Knokken om een rol in 'The Lion King'
KUNST CULTUUR
Kwak en de rechten van het kind
De vorm van vogels,
bruggen en huizen
Nederland te klein om Disney-productie rendabel te krijgen
Marktaandeel
Nederlandse
film stijgt naar
recordhoogten
Het echte leven van de Zwartvoeten
woensdag 1 oktober 2003
erina Zeta-Jones. Foto: AP-
ork Djansezian
:n,
ïmière met
en Clooney
f"'rlv hills - Catherina Zeta-
J 's en George Clooney luis-
^Sn gisteren, in Beverly Hills,
hun aanwezigheid de we-
.VQ)remière op van 'Intolera-
"ruelty'. De rolprent, een
l"Witische komedie, draait
If volgende week in de Ver-
^e Staten en is later dit jaar
Nederlandse bioscopen te
ou'
:g«
ncert Poema's
"Amsterdam
in|
i i iter dam - De Poema's geven
1 kO december een eenmalig
ffitert in de Heineken Music
win Amsterdam. De band,
ae>estaat uit de leden van Van
n ^fout en Acda en de Mun-
gaat na het optreden weer
lkaar. Voorafgaand aan het
de :ert verschijnt half novem-
eniet eerste album 'The best
5 Poema's'. De opbrengsten
~~het album van de band 'die
dilijk niet bestaat', komt ten
e aan hulporganisatie Me-
In 1999 kwamen de
na's met hun eerste single
1Zq1 houten hart', die een vier-
laats in de hitlijsten bereik-
ls 'e tweede single 'Zij maakt
fa/erschil' verscheen in 2001
vaferd een nummer 1 hit.
;re la opgedragen
n prins Claus
VirERDAM - De Stichting Dan-
rihi'onds '79 draagt haar
ïlfde Balletgala op aan de
jaar overleden prins Claus
;ns zijn belangstelling voor
ichting en de Nederlandse
Koningin Beatrix zal 11
®mber het festijn in het Mu-
Hjheater in Amsterdam bij-
Ipjen. Dansers van het Natio-
U^Ballet, Nederlands Dans
■"éiter, Introdans, Conny
l^en Danst en het Koninklijk
^ervatorium voeren in Am-
lam delen van zeven klas-
i en hedendaagse choreo-
eën op. Met een uitvoering
iet videoballet 'Live' van
eograaf Hans van Maanen
It het programma afgeslo-
door Herman Joustra
leiden - Alfred Jodocus Kwak zet zijn carri
ère voort. De creatie van Herman van Veen
zal te zijner tijd te zien zijn in een nieuwe
animatiefilm. Van Veen lichtte gisteren al
en tipje van de sluier op. „Zijn verkering
wordt gekidnapt in Hotsknotsbotswana en
Alfred moet dat mokkeltje gaan bevrijden."
De zanger en cabaretier zei dat gisteren tij
dens de officiële presentatie van het boek,
cd en de dvd 'Alfred Jodpcus Kwak - Ver
boden te lachen' in de Leidse Schouwburg.
Het boek vertelt op milde toon over de
aids-problematiek in de Derde Wereld. Eer
dere boeken van Alfred Jodocus Kwak kwa
men in twintig talen uit. Totaal zijn er ruim
een miljoen exemplaren van verkocht. De
cd en de dvd zijn een weergave van de
voorstelling die hij eind vorig jaar voor uit
verkochte zalen speelde.
Van Veen zette het hoe en het waarom nog
een keer uiteen „Dit boek en deze dure
voorstelling heb ik geschreven, omdat ik
een jaar of wat geleden met de toenmalige
minister van ontwikkelingssamenwerking,
Jan Pronk, naar New York ben geweest,
naar de wereldtop waai- de rechten van het
kind op het programma stonden. Die rech
ten van het kind, tientallen rechten werden
gearticuleerd, op papier gezet en onderte
kend. Vervolgens is er in mijn beleving wei
nig mee gebeurd. De rechten van het kind
worden met voeten getreden. Horror! Wat
kun je als vader, liedjeszanger en artiest?
Niet veel. Maar je kunt wel het verschil ma
ken voor een paar mensen. De mensen die
naar het theater komen en mensen die be
trokken zijn bij verschillende projecten."
Van Veen doelde daarmee op tal van klein
schalige projecten in ontwikkelingslanden
en Nederland om de rechten van het kind
handen en voeten te geven, onder andere
via de door hem in het leven geroepen or
ganisaties Columbine en de Herman van
Veen Foundation.
Een van de grootste problemen voor kinde
ren is aids. „Met name in Afrika. Door de
horror van de ziekte zelf. Er vallen onge
kend veel slachtoffers en er komen zoveel
wezen. Veel mensen die sterven moeten
hun kinderen achterlaten, kinderen voor
wie absoluut geen toekomst is."
Aids komt ook terug in 'Verboden te la
chen', zonder dat de ziekte overigens bij
naam wordt genoemd. „Ja, hoe kun je op
een milde manier die problematiek vorm
geven? Zo is de voorstelling van Alfred Jo
docus Kwak ontstaan. Kwak leest in de
krant over een nare ziekte waarvan je je-
weet-wel afvalt. Hij wil daarvoor geld ver
zamelen, omdat hij denkt dat dat de oplos
sing is. Voor het medicijn Plak Tamol waar
mee je je-weet-wel weer kunt aanplakken.
Maar hij ontdekt dat de oplossing anders
is. Geld is wel verschrikkelijk belangrijk.
Maar de echte voorwaarden voor een op
lossing zijn zaken als schoon water, res
pect, natuur, kennis, rechten, gezondheid.
De eerlijke verdeling daarvan. En de rech
ten van het kind dienen daarbij voorop te
staan."
Herman van Veen: „Hoe kun je op een milde manier de problematiek vorm geven?"
Foto: Henk Bouwman
door Coos Versteeg
den haag - En weer stonden Ca
rolina Dijkhuizen, Chaira Border
slee en Leona Philippo als con
currenten tegenover elkaar bij
een musical-auditie. Maar was
bij 'Aida' de eerste plaats wegge
legd voor Chaira, en moesten die
andere twee genoegen nemen
met de positie van vervangster,
nu ging toch mooi Carolina met
de hoofdrol van leeuwin Nala uit
'The Lion King' aan de haal.
„Dat zal in de toekomst denk ik
nog wel vaker gaan gebeuren -
dat we eikaars concurrent zijn",
zegt Carolina nuchter. „Telkens
als er een rol voor een donkere
vrouw is. Je bent collega's en
met Leona ben ik zelfs goed be
vriend, maar op zo'n auditie is
het ieder voor zich. Dit is een
keiharde wereld."
Carolina Dijkhuizen, 23 jaar ge
leden geboren in Colombia en
als piepjong adoptiekind bij
een Nederlands gezin in Veen-
dam terechtgekomen, kent de
Nederlandse musicalwereld nu
een flinke twee jaar. „Bij Aida
wist ik nog van niks, ik zat eerst
in een popbandje, en heb alles
maar over me heen laten gaan.
Maar ik ben in die twee jaar erg
gegroeid, veel volwassener ge
worden. Ik kwam uit een heel
beschermde situatie in een
dorp in Groningen. Maar ik heb
inmiddels geleerd voor mezelf
te zorgen, voor mezelf op te ko
men. En nu had ik echt zo iets
van: deze rol wil ik en ik zal er
voor knokken!"
Vijf, zes keer moest ze terugko
men om haar kunnen te laten
zien. De mensen van Disney,
die zeggenschap over alles in
deze show hebben, kozen uit
eindelijk voor haar. Carolina
vindt het ook wel leuk dat ze
hiermee alsnog in de voetspo
ren van de Amerikaanse Broad
way-ster Heather Headley
treedt. Die deed namelijk eerst
de rol van Nala in 'The Lion
King' en werd vervolgens ge
vraagd voor 'Aida', wat haar
een Tony Award en een heuse
sterstatus opleverde. „Ik doe
het in de omgekeerde volgor
de", lacht ze.
De toekomstige Nederlandse
Nala is zojuist op de foto ge
gaan met Sharon Young, die te
genwoordig op Broadway de
zelfde rol vertolkt. Want een
deel van de New Yorkse cast
was gisteren even over om in
Nederland de promotie voor
'The Lion King' in Schevenin-
gen op gang te helpen. 'The
Lion King' van Joop van den
Ende komt eraan en dat zullen
we weten. In Manhattan moest
het publiek een avondje met de
tweede cast genoegen nemen.
En ook Ron Kollen, internatio
naal vice-president van Disney
Theatrical Productions was
overgekomen om zijn Holland
se collega een hart onder de
riem te steken.
Kollen mag dan graag vertellen
over de onmogelijkheid om van
de animatiefilm 'The Lion King'
een musical te maken. Nie
mand geloofde erin. Totdat de
mensen van Disney kennis
maakten met Julie Taymor. Als
je Taymor hoort praten, is het
een wonder dat de productie
ooit werkelijkheid is geworden,
want zij is in alle opzichten het
tegenovergestelde van de gelik
te Disney-mentaliteit. Ze kende
Carolina Dijkhuizen als de leeuwin Nala in 'The Lion King': „Ik had zo iets van: deze rol wil ik en ik zal er
voor knokken!" Foto: ANP
'The Lion King'-film niet eens,
maar afkomstig uit het avant-
garde-theatercircuit van Cali-
fornië zag ze wel iets in het ver
leven met dieren op het toneel
in het decor van een Afrikaanse
savanne. Ze ging aan de slag
met maskers en kostuums op
vankelijk alleen maar tot opge
trokken wenkbrauwen leidde.
Maar Disney-producent Tho
mas Schumacher - die eerder
haal over de kringloop van het een manier die bij Disney aan- had aangetoond dat 'Aida' een
succesmusical kon worden - gaf
Taymor alle ruimte. Taymor
ging het bestaande tekenfilm
verhaal als het ware herschep
pen, liet er nieuwe (Afrikaanse)
muziek bij maken, veranderde
bestaande karakters en bouwde
de show uit tot een gigantisch
poppenspel.
Inmiddels is 'The Lion King',
met shows op Broadway, Wes
tend, in Tokyo en Hamburg de
succesvolste musical die Disney
ooit heeft gehad. De onder
scheidingen, waaronder zes To
ny Awards (onder meer voor
Best Musical) zijn nauwelijks te
tellen. Maar wat belangrijker
dan al die awards is: 'The Lion
King' heeft sinds de première in
1997 wereldwijd al vijftien mil
joen bezoekers gehad. Dat is in
aantal zo'n beetje de hele be
volking van Nederland.
Toch zal Joop van den Ende er
straks naar eigen zeggen geen
cent aan verdienen, zo hebben
ze op het hoofdkantoor in Am
sterdam al uitgerekend. De pro
ductie van 'The Lion King' is zó
duur en er is zoveel personeel
bij betrokken (dagelijks 150
mensen) dat Nederland simpel
weg te klein is om de boel ren
dabel te kunnen krijgen. Waar
om dan toch 'The Lion King'?
Omdat Van den Ende het 100-
jarig bestaan van het Circusthe
ater in Scheveningen - zijn eer
ste eigen theater - op spetteren
de wijze wil vieren. En wat is er
nu mooier, betoogde Erwin van
Lambaard - directeur van de
theaterdivisie - gisteren, dan op
een plek waar de dieren ooit in
de piste stonden, nu een show
te hebben met mensen die die
ren naspelen op het podium?
Als die cirkel niet rond is?
utrecht/anp - Het marktaan
deel van de Nederlandse film
komt aan het eind van dit jaar
uit op een historisch hoogte
punt van rond de 14,5 procent.
Dat voorspelde voorzitter W.
Wolfers van de Nederlandse Fe
deratie voor de Cinematografie
tijdens de presentatie van de
derde kwartaalcijfers van het
bioscoopbezoek op het Neder
lands Film Festival in Utrecht.
In de eerste acht maanden van
2003 is het bioscoopbezoek in
ons land met 9 procent geste
gen, ten opzichte van dezelfde
periode een jaar geleden. In
2002 bedroeg deze groei in ver
gelijking met een jaar eerder
slechts 1,26 procent. Dit jaar
zijn tot nu toe 26 miljoen Ne
derlanders naar de bioscoop
geweest. Het aandeel van de
Nederlandse films is 13 pro
cent, een verdubbeling in ver
gelijking met drie jaar geleden.
Met nog een groot aantal pro
ducties die dit najaar uitkomen,
zoals 'Phileine zegt sorry", 'Pie
tje Bell 2', 'Polleke' en 'Kees de
Jongen' verwacht de NFC dat
dit aandeel alleen maar verder
zal groeien. De best bezochte
Nederlandse productie van dit
jaar tot nu toe is 'De schippers
van de Kameleon' van regisseur
Steven de Jong met 552.000 be
zoekers. 'De Tweeling' van re
gisseur Ben Sombogaart trok
tot nu toe 496.000 bezoekers.
Ondanks de positieve cijfers be
nadrukt Wolfers dat het bio
scoopbezoek in Nederland in
vergelijking met andere landen
nog steeds erg laag is. Gemid
deld bezoekt de Nederlander
anderhalf keer per jaar een film.
„We zijn qua bioscoopbezoek
het Albanië van Europa."
Expositie in Kunsthal rekent af met Hollywood-clichés
rotterdam/anp - Bij het woord
'indianen' wordt de blik van ve
len meteen vertroebeld door
Hollywood-films, Winnetou en
onze eigen, lichtelijk van-Lotje-
getikte Klukkluk. Lea Zuyder-
houdt, één van 's lands zeer
weinige Zwartvoet-deskundi
gen, is dan ook bijzonder blij
met de expositie 'De wereld van
de Zwartvoet-indianen', die in
de Kunsthal in Rotterdam te
zien is.
Op de expositie wordt afgere
kend met het beeld dat iedere
indiaan altijd en eeuwig met
een hoofdtooi op loopt. Dat is
nu niet zo, maar vroeger even
min. „Een hoofdtooi draag je
alleen bij speciale ceremonies,
die bijna heilig zijn", zegt Zuy-
derhoudt.Alles klopt hier." De
wereld van de Zwartvoet-india-
nen is namelijk een tentoon
stelling waar Zwartvoet-india-
nen zelf aan hebben meege
werkt. Ze vertellen er hun eigen
verhaal, met voorwerpen en
beeldmateriaal, maar ook op de
band: in het Nederlands èn in
de 'Blackfoot-taal'.
Nooit eerder waren de bijna
driehonderd authentieke
Zwartvoet-voorwerpen uit het
Glenbow Museum in het Cana
dese Calgary buiten Europa te
zien. De Kunsthal pikte de ex
positie gewoon uit het interna
tionale aanbod dat altijd aan
musea voorbij trekt.
Aan de samenstelling van de
expositie namen wel dertig
Zwartvoeten deel. Er zijn nog
vele duizenden Zwartvoet-in-
dianen, van wie verreweg de
meesten in vier groepen in re
servaten in Noord-Amerika wo
nen. Die reservaten zijn in hun
oorspronkelijke gebied, het zui
den van Alberta en het noorden
van Montana.
Een deel van de indianen leeft
het hele leven in die reservaten,
waar veel werkloosheid heerst.
Desondanks biedt zo'n reser
vaat volgens Zuyderhoudt 'een
heel maatschappelijk spec
trum'. Andere indianen kiezen
voor een loopbaan buiten het
reservaat, maar komen daar
veelal uiteindelijk weer terug.
Bijna allemaal houden ze vast
aan hun cultuur, soms op heel
moderne wijze. Zo zijn er op de
expositie suède indianen-
schoenen te zien, versierd met
het Nike-embleem in indianen-
kraaltjes. Kinderen dragen vaak
op hun nieuwste spijkerjack het
amulet met daarin hup eigen,
gedroogde navelstreng. Ook
zulke amuletten zijn aan de
Kunsthal uitgeleend.
Het lijkt er volgens Zuyder
houdt op dat de jonge indianen
van nu erg bezig zijn met hun
wortels, die zo sterk te maken
hebben met zon, maan, sterren,
aarde, dieren, planten en water.
Er is zelfs sprake van een revi
val. De indianen dreigden eind
negentiende eeuw ten onder te
gaan aan een tekort aan voedsel
(door het verwerven van gewe
ren hadden ze hun wilde bisons
te snel in aantal verminderd),
door ziekten die door Europea
nen waren meegebracht (een
'chief verloor in een jaar tijd
meer dan tien kinderen) en
door drank (die door handela
ren als ruilmiddel werd ge
bruikt en soms zelfs met bus
kruit was gemixt). Hun positie
werd zo hopeloos dat ze wel de
verdragen moesten tekenen die
ze een plek en voedsel bood in
eigen reservaten.
'De wereld van de Zwartvoet-
indianen', te zien tot en met
11 januari in de Kunsthal, Rot
terdam.
Zwartvoet-indianen dragen alleen een hoofdtooi bij speciale ceremo
nies. Foto: ANP/Kunsthal
In Leiden en de regio bestaat grote belangstelling voor
professionele en amateuristische-kunstbeoefening. Heilig
Vuur volgt stad- en regiogenoten die musiceren, zingen,
nsen, toneelspelen, fotograferen of op andere wijze actief
zijn. Vandaag: Marijk Gerritsma.
kunstenaar gedijt bij aan-
cht en waardering. Marijk
fritsma voelt zich dan ook
ma. Haar deelname aan de
jiyristroute heeft haar het afge-
ten weekeinde geen wind-
ch ten gelegd. „De mensen ko-
imdn zo in aanraking met het
I. rk. Dat is deze keer dan wel
zonder goed gelukt. Nor-
lal kwamen er zo twintig
insen in het hele weekend
ü3ens de kunstroute. Ik denk
□It er nu wel 75 langs zijn ge-
est."
t niet alleen, ze heeft ook
!eens goed verkocht. Ook
kzij een eerdere deelname,
de alternatieve kunstroute
Ier dit jaar. „Iemand had
r werk van mij gezien in
a etalage en was er helemaal
van. Nu is hij hier geweest,
kocht meteen twee werken
me."
voor de portemonnee
turlijk, de schoorsteen
iet per slot van rekening
ergens van roken. Maar
ir Gerritsma is verkopen ze
niet het uitgangspunt. „Ik
p nog een baan van twee da-
ji in de week, ik werk als ke-
niste bij 'Uit de Kunst'. Met
istandelijk gehandicapten.
Verder geef ik cursussen en
doe wat vormgevingswerk. Ik
wil niet van een uitkering af
hankelijk zijn en steeds de druk
voelen om iets te verkopen. Op
deze manier kan ik heel vrij
met de schilderkunst bezig
zijn."
Vroeger was dat wel anders.
Toen leek het er in de verste
verte niet op dat Gerritsma in
de professionele kunstwereld
terecht zou komen. „Ik heb
eerst in het onderwijs gezeten,
basisonderwijs. Ik stond vijf
dagen per week voor de klas. Ik
ging wel een, twee avonden per
week naar de Vrije Academie in
Den Haag om te tekenen. Ik
was heel leergierig, ik wilde
echt alles weten van tekentech
nieken en van kunst in het al
gemeen. Op mijn dertigste heb
ik besloten om naar de Kunst
academie te gaan. Nou, die
heb ik fluitend gedaan, zo leuk
vond ik het. Voor mij viel daar
alles op zijn plek. Toen ik er
vanaf kwam, was ik ineens pro
fessioneel. Mijn liefhebberij
was mijn beroep geworden."
Erkenning heeft ze in de der
tien jaar na haar afstuderen
stukje bij beetje verworven. „Ik
werk altijd met een thema. Ik
Marijk Gerritsma: „Het huis op dit schilderij heeft geen ramen en geen deuren. Die heb ik bewust
weggelaten. Als je ze schildert, heb je het idee: wat speelt zich daarachter af?' Foto: Dick Hogewoning
ben een wandelaar en raap van
alles op. Krabben, dode vissen,
veren, schedels, alles wat je
overblijfselen kunt noemen.
Daar ga ik dan vervolgens mee
aan het werk. In 1998 heb ik zo
een expositie gehouden in Na-
turalis. Naar aanleiding van
één vogel. Die ben ik blijven
schilderen, die heb ik helemaal
tot op het bot uitgekleed, zeg
maar. Ik ga dan lang door, tot
dat ik alleen nog maar met de
vorm bezig ben. Niet meer met
de vogel als zodanig, met de
sentimenten die erbij horen,
het verhaal dat erachter zit. De
vogel ben ik dan eigenlijk ver
geten. Ik abstraheer, het gaat
me om de vorm en de kleur
stelling. Dus ik werk van vrij
realistisch in het begin tot ab
stract, figuratief aan het eind."
„Nu doe ik met name huizen
en bruggen. Die maak ik los
van de omgeving. De vorm iso
leer ik uit de omgeving, samen
met de sfeer die ik er mee wil
uitdrukken. Met die vorm wil ik
een krachtig beeld neerzetten.
Huizen en bruggen hebben
voor mij geen diepere beteke
nis, Ik kom ze tegen, net zoals
ik vogels tegenkom."
Ze wijst op een schilderij van
een huis, dat in een paai' pen-
séelstreken lijkt neergezet. Een
dak, een kale muur. „Het huis
op dit schilderij heeft geen ra
men en geen deuren. Die heb
ik bewust weggelaten. Als je ze
schildert, heb je het idee: wat
speelt zich daarachter af? Dat
vind ik voor het schilderij niet
interessant. Maar dat gaat niet
altijd op. De ene keer vraagt
het erom, de andere keer niet."
Een beknopt overzicht van
het werk van Marijk Gerrits
ma is te zien in het stadhuis
van Leiden. Deze expositie
duurt nog tot en met 16 no
vember.
Herman Joustra
