>hilips brengt
le techniek
>p scholen
ECONOMIE
OUWVAKKE
IITZEND-CP
Zes jaar en voor de allereerste keer zakgeld
Vakbeweging 2003: schelden langs de lijn
Krokodillentranen
X
X
X
erzekeraars in de slag met
I rverzekeraars over tarief
m
ECONOMIEWIJZER
door Koos van Wees
den haag - CNV-voorzitter
Doekle Terpstra 'scheldt en tiert'
soms over de houding van dit
kabinet. Elke handreiking van
zijn kant wordt beantwoord met
weer nieuwe ingrepen in VUT en
koppeling. Aan de vooravond
van prinsjesdag groeit bij de
bonden de wanhoop. „Kok belde
nog wel eens. Van Balkenende
hoor je niets", verzucht FNV-
voorman De Waal.
Lodewijk de Waal, voorzitter
van de vakcentrale FNV, zit de
zer dagen geregeld naar zijn te
lefoon te staren. Deze week nog
deed de leider van de grootste
werknemersorganisatie van Ne
derland in een open brief 'een
dringend beroep' op premier
Balkenende om over de kabi
netsplannen te overleggen alvo
rens die dinsdag (prinsjesdag)
aan het volk te presenteren. „Ik
zou willen dat hij belt om eens
langs te komen. Maar het is ij-
dele hoop, vrees ik", verzucht
De Waal.
Met het aantreden van het
tweede kabinet-Balkenende
zijn andere tijden aangebroken,
weten vakbondsleiders. Onder
de twee paarse kabinetten van
PvdA-premier Kok was het Kok
zelf die de bonden uitnodigde.
„Er staan belangrijke beslissin
gen op stapel. Misschien moe
ten we eens praten", zei hij
dan. „We kregen niet altijd on
ze zin, en dat hoefde ook niet.
Maar er was wel altijd overleg
mogelijk", aldus De Waal.
Onder CDA-premier Balkenen
de is het anders, signaleren De
Waal en zijn collega Terpstra
(CNV). Natuurlijk, de bonden
zijn nog steeds welkom in Den
Haag. Maar het verschil is dat
ze daar alleen mogen aanhoren
wat al besloten is in plaats van
mee te praten over wat wense
lijk zou zijn. „Het zijn mensen
die de taal van de polder niet
verstaan", meent Terpstra. „Ze
zeggen dat het primaat bij de
politiek ligt, onder het motto:
wij bepalen wat goed is voor
het land. Het is de arrogantie
van de politieke macht. Onno
zele politiek."
Terpstra is geïrriteerd. Onlangs
toonde hij zich bereid tot loon
matiging, mits het kabinet mee
werkt aan een geleidelijke over
gang naar een ander pensioen
stelsel. Hij was nog niet uitge
sproken of minister De Geus
(sociale zaken) maakte bekend
dat hij VUT'ers vanaf 2005 in
één keer de belasting wil laten
betalen die ze tot hun 65ste ver
schuldigd zijn. Dat was niet wat
Terpstra bedoelde met 'geleide
lijk'.
Niet veel later werd de CNV-
voorman overvallen door het
kabinetsvoornemen het ont
koppelen van lonen en uitke
ringen makkelijker te maken.
Een gelijke stijging van lonen
en uitkeringen is een basisvoor
waarde voor de bonden, ook bij
dat aanbod tot loonmatiging.
Woedend kan Terpstra er over
worden. „Potverdorie, je gaat er
over schelden en tieren. Het is
frustrerend, bijna traumatisch.
Elke handreiking wordt beant
woord met een klap in het ge
zicht. Het houdt van onze kant
een keer op."
M^ar wat dan? In het van actie-
taal vergeven jargon dat ze van
oudsher hanteren voorspellen
De Waal en Terpstra 'hete
herfsten' en 'sidderende politi
ci'. „Als de acties maar groot
genoeg zijn zal er in de achter
ban van de regeringspartijen
CDA en D66 iets gaan bewe
gen", is De Waals overtuiging.
„In die kringen zien ze hoeveel
mensen door de maatregelen
van het kabinet worden gepakt
en dan zullen ze hun vertegen
woordigers in Den Haag gaan
bestoken en bewerken. Daar
gaat geschoven worden. En dan
verdampt de meerderheid van
drie zetels die de regeringspar
tijen nu hebben", hoopt de
FNV-voorzitter.
Het 'grote maatschappelijke
verzet' van de komende maan
den dat De Waal ziet opborre
len, dwingt ook de werkgevers
tot actie tegen de kabinetsplan
nen. „De werkgevers voeren de
druk op omdat ze weten dat zij
van ons de rekening gepresen
teerd krijgen voor wat het kabi
net wegsnoeit."
CNV-collega Terpstra heeft er
eigenlijk geen zin in, in die ac
ties. „Ik denk nog met pijn in
het hart aan de vakbondsacties
op het Malieveld tegen de
WAO-maatregelen. Het kabinet
keek ernaar en ging gewoon
over tot de orde van de dag. Ik
heb geen zin in een 'nederla-
genstrategie'. Ik geloof niet dat
staken het beste antwoord is."
Het is een opvatting die abso
luut niet wordt gedeeld door
Guus van Huygevoort, voorzit
ter van de AbvaKabo FNV. Ac
ties en stakingen hebben de
laatste jaren de vakbond wel
degelijk succes gebracht, met
name als drukmiddel in lastige
CAO-onderhandelingen. En als
het kabinet nu niet over de
brug komt, zullen de bonden
(advertentie)
Werken aan de P-route borden.
datgene wat verloren gaat pro
beren terug te halen in de CAO-
besprekingen.
„Het laatste wat het kabinet nu
kan gebruiken is onrust op de
arbeidsmarkt", waarschuwt
Van Huygevoort. „Dat worden
dan enorme vechtpartijen aan
de onderhandelingstafel, die
uiteindelijk zullen resulteren in
veel hogere loonkosten. Waar
het kabinet zijn bezuinigings
pakket grotendeels baseert op
loonmatiging, doet het er ver
standig aan voor die tijd met de
bonden tot een centraal ak
koord te komen."
De voorzitter van de ambtena
renbond ziet in tegenstelling tot
zijn collega's wel degelijk bewe
ging binnen het kabinet. Het
heeft volgens hem te maken
met de nervositeit over de opi
niepeilingen, waarin regerings
partij CDA in de kiezersgunst
terugvalt tot een niveau dat nog
lager is dan ten tijde van de val
van fractieleider Brinkman, ooit
de beoogde opvolger van pre
mier Lubbers. Van Huygevoort:
„Het CDA verliest te veel van
haar sociale gezicht en dondert
omlaag in de peilingen. Daar
worden politici heel nerveus
van, ook als de verkiezingen
nog heel ver weg zijn."
De inspanningen moeten dezer
dagen daarom vooral gericht
zijn op beïnvloeding van het
CDA, denken de bonden. Terp
stra klampt zich daarbij vast
aan het prominente CDA-Ka
merlid Verburg, tevens voorma
lig CNV-bestuurder. Zij betoog
de onlangs nog dat het CNV-
aanbod tot loonmatiging (on
derdeel van een ruilvoorstel)
'niet genegeerd' mag worden
door het kabinet en dat Balke
nende en zijn ploeg bereid
moeten zijn tot het doen van
concessies. „We zullen het CDA
daaraan houden", verzekert
Terpstra.
Erg lang moet het niet duren
voordat het kabinet over de
brug komt, waarschuwt Van
Huygevoort van AbvaKabo
FNV. Want de sfeer wordt
steeds grimmiger. „De achter
ban gaat meer verwachten
naarmate het langer duurt. De
lat komt steeds hoger te liggen.
Hoe meer tijd verstrijkt, hoe
moeilijker het wordt om nog tot
een akkoord te komen.
De Waal denkt dat vooral Bal
kenende zware tijden tegemoet
gaat. De druk van CDA-ïaezers,
werkgevers en vakbondsleden
neemt met de dag toe. „Als ik
Balkenende was, zou ik mij erg
druk maken over behoud van
mijn baan", besluit hij plagerig.
Met regelmaat maakt de poli
tiek zich ongerust over de staat
van de vaderlandse kenniseco
nomie. In de aanloop naar
pinsjesdag was het weer raak.
Minister Brinkhorst (economi
sche zaken) riep de versterking
van de kenniseconomie uit tot
speerpunt van zijn beleid. En
premier Balkenende hield over
de noodzaak van investeringen
in de kenniseconomie enkele
daadkracht suggererende toe
spraken.
De diagnose is ernstig genoeg:
Nederland zakt in hoog tempo
op de wereldranglijst van ken
niseconomieën. Op het terrein
van investeringen in onderwijs
en onderzoek is Nederland af
gegleden naar een positie in de
grijze middenmoot. Jarenlange
bezuinigingen heb
ben de kwaliteit van
'Nederland kennis
land' ondermijnd.
Het is verleidelijk de
beschuldigende vin
ger in de richting
van de overheid te
wijzen. Hoewel dat
zonder enige twijfel
terecht is, blijft
daarmee een twee
de boosdoener bui
ten beeld: het grote
bedrijfsleven. Er
gens in de tweede
helft van de jaren
tachtig is het misge
gaan. Sindsdien
viert kortzichtigheid
hoogtij in de ivoren toren van
het topmanagement.
Aan de ene kant kalft de werk
gelegenheid in het grootbedrijf
onstuitbaar af. Saneringen zijn
permanent in de mode - in goe
de én in slechte tijden. Aan de
andere kant wordt steeds zuini
ger omgesprongen met investe
ringen in onderzoek en ontwik
keling - in Angelsaksisch jar
gon: R&D (research develop
ment).
Het gevolg is dat ook de Neder
landse private uitgaven aan R
&D als percentage van het bru
to binnenlands product sinds
ongeveer 1987 in een vrije val
zijn beland. De grote vijf -
Shell/Koninklijke Olie, Unile
ver, Philips, Akzo Nobel en
DSM - die het leeuwendeel van
de Nederlandse R&D-inve'ste-
ringen buiten de overheid voor
hun rekeningen nemen, zou
den eerst de hand in eigen boe
zem moeten steken voordat ze
moord en brand schreeuwen
over het mankerende kenniskli
maat in Nederland.
Het zijn juist de kleine en mid
delgrote bedrijven die garant
staan voor innovatief en banen-
scheppend ondernemerschap.
De private banengroei in de
wonderjaren negentig moet
grotendeels op het conto van
het midden- en kleinbedrijf
(mkb) worden geschreven. In
het mkb is echt ondernemer
schap te vinden in de vorm van
individuen die met hart voor de
zaak risico nemen. Dat is wel
even wat anders dan zonder
enig persoonlijk risico topma
nager spelen bij een grootbe
drijf.
Als een mkb-ondernemer fail
liet gaat, zit hij of zij vaak op
zwart zaad. Als Anders Moberg
van Ahold ('de man van 10 mil
joen') - of welke topmanager
dan ook - een grote onderne
ming moet verlaten, wacht een
riante gouden handdruk. Dat
'ondernemen' noemen, is een
vorm van taalvervuiling.
In de huidige
laagconjunctuur
vallen in het mkb
harde klappen.
Het aantal faillis
sementen loopt
onrustbarend
op. Voor het
eerst sinds twin
tig jaar is de
werkgelegenheid
in het midden-
en kleinbedrijf
afgenomen. Dat
is slecht nieuws.
Daarmee loopt
de Nederlandse
banen- en inno
vatiemotor vast.
Gelukkig gaat het
kabinet ingrijpen: liefst 700 mil
joen euro wordt in de kennis
economie geïnvesteerd - vooral
in de sfeer van de verbetering
van het onderwijs. Daarnaast
wordt een innovatieplatform in
het leven geroepen. Ik vrees dat
zelfs een druppel op een gloei
ende plaat meer sporen nalaat.
Om werkelijk verschil te maken,
moeten de investeringen in on
derwijs en onderzoek drastisch
omhoog. Daarvoor zijn tiental
len miljarden nodig.
Alleen daarmee kan het Neder
landse kenniskapitaal voldoen
de worden opgekrikt. Het aan
tal bètastudenten moet dras
tisch omhoog, het universitaire
onderzoek moet een flinke in
jectie krijgen, mkb-ondeme-
merschap nqoet worden ge
koesterd, enzovoort. Dat vraagt
om politieke moed. De kans
daarop is echter nihil nu finan-
cieel-economische zuinigheid
een obsessie is geworden in po
litiek Den Haag.
Op de eerstvolgende 'hitlijst'
van kenniseconomieën zal Ne
derland ongetwijfeld weer een
paar plaatsen zijn gezakt. Eens
raden wie tegen die tijd de
noodklok zullen luiden?
Arjen van Witteloostuijn
is hoogleraar economie
aan de Rijksuniversiteit
Groningen.
(advertentie)
Gemeente Amsterdam
Amsterdam werkt aan
4* een bereikbare stad
www.bereikbaaramsterdam.nl
We hebben het allemaal moeten leren: omgaan
met geld. Of je nu als caissière in een supermarkt
werkt of als minister van financiën verantwoor
delijk bent voor de begroting, ooit heb je de aller
eerste schreden op het financiële pad gezet.
Zakgeld krijgen is nog altijd hét aangewezen
middel om de eerste kneepjes van financieel be
heer te leren kennen. Onze oudste zoon is on
langs 6 jaar geworden. In groep drie van de basis
school zit hij nu. Een goed moment om eens
voorzichtig met zakgeld te beginnen.
„Oh mam, dat moet je kopen", is steevast de re
actie van zoonlief als hij tussen de kinderpro
gramma's op tv weer eens een reclameblok voor
ogen krijgt. Hij neemt de reclameboodschappen
op het scherm bijna net zo serieus als de lessen
van de juf op school. Als op tv wordt gezegd dat
je iets moet kopen, dan moet je dat dus doen.
En dan moet je als ouder maar weer duidelijk
maken dat je niet zo maar alles kunt kopen wat je
wilt hebben. Dat dingen geld kosten en dat je
keuzes moet maken. De hoogste tijd dus om de
waarde van geld te leren.
Onze zoon voldoet inmiddels aan de belangrijk
ste eisen om met zakgeld te kunnen
beginnen. Hij herkent alle munten
en kan al een beetje rekenen. Hij
weet dat 100 cent evenveel is als
één hele euro. En ook niet onbe
langrijk, hij kent de dagen van de
week. Dat heeft best even geduurd
voordat hij dat onder de knie had,
maar hij weet nu hoe lang een week
duurt en dat zaterdag de dag is dat
hij op z'n zakgeld kan rekenen. Het
enige wat een beetje zorgelijk is, is
de praktische kant van de zaak. Hij
is een enorme sloddervos. Zijn
knikkers zitten bijvoorbeeld niet
keurig in een knikkerzak, maar lig
gen door het hele huis verspreid.
Dat is met geld zeker niet de bedoe
ling. Dus hebben we samen een
stevige spaarpot gekocht, die je al
leen met heel veel moeite open
kunt maken. Hij heeft ook nog geen
enkel besef van wat duur is en wat niet.
een gameboy van mijn zakgeld kopen"
EIGEN
BEURS
Brenda van Dam
roept hij
stoer, totaal niet beseffend dat hij dan
toch echt heel lang zal moeten sparen.
Uiteraard geven wij thuis het zakgeld
geheel volgens de regels van het Nibud.
Hij kan dus rekenen op een vast be
drag. Het geld wordt ook op een vast
tijdstip gegeven. Hij weet dus precies
hoe lang hij met z'n geld moet doen.
Ook hebben we afgesproken wat er met
het geld moet worden gedaan. De helft
mag hij uitgeven; de andere helft gaat
in de spaarpot. We hebben nog geen
afspraken gemaakt over cadeautjes ko
pen voor z'n broertje of papa en mama.
Of zelf een tijdschriftje kopen of een
consumptie na het sporten.
Tot slot is zakgeld iets waar hij altijd op
kan rekenen. Ook als hij eens stout is
geweest. Zakgeld is geen sanctiemiddel.
Alleen als je het volgens de vaste af
spraken krijgt, kun je er ook echt iets
van leren.
Kinderen van zes en zeven jaar, krijgen volgens
het Nibud gemiddeld minder dan 1,15 euro per
week. Bij iets oudere kids neemt geld toch al een
wat belangrijkere plaats in en gaan de bedragen
ook omhoog. Uit een Nibud-enquête in samen
werking met het Jeugdjournaal bleek dat 90 pro
cent van de leerlingen tussen 8 en 14 jaar zakgeld
krijgt. Meisjes en jongens krijgen even vaak zak
geld, maar jongens krijgen vreemd genoeg vaak
iets hogere bedragen. Waar geven deze kids hun
geld aan uit? Speelgoed is de favoriete bestem
ming, maar ook cd's, video's (of dvd's) worden
veelvuldig aangeschaft. Vanaf een jaar of negen
wordt er ook een behoorlijk deel van het zakgeld
bedrag aan snoep uitgegeven.
Hoewel hij al best wat in z'n spaarpot heeft zitten
- 'wel 19 muntjes' - heeft mijn grote zoon nog he
lemaal niets uitgegeven. Wel wordt er steeds een
nieuwe besteding verzonnen: een Pokémon
boekje, een video of een speelgoedpistool. We
zullen binnenkort eens actie gaan ondernemen.
Dan mag hij zelf een keuze maken en zien dat
geld uitgeven ook heel leuk kan zijn. Volgens het
Nibud zijn er namelijk heel wat kids die het geld
alleen maai' oppotten, zonder ooit één cent uit te
geven. En dat is nu ook weer niet de bedoeling.
(advertentie)
Lhoven/cpd - Philips gaat
bf volgende week op havo-
o-scholen in Zuidoost-Bra
lt gastlessen verzorgen om de
fcngstelling voor techniek bij
|ers te stimuleren. Het bedrijf
(dit samen met vier andere
Inationals, die ieder een ge-
In Nederland voor hun reke-
uursvoorzitter Kleisterlee
e gisteren de start aan
het project tijdens een toe-
ak voor de ingenieursver
ing Kivi. Volgens Kleisterlee
de overheid te weinig om
jeren te interesseren in bè-
akken en laat zij innovatie-
idustrieën regelmatig in de
staan. Mede daardoor is
erland 'erin geslaagd om
innovatie een probleem te
en', aldus de Philips-top-
;e mensen vinden ons niet
zei Kleisterlee. Om daar
lan te doen is Philips in het
'leten Jet Net-project ge-
Akzo Nobel, DSM, SheU
Inilever doen ook mee. In
ïoven en omstreken wordt
Hisief samengewerkt op ze-
scholen. Op het Lorentz
lyceum in Eindhoven
Philips komende don-
een workshop 'huidme-
Leerlingen wordt uitge-
het vet- en vochtge-
in de menselijke huid
wordt gemeten, een techniek
die Philips gebruikt bij de ont
wikkeling van scheer- en epi
leerapparaten.
De scholen die aan Jet Net
meedoen bepalen zelf wat zij
van de bedrijven willen. Zij mo
gen de samenwerking niet ge
bruiken om reclame te maken
op de scholen. De vijf bedrijven
stoppen de komende vijf jaar
gezamenlijk 25 miljoen euro in
het project.
Ook bestuursvoorzitter Lundq-
vist van de TU/e benadrukte
het belang van technische vak
ken voor de innovatie van het
bedrijfsleven, en daarmee voor
de Nederlandse economie. .Al
leen met een kennisvoorsprong
kan Nederland zich onder
scheiden."
De TU/e wil dit najaar officieel
beginnen met een project om
startende ondernemers te on
dersteunen. Daarvoor is een BV
opgericht, die octrooi aanvraagt
op vindingen van afstudeerders
en anderen op de TU/e. Met
die vindingen kunnen de stu
denten zelf, of mensen van bui
tenaf, aan de slag in een eigen
bedrijf. Ze krijgen dan het ge
bruiksrecht van het octrooi.
Intent BV wil, als de realisering
van de vinding succesvol is, een
vergoeding van de 'technostar
ters'. Dit kan bijvoorbeeld in de
vorm van aandelen. Intent BV
moet op den duur zelfvoorzie
nend zijn.
Werken aan nieuwe OV verbindingen.
-:vV
haag/gpd - De onderhan-
m gen tussen de verzeke-
maatschappijen en de her-
■Bkeraars over de polissen
2004 worden zeer hard.
gaat daarbij om de voor
den en uitsluitingen, maar
om de prijs. Dat voor
de grote internationale as-
ïtiemakelaar Aon, na een
rzoek in vijf grote Europe-
iden.
erverzekeraars hebben na
islagen van 11 september
iver de hele linie hun dek-
beperkt en de premies
verhoogd. Verzekerings
schappijen, waaronder die
derland, vinden dat voor
jaar een verlaging rede-
nu grote klappen als die
■ff' - 115
van de aanslag op het WTC in
New York zijn uitgebleven.
In juni van dit jaar betoogde
het Nederlands Verbond van
Verzekeraars al dat de kosten
van herverzekeren de spuigaten
uitlopen: in enkele jaren werd
een stijging van dertig procent
en meer genoteerd. Die kosten
werken rechtstreeks door in de
polissen van de individuele
consument. Bij autoverzekerin
gen is dat nu al bijna zes pro
cent, bij brandverzekeringen
nog iets meer, aldus het Ver
bond. Voor 2004 kan het dus
wel iets minder, nu de herver
zekeraars enkele relatief vette
jaren achter de rug hebben,
vinden de verzekeringsmaat
schappijen.
Na prinsjesdag zal er weer geprotesteerd worden tegen de bezuinigingsvoorstellen. Foto: GPD/Cees Zorn
