LEIDE
Einde Leidse kunstuitleen in zicht i 1
Plastic taboe op nieuw speelterrein
Iergens leefden zoveel mensen van boeken
REGIO
aantal jonge boeljes
Bouwstop treft vooral particulier
Mogelijkheid doorstart wordt onderzocht
fe
/de stelling!
SieMatic wint ook op prijs.
SieMatic
X
donderdag l8 SEPTEMBER 2003
R1
Honger, nekpijn
verlangen
ar een biertje
Tikibad vindt
itiek ANWB
ertrokken
aak aan
estraat
i - Bij een huis in de Lelie-
heeft in de nacht van
ig op woensdag een in-
zijn slag geslagen. De in
kwam binnen via het
taande woonkamerraam
gweg met kleding, geld
telefoon. Andere inbre-
idden minder succes aan
Jelaan, de Roodenbur-
it en twee woningen in
irbeckestraat. Daar mis
let binnendringen.
Se voor
|se archeoloog
i - LP. Louwe Kooijmans
teravond een koninklij-
icheiding ontvangen
iden van M. Zonnevylle,
leester van Leiderdorp,
leurde tijdens een feeste-
jeenkomst ter gelegen-
zijn afscheid als de-
de faculteit Archeolo-
de Universiteit Leiden.
Kooijmans, al sinds 1982
faculteit verbonden, zal
2008 als hoogleraar pre-
e blijven werken. Deze
legde Louwe Kooijmans
ipluiden de funderingen
t oudst bekende huis van
lederland bloot.
eet 'Senioren
eiligheid'
In de wijk Leiden-
gaat morgen het project
en en Veiligheidvan
estig zorgverleners, ge
loor brandweer en poli-
in de wijk in om de folder
huis in eigen huis' aan
n uit te reiken en te be-
L Belangstellenden kun-
folder ook afhalen bij
ïrthuis en de apotheek,
ling voor het project zijn
•an de Stichting Consu
lt Veiligheid waaruit
tt 120.000 ouderen van
le 55 jaar in Nederland
naar het ziekenhuis
als gevolg van een pri-
ral.
door Rody van der Pols
leiden - De kunstuitleen van het
Centrum Beeldende Kunst (CBK)
Leiden moet worden opgeheven.
De artotheek aan de Hooglandse
Kerkgracht bereikt te weinig
mensen om er als gemeente sub
sidie in te blijven steken. Wel
moet onderzocht worden of een
andere kunstinstelling, eventu
eel van buiten de stad, de Leidse
collectie niet onder haar hoede
wil nemen.
Daarvoor pleitte een meerder
heid van de leden van commis
sie cultuur en onderwijs gister
avond. Zij sloten zich daarmee
aan bij het voorstel van B en W
om de kunstuitleen op te doe
ken. Het college vindt dat de
kunstuitleen niet aan zijn doel
stelling voldoet: een brede laag
van de bevolking met cultuur in
aanraking brengen. Met de op
heffing van de kunstuitleen en
het onderbrengen van het CBK
bij Stedelijk Museum De Laken
hal denkt wethouder Pechtold
jaarlijks 100.000 euro te kunnen
bezuinigen.
Hoewel de collegepartijen WD,
Groenlinks, D66 en de PvdA
met het besluit instemden, de
den zij dit niet van harte. Met
name de zeer trage besluitvor
ming rondom de kunstuitleen -
een zaak die inmiddels al jaren
speelt - werd Pechtold stevig
aangerekend. Kritiek die de
wethouder terecht noemde.
Maar ook de politieke partijen
moesten de hand in eigen boe
zem steken, zei Arend-Jan Sleij-
ster van de WD. „Voor het
goed functioneren van een
kunstuitleen is politieke wil no
dig. En die is er in het verleden
te weinig geweest. Ook bij de
WD."
De kunstuitleen heeft geduren
de de tien jaar dat hij nu be
staat nooit aan zijn kerntaak
voldaan, concludeerden de
PvdA, D66 en Groenlinks: een
brede laag van de Leidse bevol
king voor moderne kunst inte
resseren. Vijfhonderd particu
liere abonnees zijn gewoon te
weinig, aldus PvdA'er Liesbeth
Hesselink.
De WD noemde als voornaam
ste bezwaar tegen voortzetting
het enorme bedrag dat in de
kunstuitleen geïnvesteerd moet
worden om hem kostendek
kend te maken. Geld dat er niet
is, omdat de gemeente stevig
moet bezuinigen.
Wel vroegen alle fracties na
drukkelijk de mogelijkheid te
onderzoeken van een doorstart
van de Leidse kunstuitleen on
der de hoede van een andere
instelling. De meest concrete
mogelijkheid in dat opzicht is
de Haarlemse Stichting Beel
dende Kunst (SBK), waarvan di
recteur Leo Duppen onlangs in
een interview met deze krant
liet weten hier wel wat in te
zien. Ook Kunst Vliegwerk,
het Leidse atelier voor verstan
delijk gehandicapten, is in dit
verband - met name door de
PvdA - enkele malen als moge
lijke partner genoemd. Na enig
aandringen zei de wethouder
open te staan voor alle moge
lijkheden, zolang het de ge
meente maar geen extra geld
hoeft te kosten.
De oppositiepartijen CDA,
LWG/De Groenen, Leefbaar
Leiden en de SP drongen aan
op een algeheel uitstel van het
besluit, dat op 7 oktober in de
gemeenteraad komt. Stuk voor
stuk noemden zij het onverant
woord een oordeel te vellen
over de kunstuitleen zolang er
geen gemeentelijke cultuurnota
is.
Met name CDA'er Flippo uitte
in dat opzicht scherpe kritiek
op wethouder Pechtold. „Na
zes jaar weet ik nog steeds niet
wat de visie van deze wethou
der op het Leidse cultuurbeleid
is. Hoe kunnen we nu een be
sluit over de kunstuitleen ne
men, als we helemaal niet we
ten waar onze prioriteiten op
dit vlak liggen?"
door Silvan Schoonhoven
leiden - Peuters van speelzaal
de Gouden Poort namen giste
ren hun nieuwe buitenspeel
plaats in gebruik. Daarvoor
moesten ze zich mengen tussen
de grotere kinderen van de Vrije
School Mareland. „Dat werd
gevaarlijk", zegt Anneke Velt-
huizen, kleuterleidster en op
richter van de Leidse antropo
sofische peuterspeelzaal aan de
Maresingel. „Ze konden zo de
weg op schieten."
De wachtlijsten voor de Gou
den Poort zijn lang, weet ze.
Antroposofische peuterspeelza
len blijken aantrekkelijk voor
veel ouders, niet alleen voor
hen die de leer van Rudolf Stei-
ner aanhangen. „We staan
open voor alle gezindtes. Ou
ders, niet alleen de antroposofi
sche, kiezen heel bewust voor
ons. Ook veel Turkse en Marok
kaanse ouders brengen hun
kinderen hier. Wij staan voor
een rustige benadering en een
menselijke sfeer."
Dat betekent in de praktijk dat
kinderen in een antroposofi
sche speelzaal tevergeefs zullen
zoeken naar kunststof speeltoe
stellen in lawaaierige kleuren.
„Plastic is een dood materiaal,
daar valt niets aan te ontdek
ken. Aan hout wel. En aan wol
en zijde. Bij ons binnen zie je
ook geen gerén en gefiets. Wel
bieden we peuters een vast rit
me, dat geeft houvast. We bak
ken broodjes. En we zingen
veel."
Peuters van de Gouden Poort hebben nu de beschikking over een eigen speelterreintje. Foto: Henk Bouwman
De antroposofie is een leer,
ontwikkeld aan het begin van
de twintigste eeuw door de
Oostenrijker Steiner. Antropo-
sofen proberen een verbinding
te leggen tussen de mens en
wat ze noemen 'de geest van de
kosmos'. Iedereen is een uniek
en eeuwig wezen en de natuur
is bezield, geloven ze. Het in
zicht van karma en reïncarnatie
geeft elke levensloop een diepe
re zin.
Zweverig is dit alles niet, verze
kert Velthuizen. Waaraan mer
ken ouders en peuters dan het
verschil? „De liedjes zijn bij
voorbeeld seizoensgebonden.
Zingen doen we hier pentato
nisch, dus met het vijftoonssys-
teem. Dat betekent dat de me
lodie steeds doorstroomt, zon
der dat er een duidelijk eind
aan zit. Dat past goed bij peu
ters, die nog in een dromerig le
vensstadium zitten. Maar we
zingen ook gewoon 'op een
grote paddenstoel', hoor."
door Marijn Kramp
leiden - Het Bureau Halt wil
met de politie Hollands Midden
harde afspraken maken over
het aantal doorverwijzingen
van jonge boefjes. Zo'n presta
tieafspraak moet voorkomen
dat de aanpak van jeugdcrimi
naliteit ondersneeuwt.
Bij het Bureau Halt komen kin
deren en jongeren onder de
achttien jaar terecht die voor
een alternatieve straf in aan
merking komen. Maar dit aan
tal is in de regio Hollands Mid
den de afgelopen jaren nauwe
lijks toegenomen. Dat is tegen
gesteld aan de maatschappelij
ke trend, meent Halt-teamleid
ster S. Voorneman. „Uit alle
rapporten blijkt juist dat de
jeugdcriminaliteit toeneemt,
maar dat zie je in deze regio
niet terug in het aantal doorver
wijzingen van de politie."
Volgens Voorneman krijgt de
bestrijding van zware criminali
teit steeds meer aandacht van
politiek en politie. Zij vreest dat
de aanpak van jeugdcriminali
teit daarbij inschiet. „Wij zijn
daarvoor direct afhankelijk van
de agent op straat. Hij moet el
ke keer dat hij iets ziet dat niet
door de beugel kan een afwe
ging maken; geef ik een beris
ping of pak ik het aan? In het
laatste geval komen ze bij ons
terecht en krijgen ze een alter
natieve straf. Daar gaat over het
algemeen een hele goede pre
ventieve werking van uit. Maar
daarvoor moeten die kinderen
wel doorverwezen worden."
Er is geen sprake van onwil bij
de politie, haast Voomeman
zich te zeggen. „De politie wil
jeugdcriminaliteit graag aan
pakken. Daar ligt het niet aan.
Maar ook bij de politie moeten
keuzes worden gemaakt. En
een zware jongen oppakken en
opsluiten doet het wel wat be
ter dan kleine boefjes op de
vingers tikken. Althans, op de
korte termijn dan. Want door
criminaliteit op jonge leeftijd
aan te pakken moet erger in de
toekomst worden voorkomen."
Dit jaar verwacht het Bureau
Halt dat de Alphense en Leidse
regio en de Duin- en Bollen
streek bestrijkt, ongeveer 750
kinderen en jongeren alterna
tief te straffen. In 2002 lag dat
aantal nog op 830. Dit was 15
boefjes meer dan het jaar er
voor. Deze stijging had te ma
ken met een tijdelijk project dat
criminaliteit onder kinderen
jonger dan twaalf jaar tegen
ging.
Elk jaar vijf procent doorverwij
zingen erbij, lijkt Voorneman
een haalbare opdracht. „In an
dere regio's in Nederland zijn al
Bureaus Halt die prestatieaf
spraken met de politie hebben
gemaakt. Aan de hand van deze
afspraken, die in sommige re
gio's overigens veel forser zijn,
denken wij dat we met vijf pro
cent jaarlijks erbij goed op weg
zijn." Bijkomend voordeel van
deze prestatieafspraak is dat
zo'n regeling meer structuur
brengt in de financiën van Bu
reau Halt. Deze instelling krijgt
per doorverwezen boefje een
subsidiebedrag uitgekeerd.
Daarnaast krijgt het Bureau
Halt nog geld van de 22 ge
meenten in het werkgebied
voor voorlichting en speciale
projecten.
Politie: wij leveren niet op bestelling
„De politie is geen productie
bedrijf. We leveren met op be
stelling", reageert Hollands
Midden-woordvoerder C. van
Egmond op de wens van Bu
reau Halt om prestatieafspra
ken te maken. De politie voelt
dan ook niets voor een presta
tieafspraak met Bureau Halt.
Wel voor een nauwere samen
werking.
Van Egmond: „Wij maken
geen harde afspraken over za
ken waar wij niet de volledige
regie over hebben. Er zit na
melijk een hele rits voorwaar
den vast aan een doorverwij
zing naar Halt Zo is de leeftijd
van belang, het soort delict,
het aantal malen dat een over
treding is gemaakt, en de me
dewerking van de ouders. Die
moeten akkoord gaan met een
alternatieve straf."
De vrees van Bureau Halt dat
de aanpak van jeugdcriminali
teit ondersneeuwt is volgens
de politie niet terecht. „Met
het ministerie is juist afge
sproken dat de bestrijding van
jeugdcriminaliteit de komen
de jaren hard wordt aange
pakt." Dat het aantal HaJt-
doorverwijzingen in de afgelo
pen jaren nauwelijks is geste
gen, vindt Van Egmond niet
zo vreemd. „De overlast door
jongeren is toegenomen maar
het aantal jeugddelicten niet.
Bovendien waren veel aan
houdingen recidivisten, en
jongeren die vaker de fout in
gaan, komen niet voor een al
ternatieve straf in aanmerking.
Die zaak gaat direct naar de
officier van justitie."
bnder hoogleraar Paul Hoftijzer brengt Leidse boekgeschiedenis in kaart
fred Simons
IDe drukinkt stroomde
p van spreken door de
ii papier knisperde in elke
de zeventiende en acht-
ïeuw was bijna elk huis
)ksteeg een boekhandel
Irukkerij. Een Zwitserse
it Albrecht von Halier, die
n Leiden medicijnen
iltuderen, schreef ver
pat nergens ter wereld
pensen van boeken leef-
overdreef nauwelijks,
pkhistoricus Paul Hoft-
was in de Gouden Eeuw
liternationaal centrum
ekproductie en -handel.
in de eerste 75 jaar na
'ting van de universi-
in de Leidse drukkers
boeken uit. Bijzonder
r Hoftijzer, die vorige
de Universiteit Leiden
tie hield, schat dat Lei-
Ti 1600 en 1800 tussen
tweehonderd 'serieu-
emers' heeft gehad,
at is slechts het topje
Jsberg. In de Leidse ar-
komt Hoftijzer, die de
boekgeschiedenis on-
tientallen vermeldin-
n van mensen die
ukker' of 'boekverkoper'
mmige van hen waren
lijnlijk niet meer dan
lige marskramers die
mand vol boeken en
ten op Leidse bruggen
i, denkt hij. Anderen be-
kleine boekwinkeltjes.
Paul Hoftijzer: „Leiden had in de zeventiende en achttiende eeuw
misschien wel tweehonderd serieuze boekdrukkers."
Foto: Hielco Kuipers
Eén daarvan stond aan het ein
de van de Hogewoerd. „Daar
3,
konden reizigers die met de
trekschuit naar Utrecht gingen,
simpele boekjes kopen. Dan
hadden ze iets te lezen."
Leiden behaalde snel een voor
sprong op andere boekenste
den in Europa. Daarvoor waren
twee oorzaken. De Leidse boek
productie was vooral weten
schappelijk van aard. Omdat
Latijn de internationale geleer-
dentaal was, waren Latijnse
boeken in heel Europa goed
verkoopbaar. De Leidse druk
kers hadden dus een grote, in
ternationale afzetmarkt. Verder
onderscheidde de Republiek
der Zeven Verenigde Nederlan
den zich in Europa door een
zeer gematigde censuur en een
bloeiend intellectueel klimaat.
In Nederland konden boeken
verschijnen die elders verboden
waren. Zo drukte de Leidse uit
gever Jan Maire in 1636 de Dis
cours de la Methode van de toen
zeer omstreden Franse filosoof
Descartes. Geld kreeg de wijs
geer daar niet voor. Betaling
ontving hij in de vorm van
tweehonderd exemplaren van
zijn eigen boek.
Bij het drukken en uitgeven van
boeken bleef het niet. Al snel na
de opening van de universiteit
kwamen er in Leiden boekhan
dels, boekbinders, opslagfacili
teiten en boekenveilers bij. Het
hele academiekwartier draaide
om boeken, weet Hoftijzer. „De
Houtstraat, de Pieterskerk-
choorsteeg, het Gerecht, de
Nonnensteeg, maar ook het Ra
penburg, vrijwel elk huis was
ooit wel een boekhandel, een
drukkerij of een magazijn. Van
die bedrijvigheid is antiquariaat
Templum Salomonis op de
hoek van de Kloksteeg en de
Nieuwsteeg een van de laatste
getuigen."
'A
Een fenomeen apart waren de
veilingen. Doordat de universi
teitsbibliotheek beperkt open
was en in sommige perioden
zelfs helemaal niet, legden
hoogleraren zoveel mogelijk ei
gen bibliotheken aan. Na hun
overlijden werden die boeken
vaak geveild. Dat kon in veiling
zalen gebeuren of in het huis
van de overledene. „Dat laatste
was wel zo makkelijk", zegt
Hoftijzer. „Dan hoefde er niet
met de boeken gesleept te wor
den." In 1599 ontstond in Lei
den de catalogus: een gedrukte
lijst van alle te verkopen boe
ken. Die catalogi gingen heel
Europa over en trokken kopers
van heinde en verre. Buiten
landse boekhandelaren staken
speciaal de Noordzee over om
in Leiden boeken te kopen.
Omstreeks 1650 waren er twin
tig tot dertig veilingen per jaar,
met soms wel 10.000 boeken
per veiling. Zelfs vanuit het bui
tenland werden boeken aange
voerd om in Leiden te verko
pen.
(advertentie)
Iedereen moet
afzien van
loonsverhoging
■V.
SieMatic SC 10 9.400,- excl. montage
(advertentie)
De keukens van SieMatic winnen Internationale deskjnprijzen. Ze winnen hel op
vormgeving, op praktische eigenschappen en op duurzaamheid. Maar ze winnen ook
op prijs. Te mooi om waar te zijn"? Kom maar kijken. Welkom! 7 Liefst een SieMatic
SieMatic in Leiderdorp
Meubelplein 11Leiderdorp, telefoon 071 - 541 26 15
GOEDHART 00K VERKRIJGBAAR BIJ:
KEUKENS to. Avifauna, Hoorn 126a,
Alpben a/d Rijn,
telefoon 0172 - 42 21 00
leiden - De bouwstop die voor
een deel van de binnenstad
geldt, vormt een groter pro
bleem voor de kleine verbou
wingen van particulieren dan
voor de grote projecten van
projectontwikkelaars en wo
ningbouwverenigingen. Bin
nenstadsbewoners die hun huis
willen voorzien van bijvoor
beeld een dakkapel krijgen in
het ongunstigste geval met
ruim een jaar vertraging te ma
ken.- Grote bouwplannen zijn
altijd al afhankelijk van een be
stemmingsplanwijziging en
houden rekening met zo'n lan
ge termijn.
De bouwstop is het gevolg van
een rechterlijk uitspraak in au
gustus. Tot grote verrassing van
de gemeente Leiden oordeelde
de rechter dat de gemeente
geen bouwvergunningen meer
mag afgeven voor de delen van
de binnenstad die in het be
stemmingsplan niet zijn aange
merkt als beschermd stadsge
zicht. De afgelopen jaren werd
dit wel toegestaan door de
rechter, mits er een nieuw be-
3
stemmingsplan in voorberei
ding was.
Vooral in het gebied tussen de
Herengracht en Oude Vest en
de singels, de Pieterswijk, de
omgeving van de Hooglandse
kerk en het wijkje tussen Leven
daal en de Zoeterwoudsesingel
leidt deze rechterlijke uitspraak
tot grote vertragingen. Mensen
die in deze stadsdelen hun huis
willen verbouwen en gewoon
lijk 12 weken (26 weken voor
een monument) moeten wach
ten op een vergunning, krijgen
de toestemming in het meest
nadelige geval nu pas in no
vember 2004, meldt wethouder
Hillebrand. Hij hoopt dat hij
deze termijn met een maand of
vier kan verkorten maar daar
heeft hij toestemming voor no
dig van de rechter.
De gemeente kan volgens Hille
brand niet aansprakelijk wor
den gesteld voor schade die het
gevolg is van deze bouwstop.
Wel kan de gemeente als die
schade erg hoog blijkt te zijn,
een procedure starten om een
uitzondering te maken voor dfr
project. Volgens ïHlebrand
treft de bouwstop elke maand
tien tot twintig mensen. „Dit
zijn inderdaad veel particulie
ren. Alle grote bouwprojecten
die we voor ogen hebben in de
binnenstad zijn al in gang gezet
of laten nog wat langer op zich
wachten."
Voor de nieuwbouwplannen
van woningbouwvereniging
Portaal op de Oranje- en
Waardgracht heeft de bouw
stop echter geen gevolgen. De
woningbouwvereniging was so
wieso niet van plan om binnen
nu en een half jaar een bouw
vergunning aan te vragen, zo
ver zijn de plannen nog niet.
Maar ook als dat wel het geval
was geweest had Portaal
hoogstwaarschijnlijk een wijzi
ging van het bestemmingsplan
moeten afwachten.
Voor de kleinere onderhouds-
klussen vreest Portaal-woord
voerster P. de Leijer wel proble
men. „In de praktijk blijken wij
voor veel van onze onder-
houdsklussen ook een bouw
vergunning nodig te hebben.
