KUNST CULTUUR
Bij Sluijters maken kleren de vrouw niet
Diep in he
Aan Mariavespers hoeft niets te veranderen
pstukken
Bos centraal thema negende editie Leidsch Dagblad Pennetje
1 in winnaars
vier musea
Man in Black was een van de
grootste countrysterren aller tijden
zaterdag 13 september 2003
agse prijs voor
ui van Vliet
iaag - Cabaretier Paul van
krijgt 29 september de
urprijs van de stad Den
2002. De trofee is bedoeld
hiensen of organisaties die
'ht »n „bijgedragen aan het
-6: teren van het culturele
28:van Den Haag". De prijs
at uit een sculptuur van
ïigi Pompei en een geldbe-
in avond
nfonieorkest
Je
Ov Het Symfonieorkest
vil nbollenstreek houdt
dag 29 september een
orkestavond in De Ma-
of te Lisse. Deze avond is
md voor mensen vanaf 25
ie een symfonisch mu-
ïstrument bespelen. Het
laarbij om viool, altviool,
contrabas, dwarsfluit, kla-
hobo, fagot, trompet,
en slagwerk. De open re-
ia e begint om 19.30 uur.
e lelden kan via tel. 0252-
iai 13.
KINDERBOEKENWEEK 2003 1 T/M 11 OKTOBER
iden Kalveren
de maak
- Op 3 oktober worden
iwi de Gouden Kalveren uit-
kt tijdens het Gala van de
■rlandse film. De kalveren
en gemaakt in Balk in het
jfvan bronsgieter Jos Stij-
In totaal worden er dit
0-fechttien Gouden Kalveren
I reikt, verdeeld over even
0- el categorieën. Jos Stijlaart
h*l vanaf de eerste uitreiking
[uren van beeldhouwer
Mackaay, de ontwerper
let Gouden Kalf. Hij trad
D lee min of meer in de spo-
gr an zijn vader Jan Stijlaart,
D renlang de Edisons goot.
Ie Disco in
louwburg
l - De 'Stille Disco', een
4" hit op zomerfestivals als
eg trade en Lowlands, komt
[sen naar Leiden. Het con-
p s simpel: helemaal uit je
'^a aan met een koptelefoon
'lis zonder dat iemand er
an heeft. Het is de Leidse
t ïwburg op het laatste mo-
gelukt de Stille Disco naar
ide Vest te halen, morgen
is de Open Dag van 13.00
'.00 uur. De Stille Disco is
itop (gratis) toegankelijk
zijn permanent 50 kopte-
ns beschikbaar waardoor
uziek van de dj te beluiste-
ïlt.
leiden - De jaarlijkse schrijfwedstrijd van
het Leidsch Dagblad is bedoeld voor
kinderen van de basisschool in de leef
tijd van acht tot en met twaalf jaar. Ook
bij deze negende editie van het LD Pen
netje is het thema ontleend aan de Kin
derboekenweek. Onder het motto 'Diep
in het bos, van Ko de Boswachter tot
Roodkapje tot Robin Hood' staan verha
len en sprookjes centraal die zich in het
bos afspelen.
De Kinderboekenweek wordt gehouden
van woensdag 1 tot en met zaterdag 11
oktober. Het bos vormt dit jaar de rode
draad. In de kinderliteratuur is altijd een
belangrijke rol voor het bos weggelegd
geweest. Geen sprookjesschrijver kan
zonder. Het bos staat voor spanning, ge
heimzinnigheid, avontuur en het onbe
kende. Denk maar aan de boeken over
Harry Potter. In het bos dwalen een
hoorns en andere geheimzinnige we
zens rond, maar het is ook het domein
van zijn vijand Voldemort.
Dat is geen vinding van Potter-schrijf-
ster J.K. Rowling. Roodkapje ging ook al
het bos in en ontmoette een wolf. Pau-
lus was niet voor niets een boskabouter.
Robin Hood hield zich met zijn man
schappen ook schuil in de bossen. Kort
om, het bos vormt altijd een perfect de
cor voor een spannend avontuur.
Het Leidsch Dagblad daagt alle kinderen
in de regio uit om een eigen bosverhaal
te verzinnen en op te schrijven. Vorm
(gedicht of verhaal) en onderwerp zijn
vrij, wel is er een beperking in de lengte,
namelijk maximaal 300 woorden. Korter
mag natuurlijk ook.
Klassikaal kiezen voor een onderwerp is
toegestaan. Het is ook aardig om de
tekst te voorzien van een tekening. Die
wordt door de jury buiten de beoorde
ling gelaten, maar kan wel als illustratie
dienen in de krant. De wedstrijd kent
twee leeftijdsgroepen: van 8 en 9 jaar en
van 10, 11 en 12 jaar. Een jury, bestaan
de uit redacteuren van het Leidsch Dag
blad, kiest de beste tien inzendingen uit;
vijf in elke categorie. De verhalen van de
winnaars worden gepubliceerd in de
krant van zaterdag 25 oktober. Daarbij
komt ook hun (pas)foto. Op woensdag
middag 29 oktober is de prijsuitreiking
in het gebouw van het Leidsch Dagblad.
Naast het Leidsch Dagblad Pennetje
ontvangen de winnaars een T-shirt met
daarop hun verhaal of gedicht, een oor
konde, een poster en een verrassing.
Inzendingen moeten worden gericht
aan: Schrijfwedstrijd Leidsch Dagblad,
Postbus 54, 2300 AB Leiden, onder ver
melding van naam, leeftijd, adres en
school. Pasfoto bijsluiten. De verhalen
dienen uiterlijk zaterdag 11 oktober bin
nen te zijn.
Theo de With
Van Ko de BorwacMer +o+
Roodkapje en Rofcin Hood
Kunstenaar bracht vooral als colorist heerlijke dingen teweeg
door Dolf Welling
Rotterdam - Het is duidelijk: kleren maakten
de vrouw niet voor schilder Jan Sluijters (1881-
1957). Van de getoonde dames op de tentoon
stelling in de Kunsthal Rotterdam hangen er
meer dan vijftig van allerlei slag en poseren er
veertien zonder - of nagenoeg zonder - textiel.
Naar aanleiding van zijn eretentoonstelling
van 1931 in Amsterdams Stedelijk Museum
schreef een criticus over 'de sensuele naakt-
schilderingen' en 'nog bedenkelijker half-nu-
diteiten' en hij ontraadde de expositie 'voor
menschen met een licht ontvlambaar ge
moed'. Het Algemeen Handelsblad schreef
over 'het geweldige vleesch in al zijn ver
schroeiende glorie'. Een criticus van de
roomse 'Maasbode' meende dat hij de ten
toonstelling op morele gronden moest ontra
den. Met dat laatste was tijdens de bezetting
het SS-blad 'De Storm' het eens. Het noemde
Sluijters' naakten 'provocerend afstotelijk'.
Vandaag is zoiets voor alle leeftijden. Wijlen
de Rotterdamse criticus Piet Begeer zei eens
dat de naakten van Jan Sluijters anders waren
dan die van de indertijd wél acceptabele
Breitner of Isaac Israels. Hij meende aan het
werk te zien dat Sluijters een brave burger
man en huisvader was, die beduusd was van
de eigen lef. En de familie van de schilder
zegt: „Hij deed het niet met ze."
Dat hij hygiënische overwegingen had blijkt
uit een gesprek dat in de Nieuwe Rotterdam-
sche Courant stond. Het gaat over een hoog
blond bepruikt model. Haar portret, getiteld
'Casque d'or', is in de Kunsthal te zien. De
schilder zei: „..zo'n vrouw komt bij je, - om je
zinnen te prikkelen... Maar zij, de venerisch
zieke misschien, heeft op mij zó'n dramati
sche indruk gemaakt, dat ik haar toch juist
wel niét aanlokkelijk heb moeten schilderen."
Het ging hem uitsluitend om, wat hij ook aan
een van zijn doeken als titel gaf'De vreugde
van het schilderen'.
In zijn jonge jaren en na zijn academietijd
was Sluijters een schilder zoals hij zich blij
kens een zelfportret uit 1924 (nu in het Stede
lijk Museum in Amsterdam) nog graag be
schouwde: fel, gedreven, onvervaard. Een
Een medewerker van de Kunsthal brengt het schilderij 'Casque d'ori naar zijn plek. Foto: ANP/Robin Utrecht
schilderdier zoals later Karei Appel. Hij zal de
mentaliteit van de professoren aan de acade
mie verfoeid hebben, maar hij volgde een ge
degen opleiding bij onder anderen Allebé en
hij produceerde braaf de bijbelse scène die
hem een beurs van vier jaar lang tweeduizend
gulden opleverde.
Sluijters had dus iets van een opportunist,
maar meer nog was hij een kunstenaar die
ontvankelijk bleek voor wat hij in Parijs zag.
Hij liet zich niet belemmeren, maar bestu
deerde opgewonden de trant van schilders
die hij baanbrekend vond. Dat kostte hem
twee jaar beursgeld, maar het bracht hem
veel publiciteit. Bovendien introduceerde hij
samen met zijn collega's Leo Gestel en Con
rad Kikkert in Nederland een nieuwe kijk op
de schilderkunst. Hij was hier op de meesten
van zijn collega's ver vooruit toen hij de klem-
een zelfstandiger waarde gaf dan een het mo
tief dienende. Niet zozeer de door Allebé ge
liefde stofuitdrukking maar de verf-uitdruk-
king.
Genoemde kunstenaars stichtten de Moderne
Kunstkring en organiseerden in het najaar
van 1911 een grote internationale expositie
waardoor men hier kon kennis maken met
werken van Cézanne en enkele kubisten. Het
werd toen ook duidelijk dat de schilderijen
van Sluijters met hun ongewoon felle kiemen
en soms een stippeltechniek een Franse in
slag hadden.
Tot hij zijn eigen trant vond verliep zijn ont
wikkeling kameleontisch. Men herkent in de
vroege schilderijen invloeden T'an enkele kun
stenaars in Frankrijk zoals Toulouse Lautrec,
Cézanne (baadsters) en Matisse. Het is talent
vol werk, maar zou het naast iets van die
meesters niet houden.
Sluijters theoretiseerde niet over de kunst.
Van nieuwe stromingen pikte hij iets op zon
der ze consequent toe te passen. In de jaren
twintig volgden de nadrukkelijke naakten die
in die tijd geruchtmakend waren. Een liggen
de naakte negerin uit omstreeks 1927 wekt de
indruk dat hij met Van Dongen wedijverde.
Toch is een groot doek uit ca. 1920 van een
geheel in het zwart geklede voordrachtkun
stenares imposanter. Wat hij ontwerpers van
damesmode niet wilde toestaan: vrijheid in
zake de lichaamsbouw, veroorloofde hij zich
zelf wel, omwille van het effect.
In de jaren dertig werd hij, als gevestigde
kunstenaar en huisvader, de meester van de
kleuters, moeders, interieurs en bloemen. De
kinderkamer kon hij hoor- en ruikbaar ma
ken. Het moederschap toonde hij voorname
lijk als een kwestie van melkgift. Dat maakte
hem voor critici minder interessant, maar bij
het publiek zoveel temeer geliefd. Ook soms
vrij donkere, smeuiige stillevens werden op
prijs gesteld.
Een belangrijk onderdeel van de expositie zijn
werken op papier, waaronder tekeningen -
net als de schilderijen wisselend van kwaliteit.
Van 1915 tot 1919 maakte hij politieke pren
ten voor De Nieuwe Amsterdammer. Enige
maatschappelijke betrokkenheid kan men
ook zien in schilderijen naar volkstypen die
hij in de jaren tien in Staphorst tot motiel
koos. Hij was daarenboven een zeer vrucht
baar illustrator. Nu het begrip 'avant garde
ouderwets is geworden, is ook de kritiek ont
vankelijker voor de eigen, niet geringe pictu
rale kwaliteiten van het werk. Vooral als colo
rist heeft Sluijters heerlijke dingen teweeg ge
bracht.
"Vrouwen! Muze, model en minnares.' Jar
Sluijters. Tot en met 30 november, Kunsthal
Rotterdam; di. t/m za. 10.00-17.00 uur; zon
11.00-17.00 uur.
IN ME MORI AM
)v(
erl
anONHovEN/ANP - Onder de
Glansrijk Gewonnen, Ne-
id en België in de prijzen'
vier musea in Nederland
lgië topstukken van win-
Het zijn prijzen uit verle
en heden die voor grote
ities aan sporters, zangers,
rs en TV-sterren werden
reikt.
leelnemende musea zijn
lederlands Goud-, Zilver-
okkenmuseum in Schoon-
1, het Westfries Museum
oom, het Zilvermuseum
tshof in Antwerpen en het
um Nederlandse Cavalerie
ïersfoort. Elk museum ex
port zijn eigen specialiteit
]V et gebied van kunst- en
go Ltrprijzen, sportprijzen en
es- inningen uit eigen streek.
e-( en zijn de herinneringen
rootse daden in de vader-
e geschiedenis zoals de
op de Zuiderzee voor de
1 van Hoom, waar door de
nders een verguld zilveren
?-z op de Spanjaarden werd
erd. De musea tonen ook
legtijdse prijzen, zoals een
a van de wereldbeker
'al, de zilveren schaal van
steil? van Basten, een Oscar,
rfg louden Kalf van Monique
Ier Ven, de Gouden Harp
erney Kaagman, de gou-
Televiziening van Robert
ian wik en de gouden en pla-
1 e plaat en de Idols Trofee
imai. De laatste, afkomstig
1 ichoonhoven, opent op
ie erdag 18 september in zijn
plaats de tentoonstelling
lil
C '111 januari 2004 duurt.
door Mascha Welling
leiden - De Amerikaanse muzi
kanten Erin Headley (55) en
Steven Stubbs (52) werden in
1998 voor het eerst in Leiden
uitgenodigd om met hun en
semble Tragicomedia de Maria
vespers van Monteverdi uit te
voeren. Dat was ter gelegenheid
van de restauratie van het ze-
ventiende-eeuwse kerkorgel in
de Leidse Pieterskerk. Sinds dat
eerste optreden zijn ze ieder
jaar temggekomen. Deze zon
dag spelen ze de Mariavespers
alweer voor de zesde keer in de
Pieterskerk, maar volgens
Headley en Stubbs wordt het
nooit saai: het voelt elk jaar als
of ze een beetje thuiskomen.
De Mariavespers - oorspronke
lijke titel: II Vespro della Beata
Vergine - zijn gebeden die Clau-
dio Monteverdi in 1610 op mu
ziek zette. Volgens Headley en
Stubbs heeft Monteverdi de
perfecte muziek ervoor ge
schreven. „De Mariavespers ko
men samen als in een caleido
scoop, maar de muziek en
woorden zijn in perfecte har
monie", zegt Headley. Volgens
Stubbs kon Monteverdi als een
van de beste ter wereld verha
len vertellen met muziek. Daar
door kan iemand de Maria
vespers begrijpen zonder de
woorden te verstaan. Stubbs:
„De woorden zijn zin voor zin
in muziek omgezet. Dus als het
over de kracht van God gaat, is
er zwaardere muziek en voel je
waar het om gaat."
Voor Headley blijven de Maria
vespers een genot om te spelen,
door de verrassende ritmes en
de mix van twee muzikale pe
riodes. „Het bestaat uit een te
rugblik in de renaissance en
een blik vooruit naar de barok.
Monteverdi heeft van beide pe
riodes het beste gebruikt." De
Mariavespers vormen een inge
wikkeld geheel. Maar volgens
Stubbs, die muzikant én diri
gent is, is het niet moeilijk om
het stuk goed neer te zetten als
er goede muzikanten zijn. „De
groep die zondag speelt bestaat
uit alleen maar experts op hun
gebied en dat maakt het zo
mooi."
In de jaren dat Headley en Stu
bbs de Mariavespers spelen in
de Pieterskerk, is er weinig aan
de uitvoering veranderd. Alleen
muzikanten worden soms ver
vangen. Dit jaar speelt Charles
Daniels voor het eerst mee, tot
grote vreugde van Stubbs. „Da
niels is een van de beste teno
ren van de wereld, wat natuur
lijk ten goede komt aan de uit
voering." Ook de kerk waar het
stuk van Monteverdi wordt uit
gevoerd, is volgens Stubbs per
fect. „De akoestiek en het kerk
orgel van de Pieterskerk maken
het plaatje af." Dus is er geen
Stephen Stu
bbs (links) en
Erin Headley
(rechts) spelen
zondag met
hun ensemble
Tragicomedia
de Maria-
enkele reden om iets aan de
uitvoering te veranderen, zegt
Headley: „Het stuk is voor ons
een monument binnen de mu
ziek, dat moet je bewaren."
De Mariavespers begint zon
dag om 14.30 uur in de Pie
terskerk in Leiden. Vanaf
13.45 uur zijn er nog kaarten
te koop aan de deur.
Sinds zijn opkomst in de jaren
vijftig was Johnny Cash, alias
The Man in Black, een van de
grootste countrysterren aller tij
den. Hij verkocht meer dan 50
miljoen platen. Zijn simpele,
rauwe muziek en zijn sonore
stem kenmerkten zijn stijl. Hij
heeft in totaal tien Grammy's
gewonnen en heeft de eer zo
wel tot de Country Music Hall
of Fame en de Rock and Roll
Hall of Fame te zijn toegelaten.
Een privilege dat hij alleen deelt
met Elvis Presley. Hij is ook nog
eens de jongste artiest die ooit
is toegelaten tot de Country
Hall of Fame.
'The Man in Black' overleed
gisteren in een ziekenhuis in
Nashville in Tennessee. Hij was
71 jaar. Cash overleed, volgens
zijn manager Lou Robin, aan
complicaties van diabetes,
waardoor zijn ademhaling uit
viel. Hij was juist woensdag uit
het ziekenhuis ontslagen waar
hij twee weken was behandeld
voor een maagaandoening.
Cash kampte in de afgelopen
jaren met een zenuwaandoe
ning en longontsteking.
Johnny Cash werd geboren in
1932 als zoon van een straatar
me boer in Arkansas. Hij teken
de in de jaren vijftig bij het be
faamde Sun label van Sam Phil
lips. In '56 scoorde Cash zijn
eerste grote hit met het zelfge
schreven 'I Walk The Line'.
Na dit commerciële succes
toert Cash bijna onafgebroken
met zijn band door de Verenig
de Staten. Terwijl zijn carrière
steeds beter gaat, komt hij per
soonlijk in moeilijkheden. Moe
van het eindeloze optreden
zoekt hij zijn toevlucht in drank
en pepmiddelen.
In de jaren zestig komt de om
mekeer. The Man in Black ont
dekt het woord van God. De
bijbel en zijn huwelijk met zan-
Johnny Cash
1932-2003
geres June Carter helpen hem
er boven op. Ook commerciëel
gaat het goed. Zijn doorbraak
voor het grote publiek komt in
1969 met de wereldhit 'A Boy
Named Sue'. Hij wint twee
Grammy's voor zijn legendari
sche album 'Johnny Cash Live
at Folsom' (1968). Dat album is
net als zijn volgende plaat 'Live
at San Quentin' opgenomen in
de gelijknamige Amerikaanse
gevangenissen. Cash verkocht
in die periode in de Verenigde
Staten 250.000 platen per
maand. Dat waren er zelfs meer
dan The Beatles.
Cash zingt over het harde leven
in de gevangenis en de mannen
die er zijn terechtgekomen, zo
als in de klassieker 'Folsom Pri
son Blues' ('I shot a man in Re
no just to watch him die'). Tij
dens de jaren zeventig blijft hij
populair en krijgt zelfs een ei
gen televisieshow. Cash sukkelt
een aantal jaren met zijn ge
zondheid. Eind 1988 ondergaat
hij een openhartoperatie. Hij
herstelt snel en begint aan een
verrassende comeback. Ook
verschijnt hij steeds vaker in
westerns en tv-series.
Cash sluit in '93 een platencon
tract met Rick Rubin, een New
Yorkse platenbaas en producer
bekend van zijn werk met rap-
bands en alternatieve rock
bands. Vanaf zijn albums 'Ame
rican Recordings' (1994) en
'Unchained' (1996) gaat hij
steeds meer nummers van he
dendaagse rockmuzikanten co
veren, zoals van Beek, Tom
Waits en Soundgarden. De
countrylegende werd een ware
hype onder de alternatieve
popfans.
In de herfst van 1997 maakt
Cash bekend dat hij lijdt aan
het Shy-Drager Syndroom, een
progressieve ziekte di#het ze
nuwstelsel aantast, vergelijk
baar met de ziekte van Parkin
son. Wegens zijn ziekte moest
hij verscheidene concerten en
de promotie van zijn autobio
grafie 'Man in Black' afzeggen.
De laatste jaren ging zijn ge
zondheid er op achteruit. Eind
1998 wordt een longonsteking
hem bijna fataal. Maar dat
weerhoudt hem er niet van om
platen te blijven maken. In 200(
verschijnt 'Solitary Man' en
twee jaar later levert hij 'The
Man comes Around' af. Op de
laatste plaat staan covers van
Depeche Mode en U2. Omdat
hij daarmee niet altijd country-
pur sang maakt, wordt een van
de bekendste countrystemmen
niet meer gedraaid op country-
zenders. In 2003 valt hem een
grotere tegenslag ten deel. Zijn
vrouw June, op wie hij op zijn
laatste plaat nog een lofzang
zingt, overlijdt door complica
ties na een hartoperatie. Johnn)
blijft alleen achter op 71-jarige
leeftijd.
