Madonna slaagt, dankzij haar illustrator
BOEKEN
Rock 'n' roll
net een luier om
Kate Hepburn regelde
altijd haar zaakjes zelf
Van vluchteling tot wereldminister
;7akkundig en knap
ïiaar nergens rakend
Thema jaloezie centraal in eerste kinderboek van artistieke kameleon
Ouwehoerende
vijftigers
ZATERDAG 20 SEPTEMBER 2003
-
latste deel Brood-biografie het beste
biografie recensie
Jan-Hendrik Bakker
dje springlevend' door Bart Chabot.
verij Nijgh Van Ditmar.
Prijs: 19,90.
het wezen van de rock 'n'
■s veel gezegd. Zeker is dat
Brood, Nederlands
iguur die ooit begon als
igen pianistje bij de Drent-
t uesformatie Cuby and the
ards, tot het verschijnsel
En zeker is voorts dat
Chabot, met zijn nu vier-
q e biografie van zijn vriend,
tot de mythevorming rond
heeft bijgedagen. Nu de
n nde legende' dood is, is er
tan Chabots reeks een ein-
■komen.
lots afsluitende boek over
even van Herman Brood
alle clichés die over de rock
S( >11 keurig intact, het beves-
:e zelf. Toch is dat in dit
eigenlijk geen bezwaar,
gebeurt allemaal met een
Dog. 'Ik kan niet dood'
er op de achterzijde, een
raak van Brood die met
stevige korrel zout geno-
moet worden gezien de
ellende aftakeling waar
de lezer in dit deel wordt
ïfronteerd.
ood is een verschijnsel dat
et burgerbestaan behoort,
rockster is vitaal tot het
-1. Rocksterren kwijnen niet
-in een verpleeginrichting;
n er opeens niet meer, zie
zie Jim Morrison, zie John
n, zie Jimi Hendrix. Het
dat Herman Brood ons
:n joyeuze sprong van het
hotel verliet ('springle-
hoort dan ook geheel bij
lago. Alsof het om Broods
ie stagedive ging.
it heeft zijn titels altijd
1st een opgewekte la-
meegegeven. Broodje ge-
Broodje halfom. En in het
waarin de aftakeling van
gestalte moet krijgen,
hij dus geheel in de geest
e rock 'n' roll-mythologie.
ije springlevend is het bes-
el van de vier geworden.
in)e andere drie ontkom je
w lan de indruk dat Chabot,
j5 ïumoristisch hij ook kan
7 temen en schrijven, bezig
n! veest met een soort rock
e' oll-hagiografie. Van dat
boeken zijn er vele. In de
rbare bibliotheek tref je de
Hian ook aan bij de boeken
L lopmuziek.
(g ie voorgaande delen beza-
Vn beetje alles wat in een
JS'n' roll-boek hoort, behal-
Jepgang. En dat laatste is,
icOiabots woordspeligheid
ogenblik te volgen, brood-
roman recensie
Wim Vogel
igeluk' door Thomas Verbogt
geverij U.Veen. Prijs: 12,50.
jilijk maken waarom Het
uk van Thomas Verbogt
Onbevredigde indruk ach-
,git is niet eenvoudig. Plot,
structuur: geen kwaad
)iti daarover en ook het süg-
ve schrijven, het suggere-
7 et de lezer zoveel mogelijk
geven, kun je aan Ver
vel overlaten.
Q hien is het wel allemaal te
zijn de verwikkelingen
lacht en blijven daardoor
u lersonages te veel lede-
pn die hun rol spelen in
litgekiend scenario maar
elijks een eigen leven lei-
Vakkundig, dat is het
l dat boven komt drijven,
maar geraakt voel je je
ns en dat is toch vreemd
n roman waarin de emo-
1 het menselijk drama niet
:n geschuwd,
even van de succesvolle
tchrijver Rik van Maanen
irouwd op leugens. Die leu-
ïier onthullen zou het ple-
'an zijn lezers vergallen,
aar zwijg ik over. De on-
chte dood van Marleen,
uiige, echte grote liefde,
ert het begin van dat le
al leugens. De zogenaam-
finoord van haar broer,
aar dagen na haar ver-
ng, is een volgende stap
die eenmaal zijn gezet, is
ir Rik geen weg meer te-
Madonna als kinderboekenschrijfster. Ach ja, van
een artistieke kameleon als zij kun je alles ver
wachten. Maar toch moest zij, meer dan menig an
der debutant op dat vlak, opboksen tegen het
hardnekkige verwijt dat zij als beroemdheid denkt
met alles weg te komen. Maar ze kómt ermee weg.
Met glans. Dankzij illustrator Jeffrey Fulvimari.
kinderboek recensie
Hanneke van den Berg
'De Engelse rozen' door Madonna (tekst) en Jeffrey Fulvimari
(illustraties). Uitgeverij Vassallucci. Vertaling Mireille Vroege.
Prijs: €15,00. Vanaf zes jaar.
De titel De Engelse rozen slaat niet op met zorg
gekweekte bloemen, maar op de vier vriendinnen
Nicole, Amy, Charlotte en Grace. De vier willen
niets weten van een meisje uit hun buurt, de
eenzame Binah. In veel kinderboeken worden
uitgestoten kinderen gepest, als minderwaardig
gezien of uitgelachen. Maar Madonna heeft ge
kozen voor het thema jaloezie.
De meisjes willen niet met Binah spelen juist
omdat ze zo mooi is en alles lijkt te hebben. Ze
heeft de vier vriendinnen toch zeker niet nodig?
Daarbij ligt het voor de hand te denken dat Ma
donna's eigen dochter Lourdes model heeft ge
staan voor Binah.
Tijdens een slaapfeestje bij Nicole vraagt haar
moeder waarom ze eigenlijk nooit met Binah wil
len spelen. De vraag treft hen meer dan ze had
den verwacht en als ze uiteindelijk in slaap val
len, dromen ze allemaal dezelfde droom. Een pe
temoei geeft hen de kans om onzichtbaar te wor
den en zo het leven van Binah van dichtbij te be
kijken. Gewoon om te zien of ze wel echt met
haar zouden willen ruilen.
Dan zien ze dat Binah geen moeder meer heeft
en na schooltijd nog het hele huishouden moet
doen. De Engelse rozen begrijpen dat ze Binah
ten onrechte hebben geïdealiseerd en besluiten
vanaf nu haar in hun vriendengroepje op te ne
men. Eind goed, al goed.
De dik opgelegde moraal in dit boek kan Madon
na niet worden verweten. Juist kinderboeken
waarin alles heel zwart wit is, waarin goed lijn
recht tegenover kwaad staat, slaan vaak erg goed
aan bij kinderen. Zo blijft het allemaal lekker
overzichtelijk. Alleen is het verhaal niet bijster
origineel. Met wat kleine aanpassingen heeft ze
er een moderne Assepoester van gemaakt. Veel
meer is het niet. Wel krijgt het boek door de ei
gengereide humor iets aparts. Madonna spreekt
de kinderen die voorgelezen worden direct aan
met zinnen als: „Heb jij nooit groen gezien van
jaloezie? Of het gevoel gehad dat je uit je vel zou
springen als je niet kreeg wat iemand anders
had? Als je nee zegt, sta je te liegen dat je zwart
ziet, en dan ga ik het aan je moeder vertellen. En
nu even je mond houden." Madonna schijnt zelf
voor de illustrator Jeffrey Fulvimari te hebben ge
kozen en daarmee heeft ze een buitengewoon
goede keus gemaakt. Hij is grappig, origineel en
erg verfrissend. Voeg daarbij nog de prima ver
zorgde vormgeving en Madonna mag trots zijn
op haar zoveelste experiment. Benieuwd of ze dit
niveau in de volgende vier delen van de aange
kondigde reeks kan volhouden.
Herman Brood, september 1998.
Foto: Hans van Weel
nodig. Maar de snelheid van
Chabots wat hijgerige stijl en de
wijze waarop hij met zijn band
recorder bovenop zijn onder
werp 'zit' lieten geen ruimte
voor afstand. Tekst werd op
tekst gestapeld zonder enig
doorzicht of ruimte voor reflec
tie.
In dit laatste deel echter ont
staat de relativering die in de
voorgaande delen ontbreekt.
De tegenstelling tussen leven
en levenspose, die Chabots
boeken over Herman Brood op
zich interessant maakt, komt
nu opeens helder naar voren.
Aan het eind van Broods carri
ère wordt de musicus en schil
der door een Britse arts pijnlijk
duidelijk gemaakt waar het ei
genlijk omdraait: meneer
Brood, u moet nu kiezen voor
uw leven of voor een lifestyle.
Brood koos zijn levenlang voor
een lifestyle, maar werd daar
ten slotte de gevangene van.
Een levende legende draagt
geen luiers. Brood wel, in dit
deel althans. Ciao Monkey heet
te zijn cd die over de afkick-el-
lende ging. Niet voor niets vol
gens vele fans zijn beste, want
Brood is hier het meest mens
en het minst ster.
In dit laatste boekdeel is de
spanning tussen pose en wer
kelijkheid ontroerend. Brood
immers zal aan zijn pose ten
onder gaan tenslotte, maar hij
wordt wel steeds 'echter'. Daar
mee krijgt pas in dit deel het
verhaal de menselijke drama
tiek mee, waar literatuur eigen
lijk niet zonder kan.
Vier boeken over Herman
Brood zijn duidelijk te veel ge
weest. Teveel van hetzelfde en
te weinig beschouwelijke mo
menten. Had Chabot zijn por
tret maar gecomprimeerd in dit
ene deel, dan was de Neder
landse literatuur nu een mees
terwerk rijker.
Katharine Hepburn in 'Breakfast at Tiffany's' (1961) en (links) in een
ongedateerde close-up. Foto: Reuters/gpd
biografie recensie
James McGonigal
'Kate Remembered' door A. Scott Berg.
Uitgeverij Simon Schuster (importeur
Van Ditmar). Adviesprijs: €37,95.
Legendes uit Hollywood ster
ven soms eenzaam. Een enkele
keer kiezen zij daarvoor: de dit
jaar overleden Katharine Hep-
bum is daarvan een voorbeeld.
Zij verkoos de laatste decennia
van haar turbulente leven door
te brengen met vrienden en
vriendinnen; de filmwereld kon
haar verder gestolen worden.
'Kate' Hepburn was in meer
dan een opzicht een opmerke
lijke vrouw. Zij won in haar
loopbaan vier Oscars (een re
cord), schitterde naast sterren
als Humphrey Bogart, Spencer
Tracy en Cary Grant en speelde
en passant in toneelstukken
(o.a. van Shakespeare). Niet al
leen op Broadway, maar door
heel Amerika - Kate voelde zich
als ster nooit te goed voor de
provincie.
In al deze hoedanigheden was
zij vooral zichzelf. Kate had
nooit een agent of andere verte
genwoordiger nodig, zij regelde
haar eigen zaken. Zeker in de
film- en theaterwereld van de
jaren dertig in de VS was dat
opvallend. Kate verbaasde
vriend en vijand door bijvoor
beeld achter de schermen de
rechten op te kopen van een to
neelstuk, waarin zij vervolgens
de hoofdrol speelde. „Ik weet
niet of de producent dit goed
vindt", zei zij bij lastige ge
sprekken - haar dubbelrol ver
borgen houdend.
Schrijver A. Scott Berg kwam bij
toeval in haar leven in de jaren
zeventig, toen hij een portret
van haar maakte voor een Ame
rikaans blad. Het contact resul
teerde in een vriendschap, waar
nu een fraai boek uit is voortge
komen.
Kate Hepburns artistieke pres
taties zijn uitgebreid belicht na
haar overlijden in de zomer van
dit jaar. Wat Berg toevoegt is
een gedetailleerd beeld van een
sterke vrouw. In haar vak (veel
zijdig actrice), in haar zakelijk
leven (commercieel roofdier)
en privé (een promiscue, maar
liefdevolle levenswandel)..
Hepbum sloot in haar leven
vaak compromissen, maar - pa
radoxaal - alleen op haar voor
waarden. Zij ging in alle op
zichten vaak tot het uiterste,
maar wist uiteindelijk een ba
lans te vinden. Voor haar grote
liefde Spencer Tracy liet zij ze
ven jaar haar carrière schieten
om hem tot zijn dood te verple
gen, maar dat was haar keus.
Berg heeft een warm boek ge
schreven, dat de actrice laat
zien in al haar verschijningsvor
men. Dat hij ook de meedogen
loze kanten van Hepbum laat
zien zonder haar tekort te doen,
tekent zijn onafhankelijkheid.
De opmerkelijke carrière van Madeleine Albright
romans geen letter meer op pa
pier krijgt en zijn geld veel ge
makkelijker verdient in het Hil-
versumse mediapark.
Grote moeite heb ik met alle
toevalligheden waarvan deze
roman het moet hebben. Vrien
den die jarenlang onzichtbaar
waren, dienen zich plotseling
aan. Een Amsterdamse zwerf
ster blijkt een vriendin uit Riks
Nijmeegse jeugd. Haar helder
ziendheid confronteert hem zo
maar, na jaren, met zaken
waarvan hij liever zijn eigen
verhaal zou maken.
In feite ontwikkelt de roman
zich precies zoals de soaps die
Rik schrijft, vol 'onverwachte
momenten die heel vanzelf
sprekend zijn.' Maar die zoge
naamde vanzelfsprekendheid,
dat is toch precies de kem van
de bezwaren die we sinds jaar
en dag tegen soaps aanvoeren?
'Het zijn altijd anderen die dit
soort zaken overkomen', dat
lijkt mij een juiste reactie van
de soapliefhebber. Bij literatuur
is die reactie dodelijk.
biografie recensie
James McGonigal
'Mevrouw de minister' door Madeleine Albright
Uitgeverij Ambo/Anthos. Prijs: 22,90.
Madlenka Körbel, later Korbel, nog weer
later Madeleine Albright, is een voor
beeld van de Amerikaanse droom. Een
vluchteling uit het oude Europa die het
schopt tot in het hart van de Amerikaan
se macht en welvaart. Zij was van 1996
tot 2000 de Amerikaanse minister van
buitenlandse zaken, die Sovjet- presi
dent Jeltsin met haar blik het zwijgen
kon opleggen en nog minder bang was
voor de Servische president Milosevic.
Maar deze droom is in sommige opzich
ten bedrog. Albright, geboren in 1937 in
Praag, hoorde daar al bij de elite. Haar
vader was minister en later ambassa
deur namens Tsjechië. Zijn connecties
stelden hem in staat in 1939 voor de Na
zi's te vluchten naar Londen en later (in
1948) voor Stalin naar Washington.
De kleine Madlenka werd in 1957 gena
turaliseerd tot Amerikaans staatsburger.
Zij sloot zich in de VS snel aan bij de bo
venlaag van haar nieuwe samenleving.
Dat ging niet in alle opzichten goed. Op
de universiteit van Boston leerde zij Joe
Albright kennen, telg uit een rijk ge
slacht van dagbladuitgevers. Na drie
dochters liet hij haar in 1982 in de steek
voor een ander. Madeleines kennisma
king met de Amerikaanse upper class
leek voorbij. Op eigen kracht echter
kreeg zij een loopbaan in de journalis
tiek, vond een ingang in de wetenschap
en (allerbelangrijkst, bleek) kreeg con
tacten in de Democratische partij.
Al in de jaren zeventig had zij haar Euro
pese achtergrond gebruikt. Kennis van
dit deel van de wereld was in de VS toen
nog zeldzamer dan nu. Albright ver
grootte haar marktwaarde door Russisch
te studeren. Zo kon zij een loopbaan be
ginnen bij het ministerie van buiten
landse zaken.
Haar levensloop schetst zij heel levendig
aan de hand van deze ontwikkelingen,
maar ook aan de hand van persoonlijke
zaken. Zij heeft het als werkende alleen
staande moeder gered met drie doch
ters, een huishouden en een baan. Als
ambassadeur en minister had zij een
chauffeur en andere assistenten, als we
tenschappelijk medewerker niet. In al
deze perioden was het vaak schipperen
met belangen, laat zij ontwapenend
zien.
In 1996 was de herkozen Bill Clinton op
zoek naar iemand 'anders dan anders'
voor de functie van minister van buiten
landse zaken. Albright was in alle op
zichten geschikt. Zij was wetenschappe
lijk gevormd en gepokt en gemazeld in
de ruzies van de Verenigde Naties waar
hij haar eerder als ambassadeur had be
noemd.
Bovendien had Albrights persoonlijke
achtergrond haar geschikt gemaakt voor
de periode van na de Koude Oorlog. Het
was in de jaren negentig een periode
van ontspanning tussen de supermach
ten. Maar af en toe moest Amerika de
spierballen laten zien. En die had de
kleine Madlenka.
Albright schrijft over Amerikaans beleid
inzake Joegoslavië, Irak en Korea. Zij
schrijft ook, terughoudend, over terro
risme. Zij schrijft niet over binnenlandse
politiek en Clintons persoonlijk gedrag.
Daar gaat een minister van buitenlandse
zaken ook niet over, maar de nieuwsgie
rige buitenstaander vindt het wel jam-
Madeleine Albright zwaait naar Israëli
sche studenten tijdens een - vergeefse -
poging in 1997 om het vredesproces vlot
te trekken. Foto: AP
mer. Deze memoires worden gered door
een persoonlijke, openhartige stijl van
rapporteren. Dat ondervangt voor een
groot deel het gebruikelijke nadeel van
memoires dat ze vooral netjes willen
zijn, geen vuile was willen tonen. Maar
Madlenka had ook hier wel iets meer
mogen laten zien van haar intellectuele
spierballen.
roman recensie
Peter Kuijt
'Vijftigers' door Peter de Zwaan.
Uitgeverij Ellessy. Prijs: 17,95.
'Het leven is wat je gebeurt, ter
wijl je andere plannen maakt',
zingen Acda De Munnik hun
geestelijk leider John Lennon
na. Het kan net zo goed het
leidmotief zijn van Vijftigers, de
jongste literaire exercitie van
misdaadauteur Peter de Zwaan.
Geen thriller ditmaal, maar een
roman waarin zeven mensen
van middelbare leeftijd besef
fen dat hun leven niet aan de
verwachtingen beantwoordde
die ze zo hevig koesterden.
Het boek handelt overde ci
neast Leffert, die zes vrouwen
en een man tijdens hun mid
delbare schooltijd in een pro
vinciestadje heeft gefilmd en
dat heeft herhaald toen ze twin
tigers, dertigers en veertigers
waren. Nu hebben de zeven Sa
ra dan wel Abraham gezien en
heeft Leffert hen uitgenodigd
een besloten premièrefeestje bij
te wonen van een nieuwe film:
Vijftigers.
De Zwaan beschrijft het etmaal
waarin het zevental zich voor
bereidt op het feest van Leffert.
En daar waar de schrijver in
zijn thrillers meer zegt met zo
weinig mogelijk woorden, ver
geet De Zwaan hier zijn ge
roemde stijl voort te zetten. Het
is te veel van alles, de zeven
hebben ieder hun eigen verhaal
en willen dat ook allemaal
kwijt. Het verhaal sleept zich
tergend langzaam voort.
De dialogen, toch het ultieme
wapen van De Zwaan, vallen
zwaar tegen.In de roman willen
de zeven slachtoffers nog meer
adrem zijn dan de ander en dat
levert eindeloos durende twee-,
drie- en viergesprekken op.
Nooit geweten dat vijftigers zo
oeverloos konden ouwehoeren.
In de finale duikt er iets van een
thrillerachtige spanning op,
wanneer Leffert het zevental in
een verlaten kliniek dé ene
schokkende verrassing na de
ander voorschotelt. Maar dat
het boek het ethische aspect
van het vastleggen van privé-le-
vens aan de kaak stelt, is een
flaptekst met te veel eer. Na zo
veel prachtige thrillers waar
voor De Zwaan wel meer dan
alleen een Gouden Strop had
mogen winnen, kan voor Vijfti
gers - helaas - het laatste woord
uit zijn roman volstaan: Decon
fiture.
TOP-10 FICTIE
1. (1) Nicci French,
De verborgen glimlach.
Ambo/Anthos, 18,90
2. (8) Bart Chabot,
Broodje springlevend.
Nijgh Van Ditmar, 18,50
3. (5) Geerten Meijsing,
Malocchio.
Arbeiderspers, li|95
4. (-) David Endt, Ajax-zielen.
Contact, 10,00
5. (-) Char Margolis,
Char, het medium.
Kosmos, 15,99
6. (-) Heieen van Royen,
Godin van de jacht.
Vassallucci, 19,95
7. (-) Donna Tartt,
De kleine vriend.
De Bezige Bij, 17,50
8. (-) John Grisham, De claim.
Bruna, 19,95
9. (-) Lauren Weisberger,
De duivel draagt Prada.
De Boekerij, 16,95
10. (-) Gerard Reve,
Brieven aan Bram P.
De Bezige Bij, 16,90
De boekentoptien wordt weke
lijks samengesteld op basis van
verkoopcijfers van Athenaeum
Boekhandel en H. de Vries Boe
ken in Haarlem, Boekhandel
Kooyker in Leiden, Plantage
Boekhandel Harkema in Hilver
sum, Boekhandel Los in Bus-
sum en Boekhandel De Ark in
Almere.
