kinderdromen
en kalender vol Rwandese
van Gatagara
Monique Velzeboer portretteert jonge bewoners
ZATERDAG
20 SEPTEMBER
2003
l'Amour Ndahiro.
Erma Rotteveel (links) en Monique Velzeboer. Foto: Mark Lamers
Voormalig shorttrackster Monique Velzeboer bracht in april 2003 een bezoek aan
revalidatiecentrum Gatagara, Rwanda. Daar schoot ze het ene na het andere portret van
gehandicapte kinderen en jongeren die er verblijven. De resultaten zijn te zien in de kalender
Durven Dromen in 2004, die binnenkort verkrijgbaar is en die de fotografe samen met
grafisch vormgeefster Erma Rotteveel maakte.
door Annet van Aarsen
Foto's: Monique Velzeboer
„Jean Bosco Muhawenimana is zes jaar, maar hij
weet nu al wat hij wordt, als hij later groot is: di
recteur. Hij is geboren in Nyanza, Rwanda. Zon
der armpjes en met één handje aan zijn linker
schouder. De vader van Jean Bosco is chauffeur,
zijn moeder is thuis. Sinds 2002 verblijft Jean Bo
sco in revalidatiecentrum Gatagara. Het is won
derbaarlijk om te zien hoe Jean Bosco met zijn ene
handje schrijft, eet en drinkt. Maar niet alles lukt
met één hand. Zijn vriendjes helpen hem met het
aanschuiven van zijn stoel." (Uit: Durven Dromen
in 2004)
Fotografe Monique Velzeboer heeft de zesjari
ge geportretteerd tijdens haar bezoek aan het
Rwandese revalidatiecentrum in april van dit
jaar. Het resultaat is te zien in de kalender 'Durven
dromen in 2004', die binnenkort uitkomt en die ze
samen met grafisch ontwerpster Erma Rotteveel -
een vriendin die ze al vanaf haar tiende kent - heeft
gemaakt. Naast de foto van Jean Bosco staan er nog
eens portretten van elf kinderen en jongeren uit het
revalidatiecentrum in. Het geld dat Monique en Er
ma met de verkoop van de kalender - en van de ge
lijknamige agenda en een serie kerstkaarten - ver
dienen, is voor het Liliane Fonds. Het werk van die
stichting dragen ze een bijzonder warm hart toe.
Nee, Jean Bosco en zijn vriendjes en vriendinnetjes
zijn beslist geen zielenpoten. Het plezier spat on
danks de handicaps, de protheses en de krukken
van de foto's af. Erma Rotteveel: „Je ziet op deze
portretten allereerst de kinderen, en niet de handi
cap." Als je een inzamelingsactie zou houden voor
bijvoorbeeld hongerende kinderen, dan heb je hart
verscheurende foto's nodig om te laten zien wat er
aan de hand is. Maar met deze serie uit het revalida
tiecentrum werkt het toch heel anders", zegt Moni
que Velzeboer. „Ik kon laten zien wat voor effect het
heeft als een kind geholpen is."
De kinderen uit het revalidatiecentrum begonnen
hun leven met een dubbele achterstand, benadrukt
Velzeboer. „Geboren in een derde wereld-land èn
gehandicapt. Hun komst naar het revalidatiecen
trum betekent dat ze met een kleine voorsprong
verder kunnen. Veel kinderen in Rwanda kunnen
nóóit naar school. Maar de kinderen van Gatagara
krijgen allemaal een opleiding."
Alice Musabeyemaliya (zeven jaar) is enig kind en
komt uit Nyakizu in de provincie Butare. Haar
ouders zijn eigenlijk boeren, maar ze hebben geen
stukje grond om te verbouwen. Hetgezin telde
aanvankelijk twee kinderen maar het zusje van
Alice is inmiddels overleden. Alice is in 2002 in
Gatagara terechtgekomen waar haar rechterbeen
vanaf de knie geamputeerd werd. Langzaam
maar zeker leert Alice weer lopen met haar pro
these. Ze zit pas op de kleuterschool en weet nog
niet precies wat ze wil worden als ze groot is.
Maar een engeltje, dat lijkt haar wel wat.
Eigenlijk - zo kreeg Velzeboer van de Nederlandse
directeur van het revalidatiecentrum te horen -
hadden de kinderen het een beetje met Monique te
doen. „Ze wilden me telkens helpen met de rol
stoel", zegt Velzeboer, voorheen vooral bekend als
beste shorttrackster van Nederland. Ze is sinds het
ongeluk dat in 1993 een einde maakte aan haar
schaatscarrière - een val op een trainingsbaan in
Frankrijk waarbij ze een dwarslaesie opliep - vooral
toch bezig met de dingen die ze wèl kan. Fotografie,
iets wat haar op de middelbare school al enorm kon
boeien, is haar nieuwe beroep geworden.
Vorig jaar schoot ze twaalf portretten van Neder
landse schaatsers. Samen met Erma Rotteveel, die
op een steenworp afstand van Moniques geboorte
plaats Oud Ade in de oude pastorie van Rijpwete-
ring het bedrijf Windkracht 10 Mediamakers runt,
maakte ze er uiteindelijk een eerste kalender van.
Ook toen was de opbrengst voor het Liliane Fonds.
Het is een doel dat de twee willen blijven steunen.
Inmiddels hebben ze speciaal daarvoor de Monique
Velzeboer Foundation opgericht. Ja, volgend jaar
maken ze opnieuw iets moois voor het Liliane
Fonds. In de kalender Durven Dromen in 2004 staat
daarover al een eerste kleine aanwijzing. „We zien
het maar gewoon als onze grootste hobby", zegt
Rotteveel over de verrichtingen voor de foundation.
De twee maken graag gebruik van eikaars ideeën
rijkdom. „Ik wilde iets doen met het thema beroe
pen", zegt Monique. Erma bedacht de toevoeging
'Durven dromen' over de toekomst. Samen gingen
ze op zoek naar de juiste outfits voor de kinderen
van Gatagara. Zo heeft in de kalender Fidel Nhawi-
ha, die later priester wil worden, het misdienaars-
pak van de Roomskatholieke Kerk in Rijpwetering
aan. En het jasje van 'directeur 'Jean Bosco' is ooit
door één van Moniques broers gedragen toen hij
communie deed.
„Amina Gisèle Manidufashe (acht jaar) is geboren
in Buhoma. Toen ze nog heel klein was, kreeg ze
malaria. Doordat haarziekte niet voldoende is
behandeld, raakten haar voeten ontstoken en gin
gen ze zweren. Rond haar derde jaar werden de
beide voeten vlak onder de enkels geamputeerd.
Toen ze net in Gatagara was, huilde ze heel veel.
Nu loopt ze constant rond meteen lach op haar
gezich t. Als Amina groot is, wil ze kok worden.
Om voor anderen eten te kunnen maken.
„De kok in de kalender is sinds ze naar het revalida
tiecentrum is gekomen echt weer een blij kind ge
worden", zegt Erma. „Zoals ze op de foto in de ka
lender loopt te stralen, zo loopt ze nu de hele dag
rond", zegt Monique. Ze is diep onder de indruk
van hoe het er in Gatagara aan toe gaat. Het door
het Liliane Fonds gesteunde revalidatiecentrum
biedt onderdak aan zeshonderd kinderen. Velen ko
men van ver en wonen dus ook in het centrum.
Toen zij samen met haar vriend, een vertegenwoor
digster van het Liliane Fonds en een filmploeg van
RTL5 in Gatagara was, was het net vakantie. In
plaats van zeshonderd kinderen verbleven er op dat
moment nog maar honderdvijftig tot tweehonderd.
Meer dan genoeg, want alle kinderen hadden grote
belangstelling voor Monique en haar camera.
In een witte partytent schoot ze in een paar dagen
tijd de portretten voor de kalender. Ook maakte ze
een reis door het land en stelde ze zich op de hoog
te van hoe de kinderen van Gatagara uiteindelijk in
het revalidatiecentrum terecht komen. „Sommigen
worden heel laat ontdekt. Dat zie je bijvoorbeeld
aan de jongen die de instrumentmaker is in de ka
lender. Hij is zestien jaar en hij zit pas in de vierde
klas van de lagere school", zegt Monique. Het liefst
zou ze over tien jaar nog eens teruggaan om te kij
ken wat er van de kinderen en jongeren, die ze een
paar maanden geleden heeft leren kennen, is te
rechtgekomen.
Jean D'Amour Ndhahiro (zes jaar) is geboren in
Nyarabuye. Alleen zijn moeder leeft nog. Zij is erg
arm en woont in het westen van Rwanda in de
provincie Umutara, vlakbij de grens met Oegan
da. Ze heeft drie kinderen waarvan Jean D Amour
het middelste kind is. Sinds 2002 verblijft hij in
Gatagara. Jean D'Amour is namelijk geboren met
ernstig misvormde benen. In Gatagara heeft hij
met beugels leren lopen. Later volgt misschien nog
een operatie. Hij zit op de kleuterschool en is hele
maal gek van voetballen. En daar droomt hij dan
ook van: voetballer worden."
De kalender 'Durven Dromen in 2004', de agenda
en kerstkaarten zijn te verkrijgen via de Monique
Velzeboer Foundation. Bestelformulieren zijn te
vinden op internet:
www.moniquevelzeboerfoundation.nl. Daar staat
ook meer informatie over het Liliane Fonds.
Alice Musabyemaliya.
Een prent uit de agenda, die de Monique Velzeboer Foundation
voor 2004 uitgeeft.
Amina Gisèle Manidufashe.
