PRINSJESDAG 3 Minister De Geus: Ik denk dat de grens is bereikt r Hoofdpunten Sociale Zaken en Werkgelegenheid let de VUT gaan wordt raktisch onbetaalbaar O' 08 gaggi J 'Wat het me ook kost, ik ga demonsteren' 'Gelukkig hoeven we niet ieder jaar met vakantie' 'Met drie kinderen wordt de puzzel steeds groter' Hoofdpunten Economische Zaken m m HOC 342 dinsdag l6 SEPTEMBER 2003 •De uitgaven bedragen in 2004 22,7 miljard euro (22,2 in 2003), Bezuinigingen van 2,2 miljard euro in 2004 oplopend tot 9 miljard in 2007. «De werkloosheid loopt in 2004 op tot 540.000. Het aantal mensen met een werkloosheids- of bijstandsuitkering stijgt naar 780.000. •De hoogte van de uitkeringen wordt volgend jaar alleen gekop- peld aan de hoogte van de ambtenarensalarissen. Niet meer aan het gemiddelde van de overheid en het bedrijfsleven. Daardoor is sprake van ontkoppeling. (Bezuiniging oplopend tot 3 miljard in 2007) •Burgers gaan er in 2004 gemiddeld tussen en o en 1 procent in koopkracht op achteruit. Mensen met hoge zorguitgaven en huursubsidie worden extra getroffen. •Werkgevers moeten ook in het tweede ziektejaar het loon van hun zieke werknemers doorbetalen. Werknemers die in het tweedejaar meer krijgen dan 70 procent van hun loon, worden niet toegelaten in de WAO. •Peri juli worden alle WAO'ers strenger gekeurd. Dat betekent dat ze eerder een baan moet accepteren. •In 2006 gaat een nieuw WAO-stelsel in. Alleen volledig arbeidsongeschikten krijgen nog een uitkering. Gedeeltelijk arbeidsongeschikten moeten blijven werken, anders belanden ze in de WW of bijstand. (Totale bezuinigingen WAO: oplopend tot ruim 1 miljard in 2007). •Wie een WW-uitkering wil moet 39 van de laatste 52 weken hebben gewerkt (was 26 van 39) en vier van de laatste vijfjaar lebben gewerkt. De vervolguitkering WW verdwijnt. Bezuiniging oplopend tot 290 miljoen in 2007). Aanvullingen van voormalige werkgevers op WW-uitkeringen worden in mindering gebracht op de uitkering. Om meer ouderen aan het werk te houden wordt de fiscale timulering van VUT- en prepensioenregelingen geschrapt bezuiniging oplopend tot 1,6 miljard in 2007). Ook moeten werkgevers meebetalen aan de WW-uitkering van werknemers an 57.5 jaar en ouder die op straat komen te staan. Vanaf volgend jaar wordt de sollicitatieplicht voor deze groep lerin gevoerd. iemeenten krijgen de volledige financiële verantwoordelijkheid oor de bijstand. Tegelijkertijd wordt het budget verlaagd. De Ibijzondere bijstand voor groepen sneuvelt. Vanaf 2004 keuze tussen spaarloonregeling en nieuwe levensloopregeling, die allerlei vormen van verlof mogelijk maakt. In de levensloop mag jaarlijks maximaal 12 procent van het bruto inkomen opzij worden gezet met een maximum van anderhalf jaarloon. 1 haag/anp - Werknemers met de VUT gaan, moeten laf 2005 in één klap het hele drag aan belasting betalen ze anders tot hun 65ste rijt zouden zijn. Dat blijkt uit belastingplan voor volgend De fiscale 'voorheffing' is zich niet bedoeld om het ge- ik van de VUT te ontmoedi- j"V maar vloeit wel voort uit atregelen die dat doel heb- zo betoogde staatssecreta- Rutte van sociale zaken in toelichting op het plan. dit moment geldt bij het op- iwen van VUT en prepensi- de zogeheten fiscale om- 1. Die houdt in dat over [espaarde VUT- ofprepensi- premies geen belasting ver- illdigd is. De fiscus klopt pas lals de VUT-uitkering of het lensioen wordt uitbetaald, het gebruik van VUT en lensioen tegen te gaan wil kabinet de omkeerregel appen. Het wordt daardoor duurder een VUT- of pre pensioen op te bouwen, waar door deze regelingen aanzien lijk minder populair zullen wor den. Het kabinet hoopt dat veel mensen daardoor langer blijven doorwerken. Door fiscaal-technische oorza ken levert het nieuwe systeem problemen op bij werknemers die met VUT gaan. Wat zij aan belasting verschuldigd zijn, kan alleen berekend worden op het moment dat zij met werken stoppen. Daarom moet de fis cus hun het verschuldigde be drag in één keer in rekening brengen, aldus Rutte. In feite doet de belastingdienst geen zaken met de VUT'er zelf, maar met diens werkgever of VUT-fonds. Volgens Rutte kun nen VUT'ers in de nieuwe situ atie proberen afspraken te ma ken met hun werkgever of VUT- fonds om het belastinggeld in termijnen terug te betalen. Maar dat is geen zaak van de overheid, aldus de staatssecre taris. door Hans van Soest den haag - De helft van de be zuinigingen slaat neer in de soci ale zekerheid. Voor minister De Geus (sociale zaken) is daarmee 'de grens dicht genaderd van wat nog kan'. Het komend jaar is volgens de voormalige CNV-be- stuurder een keerpunt in de soci ale zekerheid. Ingrijpende wijzi gingen in WW, WAO en bijstand staan op stapel. „Ik denk niet dat een samenleving meer aan kan in één kabinetsperiode." „Denkt u dat ik niet weet wat de effecten zijn van de maatre gelen die wij voorstellen?" Aart Jan de Geus veert op uit zijn stoel. „Ik krijg heel veel per soonlijke brieven en wordt voortdurend kritisch aange sproken op wat ik doe. Regel matig stuur ik beleidsvoorstel len terug naar mijn ambtenaren met de vraag hoe ze denken dat die uitpakken voor de burgers. Ja, de meeste mensen gaan er volgens de plaatjes volgend jaar op achteruit. Maar we hebben er alles aan gedaan om de zwakste groepen te ontzien." De Geus is nu anderhalf jaar minister van sociale zaken. In die tijd heeft de oud-vak bondsman weinig vreugde volle boodschappen voor de bevolking gehad. Onder druk van de recessie bezuinigt dit kabinet ingrijpend. „Maar ook zonder dat financiële mo tief zou ik veel dezelfde maatre gelen hebben genomen", be zweer hij. „Ons sociale-zeker- heidsstelsel is dringend aan sa nering toe. Er staan te veel mensen aan de kant: ouderen, gehandicapten. Met de vergrij zing voor de deur wordt ons stelsel onhoudbaar." In die anderhalfjaar noemde De Geus solidariteit regelmatig als leidraad bij de verandering van het stelsel. „Solidariteit is voor mij het delen van de wel vaart: de bereidheid om offers te brengen, niet alleen voor je zelf maar ook voor je buurman. Er zijn verschillen in welvaart en draagkracht tussen jong en oud, werkend en niet-werkend, gezond en ziek. Die solidariteit is een doel in mijn beleid." Wat is er solidair aan dat ie mand die wordt ontslagen en een oprotpremie meekrijgt straks wordt gekort op zijn WW- uitkering? „De WW-premie wordt opge bracht door iedereen. Als er blijkbaar geld is voor een dure afvloeiingsregeling, hoeft er geen beroep te worden gedaan op de al gemene kas. De praktijk is ontspoord. Mensen kun nen vaak alleen ontslagen worden als ze een bak geld meekrijgen. De WW is een parkeerstrook geworden om even een tijdje niet meer te hoeven werken, of een vorm van vervroegd pensioen op kos ten van de samenleving. Dat is geen solidair gedrag. Daar is de WW nooit voor bedoeld." „Overigens moet de regeling nog worden uitgewerkt. Ik moet die maatregel binnenkort voor leggen aan het kabinet. Ik heb daar lang tegenaan zitten hik ken. In deze tijd van hoge werk loosheid, waarin veel sanerin gen nodig zijn in het bedrijfsle ven, haal je de smeerolie uit het proces. Ik ben er dan ook nog niet uit of iemand geheel of ge deeltelijk zal worden gekort. Maar ik wil bereiken dat een werkgever geen zak geld mee geeft, maar dat geld besteedt aan scholing als hij bijvoor beeld zijn secretaresse wil ont slaan. Geef haar een taalcursus Ests, zodat ze als tolk aan de slag kan als dat land straks toe treedt tot de EU. Heeft ze met een een baan, dat weet ik ze ker." Wat is er solidair aan bezuinigen op de bij zondere bijstand? „Dat is een kwetsbaar punt. Naar ons beste weten moet het budget dat overblijft toerei kend zijn om maat werk te leveren voor de armsten die het t nodig hebben. Dat kan, door dat er tegelij kertijd een rege ling wordt ingevoerd die er op neerkomt dat mensen die langer dan vijf jaar op het minimum zitten een hogere uitkering krijgen. Die zal voor velen soelaas bieden. Maar of het resterende budget voor de bijzondere bijstand vol doende is, moet blijken. Stel dat er meer mensen in de bijstand komen dan wij nu denken, of dat er meer mensen dan ge dacht tegen onverwachte ziek tekosten oplopen. Ik denk dat het genoeg is, maar ik zal de vinger aan de pols houden. De bijzondere bijstand is een es sentiële schakel in ons beleid." Wat is er solidair aan dat ieder een moet inleveren, maar de topinkomens in het bedrijfsle ven buiten schot blijven? „Het is niet zo dat we daar niets aan doen. We zijn wel degelijk van plan opties fiscaal te belas ten, net als excessieve ontslag regelingen. We weten alleen nog niet precies hoe. Het zou kunnen dat als meneer Moberg moet vertrekken bij Ahold en een enorme zak geld meekrijgt, we die flink te pakken nemen. Maar de overheid heeft geen zeggenschap over de beloning op de vrije markt. Dat hebben we niet bij Pierre van Hooij- donk, niet bij Hennie Huisman en ook niet bij de bedrijfstop. Maar de overhèid legt wel een solidariteitsclaim op hun loon: ongeveer de helft daarvan leve ren ze in aan loonbelasting. Dat is vrij veel hoor." „Wat ik kwalijk vind is dat on dernemers zich altijd vergelij ken met collega's in Amerika, nooit met die in Afrika. Dat is de ethiek van de golfbaan: zoe ken naar gelegenheidsargu menten datje te weinig ver dient. Maar hoe zit het met de werknemers in je bedrijf? De beloningsver- schillen binnen een onder- neming zijn in decen- burg! Ik kan daar niet bij. Veel werkgevers vervreemden zich van de werkelijkheid." Wat is er solidair aan de manier waarop u de koppelingswet uit- legt? „Het gaat om gelijke inkomens ontwikkeling. Die willen we realiseren door de ambtenaren salarissen en de uitkeringen ge lijk op te laten lopen. Daarnaast doen we een appèl op de vak beweging om daar in het be drijfsleven bij aan te sluiten. Nu kun je zeggen: iedereen niks er bij is ook solidair, iedereen arm is ook gelijk. Dat geldt mis schien voor volgend jaar, maar niet voor de hele kabinetsperio de. Vanaf 2006 kan er weer ruimte zijn voor automatische koppeling. Als de lonen gema tigd worden, trekt de economie eerder aan, neemt de werkloos heid af en kunnen de uitkerin gen weer evenveel stijgen als de lonen in de marktsector. Dat automatisme is er nu even uit. Solidariteit is niet iets wat al leen van de overheid moet komen. Als het slecht gaat in een land, kunnen socia le partners de solidariteit tussen werkenden en niet- werkenden niet af- nia niet zo groot geweest als nu. Er worden loonoffers ge vraagd aan de werknemer terwijl er in de top royale regelingen worden j afgesproken. Hoe kan zo'n raad van commissarissen bij KPN instem men met de belo ning van de top daar? In die raad zitten nota bene Kok en Stekelen Ik heb deze zomer gezegd dat 3 miljard extra bezuinigingen vol doende was. Ik ben uiteindelijk akkoord gegaan met 3,9 mil jard. Dat was dus geen grens, maar een inzet bij de onder handelingen. Ik heb wel gren zen gesteld aan verdere bezui nigingen op de WW. Achteraf denk ik: net op het juiste mo ment. Maar per definitie moet je grenzen nooit vooraf vastleg gen. Ik heb altijd gezegd dat so lidariteit en koppeling voor mij een grens was. Dat is uitgelegd als het afschaffen van de auto matische koppeling. Dat heb ik nooit bedoeld. Daar ben ik niet helder in geweest." Is er voor u een grens bereikt in wat er nog bezuinigd kan wor den op de sociale zekerheid? „Ik heb het gevoel dat we de maximale grens dicht zijn gena derd van wat een samenleving in één kabinetsperiode aankan. Je kunt als wentelen op de gemeenschaps- kas." Zijn er voor u ei genlijk wel gren zen aan de bezui nigingen? „Ja, maar je moet uitkijken met het aangeven van grenzen. Daar mee geefje in onderhandelin gen de ruimte prijs tot waar de ander kan gaan. over heid wel regels ma ken, maar de veranderingen moeten hun beslag krijgen in de sa- jZ men- leving. We hebben het geluk dat over veel wijzigin gen in ons stelsel - de WAO, ouderen langer aan het werk, de bijstand - al jarenlang wordt gediscussieerd. We zijn nu toe aan conclusies." „Maar er kunnen niet veel ver anderingen meer bij. De uitvoe ringsorganisatie krijgt veel nieuwe taken en er wordt fors gesneden in het personeel. De uitvoering loopt dus ook tegen een grens aan. En ook aan de sociale kant is dat zo. Op de werkvloer moeten mensen er aan wennen dat er een gehan dicapte meedoet. Het moet weer normaal worden dat ie dereen werkt en niet alleen de Illustratie.- Ronald Blommestijn 'topsporters', jong°en gezond1.1- We hebben ouderen en ziekefi massaal weggesaneerd. Er is 1 tijd nodig voor dat acceptatiè- proces. Bedrijven moeten hun werkzaamheden zo organiseréh' dat de het geen taakverzwaring 1 is voor een werknemer om saA men te werken met iemand dié niet zo snel is als hij." Wordt er nog verder bezuinigd' op de uitkeringen? „Het is niet zo dat ik heb geke ken: waar kan ik het halen? Het gaat om gewenste verandering' gen in het sociale stelsel. Als d^ vervolguitkering-WW wordt afiL geschaft, heeft dat natuurlijk een financieel motief. Maar ze ker zo belangrijk is dat die vefJ volguitkering voor oudere werknemers een soort door dë staat gefinancierd vroegpensf-1 oen was geworden. Dat is op den duur onverstandig. Wat hu - voorligt is in principe het proi! gramma. Ik zeg niet dat we ér nooit op terug zullen komen. Niemand kan garanties ge ven. De tekenen zijn er dat dé economie zich zal herstellen.'"'1 Wat heeft u gedaan om de 1 zwaksten te ontzien? „Het kabinet heeft meerdere dingen gedaan. Er komt een hogere uitkering voor wie larï^ in de bijstand zit en het belaö-^ tingtarief voor de lagere inko-111 mens is verlaagd. Belangrijk is ook dat de belastingaftrek voor 1 bijzondere ziektekosten en dé ouderenaftrek voortaan niet al- leen ten goede komen aan wie belasting betaalt. Veel uitke- ringsgerechtigden grepen er naast. Voortaan krijgen zij dat geld overgemaakt op hun reké- hing." OV fl'.v Toen er onder de kabinetten- 1 Lubbers flink werd gesnoeid in' - de sociale zekerheid, heeft u iiW CDA-lidmaatschap opgezegd. - „Sociaal beleid is niet alleen doen wat mensen leuk vinden. Waar het om gaat, is dat je voorstellen naar de menselijke maat rechtvaardig en aanvaard^ baar zijn. Ik vind een sollicitè-'v tieplicht voor bijstandsmoeders rechtvaardig en aanvaardbaar1 omdat mensen amper aan dé' J slag komen als ze te lang thüis 1 zitten. Maar veel mensen dié het betreft zullen die sollicita-1 - tieplicht als niet prettig erva- 1 ren." „Achteraf heb ik bewondering' voor de aanpak van het eerste kabinet-Lubbers. Dat had de moed om ondanks veel maat- 1 schappelijke tegenstand de zaak op orde te brengen. Als de seinen op rood staan, I moet je niet aarzelen in te grijpen. Daar dacht ik destijds, twintig jaar geleden toen ik bij het CNV begon, inderdaad heel anders over. Maar ik heb er wel lessen uit getrokken." iatT/ANP - Eigenlijk kan hij het AOW'tje straks niet jer betalen: een treinkaartje P^t-Amsterdam-Echt. „Toch k demonstreren op het Mu- inplein", vertelt de 71-jarige Kuijpers uit het Limburgse Ide eerste voorstellen in het litzicht heeft Kuijpers al laatje gemaakt van wat hij de bezuinigingen per ld moet inleveren. „Ik heb in AOW van 1142 euro en at. Daarbij komt een •ubsidie van 228 euro en it. Ons inkomen komt ïee uit op 1371,43 euro. vaste lasten hebben we de verzekeringen, gas, water 'it, gemeentelijke heffin- de verjaardagscadeau - 118 kleinkinderen. Die toch minstens ieder jaar ideautje hebben." irs houdt maandelijks 12 euro over voor eten, kle- en ontspanning en dan re- hij daar nog niet eens de tosten bij. „Ik weet niet we het moeten gaan beta- maar we krijgen ook nog de 1 risico voor de huisarts, ging van de huursubsidie, bijdrage voor medicijnen in verhoging van de lokale iüngen. Dat kost ons ge- eld iedere maand 83 euro cent. Dan houden we 308 [en 99 cent per maand over •ten, ontspanning en kie lt het spuugzat te zijn en irom demonstreren te- we kabinetsplannen. „Het meer op te brengen. We [nu nog maar vier keer per ■vlees. We zullen nu nog |op het eten moeten be itelen en ik zal ook wel Wer moeten gaan roken, 'een pakkie shag is straks Al eerder werd er gedemonstreerd tegen de WAO-plannen van dit kabinet. Foto: ANP/Robert Vos ook niet meer te betalen." Kuij pers is blij dat hij niet zoveel met kleding heeft en dat hij daarom maar eens in de twee jaar kleding koopt. Naar C&A gaat hij niet, want dat ligt bo ven zijn begroting. Het liefst ziet Kuijpers dat Ne derland het begrotingstekort wat laat oplopen. „Dat doen meer landen in Europa. Maar Nederland is weer roomser dan dé paus. Daar moet alles weer worden afgeknepen." grubbenvorst/anp - Buiten zijn schuld om maakte de 37- jarige Louis Nollé uit het Lim burgse Grubbenvorst in 1997 een flinke klap in het verkeer. Hij tobde lange tijd met extre me hoofdpijnfclachten. Uitein delijk werd hij in 1999 volledig afgekeurd en kwam in de WAO terecht. Nu hij nog een keer wordt gegrepen, en wel door het kabinet, voelt hij de last op zich afkomen. „Als de plannen werkelijk door gaan heb ik straks nergens recht meer op. Mijn vrouw werkt en dat betekent dat ik dan geen aanspraak meer kan maken op een WAO-uitkering of bijstand. En mijn vrouw is al minder gaan werken, want ik kan vanwege mijn gezond heidsproblemen niet volledig voor het gezin zorgen", zegt Nollé, voormalig sous-chef bij een verzorgingshuis. Het ongeluk gebeurde door een kop-staart-botsing. De neuro loog stelde na lange tijd kwak kelen vast dat Nollé het post traumatisch wiplash-syndroom heeft, een ziekte die de Neder landse overheid niet als zoda nig erkent. Door de nieuwe her keuringsplannen loopt Nollé kans dat hij na een herkeuring weer wordt goedgekeurd, volle dig of gedeeltelijk. „Ik heb aan heel wat reïntegra- tieprojecten meegedaan, maar werken lukt niet meer. Ik heb het nog wel geprobeerd, maar kwam 's avonds helemaal kapot thuis. Kon tijdens het werken geen daglicht meer verdragen, kreeg er vreselijke koppijn van. Heb nu nog allerlei neurologi sche beperkingen: Heb soms concentratieproblemen, nek- en rugklachten, kan gekke fou ten maken en vergeet soms de normaalste dingen." Nollé geeft toe dat er nu nog wel redelijk wat binnen komt. Straks wordt dat minimaal 400 euro minder. „Gelukkig zijn we geen uitgaanstypes en hoeven we ook niet ieder jaar op vakan tie. Dat kan dan niet meer. We zullen met knikkende knieën afwachten waar het iedere maand op uit gaat draaien.' amsterdam/anp - Een exacte rekensom van de terugslag heeft ze nog niet gemaakt, maar een eerste grove schatting leert datTanja Warten (31) uit Am sterdam als bijstandsmoeder de komende jaren flink moet inle veren. „Met drie kinderen in huis wordt de puzzel alleen maar groter", zegt ze. „Geen tandarts-controle meer, de pil uit het ziekenfonds, ver laging van de huursubsidie en ik word verplicht te gaan wer ken; we worden nu compleet uitgekleed. Ik heb er geen woorden voor. Vorig jaar is de ziekenfondspremie al verhoogd zonder compensatie. In de be loofde tegemoetkomingsrege lingen heb ik nu ook niet zo veel vertrouwen", is de conclu sie van Warten nu de eerste be zuinigingsvoorstellen definitief op tafel liggen. Ze heeft drie kinderen, van 11,6 en 1,5 jaar oud. De oudste gaat volgend jaar naar de middelba re school en dat brengt extra kosten met zich mee. „Gelukkig heb ik een familie die erg met mij begaan is. Ik heb twee nich ten die af en toe de kinderen ophalen en zo nu en dan wat kleding voor ze kopen. Kreeg van mijn moeder kort geleden een droger cadeau. Als je dat al lemaal niet hebt is Leiden in last." Warten wil best gaan werken. Ze zit nu een dag per week op school voor de opleiding soci aal juridische dienstverlening. Daarom doet ze nu twee dagen vrijwilligerswerk bij Vrouwen in de Bijstand en de Bijstands- bond. „Ik ben niet op mijn mondje gevallen. Dus ik red me wel, maar ik wil graag mensen helpen die dezelfde problemen hebben. Zo heb ik ook nog eens het perspectief om uit de bij stand te komen." Ze heeft nu zo'n 1000 euro per maand. Daarop houdt de socia le dienst de huur in, kosten gas, water en licht en geld vanwege een schuldsanering. Ze houdt dan nog ruim 500 euro per maand over. Nu ze studeert en onbetaald werk doet, betaalt de Sociale Dienst de kinderopvang voor vijf dagen per week. Ze hoopt werk te vinden. „Maar de tijden zijn slecht. Ik hou mijn hart vast." •De economische groei van 1 procent is volgend jaar te klein om; het aantal nieuwe banen te doen groeien. De werkloosheid stijgt naar 540.000 mensen of wel 7 procent van de beroepsbevolking. •De huishoudens gaan er volgend jaar gemiddeld een half acTr procent in koopkracht op achteruit. •Het kabinet wil de positie van de consument verstevigen. Hij moet betere informatie krijgen over producten en diensten, en met klachten terecht kunnen bij toezichthouders of geschillencommissies. •Bij alle maatregelen om het ondernemingsklimaat te verbeteren, wordt het familiebedrijf niet vergeten. Economische Zaken wil dat de fiscus zich soepeler gaat opstellen bij overdracht van de onderneming. - •De uitgaven van het ministerie van economische zaken dalen van i,8 miljard euro dit jaar naar 1,6 miljard euro volgend jaar. l/A-ratio: verhouding tussen actieven en inactieven Tot 2001 is de balans tussen actieven en inactieven (de i/a-ratio) steeds 11 gunstiger geworden. Inmiddels is de trend omhoog definitief ingezet.1 11 Op elke honderd werkenden* zijn in Nederland dit jaar 72,5 uitkeringsontvangers*' Om welke soort uitkeringen gaat het? (per 100 werkenden) 72,6 69,9 65,9° 6,5 ABW 5,75 WW Vorstverlet/ IÖAW JOAZ 20,0 ZW/AAW/WAO 2,0 AWW/ ANW - 38,25 AOW '97 '98 "99 '00 '01 '02 '03 '04 Op grond van arbeidsvolume in mensjaren, exclusief ziekteverzuim Op grond van aantal uitkeringsjaren Graphic ANP Bron MEy

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 2003 | | pagina 25