ECONOMIE
KLM worstelde lang met partnerkeuze
at 9 9
Staatsonderneming Air France maakt winst
Ahold krijgt nog dag respijt van bankconsortium
SkyTeam vormt samen
met KLM mega-alliantie
Treinkaartje vier
procent duurder
2onpromis EP
havenwerk
i - Een halve dag na de
e havenstaking ooit heb-
kwerkers voor een be-
I'. deel hun zin gekregen:
onder strenge voor-
n is het reders toege-
i havens zelf hun sche-
aden en te lossen. De
andelingsdelegatie van
opees parlement heeft
ht met de kleinst moge
eerderheid ingestemd
compromis van Euro-
ansportministers. Natio-
igels moeten in acht wor-
nomen. Gisteren demon-
7000 havenarbeiders in
lam. Er werden 27 actie-
rs gearresteerd. Vijf wor-
rdacht van mishandeling
ze met ijzeren staven op
tie insloegen. Drie agen-
andden in het zieken-
idezaak Aegon
volgend jaar
- De rechtbank in Alme-
ias op 9 februari 2004 de
ak tegen de 56-jarige ex-
ieel directeur van Aegon
izen voortzetten. Hij zou
kverzekeraar voor ruim
joen euro hebben opge-
en Twentse organisatie-
ïr zou rekeningen bij Ae-
jbben ingediend voor
;eleverd diensten. De
recteur zou die nota's
gefiatteerd en voor be-
ïebben gezorgd. De
aak loopt al bijna een
is begin september kon
adsman dossiers inzien
d hij geconfronteerd met
:uwe beslagname op
ltsloterij met
,H om de tafel
lag - De Staatsloterij en
Wireless Lottery Hol-
iWLH) moeten van de
r weer met elkaar gaan
om een punt te zetten
hun ruzie over de sms-
Sevens. Dat is de uit-
van een kort geding dat
had aangespannen. Eer-
maan d had EWLH dat
mische uitvoering van
heeft verzorgd, een
ran 150 miljoen euro bij
atsloterij neergelegd om-
introductie van dit spel
werd uitgesteld. Vorige
jid haalde de staatssecreta-
financiën definitief een
door Sevens.
idweeriieden
en eigen CAO
kag - In een onderzoek
700 werknemers van de
»veer laat 95 procent we-
CAO Gemeenten te wil-
laten. De uitslag van de
te is vandaag door de
nd CNV Publieke Zaak
liceerd. Uit het onder-
omt ook naar voren dat
weerlieden vinden dat
irk zwaarder is geworden,
werknemers vindt 88
nt dat ze in vergelijking
jf jaar geleden harder
n werken. Zij vinden ook
het recht moeten behou-
n voor hun 65ste te stop-
et werken. Van hen zal 83
it actievoeren als dit door
binet onmogelijk wordt
ïkt.
woo in Polen
dt gehalveerd
hau - De Poolse tak van
ibrikant Daewoo in War-
wil 1500 van de 3100
emers ontslaan. Daewoo-
lotor Polska, een zelfstan-
fdeling van het Zuid-Ko-
se Daewoo, is zwaar ver
vend. Het bedrijf is in
eg met de Britse automa-
over over een mogelijke
ame. Twee andere afde-
ïvan Daewoo-Polska, een
üctiefaciliteit in Lublin en
fabriek voor kleine vracht-
is in Nysa, vroegen vorig
1 hun faillissement aan.
Ford-Duitsland
>o banen weg
én - Autofabrikant Ford
ipt dit jaar 1700 banen bij
'estigingen in Duitsland
ins de 'uitermate moeilijke
trrentiesituatie'. Er komen
;edwongen ontslagen,
leeft nu 20.600 perso-
eden in Keulen en onge-
■300 in Saarlouis. De di-
onderhandelt nog over
king van extra beloningen
de kerstgratificatie.
schrapt nog
is 175 banen
- De fabrikant van prin-
n kopieerapparaten Océ
pt 175 banen extra. De re-
komt bovenop het aantal
350 dat al moest verdwij-
)cé sluit gedwongen ont-
niet uit. Het gaat ditmaal
verplaatsing van de as-
lage van printers en de
rdelenaankoop. De pro-
egaat naar Oost-Europa
lina. In Venlo waar nu
3000 mensen werken blijft
oductontwikkeling en het
eren van ingewikkelde
systemen.
dinsdag 30 september 2003
door Richard Mooyman
Amstelveen - Na een jarenlange
zoektocht is de KLM in de armen
van Air France beland. Voor de
Nederlandse luchtvaartmaat
schappij gaat het niet om een
amour fou, een verzengende
liefde. Niets rode rozen en ro
mantische weekeindjes Parijs.
De keuze voor SkyTeam van Air
France is vooral bepaald door
de harde realiteit. In de VS wer
ken KLM-partners Northwest
en Continental samen met Del
ta, de bondgenoot van Air Fran
ce. Een coalitie tussen de Euro
pese deelnemers werd daarmee
de enige logische stap.
Het draaide in de gesprekken
met de Fransen voornamelijk
over de manier waarop de sa
menwerking moet worden in
gevuld. Daarbij wilden het kabi
net en de KLM de mainportpo-
sitie van Schiphol veiligstellen,
evenals het voortbestaan van
de merknaam en de Nederland
se nationaliteit van de KLM. Dit
om de werkgelegenheid en lan
dingsrechten in het buitenland
zoveel mogelijk te behouden.
Lang heeft de KLM-top volge
houden dat ook serieus werd
gesproken met British Airways,
maar dat was mede bedoeld
om de onderhandelingspositie
tegenover Air France te verster
ken. Voor een samenwerking
met de Britten had de KLM
moeten breken met de Ameri
kaanse partner Northwest Airli
nes, wat een boete kan opleve
ren van vele honderden miljoe
nen euro's. Daarnaast heeft de
KLM al twee keer eerder een fu-
i*?-
KLM- en Air France-toesteilen op de luchthaven Schiphol. Foto: ANP/Toussaint Kluiters
sieplan met de Britten afgebla
zen.
In de ogen van KLM-topman
Van Wijk is aansluiting bij een
grotere luchtvaartmaatschappij
een kwestie van overleven. Hij
verwacht dat kleinere onderne
mingen het loodje leggen in de
keiharde concurrentieslag die
zal losbarsten zodra de knellen
de luchtvaartregels verder wor
den geliberaliseerd. Schaalver
groting is volgens de KLM-top
noodzakelijk om de kosten te
drukken en het gevecht met
prijsbrekers als easyjet niet te
verliezen. De positie van de
nummer vier in Europa is er de
laatste tijd niet sterker op ge
worden. In de jaren negentig
groeide de KLM sterk dankzij
onbeperkte landingsrechten in
de VS en een succesvolle allian
tie met Northwest Airlines. De
grote Europese rivalen hadden
lang het nakijken, maar be
schikken inmiddels ook over
Amerikaanse partners en veel
landingsrechten in de VS. De
voorsprong van de KLM is ver
dwenen.
De economische malaise heeft
de KLM, die het grotendeels
moet hebben van overstappen
de passagiers uit andere lan
den, harder getroffen dan bran
chegenoten met een grote
thuismarkt. Het wegblijven van
passagiers door de terreuraan
slagen op 11 september 2001,
de oorlog in Irak en de angst
voor de longziekte SARS hakte
er bij de KLM extra hard in. Het
aantal overstappers via Schip
hol liep terug. De KLM zit nu al
twee jaar diep in de verliezen.
Een derde jaar met rode cijfers
is volgens de directie niet ac
ceptabel. Wegens de opstape
lende verliezen stopte de on
derneming plotseling met de
lagekostendochter Buzz, die in
het voorjaar werd overgedaan
aan rivaal Ryanair. Door maar
liefst 4500 van de 33.000 banen
te schrappen en efficiënter te
gaan werken, hoopt de KLM
over het huidige boekjaar quitte
te spelen. Daarbij gaan zo'n ze
venhonderd KLM-ers gedwon
gen de poort uit, een harde
breuk met het 'blauwe familie
gevoel'.
De afslankingsoperatie wordt
door veel werknemers be
schouwd als een verplichte ver
mageringskuur voor de allian
tie, maai- volgens de KLM zijn
de maatregelen sowieso nood
zakelijk. Volgens critici heeft de
KLM geen gelukkige hand in de
Europese partnerkeuze, zoals
blijkt uit de lange reeks misluk
te samenwerkingsplannen (zie
kader). De breuk met Alitalia
kwam de KLM zelfs te staan op
een boete van 181 miljoen euro.
Opmerkelijk is dat de KLM door
samenwerking met Air France
opnieuw een partnerschap aan
gaat met de Italianen, want die
zijn al lid van SkyTeam.
Hoe zwalkend het beleid van de
Koninklijke ook lijkt, feit is dat
de KLM volop meetelt in het
pokerspel binnen de Europese
luchtvaartwereld. Terwijl maat
schappijen als Swissair en Sa
bena failliet zijn gegaan, maak
ten zowel de Fransen als de
Britten de KLM het hof. Dat is
natuurlijk een prettige positie
bij de onderhandelingen. De
KIM wordt beschouwd als een
aantrekkelijke partner met een
groot netwerk en groeimoge
lijkheden op thuisbasis Schip
hol.
De tijd zal moeten leren of de
cultuurverschillen tussen Ne
derlanders en Fransen tot grote
problemen zullen leiden, zoals
zwartkijkers vrezen. Nederlan
ders denken doorgaans dat zij
beter zaken kunnen doen met
de Britten, maar de fusie tussen
Hoogovens en British Steel tot
Corns heeft duidelijk gemaakt
dat ook een Brits-Nederlandse
samenwerking mis kan gaan.
De KLM-top beseft in ieder ge
val wel dat je Fransen niet kan
afschepen met een beker melk
en een broodje kaas. Het
schijnt trouwens voor buiten
landers ook geen pretje te zijn
om samen te werken met de ei
genwijze, botte Nederlanders.
Mislukte fusies
Februari 1992
De KLM en» British Air
ways breken hun fusie-
besprekingen af. De
KLM wilde veertig pro
cent in de fusie-onder
neming, de Britten von
den dertig procent ge
noeg.
November 1993
Een plan Voor innige sa
menwerking tussen de
KLM, Swissair, SAS en
Austrian Airlines loopt
stuk na ruzie over de
Amerikaanse partner.
Daarmee komt een ein
de aan dit project onder
de naam Alcazar.
April 2000
De KLM breekt met Ali
talia na een conflict over
de groeimogelijkheden
van het Milanese vlieg
veld Malpensa Een an
dere reden is dat de be
loofde privatisering van
Alitalia uitblijft. Door
fónnele fouten bij het
opzeggen van het con
tract wordt de KLM ver
oordeeld tot een boete
van netto 181 miljoen
euro.
September 2000
Een voorgenomen fusie
tussen de KLM en Bri
tish Airways gaat niet
door. De KLM is bang de
landingsrechten in het
buitenland te verspelen
omdat de fusie-onder-
neming niet meer als
Nederlands, maar als
Brits zou worden be
schouwd.
door Richard Mooyman
parijs - Air France is een staats
bedrijf waar bij voorkeur Frans
wordt gesproken. Als de piloten
of luchtverkeersleiders boos
zijn, dan gaat de boel plat. Voor
aanstaande partner KLM doet
dat allemaal het ergste vrezen.
Maar de werkelijkheid is anders
dan de beeldvorming, want Air
France heeft zich getransfor
meerd in een moderne lucht
vaartmaatschappij die opval
lend goede winstcijfers laat
zien. Zelfs in de periode na de
terreuraanslagen van 11 sep
tember 2001 werd geen verlies
geleden. Met 43 miljoen reizi
gers per jaar is Air France zelfs
opgeklommen tot nummer één
in het passagiersvervoer binnen
Europa.
Van overmatig chauvinisme
kun je de Fransen niet meer be
schuldigen. Air France heeft sa
men met het Amerikaanse Del
ta Air Lines een alliantie opge
bouwd onder de zeer Engels
klinkende naam SkyTeam.
Daartoe behoren verder Alita
lia, CSA Czech Airlines, Aero-
Mexico en Korean Air. Air Fran
ce ziet in de toetreding van de
KLM en de Amerikaanse KLM-
partner Northwest een belang
rijke versterking van SkyTeam
in het gevecht met de Star Al
liance rond Lufthansa en One
World van British Airways.
Voorbij zijn de intensieve
staatsbemoeienis, miljarden-
verliezen en mega-subsidies die
Air France tot het begin van de
jaren negentig kenmerkten.
Maar het was een moeizame
metamorfose. Nog in 1997 nam
de toenmalige topman Blanc
ontslag omdat hij Air France
van de communistische minis
ter van verkeer niet mocht pri
vatiseren. Vier jaar geleden
werd twintig procent van de
aandelen naar de beurs ge
bracht, waarbij 2,4 miljoen
Fransen en een fors deel van
het personeel -met korting-
mede-eigenaar werd.
Air France staat nu aan de
vooravond van privatisering.
De Franse staat brengt het be
lang van 54 procent terug naar
44 procent. Daarmee wordt de
vliegmaatschappij aantrekkelij
ker voor de KLM. Air France
heeft met de grote oversta-
pluchthaven Charles de Gaulle
in Parijs een stevige thuisbasis.
Het vliegveld heeft vier startba
nen en kan theoretisch fors
groeien, maar de politiek heeft
vooralsnog een limiet gesteld
van 55 miljoen passagiers. Deze
grens is ingevoerd na het dra
matische ongeluk met een Con
corde van Air France in Parijs
enkele jaren terug. Vlak na de
start stortte het supersonische
toestel neer door een klapband
die een brandstoflek tot gevolg
had.
De overgebleven Concordes
mochten na technische aan
passingen weer de lucht in,
maar dit voorjaar besloot de di
rectie alsnog een punt te zetten
achter het prestigeproject om
dat de vluchten niet meer ren
dabel zijn.
Het besluit kenmerkt het zake
lijke beleid van topman Spinet-
ta. De toestellen werden ge
schonken aan luchtvaartmusea
in binnen- en buitenland om
de herinnering aan de Franse
grandeur levend te houden.
Wie denkt dat Air France alleen
vliegtuigen koopt bij de groten
deels in Frankrijk gevestigde fa
brikant Airbus, heeft het mis.
Het Franse bedrijf bestelt even
goed nieuwe Boeings in Ameri
ka.
Air France plaatste wel als een
van de eerste maatschappijen
een order voor de superjumbo
A380 die Airbus ontwikkelt.
De onderneming is minder af
hankelijk van de kwetsbare
Amerikaanse markt dan de
KLM, die sterk is georiënteerd
op de VS. Air France kent de
luxe van een grote thuismarkt,
die tot voor kort met succes
werd verdedigd tegen buiten
landse concurrenten. Zo beten
de KLM, British Airways en
Swissair eerder hun hun tanden
stuk met hun regionale Franse
dochters. Maar succesvolle
prijsbrekers als easyjet en Rya
nair beginnen het Air France nu
knap lastig te maken. De Franse
luchtvaartmaatschappij heeft
gereageerd met forse prijsverla
gingen.
Een andere concurrent voor Air
France is de snelle TGV-trein.
Veel binnenlandse reizigers ge
ven de voorkeur aan de trein
Air France-topman Jean Cyril Spinetta. Foto: Reuters
boven het vliegtuig, maar Air
France weet ook munt te slaan
uit het moderne spoornet. Zo
heeft Air France na het faillisse
ment van Sabena een flink deel
van de Belgische luchtvaart
markt veroverd. Het vliegveld
Charles de Gaulle ligt namelijk
op slechts een uur en een kwar
tier sporen vanaf Brussel.
Op het treinstation van de Bel
gische hoofdstad kunnen reizi
gers zelfs al inchecken voor hun
vlucht met Air France.
amstelveen/parijs/anp - De
luchtvaartalliantie SkyTeam,
waarin Air France, Alitalia en
Delta Air Lines zitten, vormt
met de toetreding van KLM en
Northwest Airlines een waar
monsterverbond. SkyTeam is
nu het op een na grootste sa
menwerkingsverband ter we
reld.
Alleen de zogeheten Star-allian
tie van onder meer Lufthansa
en United Airlines is met een
wereldwijd marktaandeel van
ongeveer 23 procent groter.
SkyTeam komt na de toetreding
van de Nederlanders op een
aandeel van ongeveer 22 pro
cent. Bovendien zou de allian
tie de enige zijn met meerdere
Amerikaanse maatschappijen.
Hiermee wordt het SkyTeam
een van de belangrijkste spelers
op de transatlantische routes.
KLM en Ah" France laten de gro
te Europese concurrent British
Airways ver achter zich. One-
world, de alliantie van de Brit
ten met onder meer American
Airlines, kreeg recentelijk nog
versterking van de Zwitserse
luchtvaartmaatschappij Swiss.
Maar ondanks de toetreding
van de Zwitsers is het SkyTeam
aanzienlijk groter dan One-
world.
SkyTeam kan zelfs de grootste
alliantie worden als de huidige
Amerikaanse KIM-partner
Continental zich bij het samen
werkingsverband voegt. Dit zou
betekenen dat vier van de tien
grootste luchtvaartmaatschap
pijen ter wereld in SkyTeam
vertegenwoordigd zijn.
Maar schaalgrootte is niet alles.
Vorig jaar zou SkyTeam met
KLM/Northwest een verlies
hebben geleden van 2,7 miljard
euro. Lufthansa en partners
volgen op de voet met een ver
lies van 2,4 miljard euro.
De terreuraanslagen in de VS
en de economische malaise wa
ren harde klappen voor de
luchtvaartsector. Vooral Ameri
kaanse maatschappijen hadden
daaronder te lijden. Het mega-
oen haag/gpd - Ahold heeft van een groep ban
ken nog één dag extra gekregen om de jaarresul
taten over 2002 te produceren. De banken gingen
al enkele keren eerder akkoord met het oprekken
van de deadline.
Het consortium bestaande uit ING, ABN Amro,
Rabobank, Goldman Sachs en JP Morgan heeft
het leveren van een juiste jaarrekening als voor
waarde gesteld voor een krediet van 2,65 miljard
euro aan Ahold. Terwijl er gisteren en vandaag
koortsachtig werd gewerkt aan het jaarverslag,
was het aandeel Ahold maandag onderwerp van
neiveuze handel. Vanmorgen bewoog het aan
deel nauwelijks op de Amsterdamse beurs.
Hoewel onduidelijk blijft wat er morgen wordt
gepresenteerd, verwachten de financiële markten
goed nieuws. Zij voorzien de aankondiging van
een aandelenuitgifte en de presentatie van een fi
nanciële herstructurering. Daarmee zou het con
cern weer wat meer lucht krijgen in haar weg
naar herstel.
Het enige wat vaststaat is dat Ahold de banken
die het concern overeind houden, nu heel snel
moet voorzien van gecorrigeerde cijfers over
2000, 2001 en cijfers van 2002. Daarna zal de bui
tenwereld worden geinformeerd.
De bankanalisten zullen zolang geduld moeten
oefenen. „Bij Ahold zijn we dat een beetje ge
wend geraakt de laatste maanden; de cijfers zijn
al twee keer uitgesteld", zegt analist P. van der
Lely van onderzoeksbureau Iris.
„De cijfers zelf zijn heus wel klaar, maar het gaat
om die- verwachte aandelenemissie en mogelijk
andere financiële regelingen die Ahold tegelijker
tijd naar buiten wil brengen. Daar zijn veel partij
en bij betrokken en die moeten eerst allemaal
een handtekening hebben gezet. Daarom is
Ahold ook altijd vaag gebleven over datum en
vorm van de presentatie en blijft het moeilijk in
te schatten wat we kunnen verwachten."
Dat Ahold diep in het rood duikt, staat voor veel
analisten vast. „Er is een goede kans dat de winst
van Ahold in elkaar stort, maar dat zal dan te ma
ken hebben met een fikse afschrijving op bij
voorbeeld US Foodservice (de Amerikaanse
dochter waar voor 856 miljoen euro is gerom
meld, red.)", zegt analist P. van der Lely. „Maar
dat is op zichzelf niet zo interessant, want we
kennen de oorzaak. We willen weten wat het be
drijf werkelijk nog waard is."
Daarbij is interessant te weten hoeveel Ahold af
schrijft op US Foodservice. „Dan weten we iets
over de waarde van de dochter", zegt Van der Le
ly. „En dat is toch de sleutel bij het bepalen van
de waarde van heel Ahold. „Daarom is ook de
winstontwikkeling bij US Foodservice van be
lang. Ik ga uit van een operationele winst van 200
miljoen euro."
Het oorspronkelijke cijfer over 2001 kwam uit op
ruim 400 miljoen euro.
Ook hopen analisten uit de cijfers op te maken of
er nog serieus geinvesteerd wordt. En hoe de
winstgevendheid van verschillende onderdelen
zich ontwikkelt.
Hoewel het gros er van uit gaat dat Ahold geen
onaangename verassingen in petto heeft, zijn er
ook nog pessimisten. „Er is nog steeds een kans
dat er een lijkje uit de kast komt vallen", zegt
Han van Lamoen van Friesland Bank Securities.
„Maar een meevaller kan er evengoed tussenzit
ten."
verlies van SkyTeam komt dan
ook vooral door de slechte re
sultaten van Delta Air Lines en
Northwest. Maar ook KLM zit al
enige tijd in de rode cijfers en
Alitalia heeft het ook moeilijk.
De overname van KLM door Air
France moet een einde maken
aan de reeks rode cijfers. KLM-
topman L. van Wijk heeft her
haaldelijk aangegeven dat een
alliantie noodzakelijk is om op
de lange termijn te overleven.
Beide maatschapijen zien veël
voordelen in samenwerking. Ze
kunnen snijden in de kosten,
omdat ze bepaalde zaken
voortaan gezamenlijk kunnen
uitvoeren.
KLM en Air France kunnen bo
vendien profiteren van samen
voeging van hun netwerken.
Deze sluiten goed op elkaar
aan. De Fransen zijn sterk ver
tegenwoordigd op routes naar
Afrika en binnen Europa. KLM
voert vooral veel vMfchten uit
naar het Verre Oosten en
Noord-Amerika.
utrecht/anp - NS verhogen de
prijs van het treinkaartje vanaf
1 januari 2004 met gemiddeld 4
procent. Met de verhoging
slaan NS bezwaren van Rover
en de Consumentenbond in de
wind. Die vinden dat de kwali
teit nog onvoldoende is om
zo'n stijging te rechtvaardigen.
De Consumentenbond vindt
een stijging van 2,25 procent
voldoende. Rover vindt de stij
ging veel te fors. De verhoging
staat los van de afspraak met de
consumentenorganisaties over
een extra verhoging. Als NS in
een jaar 84,4 procent van de
treinen op tijd laten rijden, mo
gen kaartjes nog eens 2,075
procent duurder worden.
Air Canada, Austrian Airlines Mexicana Thai Airways
Air New Zealand bmi SAS Tyrolean Airways
All Nippon Airways LaudaAir Singapore Airlines United Airlines
Asiana Airlines «Lufthansa Spanair VARIG
anp - bron: IATA Kempen Co
Aer Lingus Finnair
American Airlines Iberia
British Airways LAN-Chile
Cathay Pacific Qantas
Swiss
Aeromexico
b Air France
Alitalia
CSA
Delta
Korean Air
oneworld
Allianties en marktaandelen in de luchtvaart
Marktaandeel
allianties in 2002
(vracht en, reizigers)
9,9%
KLM/
NWA
KLM
Northwest
Continental
11,8%
SkyTeam
Star Alliance
1
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
Wereldranglijst luchtvaartmaatschappijen 2002
(in miljarden reizigerskilometers op internationale vluchten)
British Airways
Air France
Lufthansa
Singapore Airlines
United Airlines
Japan Airlines
KLM
American Airlines
Northwest Airlines
Qantas
Cathay Pacific
Air Canada
Thai Airways
Delta Air Lines
Korean Air Lines
