Groei naar de
absolute top
ER
BIJ
1
liïïi
en
Igone de Jongh meerïna^en
straalt in klassiekers
op reis
In het Nederlands ballet
begint het talent van de 24-
jarige Haarlemse Igone de
Jongh zich steeds meer te
ontwikkelen. Bij Het
Nationale Ballet
binnengekomen als een
verlegen 17-jarige, werkte ze
zich op tot een danseres van
groot formaat die duidelijk
nog meer in haar mars heeft,
directeur Ted Brandsen schuift
haar naar voren om het
klassieke ballet weer
spannend te maken.
door Irene Start
20 SEPTEMBER
2003
Igone de Jongh in de studio van het Nationale Ballet. Foto: Lex van Rossen
gone de Jongh is deze maand Carmen
bij Het Nationale Ballet. Spetteren moet
1 ze. Het publiek moet ervan worden
overtuigd dat zij die gevaarlijke vrouw is die
mannen gebruikt voor haar eigen gewin. Al
leen een rode jurk aantrekken is niet vol
doende. Een excellente techniek evenmin,
want Carmen is geen prototype. Choreo
graaf Ted Brandsen, met ingang van septem
ber de nieuwe directeur van het gezelschap,
maakte van haar een moderne, maar ook
menselijke vrouw die zo mooi is dat je haar
alles vergeeft.
Igone (spreek uit: Igonee) Jongh moet er nog
steeds om glimlachen dat juist zij een mee
dogenloze diva mag spelen. Op de promo
tiefoto van het programma bootst ze als een
volleerd fotomodel Carmen na: haren los, de
hand met roodgelakte nagels subtiel op de
ontblote dij. Maar als geen ander weet de 24-
jarige danseres dat het slechts een pose is:
Als ik iets niet ben, dan is het Carmen. Het
is een vrouw die manipuleert, keihard is en
heel zeker van haar zaak."
Hoogst verbaasd is Igone de Jongh als ze in
het voorjaar van 2002 deze hoofdrol van Ted
Brandsen krijgt. De twee kennen elkaar dan
nog nauwelijks. Brandsen mag zelf ex-dan
ser zijn van Het Nationale Ballet, de jaren er
voor bracht hij als artistiek leider van het
West Australian Ballet
grotendeels 'down
under' door, haar
ontwikkeling
heeft hij niet
kunnen volgen.
„Toen ik hoorde
dat ik de rol kreeg
had ik zoiets van
hè..? En meteen daar
na: dat wordt trekken. Ie
dere vrouw heeft wel iets
van Carmen in zich, ik ook,
maar als je van na- ture zo
anders bent, moet je echt gaan nadenken
hoe je dat overbrengt."
Dat Ted Brandsen juist in deze Haarlemse
danseres een Carmen zag, is niet zo bijzon
der. Igone de Jongh is mooi en donker, haar
tint geeft haar net dat exotische dat een Car
men nodig heeft. Dat ze benen heeft die tot
aan het plafond reiken en met haar hoge
wreven het klassieke
ideaal dicht nadert,
helpt natuurlijk ook.
Igone de Jongh, die
haar eerste passen in
Balletstudio Kenne-
merland van Sonja
Koster zette, is als
verlegen zeventienja
rige bij Het Nationale Ballet binnengeko
men, maar bedeesd is ze allang niet meer. In
zeven jaar tijd heeft ze zich van een introvert
Indisch meisje ontwikkeld tot een danseres
die op toneel alle ogen naar zich toetrekt.
Het is niet meteen duidelijk dat ze geen
doorsnee danseres is als ze in 1996 bij Het
Nationale Ballet begint. Haar muzikaliteit,
soepele techniek en gedisciplineerde hou
ding vallen op, maar haar lengte blijkt een
hindernis bij het vinden van goede dans
partners. Bovendien danst ze nog te inge
keerd om echt te kunnen sprankelen. Het is
balletmeester Sonia Marchiolli, zelf ooit so
liste bij het gezelschap, die haar als talent
ontdekt en één van haar belangrijkste pro
motors wordt.
Mede dankzij Marchiolli's aandringen bij di
recteur Wayne Eagling krijgt Igone de Jongh
rollen in twee belangrijke ldassiekers: als
Myrthe in Giselle springt ze de benen uit
haar lijf, in 1999 krijgt ze 'vanuit het niets' de
hoofdrol in Het Zwanenmeer. De dubbelrol
van Odette en Odile, de witte en de zwarte
zwaan, geldt als één van de zwaarste en
meest begeerlijke rollen uit het balletreper
toire. Normaal alleen voorbehouden aan so
listen, wordt de rol nu uitgevoerd door een
coryphee, een danseres drie treden lager in
de hiërarchie.
De rol komt vroeg, maar ruimte voor twijfel
laat de danseres niet. „Het is natuurlijk raar
dat een coryphee Het Zwanenmeer danst. Ik
heb die gedachte uitgebannen, dat kan ik als
ik iets heel erg graag wil doen. Bovendien
was er geen keuze;
R^llprin^ als ze zeggen dat je
L-> a 11CI 11 I Ca op moet, dan moet je
i .I persoonlijk hoogte-
Igone de Jongh als Car
men, in een repetitie-scè
ne met Gaëi Lambiotte.
Foto: Deen van Meer
gaat er niet alleen om
of ze de rol goed uitvoert, maar ook of ze de
druk van hooggespannen verwachtingen
aankan, of ze de taaiheid heeft die nodig is
voor een solocarrière. „Gelukkig kan ik me
heel goed afsluiten. Op- en aanmerkingen
uit de repetitie laat ik vlak.voor een première
van me afglijden, ik word een beetje onbe
reikbaar voor mijn omgeving. Vroegere in
terpretaties van die rol laat ik dan voor wat
ze zijn, want als ik iets niet wil is het anderen
imiteren."
Wie Het Zwanenmeer 'doet', weet wat het is
om een voorstelling te dragen, maar met die
vaardigheid kan Igone de Jongh een tijd
niets doen. Er volgt een stille tussenperiode
vol kleinere rollen waarin de danseres wel
gestaag in de ballethiërarchie stijgt, van co
ryphee via grand sujet naar tweede solist,
maar waarin Wayne Eagling de druk weer
staat om haar echt te laten doorbreken.
De directeur, die na ruzie met bestuur en
dansers in 2003 het veld moet ruimen, vindt
haar goed, maar ze is nog niet de allround
danseres die hij zoekt. „Igone moet haar rol
len spannend leren maken. Want uiteinde
lijk is niets erger dan een mooie, getalenteer
de danseres who doesn't know how to excite
you" zegt hij in 2000 in deze krant. In het
zelfde artikel prijst Francis Sinceretti, dan
nog de directeur van de Nationale Balletaca
demie waar ze is opgeleid, Igone de Jongh
om haar talent, maar zegt tegelijk: „Ze is niet
wat je noemt een pittige danseres, maar dat
is een kwestie van ontwikkelen."
Wat voelt als een zwart gat, blijkt
later een vruchtbare periode
waarin het talent de kans krijgt zich
verder te ontwikkelen. De eerste gro
te klassieke rol volgt pas in oktober
2002, wanneer Eagling Igone de Jongh
laat debuteren als Julia in Rudi van Dant-
zigs versie van Romeo en Julia. Tijdens een
repetitie is dan al te zien hoe ze is gegroeid.
Met haar inmiddels vaste danspartner Ra-
phaël Coumes Marquet weet ze zelfs in een
kale balletstudio de sfeer van het liefdesdra
ma op te roepen. De manier waarop ze het
gezicht van de Franse danser met kussen
overlaadt en hem als een klein kind heen en
weer wiegt als ze ontdekt dat hij dood is, is
zo levensecht dat het moeilijk is om geen
brok in je keel te krijgen. Hoewel er die
herfst meerdere Romeo's en Julia's zijn, wor
den Raphaël en Igone het posterpaar. Zij zijn
het, die overal in de stad hangen, bevroren
in een bijna-kus.
Julia dansen vereist acteerwerk, 'om Julia te
zijn is het belangrijk dat je wat je uitdrukt
ook echt in je hart voelt'. De ruimte om
een eigen invulling aan de rol te geven
is er, zegt ze. „De passen zijn gezet,
maar de emoties zijn van jou."
Ze is zelf misschien wel nog
veel veeleisender dan een
choreograaf, denkt ze,
maar heeft ook zeker
anderen nodig
om te kunnen
excelleren. Bal
letmeester So
nia Marchiolli
bijvoorbeeld.
„We kennen elkaar zó goed.... zij weet pre
cies wanneer ze me moet pushen en wan
neer niet."
Choreograaf Hans van Manen wist haar ook
dat beetje verder te krijgen. „Ik weet niet
precies wat het is, maar als je in de studio
met Hans staat, dan wil je dat hij je mooi
vindt, dat plezier wil je hem doen. Hij is zo'n
grote inspiratie voor me, er komt zoveel
energie uit hem", zegt ze over de voorberei
dingen van het ballet Live. „Hans is geen ge
makkelijke man, de voorbereidingen van dit
ballet zijn intensief, maar het is bijzonder als
je samen met elkaar bezig bent om het zo te
krijgen dat het goed is."
De moderne klassieker, gemaakt op de lange
Amerikaanse ballerina Coleen Davis, is haar
dierbaar geworden. Het ballet over een
zaamheid met slechts één danseres en een
cameraman op het toneel, danst ze het liefst.
„Het is een ongelooflijk mooi ballet, bijzon
der om te mogen dansen. Hans gaf het aan
me en ik ben nog nooit zo nerveus geweest
als toen ik dat voor het eerst deed. Ik mocht
het type zijn dat hij zocht, hij wist natuurlijk
niet wat ik ermee zou doen."
Een gift, zo voelt het letterlijk als je een be
langrijke rol krijgt, zegt de ballerina. „Het is
een beloning voor hard werken, maar tege
lijk een soort cadeau: je krijgt het vertrou
wen de rol te creëren." Koppig en vastbeslo
ten kan ze soms zijn als het om de invulling
van haar rollen gaat, alleen mooie passen
aaneenrijgen is niet interessant genoeg.
„Soms kan ik echt ergens tegenin gaan,
maar meestal hou ik mijn mond. De heb niet
de neiging terug te praten, zo ben ik niet, dat
brutale past niet bij mij. Als een choreograaf
zegt 'dit is niet goed, klaar', dan is het ook
klaar en valt er Sowieso niets terug te pra
ten."
Het hoofd koel houden en je niets aantrek
ken van het gedoe om je heen, dat kan de
grote kracht van Igone de Jongh worden ge
noemd. Het Nationale Ballet is als een hoge
drukpan, waarin de voorbereidingen voor
verschillende balletten regelmatig door el
kaar lopen. Ze mag deze maand de gevaarlij
ke Carmen zijn, een week voor de première
staat'de danseres gewoon weer in haar witte
tutuutje in de studio en repeteert opnieuw
voor Het Zwanenmeer. Sinds 1999 is er ech
ter wel het een en ander veranderd. Met in
gang van dit seizoen is ze eerste solist en
staat er met Ted Brandsen een nieuwe man
aan het roer, die een einde moet maken aan
de kritiek dat het repertoire van Het Natio
nale Ballet niet meer van deze tijd is.
„De positie van eerste solist geeft me het ge
voel een vaste plek te hebben veroverd, het
'wel of niet op de lijst staan' is afgelopen.
Maar verder is er weinig veranderd. De heb
nog steeds dezelfde vrienden binnen het
ballet, de verhouding tot mijn collega's is
niet echt anders. Eenzamer is het wel, je
staat vaker alleen in de studio. Ik heb altijd
graag alleen gewerkt, maar mis soms de ge
zelligheid en het rumoer van zo'n hele groep
in de studio."
Met de koers van haar werkgever bemoeit ze
zich niet, net zoals ze zich altijd afzijdig
heeft gehouden van alle kritiek op de voor
malige directeur Wayne Eagling. Wayne
heeft me begeleid tot waar ik nu ben, zijn
ontslag was een schok, voor alle dansers.
Maar meteen nadat we het te horen kregen
stonden we weer in de studio aan een ballet
te werken. Ik had sowieso niet veel tijd om
me ermee bezig te houden, ik was bezig met
een première en sloot me ervoor af."
De danseres is zich er niet zo van bewust dat
de nieuwe directeur Ted Brandsen juist haar
naar voren schuift om het klassieke ballet
weer spannend te maken, het predikaat klas
sieke ballet-babe dat ze van een theatervak
blad kreeg opgeplakt, zegt haar niets. „Het
mooie van Carmen is dat het veel mensen
aanspreekt, dat-ze zien dat ballet minder
stoffig is dan ze denken. Je hoopt dat ze door
Carmen een volgende keer makkelijker naar
een Zwanenmeer komen kijken."
Igone de Jongh is in korte tijd volwassen ge
worden, zeggen veel mensen binnen het ge
zelschap. Na de zomer van 2003 staat er in
derdaad een veel krachtigere danseres, met
haar 24 jaar beschikt ze ineens over de duen-
de die een Carmen nodig heeft. Ook buiten
het toneel komt ze sterker over, als iemand
die weet wat ze wil en dat goed kan uitdruk
ken.
Maar zelf heeft ze het gevoel dat het nu pas
écht begint: „Als danseres ben ik nog lang
niet waar ik zijn wil. Natuurlijk ben ik ge
groeid, dankzij rollen als Julia en Carmen
heb ik me kunnen ontwikkelen. Maar Car
men was de eerste keer nog lang niet goed.
Door er veel over te praten met Ted, lukte
het me het personage stukje bij beetje uit te
bouwen. En Julia zal er over een paar jaar
met meer levenservaring heel anders uit
zien."
'Een soort verlate pubertijd', noemt de balle
rina de levensfase waarin ze zich bevindt.
TedBrendsèn-tanpen
Annabel Lopez Ochoa-S&teice-werelc
Marius Pefipa^feguifa i
het
nationale
ba|let
jvKalland SynJcroa o!v fisry Bc.-kson. wwwhcl-tMtlct.nl
Op de promotiefoto bootst Igone de Jongh als een volleerd foto
model Carmen na: haren los, de hand met roodgelakte nagels
subtiel op de ontblote dij. Illustratie: Het Nationale Ballet
Haar relatie met ex-danser Giuseppe De
Ruggierro, die haar na haar eerste grote rol
zo aandoenlijk met een bos rozen in de
kleedkamer opwachtte, is na zeven jaar be
ëindigd. „Mijn leven was op een bepaalde
manier heel gesetteld. Het was allemaal heel
rustig en vertrouwd en dat heb ik helemaal
overhoop gegooid", zegt ze over de beslis
sing het uit te maken. „Voor mij is die relatie
heel goed geweest. Ik kreeg van Giuseppe al
tijd veel steun, maar het was niet meer wat
ik wilde in het leven.
Igone de Jongh danst Carmen nog op 1 okto
ber in Eindhoven. Daarna is ze Odette/Odile
in Het Zwanenmeer, te zien op 30 oktober en
2 november in het Muziektheater, Amster
dam en op 5 november in de Rotterdamse
Schou wburg. Tijdens het Balletgala op 11 no
vember in het Muziektheater danst ze Live.
Informatie: www.het-ballet.nl
