PRINSJESDAG 7
Goede Tijden Slechte Tijden op het Binnenhof
Zeker 2000 gedwongen ontslagen bij Defensie
lofdpunten Landbouw,
ituur en Voedselkwaliteit
ier geld voor natuur
dpunten Defensie
Hoofdpunten VROM
Hoofdpunten
Buitenlandse Zaken
HBH
Buitenlands e Zaken wordt ontzien bij bezuinigingen
dinsdag 16 september 2oo3
t ministerie geeft per saldo in 2004 49 miljoen euro
eer uit dan aanvankelijk begroot.
t leeuwendeel van die extra uitgaven bestaat uit meer
ld voor de aankoop van natuur voor de zogeheten
jlogische Hoofdstructuur (EHS) en herinrichting van de
ensieve veehouderijgebieden in Zuid- en
>st Nederland (samen 60 miljoen extra in 2004).
ministerie gaat studeren op mogelijkheden om boeren
extra werk maken van natuur of recreatie subsidie te
ven (beloning voor Groene Diensten).
lister Veerman investeert 29 miljoen in
reatievoorzieningen op het platteland, bijvoorbeeld
or de aanleg van fiets- en wandelpaden.
dbouw steekt in 2004 circa 37 miljoen euro in
lenvoorzieningen in en rond de steden, bijvoorbeeld
Dr de herinrichting van zo'n 75 bestaande stadsparken
aanleg van 16 nieuwe.
boeren en handelaren aan te zetten tot betere
ducten wil het ministerie de wetgeving zo aanpassen
de resultaten van de inspecties en controles
inbaar worden.
I ren moeten in de toekomst zelf helemaal opdraaien
1 r het opruimen van hun dode dieren en de gevolgen
1 dierziekten, zoals vogel- en varkenspest.
als bij koeien wil Veerman ook oormerken invoeren
1 >r schapen en geiten, mits de andere Europese landen
ei edoen.
M Wet op de Openluchtrecreatie wordt afgeschaft, waar-
>r kamperen bij de boer gemakkelijker wordt.
ic/anp - Het kabinet
ra spenderen aan de
en ontwikkeling van
zoals afgesproken in
srakkoord, maar land-
ïister Veerman maakt
'klappers' pas tegen
Je van deze regeerpe-
de toekomst is de
egroting opgehoogd
[miljoen euro per jaar,
"»end jaar heeft de be-
maar 60 miljoen
Gkas en het jaar daarop
14
besteedt het extra
ral aan het aankopen
lbouw- en natuur-
)or de zogenoemde
fhe Hoofdstructuur
sn onderling verbon-
ïeling van bos- en
^bieden in heel Ne-
jDoor de extra actie
EHS-gebied in 2018
Dt nu toe liep de aan-
de boerengrond
iefertraging op wegens
diek. De EHS moet uit-
hectare groot
Tejvan de extra euro's
>ej aan 'verbouwings'-
h#len in de gebieden
cijensieve veehouderij,
in Zuid- en Oost-
er d. Daar worden
en verplaatst om zo-
g( varkensvrije zones te
zodat ziektes als var-
niet meer zo ver-
361 om zich heen kun-
ie Ook verdwijnen be-
ze teveel mi-
(met name uit-
Chillen bij de boer
„Het platteland is de achter
tuin van de stad", vindt mi
nister Veerman (landbouw,
natuur en voedselkwaliteit).
De boer als relax-ondeme-
mer is een terugkerende fi
guur in de begroting van het
ministerie. Mensen moeten
op en rond het boerenerf 'in
rust en stilte kunnen bijtan
ken van de hectiek van alle
dag, kunnen genieten van
het buiten zijn en inspiratie
kunnen opdoen', staat in het
boekwerk. Om die reden
steekt Veerman het komend
jaar extra geld in de aanleg
van nieuwe fiets- en wandel
paden en vaarroutes. Ook
het kamperen bij de boer
wordt flink aangemoedigd.
stoot van het mestgas ammo
niak) veroorzaken.
Veerman wil boeren een gro
tere rol geven in het 'verbou
wen' en beheren van natuur
gebieden. Agrariërs die speci
fieke activiteiten uitvoeren die
nuttig zijn voor natuur en
landschap, bijvoorbeeld het
later maaien van weilanden
zodat vogels er kunnen broe
den, krijgen in toekomst een
extra beloning, als het aan de
minister ligt. Hij wil daarvoor
een speciale subsidiepot in
voeren voor 'Groene Dien
sten'.
üjiple defensiebegroting voor 2004 bedraagt bijna
Mljard euro.
(aiie moet volgend jaar in totaal 255 miljoen euro
hifiigen en gaat 215 miljoen binnen de begroting
n, Juiven.
fele bezuinigingen lopen in de komende jaren op naar
iljoen structureel per jaar, de herschikkingen naar
dt ljoen euro structureel.
de wijnen in vier jaar n.700 banen, er komen er zo'n
istnieuwe bij. Na de reorganisatie blijven er in totaal
mtooo functies over.
de[
nacht levert het meeste in. Stond het leger vorig
3 voor ruim 2,2 miljard euro op de begroting, nu is
log maar een kleine i,8 miljard van over.
arine en luchtmacht krijgen minder geld. Van 14
op de begroting van 2003 naar ongeveer 1,1 miljard
Igend jaar.
ndmacht gaan kazernes in Ede per 2007 dicht. In
tse Seedorf wordt volgend jaar begonnen met
en. De legerplaats gaat In 2007 dicht
chtmacht verdwijnen 29 van de 137 Fi6's. Vliegbasis
gaat uiterlijk 2007 dicht. Helikopterbasis
»rg sluit. Dit kabinet beslist nog over de aanschaf
bint Strike Fighter.
Marine krijgen de fregatten voor luchtcommando en
iging mogelijk Tomahawk-kruisraketten. Het aantal
f n gaat van veertien naar tien. De vier onderzeeërs
er komen geen korvetten.
[tien Orion-patrouïilevliegtuigen worden
Iten. Hun basis op het marinevliegkamp Valkenburg
Ir januari 2004 dicht.
door Lucas van Houtert
den haag - In het koffer tje van minister Zalm van
financiën zit een recordfc »edrag aan bezuinigingen.
Liefst zeventien miljard ;uro heeft Zalm uit zijn be
groting gesneden. Het k; an verkeren: nog maar een
paar jaar geleden meldde diezelfde Zalm een re
cord-overschot op zijn b< ïgroting. Goede Tijden
Slechte Tijden op het Binunenhof.
„Er zal veel minder te v< ;rdelen zijn dan in de uit
bundige jaren zestig enzelfs minder dan in het
nabije verleden." We scl irijven 1979. Een ernstige
koningin juliana spreekt het volk toe vanuit de
Ridderzaal. De koningin produceert de klanken,
maar door haar mond sj areekt premier Van Agt.
Hij heeft het bezuinigen opnieuw moeten uitvin
den, nadat het land jarenlang groeide en bloeide
onder een zon van florer ende handel en gulle
aardgasbaten. Met Beste k '81, zoals de premier
zijn bezuinigingsplan he eft getiteld, zal het kabi
net de teugels weer strak in handen nemen.
Het lijkt heel wat, de mat itregelen die Van Agt af
kondigt: accijnzen omho og, aardgas duurder, bij
een werkloosheid die sch ommelt rond de
210.000. Maar het is niet 1 meer dan een begin.
Premier Van Agt steekt ee :n paraplu op tegen een
buitje, terwijl verder acht er de einder donkere
wolken zich samenpakke: n.
We hoeven maar een sprt mgetje in de tijd te ma
ken, een jaar of drie, om c le ravage te zien waar
Van Agt op die september dinsdag in 1979 zelfs in
zijn ergste nachtmerries n log niet van droomt. In
1982 is de werkloosheid g< eëxplodeerd en dreigt
Nederland door te schiete n naar 900.000 haanlo
zen. De financiën dreigen onbeheersbaar te wor
den, waarschuwt de jonge- koningin Beatrix in
haar troonrede.
Ditmaal gaat de broekrienii dus echt strakker. Na
bescheiden loonoffers in e lerdere jaren, dalen de
lonen nu met 3,5 procent, in het onderwijs zelfs
met 6,5 procent ineens. Ve m uitkeringsgerechtig
de tot koningin Beatrix, iedereen levert in.
Als een tornado giert de crisis door het land. In
dat gure tij trekken de slac htoffers van de bezui
nigingsdrift in drommen n aar Den Haag. Daar
staan ze, schouder aan set louder achter de span
doeken. Woedende ambte naren, geslagen lera
ren, uitgeknepen minimumloners.
En de overheidsfinanciën? Onder de jonge pre
mier Lubbers neemt de str enge minister van fi
nanciën Ruding de schop 1 :er hand en slaat aan
het puinruimen.
We laten de sombere jaren tachtig achter ons, en
zien... een lach. Een glimla ch op het gezicht van
Gerrit Zalm. Ministers van financiën lachen niet
vaak. Maar WD'er Zalm h< ïeft zojuist zijn begro
ting voor 2001 afgeleverd. I riet: een overschot. En
dat is sinds de oorlog niet meer voorgekomen.
„De jongensdroom van ied ere minister van fi
nanciën", straalt Zalm.
Geen wonder, monkelen zi jn critici. Sinds in
1994 het paarse kabinet op de trappen van pajeis
Huis ten Bosch stond, is he t economisch alleen
maar voor de wind gegaan. Met wind mee is het
makkelijk fietsen. En de pa< irsen, aangevoerd
door oud-vakbondsman pr lemier Wim Kok, kon
den voortbouwen op het stevige saneringswerk
van Lubbers.
Maar het komt niet alleen door de aantrekkende
economie en het voorwerk van Lubbers. Voor
zichtig geworden door de recente geschie
denis van zich opstapelende tegen
vallers, wordt in de Trêveszaal
voortaan gerekend met 'behoed
zame scenario's'. In de uitgaven
worden tegenvallers vooraf in
gecalculeerd. Een vruchtbaar
recept: feitelijk creëert het kabi
net zo zijn eigen meevallers! Die
worden vervolgens behendig ingepikt door de
minister van financiën. Zalm heeft immers de
'Zalm-norm' bedacht, die voorschrijft dat
meevallers aan de inkomstenkant niet mogen
worden gebruikt voor extra uitgaven.
De paarse zomer duurt lang en aan de mee
vallers lijkt geen eind te komen. Toch kan
de glimlach van Zalm niet verhullen dat
er ook zorgen zijn. Hoewel de staats
schuld relatief daalt, hangt zij nog
steeds als een molensteen om de nek
van de verzorgingsstaat. De overheid
heeft rond de millenniumwisseling
nog altijd 529 miljard gulden aan
schuld uitstaan.
Zorgelijk is dat vooral omdat - nu nog
in de verre verte - een torenhoog probleem
oprijst: Nederland zal in hoog tempo ver
grijzen. De babyboomers die in de jaren '80
massaal de arbeidsmarkt opkwamen en de
werkloosheid opstuwden, gaan na 2010
even massaal met pensioen. Wie zal hun
monden voeden?
Maar zo gemakkelijk gaat dat niet. 'Nine-
eleven' jaagt een schokgolf door de we
reld, de haperende economie krijgt een
duw. De overschotten waar Zalm van
dagdroomde, komen er niet. Integendeel,
Nederland raakt in de min en het kabi
net moet teruggrijpen op een be
proefd recept: bezuinigen. Veer
tig miljard gulden, in heden
daagse valuta 17 miljard
euro, schrappen Zalm en
premier Balkenende uit
hun begroting.
Zijn de donkere dagen van
de jaren '80 teruggekeerd?
De parallellen met die tijd zijn
er. De werkloosheid dreigt vol
gend jaar door te schieten naar
540.000. En de staatsschuld
mag er met zo'n 250 miljard eu
ro wezen. Maar misschien valt
het mee. Volgend jaar groeit de
economie weer met een procent
je, meldde het
Centraal Planbu
reau deze maand
geruststellend.
Maar even zo goed
ligt ook daar een
parallel met de tijd
van Van Agt. De
ontwikkeling van
de economie werd
in die jaren stelsel
matig te optimis
tisch ingeschat.
llustratie: Ronald Blommestijn
den haag/gpd - Onder het de
fensiepersoneel vallen de ko
mende vier jaar zeker twee dui
zend gedwongen ontsk igen
vanwege de bezuinigingen. De
ze mensen kunnen niet ver
vroegd uit dienst treden oi f el
ders bij de overheid aan deslag,
verwachten minister H (enk
Kamp en staatssecretaris Gees
van der Knaap van Defei ïsie.
„Het wordt zwaar weer vooi het
personeel", aldus Van der
Knaap.
Bij Defensie werken 72.000 l )ur-
gers en militairen. Onder c'lruk
van de bezuinigingen word it de
krijgsmacht kleiner maar slag
vaardiger, zo is de bedoeling.
Wat rest, is een nagenoeg ge
heel parate krijgsmacht. Die
moet beter kunnen inspelen op
moderne dreigingen als het in
ternationaal terrorisme. On
danks de inkrimping blijft het
streven om jaarlijks bij te dra
gen aan drie internationale vre
desoperaties zoals in Irak en
Bosnië waar Nederlandse mili
tairen zitten.
In totaal vervallen 11.700 banen
vanwege bezuinigingen 'die
hun weerga in de defensiege
schiedenis niet kennen. Deze
keer is niet de kaasschaaf ge
hanteerd maar zijn er keuzes
gemaakt', aldus Kamp. Iets an
ders was volgens hem niet mo
gelijk, gezien het feit dat zijn
ministerie alleen al volgend jaar
255 miljoen euro wordt gekort.
De bezuiniging loopt op tot 380
miljoen euro in 2007. Kamp
verwacht niet dat hij tussentijds
nog meer bezuinigingen voor
zijn kiezen krijgt.
Het doel is dat over vier jaar
uiteindelijk 65.000 mensen op
de loonlijst staan: er is ook be
hoefte aan jonge aanwas. Mili
tairen vanaf 53 jaar mogen ver
vroegd uit dienst treden. Bur
gerpersoneel mag weg vanaf 57
jaar. Verder wordt gestimuleerd
dat mensen elders een baan
vinden. Lukt dat, dan krijgt
men maximaal negen maand
salarissen mee. Verder probe
ren Kamp en Van der Knaap
om hun boventallige mensen
een baan te bezorgen bij ande
re overheden: in het onderwijs,
de zorg of de politie. Voor de
mensen voor wie dat niet lukt,
rest ontslag, aldus Van der
Knaap. „Ik streef naar snelle
procedures. Ik wil niet pappen
en nathouden."
•Op de begroting voor 2004 staat 34 miljard euro.
•Huursubsidie gaat per 1 juli 2004 omlaag met gemiddeld 12 euro
per maand.
•Meer marktwerking in de huursector, waarbij verhuurders de
betaalbaarheid van het wonen van kwetsbare groepen moeten
waarborgen.
•De huurcommissies verdwijnen. Beslechting van geschillen moet
in de toekomst worden gedaan door een instantie buiten de
rijksoverheid.
•Van de vierhonderd VROM-regelIngen verdwijnen er ongeveer
honderd en worden er ook honderd samengevoegd. Bouwregels
worden vereenvoudigd.
•Bezuiniging op bodemsanering oplopend tot 28 miljoen.
Programma in 2030 klaar in plaats van 2023.
•Bezuiniging van 48 miljoen euro op Energie Premie Regeling
EPR).
•Plan van aanpak voor de sluiting van kerncentrale Borssele
verschijnt nog dit jaar.
De krijgsmacht wordt kleiner m, aar slagvaardiger. Foto: GPD/Vincent Jannink
den haag/anp - Het ministerie van buiten
landse zaken komt er in bezu inigingsdans
van het kabinet relatief goed vanaf. Vol
gend jaar moet minister De Hioop Scheffer
11,6 miljoen euro bezuinigen op zijn appa
raatskosten.
In een toelichting zei de bewi ndsman dat
het sluiten van consulaten of ambassades
onontkoombaar is. Welke post< ;n hun deu
ren moeten sluiten, maakt hij enchter pas la
ter bekend.
Minister Van Ardenne (ontwikkelingssa
menwerking) kampt ook met een tegenval
lend budget. Dat wordt weliswaar niet ver
oorzaakt door afgedwongen bezuinigingen,
maar wel door een tegenvallende econo
mie. Omdat haar budget gekoppeld is aan
het vaste percentage van 0,8 van het bruto
nationaal product, kan Van Ardenne 250
miljoen euro minder uitgeven dan zij zich
aanvankelijk had voorgenomen. Van Ar
denne wil echter van de noodJeen deugd
maken en de Nederlandse ontwikkelings
hulp concentreren op minder landen en
minder sectoren. Over de beperking van
het aantal sectoren is het ministerie het al
eens. Dat worden onderwijs, milieu en wa
ter, zwangerschapszorg en aids.
Welke landen van de lijst met wie Neder
land een vaste bilaterale ontwikkelingsrela
tie heeft worden afgevoerd, laat nog enkele
weken op zich wachten. Op dit moment
telt de voorkeurslijst 22 landen.
•De totale begroting van Buitenlandse Zaken bedraagt voor
2004 ruim 9,4 miljard euro.
•Voor de uitvoering van het buitenlandse beleid is 5,3 miljard
euro beschikbaar.
•Daarvan gaat 3,8 miljard voor ontwikkelingssamenwerking.
Deze zogenoemde HGIS-pot vormt o,8 procent van het bruto
nationaal product.
•Uit de HGIS-pot (Homogene Groep Internationale Samen
werking) putten behalve Buitenlandse Zaken ook de
ministeries van economische zaken, defensie en financiën.
•Aan de Europese integratie en programma's en fondsen van
de Europese Unie besteedt Buitenlandse Zaken in 2004 5,8
miljard euro.
•Volgend jaar wordt voor Nederland een belangrijk Europees
jaar. In juni 2004 zijn de verkiezingen voor het Europees
parlement, mogelijk gecombineerd met een referendum
over de nieuwe Europese grondwet Vanaf november dit jaar
tot en met mei
volgend jaar is Nederland voorzitter van de Raad van Europa.
Van i juli toten met 31 december 2004 volgt het klapstuk:
Nederland is dan voorzitter van de Europese Unie.
