Zorgen om morgen 'Het zal wel weer beter worden, maar of wij dat nog meemaken?' 20 SEPTEMBER 2003 Ml weekendbijlage van leidsch Dagblad Achtergrond Ballerina Igone de Jongh straalt in klassiekers Achtergrond 'Satire en vermaak', bijzondere expositie in 'Frans Hals' 'ce, - zinnen in problemen b( tn één op de drie huishou- s in Nederland kwam de af- an »pen maanden niet uit met >1 netto inkomen. Vooral A1 (houdens met jongere kinde en huishoudens met een bilaal inkomen hebben het rid ar, blijkt uit een onderzoek onderzoeksbureau Market- u Tonse onder 750 Nederland- iel luishoudens. kwart van alle Nederlandse w£ «houdens verwacht ook vol- jaar niet rond te komen. rtlg procent van de huishou- T?,.8 zag het eigen inkomen het (lopen jaar verslechteren. Onderzoek van ondernemers organisatie MKB Nederland wijst uit dat ondernemers wei heel somber gestemd zijn over de toekomst. „Dit jaar komen voor hen alle rampen samen. De werkloosheid stijgt, het aan tal vacatures daalt. De produc tie groeit daardoor niet meer en krimpt waarschijnlijk zelfs. De arbeidskosten stijgen door pensioenpremies en ziektekos ten en de winsten blijven ste ken op een laag niveau." On dernemers verwachten boven dien dat de malaise volgend jaar aanhoudt. Donkere wolken pakken zich samen boven Nederland. De spook van massale werkloosheid waart weer rond. Niemand is zeker van zijn toekomst. De welzijnsstaat wordt stukje bij beetje afgebroken. De vlag hangt halfstok nadat het kabinet op prinsjesdag niets beter wist te verzinnen dan fors op de uitgaven te bezuinigen.Foto: GPD/Harmen de Jong Nederland maakt zich op voor magere jaren. De troonrede van afgelopen dinsdag had een uiterst sombere toon. De toekomst is weer iets om onzeker over te zijn. „Het trekt wel weer aan, maar of wij dat nog meemaken?" door Marloes de Koning en Sylvia Marmelstein Ze zijn blij dat de subsidies voor de scootmobiel en de traplift binnen zijn, de heer en mevrouw De Regt in Spaamdam. „Straks moetje maar zien of je het nog krijgt." We klagen niet, benadrukt het echtpaar, 'maar zo zoetjes aan beginnen we wel een beetje angstig te worden'. Adri de Regt (71) heeft zojuist geluisterd naar de koningin die de troonrede voorlas. Dreigen de taal, vindt ze het. Minder van de over heid, meer uit eigen zak. De maatregelen treffen het tweepersoonshuishouden dat van de AOW met een klein aanvullend pen sioen moet rondkomen direct in de porte monnee. Het doet haar denken aan de jaren zeventig, de oliecrisis. Toen werd het ook allemaal wat krapper en moest in veel huis houdens letterlijk de broekriem worden aangetrokken. Zo lossen ze het nu ook op. „Wat meer op eten besparen." Ze blikt door de ruit naar de achtertuin van de smalle doorzonwo ning waar ze vroeger een moestuin hadden. Groente uit eigen tuin is de goedkoopste oplossing, maar die ook door minister Zalm in een televisieprogramma voorgestelde op lossing is verleden tijd. Zij heeft twee kunstheupen, haar man Parkinson. „De tuinstoelen moeten maar een jaartje extra mee." De laatste vakantie is jaren geleden, maar dat maakt niet uit, bromt haar man vanuit de leunstoel. Hij wil toch niet weg. „Het zal wel weer beter worden, maar of wij dat nog meemaken?" Dreigend In de abri's op de stations hangt een poster waarop een dreigende donkere lucht zich samenpakt boven een rijtje nieuwbouwhui zen. Iedereen later met pensioen staat er in vette zwarte letters boven, gevolgd door het advies een afspraak te maken met een fi nancieel adviseur. De poster weerspiegelt het gevoel van veel mensen. Het optimisme van een paar jaar geleden is definitief voorbij. „Nederland hangt momenteel aan elkaar van de onze kerheden", verwoordde minister Hans Hoogervorst het gevoel onder de bevolking, vlak nadat het kabinet de begroting had ge presenteerd. De toekomst is weer iets om onzeker over te zijn. Ronald de Rijke (21) uit Leusden vindt dat 'wel jammer'. „Een paar jaar geleden waren bedrijven echt blij met je en deden veel aan extra scholing. Straks ben je zelf gewoon blij als je een baan hebt", zegt de student per soneel en organisatie van de Hogeschool Utrecht. Hij leent een deel van zijn studiefi nanciering en werkt tien uur per week in een supermarkt. De bijbaan is nodig voor de leuke dingen in het leven, zoals zeilen, uitgaan en kleding. Als hij na zijn studie niets op HBO-niveau vindt zoekt hij het eerst een treetje lager om ervaring op te doen. Bang om zonder geld te komen zitten is Ronald niet. „Je bent wel afhankelijk van omstandigheden, maar ik denk dat je het wel redt als je maar gemotiveerd bent." Het klinkt Marianne de Waal (53) uit Wij- chen bekend in de oren. „In de jaren zeven- tig en tachtig keek ik zelf altijd een beetje gek aan tegen mensen die geen baan kon den vinden. Eerlijk gezegd dacht ik dan dat ze het niet hard genoeg probeerden. Nu zit ik zelf in dat schuitje." Na 21 jaar bij dezelfde werkgever is ze sinds een paar maanden werkloos. „Mijn afvloei ingsregeling is nu mijn achterdeurtje, maar dat is ook eindig. Ik zoek me wezenloos. Ik ben een optimist, dus ik houd stug vol, maar dit is wél frustrerend." Scheiding „In Nederland is de afgelopen maanden meer en meer een mentale scheiding ont staan op het gebied van geloof en vertrou wen in de economie", zegt Martijn Lam- pert, onderzoeker van marktonderzoeksbu reau Motivaction, dat regelmatig de opvat tingen van grote groepen mensen peilt voor de 'mentaliteitsmonitor'. Hij schetst een sa menleving met aan de ene kant hoog opge leide mensen die bezuinigingen nodig vin den en het allemaal nog wél zien zitten en aan de andere kant een grote groep mensen met minder vertrouwen in de maatregelen van dit kabinet. „Zij zijn wat fatalistischer. Zij zijn het die nu ook economisch worden getroffen." In de tweede groep bevinden zich blijkens de mentaliteitsmonitor ook veel LPF-stem- mers. De betrokkenheid van deze mensen bij de politiek nam de afgelopen jaren toe, maar volgens Lampert speelt de huidige re gering daar nu niet op in. „Het kabinet doet een enorm beroep op de samenleving, maar steekt de hand niet in eigen boezem. Dat valt verkeerd." Hij ziet dat de voedings bodem voor politieke onvrede groeit door het afbreken van economische verworven heden. „Mensen begrijpen best dat er be- Koningin Beatrix moest afgelopen dinsdag een troonrede lezen die grote zorgen uit stortte boven Nederland. Foto: ANP/Ed Oudenaarden zuinigd moet worden, maar er wordt weinig perspectief geboden en weinig moreel lei derschap getoond. Perspectief toon je niet met 'maatregelen'." Bijna iedereen gaat er de komende tijd op achteruit. Voor veel mensen betekent dat dat ze moeten omkijken naar andere huis vesting, maar de alternatieven zijn schaars. Adri de Regt kan niet anders dan zich neer leggen bij de lagere huursubsidie. „We wil len niet weg, maar het kan ook niet. Eigen lijk is het enige alternatief een seniorenwo ning, maar die zijn nog duurder." Wie een huis hééft is bang het te verliezen en wie nog niets gekocht heeft, maakt daar onder de huidige economische omstandig heden ook geen haast mee. Marktonderzoekbureau Blauw peilde afge lopen zomer de verwachtingen onder dui zend potentiële en recente huizenkopers. In vergelijking met voorgaande jaren zaten in deze groep veel minder starters en meer 'doorstromers, bij- en oversluiters'. Het per centage starters was gedaald van vijftig pro cent vorig jaar tot dertig procent dit jaar. „Wij zien de algemene onzekerheid bij mensen en daar bovenop de onzekerheid op de huizenmarkt," zegt Pieter van Ginkel, projectleider van het onderzoek. „Vroeger gaven mensen aan dat ze maximaal drie, vier, vijf keer hun jaarinkomen wilden le nen. Nu is dat één A twee keer. Ook vergelij ken ze meer hypotheken." Lisa (27) en Bart (34) Geelen uit Schiedam moeten binnenkort op zoek naar een goed kopere woning, vrezen ze. Het ongeluk sta pelde zich de laatste maanden op. Vlak voor de zomer kreeg Bart ontslag. Lisa kreeg de ze week de mededeling dat de kans groot is dat ook zij binnen een halfjaar haar baan verliest. Beiden werken ze in de informati sering, een sector waar de kans gering is dat ze snel een nieuwe baan vinden. Lisa's stem trilt. „Ik zit echt helemaal stuk", zegt ze. De hypotheek van het appartement dat ze een halfjaar geleden hebben gekocht kan met één slaris met veel pijn en moeite worden opgehoest. „We gaan sinds Bart thuis zit nooit meer uit, hebben de auto yerkocht en hebben geen geld om de wo ning in te richten." Bart en Lisa's grootste angst is dat Bart nog geen nieuwe baan heeft als Lisa wordt ont slagen. Ze hebben geen lang arbeidsverle den dus nauwelijks recht op WW. Ook krij gen ze geen ontslagvergoeding. In het slechtste geval komen ze in de bijstand. „Dat betekent dat we gedwongen worden het huis te verkopen. Ze blijven dan zitten met een schuld van minimaal 25.000 euro omdat de waarde van de woning sinds de aankoop nauwelijks is gestegen. „En het was 'kosten koper' dus we hebben wel over drachtsbelasting, de makelaar en de notaris betaald om de woning in bezit te krijgen." Optimistisch Voor wie wil werken, is er werk, is vooral onder jonge mensen een veel gehoorde op vatting. „Ik heb zoveel verschillende bij baantjes dat ik me niet kan voorstellen dat je ooit helemaal zonder werk zit," zegt Yvet Schurink (22). Ze studeert aan de sportaca- demie (mbo) in Arnhem, maar ligt nu met een gebroken been en schroeven in haar enkels op de bank bij haar moeder. Haar baantjes van de afgelopen twee jaar: zomer kampen organiseren, achter de kaas bij de Albert Heijn, verkoopster in een sportzaak, oppaswerk via een uitzendcentrale. Ze loopt nu stage en 'ik zou net aangenomen worden bij Van der Valk-hotels, maar dat zal door dat gebroken been wel niet door gaan." Ze ziet de toekomst zonnig tege moet. Na deze opleiding wil ze naar het hbo en daarna aan het werk in de kinderpsychi atrie. Werk vindt ze wel, zegt ze overtuigd. „Misschien is het in eerste instantie alleen niet helemaal wat ik wil." Over haar moeder maakt ze zich wél zorgen. „Die heeft een hersenbloeding gehad en zit nu in de WAO. Ze is bang voor de herkeuring. Spraks wordt ze weer goedgekeurd, terwijl ze éltijd hoofdpijn heeft." Ook bijstandsmoeder Judith Tromp (33) uit Enschede krijgt er koude rillingen van dat het nieuwe kabinet er alles aan gaat doen om haar uit de uitkering en 'in een baan te jagen'. Ze krijgt nu al regelmatig 'bezoek' van de deurwaarder. „Ik kan van die 760 euro per maand onmogelijk rondkomen. Ik stapel schuld op schuld", zegt ze. De nabije toekomst ziet ze alles behalve vrolijk in. „We eten nu al nooit meer verse groenten en fruit omdat dat onbetaalbaar is. De ko mende jaren blijft het armoede", voorspelt ze. Het kabinet wil dat bijstandsmoeders ver plicht worden te werken als ze een baan krijgen aangeboden. Op straffe van stopzet ting van de uitkering. „Ik wil zelf voor mijn kinderen van 9 maanden en 5 jaar zorgen, en kan nu dus niet werken. Ze hebben al heel veel ellende meegemaakt in hun korte leventjes en ik ben bang dat ze later ontspo ren als ze nu niet genoeg aandacht en liefde krijgen. Het is dus ronduit asociaal om ge dwongen te worden mijn kinderen in een crèche of buitenschoolse opvang stoppen", zegt ze. Angst Het vertrouwen dat jongeren hebben is on der ouderen ver te zoeken. Volgens Paul Donkers, manager bij werelds grootste loopbaanadviesbureau Lee Hecht Harris- son, is het de grootste angst van ouderen: werkloos worden. Hij ziet dat oudere werk nemers die zijn ontslagen zich heel veel zorgen maken over de toekomst. „De gene ratie die ouder is dan 45 jaar is nog opge voed met het idee dat je een leven lang werkt voor dezelfde baas. Voor hen is het dus extra schokkend als ze plotseling hun baan kwijt zijn." De financiële en emotionele gevolgen van ontslag zijn voor ouderen erg groot. Velen zien hun pensioenopbouw instorten. En met hun baan verliezen ze vaak ook hun collega's, raken daardoor in een sociaal iso lement. „Ik kom nooit meer op feestjes en verjaardagen omdat ik me schaam", zegt Pane Warning (52) uit Spijkenisse. „Ik zie ze denken: 'Er zal wel iets mis met je zijn als je ontslagen wordt na en dienstverband van 25 jaar." Ouderen worden ook compleet moedeloos omdat ze verplicht zijn om te solliciteren, maar afwijzing na afwijzing krijgen op hun sollicitatiebrieven. Wim van der Valk (45) uit Boekei ligt er 's nachts wakker van. Een halfjaar geleden is hij zijn baan kwijtge raakt. „Ik heb 200 sollicitatiebrieven ge schreven en ben nog nooit uitgenodigd op een gesprek. Toch heb ik een goede oplei ding en ben kerngezond. Werkgevers vin den me te oud. 'We zoeken een schoolverla ter', zeggen ze dan." Hoe langer hij werkloos is hoe benauwder hij het krijgt. Van der Valk heeft een WW- uitkering. „Nu begin ik in te teren op mijn spaargeld." Maar zijn grootste zorg is toch wel dat hij nog 20 jaar achter de geraniums moet blijven zitten. Gerrit Fransen (48) voelt zich door zijn werkgever bij het grofvuil gezet. Na 21 jaar werd het bedrijfsonderdeel waar hij direc teur van was, verkocht aan een andere on derneming. Die hadden een eigen directeur en stuurden Fransen de laan uit. „Ik zat compleet stuk, want ik was wel degene die het bedrijf had opgebouwd en had laten groeien van 2 naar 84 man", zegt hij som ber. Geldzorgen verwacht Fransen niet te krij gen, want hij heeft een fikse vergoeding meegekregen na zijn ontslag en zijn pensi oen wordt gerepareerd. Waar hij zich wel zorgen om maakt is zijn privéleven. „Ik ben vaak gespannen. Vooral als mijn vrouw en dochter aan het eind van de middag thuis komen na een dag fijn gewerkt te hebben. Ik heb dan alleen maar hardgelopen en kof fie gedronken. En ik wil zo graag meer!"

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 2003 | | pagina 1