De nieuwe
krakers
Jongeren trekken in oude villa
van Joop den Uyl
'We zijn mietjes geworden'
Er lijkt een nieuwe kraak-golf aan de gang in Amsterdam.
Het Olympisch Stadion, de villa van Oen Uyl en nog wat
fraaie pandjes in Zuid, de bewakerswoningen bij de
Bijlmerbajes en een half woonblok in de Staatsliedenbuurt.
Keren de roerige jaren zeventig en tachtig terug, of
overheerst toch het pragmatisme van de jaren negentig?
Een rondje langs de jongste bolwerken.
door Hans van der Beek
Bij de buren plakken stickers
van Korps Mariniers achter
de ramen. Lef kim je ze ze
ker niet ontzeggen, de krakers van
de bewakerswoningen naast de Bijl
merbajes. Veroordeeld tot kraken
staat op een doek voor het raam, als
knipoog naar de buren, veelal bewa
kers van buiten de stad die er een
kamer huren voor doordeweeks. De
nieuwe bewoners, twaalf krakers
verdeeld over vier huisjes, zijn druk
bezig hun nieuwe onderkomen be
woonbaar te maken. Elektra en wa
ter zijn nog niet aangesloten, en
naar het toilet gaan ze bij het tank
station even verderop, maar er is
hier tenminste een klein stukje wo
ningnood bestreden. Cor, een 26-ja-
rige Limburger die in Amsterdam
verzeild raakte door de liefde voor
een kunstenares met, helaas, een
'éénkamerappartement', wast de ra
men. „Ha....", roept Anna, een der
tigjarige choreograaf uit Münster,
„er is leidingwater!" „Nee hoor",
zegt Cor, ook niet gek. „Dit water is
van de buren."
Met die buren viel het reuze mee,
zeker na de eerste schrik. Ze hebben
de krakers zelfs gewezen hoe je de
witte houtplaten voor de ramen ver
wijdert zonder het glas te breken.
Van anderen krijgen ze zolang elek
tra met een verlengsnoer door het
raam.
De krakers doen dan ook hun best
om niemand hier te irriteren. Eén
woning die ze kraakten - ook met
witte houtplaten voor de ramen - ga
ven ze meteen terug, toen bleek dat
de brandweer er oefeningen in het
duister in houdt. En het huisje op
nummer 22 bleek in gebruik als fiet
senstalling, dus daar zijn ze ook van
afgebleven. En er wordt goed reke
ning gehouden met het slaapritme
van de buren. Per dag wordt er maar
een half uurtje fors getimmerd en
gebroken, en ook niet steeds op het
zelfde tijdstip omdat de buren ten
slotte verschillende diensten draai
en.
De kraker als goede buur, het kan
verkeren. Als hun geloofsgenoten in
de jaren tachtig op een pandje wa
ren gestoten, zoals onlangs in Am
stelveen, met een arsenaal aan wa
pens en chemicaliën, dan hadden ze
daar wel raad mee geweten in hun
heilige oorlog tegen het establish
ment in het algemeen en burge
meester Van Thijn in het bijzonder.
Maar deze krakers houden het g
ontspannen. „Het mag hier geen
tweede Ruigoord worden", zegt Joya
(21), vierdejaars studente 'interna
tional business' en geboren in een
kraakpand - 'Papa is ontzettend
trots'.
De groep bestaat, naast drie Amster
dammers, uit Ieren, Duitsers en
Limburgers en die hebben allemaal
recht op een woning. Natuurlijk, ook
de plicht om voor die woning te be
talen, maar dat valt nog niet mee.
Anna: „De wachtlijsten zijn zo lang
dat je in de illegale onderhuur te
rechtkomt, waar mensen tweehon
derd euro per maand winst maken
op tien, twaalf vierkante meter. Dat
is illegaler dan kraken. Maar dat is
een houding die door de hele maat
schappij gaat: winst maken, ook al
doe je niks voor dat geld."
En dan klinkt op de Wenckebachweg
de warme klank van die goede oude
revolutie.Alle rijken moeten hun
huis uit", zegt Cor.Als je geld hebt,
kun je alles. Maar als je ander werk
hebt, vaak nuttiger werk, verdien je
tien keer minder dan een advocaat
of een manager die meedoet de pla
neet te verkloten en de natuurlijke
middelen uit te hollen. Marx heeft
daar hele mooie dingen over ge
schreven", aldus Cor, huishoudhulp
bij ouderen. „Er woijden zakken ge
vuld met het recht op wonen.
Aso's."
Aan de andere kant, pragmatisch is
Cor ook. Zou hij antikraak gaan zit
ten, als het moest? „In principe niet.
Maar stel, mijn vriendin wordt
zwanger, en we staan op straat - dan
wel natuurlijk. Maar daar gaat het
niet om. In principe is alles wat je
doet politiek, ook als het pragma
tisch is." Kraker Bart, 23 en muzi
kant, gaat rond met een pak droge
Cruesfi.
Luxe
De vrijstaande villa in de Apollolaan,
met uitzicht op het Hilton, lijkt in
niets op een kraakpand. Goed, er
hangt een anarchistenvlag voor een
raam, maar dat kan net zo goed de
slaapkamer zijn van de rebellerende
zoon des huizes. De camera bij de
deurbel functioneert nog prima, net
als het kookeiland en de tuinverlich-
ting. Er zijn slechtere pandjes om te
kraken. Hoewel: „Met een verdie
ping extra hadden we wat minder
slaapkamers hoeven delen", zegt
Marianne (20), uit Friesland, maar
daar kwam haar ambitie als politiek
actievoerder 'niet uit de verf.
Met zijn achten zitten ze hier sinds
enkele weken. Er zijn maar drie
slaapkamers - alledrie met eigen
douche, dat wel - dus slaapt één kra
ker in de garage en één in de master-
badkamer, toch nog zo groot als een
respectabele studentenkamer. Het
pandje moet 1,9 miljoen euro kos
ten. Marianne: „En dan lekt de was
machine ook nog."
Zelfs voor de Apollolaan is 7.300 eu
ro per vierkante meter nogal fors.
Vooral omdat de tuin - als we dan
toch zeuren - relatief aan de kleine
kant is, en de open haard nep. Mari
anne: „Maar het blijft luxe natuur
lijk. We krijgen ook heel veel vrien
den op bezoek die zich even komen
wassen."
Gewone etages
En vrienden zijn er veel. Volkert (35),
fietsenmaker en kraker sinds de late
jaren tachtig: „We kraken al jaren,
bijna elke zondag. Maar meestal zijn
het gewone etages, dus die vallen
niet zo op als de spectaculaire pan
den nu."
Zo werd enkele weken geleden de
villa van oud-premier Joop den Uyl
in Buitenveldert gekraakt. De eige
naar van een fraaie villa in de Oranje
Nassaulaan bij het Vondelpark had,
zo bleek, helaas een geldig huurcon
tract, dus die krakers hebben zich
inmiddels over de stad verspreid.
Ook de studentenkrakers in het
Olympisch Stadion zijn inmiddels
vertrokken en wonen nu ergens aan
de Rozengracht. Axiegroep de Drij
vende Autonomen kraakte onlangs
de filmboot Ocean Warrior.
Voortdurend stromen over leeg
staande panden de tips binnen - van
verhuisbedrijven, postbodes, buurt
bewoners en rondfietsende krakers.
In kaartenbakken wordt nauwkeurig
bijgehouden of het jaar leegstand al
is bereikt.
Wie een mooi plekje zoekt, kan zich
vervolgens melden op een van de
'kraakspreekuren' verspreid over de
stad, waar een groepje uitzoekers
precies kan vertellen welke panden
kraakbaar zijn, en wie daarvoor in
aanmerking komt. Vervolgens tre
den de ongeschreven afspraken met
De Macht in werking. Je ramt de
deur in, dat wel, maar belt vervol
gens keurig de wijkagent. Die komt
dan 'leegstand vaststellen' en - als
het afgesproken 'kraaksetje' van ta
fel, stoel en matras aanwezig is - be
stempelt hij het pand ook officieel
als gekraakt. Daarna mag de eige
naar de ontruimingsprocedures be
ginnen.
Barricades zijn nauwelijks nodig,
want de mobiele eenheid komt nu
echt niet aan de deur. Een knok
ploeg van de eigenaar, ja, dat kan.
Maar dan sta je met je blauwe ogen
juridisch wel weer sterk met zicht op
schadevergoeding. En voor de korte
lijntjes naar de pers is er 'de perste-
lefoon'.
Volkert heeft er zijn handen vol aan.
„En daarom ben ik bewust twee da
gen in de week minder gaan wer
ken."
Een idealist, jawel. Volkert: „Toch
wel. En ik ben, als het goed is, een
2003
Een kraker slaapt in de badkamer van het gekraakte huis aan de Apollolaan 139. De afgelopen weken zijn er meer dure
panden in Amsterdam gekraakt. Foto: GPD/Maartje Blijdenstein
opbloeiend ras. Er is een tegenreac
tie tegen het verrechtsende klimaat
in Nederland."
Het pragmatisme van de krakers in
de Bijlmer, die in van uiterste geval
nood een antikraakwoning zouden
accepteren, verwerpen ze. Marian
ne: „Beginnelingen." En Volkert:
„Die moeten er nog achterkomen
dat je je met antikraak een schijnze
kerheid verschaft Als de eigenaar
zegt: wegwezen, moeten ze er bin
nen een week uit. De eigenaar van
een gekraakt pand moet eerst gaan
procederen, en zelfs als hij het kort
geding wint, dan nog moet hij wach
ten op de eerstvolgende ontrui-
mingsgolf van de politie. Dat kan,
met een beetje geluk, een half jaar
duren. Dus je kunt beter je poot stijf
houden, dan antikraak gaan zitten."
Wat, erkent Volkert, welbeschouwd
pragmatisme is, en wel van de bo
venste plank.
Met de etages in de Van der Hoop-
straat is niks mis. Klaar voor bewo
ning, met verwarming en al, op
vloerbedekking en een lik verf na.
Het kost alleen een paar centen. Om
precies te zijn: 140.000 euro hoopt
de eigenaar, woningcorporatie Patri
monium, te vangen voor een twee
kamerwoning - een kamer van
twaalf vierkante meter aan de straat
kant en één van twintig achter, met
keuken.
Simon, met de ervaring van een le
ven lang kraken: „Die raak je aan de
straatstenen niet kwijt."
Nee, voorlopig ligt Simon ('Ergens in
de veertig') hier nog wel op zijn ma
trasje, al was het orritiat de vijftien
krakers, verdeeld over elf etages, niet
zitten te wachten op potentiële ko
pers over de vloer. Simon: „Je hebt
ook recht op privacy."
Mietjes
Simon, het grijze haar tot in de nek,
zit al in de laaakbeweging vanaf de
jaren tachtig. Hij was erbij, in de tijd
van de staat van beleg en de doods
bedreigingen aan het adres van de
burgemeester. Maar tijden zijn ver
anderd, en Simon betreurt dat best.
De oorlog van vroeger is niet meer.
Simon: „Zonde. Met een flinke rel
krijg je tenminste de dingen sneller
gedaan. Maar we zijn mietjes gewor
den. Mensen zijn minder bereid risi
co's te nemen. De repressie van jus
titie is tegenwoordig ook veel hoger.
Een heel vervelend recht bijvoor
beeld is artikel 429. Dat bepaalt dat
een huis een jaar leeg moet staan.
Maar als die eigenaar om de zoveel
weken de planten water gaat geven
of hij slaat af en toe een spijker in de
muur, dan is het volgens de wet al
bewoond. Er wordt misbruik ge
maakt van de wet"
Maar de ideologie van de huidige ge
neratie krakers is er nog wel, zo wil
Ruben (32 en 'een beetje een vrijbui
ter', die 'de laatste tijd wat moeite'
heeft een baan te vinden) maar even
gezegd hebben. „Natuurlijk, de
mensen van nu zijn meer ik-gericht.
Als je je eigen belang wilt opofferen
voor het gemeenschappelijk belang,
dan word je voor hippie uitgemaakt.
De krakers toen waren meer bereid
om voor schut te gaan, en drie, vier
maanden te gaan zitten voor hun
idealen. Maar tegenwoordig zijn de
straffen niet mals. Je mag niet eens
meer met iets hards naar de politie
gooien."
Simon heeft nog een mooie strijd
kreet -'Kraken is het oplossen van je
eigen problemen'- en Rubin wil nog
wel iets kwijt over de actiebereidheid
van de huidige generatie krakers:
„We hebben geleerd van de fouten
uit het verleden. We trekken niet
meer bij elke ontruiming de straat
open, want de straffen zijn te hoog.
Maar éls er actie komt, komt er ook
echte actie. Als je toch voor schut
moet, dan maar goed."
Kraakgroep Zuid heeft bezit genomen van de voormalige villa van oud-premier Joop den Uyl in Buitenveldert. Foto's: ANP/Juan Vrijdag
door Katja Kuper
Hoe fraai de bungalow aan Weldam
5 in Buitenveldert er in de namid
dagzon ook bijligt, het blijft een
wanproduct uit de jaren zestig. De
uit zandgele baksteen opgetrokken
blokkendoos heeft geen enkel raam
aan de voorkant en de ramen aan de
zijkant zijn voorzien van rolluiken.
Het enige verschil met de overige
bungalows is dat er fietsen op de
stoep staan, en dat de voordeur er
zowel gehavend als solide uitziet.
Enkele weken geleden namen Lola
(17), Jan (17) en Laura (18) hun in
trek in deze luxueuze bungalow, die
al twaalf jaar leegstaat. Het is de wo
ning waar Joop den Uyl tot zijn dood
in 1987 woonde. De jongeren be
amen met ontzag dat hij hier zelfs is
gestorven. Ze hebben een collage ge
vonden die Den Uyl in 1982 heeft
gemaakt over de opkomst en strijd
van de arbeidersbeweging. Die wil
len ze teruggeven aan de nazaten.
Na de dood van Den Uyls vrouw
Liesbeth werd de woning in mei
1991 verkocht. De eigenaars P. Vis
ser, E. Visser en M.B. Salm hebben
sindsdien wel het een en ander ver
bouwd, maar er nooit gewoond.
„Het is gewoon een principekwes
tie", zegt een jongen van negentien
jaar met kort roodgeverfd haar. „Het
kan toch niet dat zo'n huis al die tijd
leeg staat."
Hij rookt samen met Lola, Jan en
Laura een sigaret in de tuin, die acht
bij acht meter meet en er keurig uit
ziet. Laura: „Ja, sinds wij hier wo
nen. Het was echt een bush, er stond
overal twee meter hoog onkruid."
Behalve de tuin ruimen ze de rest
van het pand ook op, en dat is hard
nodig. Overal staan bouwmaterialen,
die de huidige eigenaar jaren gele
den heeft gebruikt om het huis op te
knappen. Laura: „Dat bouwmateri
aal verzamelen we in een kamer, zo
dat er niets mee gebeurt Het is im
mers niet van ons, maar van de eige
naar. Die kan het zo komen opha
len."
Ze laat een van de slaapkamers zien,
waar een jongen bezig is marmeren
tegels op te stapelen. In de overige
kamers liggen her en der matrassen
en in de woonkamer hangt de Am
sterdamse vlag aan de muur. Jan:
„We slapen hier momenteel met vijf
a tien man, omdat we niet weten wat
we kunnen verwachten. Op termijn
komen hier waarschijnlijk minder
mensen te wonen."
Want dat is natuurlijk de vraag: wat
gaat er gebeuren? Hoe en wanneer
reageren eigenaar P. Visser cum
suis? Een pand dat langer dan een
jaar leegstaat, is 'in principe' kraak
baar. Laura: „Zodra je een tafel, stoel
en bed hebt neergezet, creëer je
huisvrede, en dan mag er geen huis
vredebreuk gepleegd worden." Ze
heeft geen idee wat de eerste zet van
de eigenaar wordt, maar verwacht
niet dat ze er zomaar uitgezet wor
den. „We maken het hier weer leef
baar. Dat wordt door de buurt op
prijs gesteld."
Ze hebben direct na de kraak bij alle
buren een brief in de bus gedaan
met het hoe en waarom van hun ac
tie. De brief eindigt met: 'De nieuwe
buren. Doei.' De reacties waren una
niem positief. Laura: „Iedereen
vindt het belachelijk dat zo'n woning
zo lang leeg staat." Lola: „Sommige
mensen willen binnenkort een kopje
koffie komen drinken." Jan: „Ze zijn
alleen bang dat we geluidsoverlast
veroorzaken. Dat vooroordeel wil ik
ontkrachten. We zijn geen gekken
die een pand volledig uitwonen en
technofeesten geven."
