrecht te Amstelveen
HDC Uitgeverij Zuid BV is belast met de
venwerking van gegevens van abonnees van
dit dagblad. Deze gegevens kunnen tevens
worden gebruikt om gerichte informatie over
voordeelaanbiedingen te geven, zowel door
onszelf als door derden. Heeft u hier bezwaar
tegen, dan kunt u dat schriftelijk laten weten
aan HDC Uitgeverij Zuid BV, Afdeling
Lezersservice, postbus 507,2003 PA Haarlem.
De Europese Unie heeft 2003 uit
geroepen tot het jaar van de ge
handicapten. In alle Europese lan-
aan de positie van mensen met woorden een beeld geschetst van
een handicap. Deze krant blijft het dagelijks leven van mensen
niet achter. In een serie interviews met een lichamelijke en/of ver
aflevering vier, parkinsonpatiënt
Theo Hin uit Leiden. „Als je niet
meer kunt lachen over jezelf, dai
den wordt extra aandacht besteed wordt aan de hand van steek-
standelijke beperking. Vandaag, in ga je dood."
Ogenschijnlijk
mankeert Theo Hin
niets. De 66-jarige
Leidenaar oogt
hooguit wat stijfjes en
een beetje gespannen.
Toch noemt hij
zichzelf 'zwaar
gehandicapt'. „Als ik
op straat loop, zeggen
mensen tegen me:
'wat zie je er goed uit,
je merkt er niets van'.
Maar ik heb mijn
hand in mijn zak."
Sinds vier jaar weet hij
wat de ziekte van
Parkinson met je
leven kan doen. „Ik
heb levenslang en het
wordt alleen maar
erger."
door Janneke Dijke
Het begon onschuldig en werd al gauw vrij lastig. „Het was 1997, ik gaf les
op het Bonaventura College en op de Hogeschool Leiden, toen ik een fro
zen shoulder kreeg. Ik kon mijn arm niet meer optillen. Als ik in een parkeerga
rage kwam, kon ik het kaartje niet uit de automaat halen. Ik trilde als een gek"
De diagnose was aanvankelijk artrose, maar Hin vertrouwde het niet. Hij vroeg
een second opinion aan en kreeg uiteindelijk in 1999 van een neuroloog te ho
ren dat hij Parkinson had.
Het trillen van Hins linkerarm gaat nooit meer over, vertelt hij in zijn huis aan
de Maasstraat in Leiden. „Soms verwachten mensen datje als man iets tilt.
Maar ik kan niets met die linkerarm. Auto rijden kan ik wel, want ik heb een
automaat."
In totale ontspanning, bijvoorbeeld als hij slaapt, houdt de arm zich koest. Een
interview over zijn handicap levert echter de nodige spanning op. „Die arm
wordt beïnvloed door wat er gebeurt. Nu ik mijn verhaal zit te vertellen, wordt
het alleen maar erger. Trek maar even flink aan mijn arm." Hin schudt hem uit
en het trillen houdt op. Een paar seconden.
Het trillen is het bekendste symptoom van Parkinson, maar absoluut niet het
enige. „Neem honderd 'parkies', zoals ik Parkinsonpatiënten noem, en er is er
niet één hetzelfde." Zo heeft Hin evenwichtsstoornissen. Als hij bij zijn hond
knielt om op de foto te gaan, komt hij niet meer overeind. De trap op gaat
goed, maar naar beneden schuifelt hij voetje voor voetje. „Ik moet bij elke stap
nadenken. Een rondje draaien is ook zoiets. Als ik dat snel doe, dan val ik."
Als gevolg van zijn ziekte staan Hins ogen schuin naar buiten. „Met deze bril
wordt dat verholpen, maar desondanks kan ik niet langer dan een uur lezen. Ik
kan ook maar één ding tegelijk. Anders loopt mijn hoofd om." Door bijwerkin
gen van de medicijnen kreeg hij vorig jaar vocht achter zijn longen en lag hij
tien dagen in het ziekenhuis.
Ritme is een belangrijk woord voor de neurologen van Hin. „Ze
zeggen tegen mij dat ik het 's ochtends rustig aan moet doen. Een
ontbijtje nemen en verder niets doen. Nou, mijn ritme is ernstig ver
stoord. Ik ben eigenwijs, ik kan niet stilzitten, ik wil van alles doen.
Dan maar een paar jaar eerder dood.
Desondanks heeft hij uit pure noodzaak een vast ritme ontwikkeld.
Elke ochtend is hij om half vijf klaarwakker. „Van de pijn in mijn lijf.
Ik heb een tijdje een slaapmiddel geprobeerd, maar daarvan werd ik
depressief." 's Middags gaat hij vaak een uurtje naar bed. „Vandaag
kwam het er niet van. Als je straks weg bent, kun je me opvegen."
Daarnaast zijn er de pillen. Elke dag slikt Hin 39 pillen om het trillen
te voorkomen, 's Ochtends, 's middags en 's avonds verdwijnen er 13
naar binnen. Ze vullen de dopamine aan, de stof die informatie van
de ene hersencel aan de andere doorgeeft. Een Parkinsonpatiënt
heeft een gebrek aan deze stof. Dopamine wordt normaal gesproken
geproduceerd door zenuwcellen in de middenhersenen, maar bij
een Parkinsonpatiënt sterven deze cellen af. Het gevolg is dat het
aansturen van de spieren onnauwkeurig verloopt. Medicijnen kun
nen dat nooit helemaal verhelpen.
Trainen is een belangrijk middel om de spieren onder controle te
houden. Elke woensdag gaat Hin naar zijn groepsfysiotherapie in
Katwijk. Meestal is dat in een sporthal, af en toe in het zwembad.
„Soms zitten we op krukjes voor de spiegel en trekken we gekke bek
ken. Ook de spieren in je gezicht moet je trainen. Een bekend ver
schijnsel van Parkinson is dat je een pokerface krijgt. In beweging
blijven is het belangrijkste voor een parkie. Daarom laat ik ook altijd
de hond uit."
Het klinkt als een vanzelfsprekend
voorziening, maar tot een paar ja
geleden bestond groepsfysiotherapie
voor Parkinson-patiënten helemaal n
in deze regio. Na wat speurwerk kwaï
Hin terecht bij het LUMC, waar ze mi
sen zochten voor een onderzoek. Via
Parkinson-vereniging plaatste hij een
advertentie. Er waren acht proefperst i
nen nodig, er reageerden er 32.
Een half jaar lang sportte de groep sa
men. In de tussentijd onderzocht Hii
er ook buiten het ziekenhuis zulke gi
pen konden beginnen. Inmiddels dra
en er drie groepen in Katwijk, een in
Voorschoten, een in Hoofddorp ene
in Roelofarendsveen. „De groep in
Voorschoten moet binnenkort wordi 1
gesplitst, die wordt te groot. Verder b
ik bezig met het opzetten van een gn i
in Alphen, en ik wil er eigenlijk ookn
een in Leiden en Leiderdorp."
Als coördinator en aanspreekpunt v<
de Parkinson-vereniging in de regio 1
den is Hin ambitieus. „Ik heb drie idi
len. Het eerste is: patiënten bij elkaar c1
brengen. Parkies zijn vreselijk schuw
Het wordt vaak verborgen gehouden
Daarom moeten er meer groepen ko s
men, waar de patiënten leren beweg I
en waar ze lotgenoten kunnen ontmi i
ten. Als je niet meer kunt lachen ove
jezelf, dan ga je dood."
Zijn tweede ideaal betreft de begelei l
ders of de partners. Vorige week ginj i
114 patiënten en begeleiders mee m
een boottocht op de Kagerplassen, g 1
organiseerd door Hin. Zijn vrouw, di
dochters en schoonzoon verzorgden
het koud buffet. „Je vindt steun bije
kaar. Niet alleen de patiënten, maar s
de partners hebben dat nodig."
Ten slotte wil hij dat fysiotherapeut» j
beter toegerust zijn. Met diverse fysi
therapeuten bereidt hij lessen voori
studenten aan de Hogeschool kunrs I
volgen. „Er is heel weinig bekend o
fysiotherapie voor Parkinsonpatiënl
Er wordt wel wetenschappelijk ond<
zoek naar gedaan, maar ze bedenke
geen praktische oefeningen."
Het opzetten van de fysiogroepa i
gaat Hin goed af. Toch heeft hij
frustratie: de verzekeringen. Sommi
vergoeden de therapie wel, andere i i
Als lid van de landelijke werkgroep
'Meer Bewegen' ziet Hin het als zijn i
taak de verzekeringsmaatschappijei
bewerken. „Wij genezen niet. Wij gi
alleen maar achteruit. Hoe langer je
wacht met behandelen, hoe erger h j
wordt. Het is dus veel goedkoper o:
ons gewoon therapie te geven."
De verzekeringsmaatschappijen ga
zich niet zomaar gewonnen. „Ze zij
lemaal verschillend, dus we kunnen
hele land door. Zorg en Zekerheid
goedt het wel, maar een hoop ande
niet."
Al dat vrijwilligerswerk valt Hin son
zwaar. Door zijn handicap is hij to(
zo snel moe, ook als hij niets doet.
„Soms stort je ter plekke in. Ik heb
eens het idee dat ik aan het einde v
de wereld van Vrouw Holle zit en d
maar net aan kan meekomen."
Toch gaat hij ermee door. „Ik hebl
niet om gevraagd, maar als ik toch
venslang heb, zoek ik wel naar de ji
mensen die mij kunnen helpen en
ik kan helpen. Het is prachtig werk
voor andere mensen bezig te zijal
ben vroeger pater geweest in Afrika
maar ik doe nu meer pastoraal wei
dan ik in mijn hele leven gedaan hl
SCHRIJVENDE LEZERS
Maandag 6 oktober is het Rijn
lands Revalidatie Centrum (RRC)
officieel door minister Hooger-
vorst geopend. Gefeliciteerd, het is
een mooi bouwwerk geworden en
een aanwinst voor de Wassenaar-
seweg, vooral in de avond als bin
nen de verlichting brandt.
Nu alles zo'n beetje af is, zouden
de gemeente en het RRC eerst
eens wat moeten doen aan de si
tuatie die ontstaan is op het fiets
en wandelpad van de Nachtegaal
laan. Sinds mensenheugenis loopt
het fietspas langs de velden van
Pomona en wordt veel gebruikt
door scholieren. Sinds de rotonde
is aangelegd is het ook een zeer
veilige route.
Tijdens de bouw van het RRC is
het fietspad gemakshalve maar ge
confisqueerd en als bouwweg in
gebruik genomen. In die tijd is het
fietspad veranderd in een mod
derpoel met gaten, diepe plassen
en losse steenslag. De aan- en af-
voerroute van het centrum vindt
gemakshalve ook maar over het
fietspad plaats zodat je regelmatig
de graskant in moet om de wagens
langs te laten. De in- en uitrit van
het parkeerterrein zijn op een zeer
knullige manier aangelegd en ge
ven telkens misverstanden tussen
auto en fietsers.
De schrijfster van het stukje in de
krant over de opening is waar
schijnlijk niet met de fiets over de
Nachtegaallaan naar haar inter
view gereden. Anders had ze in
haar aanhef wel wat minder hoog
opgegeven van de mooie entree
van het Rijnlands Revalidatie Cen
trum.
Het is te hopen dat er snel een
goede en vooral veilige situatie
wordt gecreëerd, want ik vermoed
dat het centrum al voldoende pa
tiënten heeft.
Rob van Schie,
Leiden.
OEGSTGEEST, 14.00UUR
Ronaldo is een blond meisje met een witte strik in
het haar. Ze huppelt over het veld van w Oegst-
geest.
De trainer zegt dat ze 'Brazilië tegen Juventus' doen.
„En wij gaan wiiinnnnen", schreeuwen de Italianen,
gehuld in zwartwit Juventustenue. Bij de tegenstan
ders wil het nog niet vlotten. Doelman Marcos doet
een sambadansje tussen de palen. Cafu loopt huilend
naar de scheidsrechter. Hij is gevallen, heeft een
schaafwondje.
Dan begint de wedstrijd. Een kluwen kleuters rent
achter de bal aan. Marcos, de allerkleinste van het stel,
blijft dansen. Vaders en moeders staan langs de kant.
„Opletten nou", roept de moeder van Marcos. De
scheids doet zijn best de kluwen te ontwarren. „Speel
éi die bal." „Niet stoppen, maar schoppen." „Kijk om
je heen." Er moet gewerkt worden, zegt hij. „Ruben, jij
hoort niet bij de gelen, je moet met de zwartwitten
meedoen."
Annemijn is het enige meisje. „Pak de bal af, kom op",
zegt haar moeder vanaf de zijkant. Als de ware Ronal
do baant ze zich een weg door de voorhoede. Gaat vrij
staan en wacht vergeefs op de bal. Waar blijft-ie no
Eenmaal pal voor het doel slaan haar zenuwen toe
durft de bal bijna niet te raken. Blonde pieken has
voor haar ogen, opperste concentratie. Kijken naai
bal, kijken naar het doel. Ze wil het goed doen. En
daar neemt ze de tijd voor. „Kom op nou, toe nou,
nu!" Ze schopt en verliest 'm.
Na twintig minuten is de eerste helft voorbij. De ki
deren stuiven op de kartonnetjes met limonade al
lekker, een drinkie." Met een rietje in de mond kijl
ze naar de verrichtingen op het veld ernaast. Daar
tolken kalende papa's hun eigen versie van Brazil»
Juventus. „Mamma, waarom vallen ze nou steeds?
vraagt een jonger broertje van de spelers zich af.
„Doet de bal dat?"
Na een peptalk van de trainer/scheidsrechter sprii
ze het veld weer op. „Best een pittige wedstrijd", t
den de ouders. „Ja, net het Nederlands elftal", zeg
vader. „Hetzelfde gekluns, alleen dan niet zo goed
taald."
Erna Straatsma
