Dwalen achter het masker van Venetië
TOERISME
Yourcenarpad biedt meer dan wandelen
HOC 303
VRIJDAG 12 SEPTEMBER 2OO3
REISBERICHTEN
QQQ
door Lauran Wijffels
In het Vlaamse heuvelland tus
sen Casselberg en Kemmel-
berg loopt het Marguerite
Yourcenarpad; acht kilometer
lang slechts, maar toch heb je
snel een uurtje of drie nodig
om deze afstand af te leggen.
Bij de ingang van het park op
de Zwarteberg is het op de
vroege zondagochtend oppas
sen geblazen voor de wachten
de wandelaars. Met grote re
gelmaat koersen zwermen
wielrenners met razende snel
heden de helling af richting
Douvevallei of Broekelzen in
Westouter. We maken ons op
voor het Marguerite Yource
narpad, een route die een lus
maakt door het Pare Départe-
mental in de provincie West-
Vlaanderen, in het zuidwesten
van België. Een relatief onbe
kende streek waar tot aan de
Franse grens correct Neder
lands in sappig Vlaams accent
gesproken wordt. De wandel
route wordt beheerd door de
Stichting Marguerite Yource-
nar, die zich tot doel gesteld
heeft de flora en fauna van het
eigen park en van het Vlaamse
heuvelland tussen Casselberg
en Kemmelberg te behouden.
Natuurgids Piet Hardeman
vertelt dat het pad dit voorjaar
werd 'ingewandeld'. Dat ge
beurde in het kader van de vie
ring van de 100ste geboortedag
van mevrouw Yourcenar. Mar
guerite Cleenewerck de Cray-
encour (1903-1987) kreeg be
kendheid door de oprichting
van het natuurreservaat op de
Zwarteberg, maar evenzeer als
schrijfster van de werken 'Mé
moires d'Hadrien' uit 1951 en
TOeuvre au Noir' uit 1968.
Haar pseudoniem Yourcenar is
een anagram van Crayencour.
Als we de wandeling beginnen,
passeren we de een gedenk
steen met een citaat van Your
cenar: 'De Zwarteberg, welke
laatste ik meer van nabij ken
dan de andere omdat ik daar
als kind heb gewoond'. We
volgen de hoofddreef naar
rechts, langs een prachtig bos-
hyacintenveld, en stappen
rechtdoor over de Allee des
Rhododendrons.
Langs dat pad treffen we tien
aquarellen van Pierre Peckeu
uit Ambleteuse, die uitleg ge
ven over de historie van de
Uitzicht vanaf de Zwarteberg, richting Sint Jans Cappel in Frankrijk. Foto: Johan Martin
omgeving en het werk van
Yourcenar. Zoals van 't meisje
van het kasteel, een passage
uit 'Archives du Nord'.
De wandeling verlaat ook het
park even; via een grintpad
gaat linksaf omhoog. Om daar
de door Hardeman als beloof
de beloning voor de klauterin-
spanning te incasseren: een
prachtig panorama op het
dorpje Sint-Jans Cappel en iets
verder naar links op Belle, in
Frankrijk Bailleul genaamd,
met de spitse torentjes van de
Sint-Vaastkerk in de heldere
lucht priemend.
Dankzij die heldere lucht zien
we verderop ook de oude
mijnhopen, de terrils, in de
streek van Lens. Maar de route
gaat rechtsomkeert terug het
bos in. Tamme kastanje, beuk
en zomereik flankeren het
brongebied van de Becque du
Mont Noir, zoals de Zwarte
berg aan de andere kant van
de Franse grens heet.
We staan even devoot stil op
het militaire kerkhof waar de
Franse en Britse kruisjes broe
derlijk naast mekaar staan. Ge
tuigen van de wrede 'Grote
Oorlog', waaraan de Belgische
Westhoek zijn onophoudelijke
stroom pelgrimages vanuit
met name Groot-Brittannië
dankt. 'In Flanders Fields, I'm
homesick for my hills again!'
Het Marguerite Yourcenarpad
begint aan de Route du Pare in
Sint-Jans Cappel in zuidwest
België. Informatie en route
boekje verkrijgbaar bij de
Stichting Marguerite Yource
nar, tel. 0032 5744 5657 of via
stich ting.yourcenar@skynet. be
Engels voetbal
Voetbalwedstrijden in de Engelse premier league zijn zeer g«
bij Nederlanders. Velen steken over voor een wedstrijd vol ov
ve en passie en met de deelname van Nederlandse spelers
animo nog gegroeid. DFDS speelt daar op in door viert'
maxicruises vanuit Umuiden te organiseren. Voetballiefh
kunnen kiezen uit wedstrijden van Glasgow Rangers, Celtic,
castle United en Middlesbrough. Voor bootreis, hotel, vervi
kaartje voor de wedstrijd betalen zij 199 euro. Vertrek eei
voor de wedstrijd. Dag na de match vrij. De aftrap is zaten'
oktober met Celtic tegen Hearts of Midlothian. Het seizoe
digt voor DFDS op zaterdag 8 mei 2004, als Middlesbrough t(
Manchester City speelt. Voor meer informatie: www.dfd:
ways.nl of 0255 546 666.
REISBOEKEN&MAGAZINES
door Gerard Chel
Alles wat met 'de mooiste' of
'de beste' begint moet met de
nodige argwaan worden be
schouwd. Jammer dat voor het,
soms venijnige, reisverhalen-
boek van de Belgische journa
list Karei Michiels dan ook de
titel De mooiste zonsonder
gang van de wereld (uitgeverij
Houtekiet, 235 blz., 15,50 euro,
ISBN 90-5240-722-3) is geko
zen, want dat het ironisch is be
doeld, merk je pas als je het
gaat lezen. Michiels speelt de
dwarse toerist, wars van de cli
chématige aanbevelingen in de
folders. En dus blijkt datgene
wat drommen uitrustende
mensen trekt, hem juist niet te
boeien. Zoals de vercommerci-
aliseerde zonsondergang in
Amerika's eilandenpunt Key
West. Maar het verrassende van
Michiels is dat hij het negatieve
onmerkbaar om kan bouwen
tot iets positiefs. 'Deze eilanden
zijn veel te mooi om ze door
het toerisme te laten verloede
ren'. Helaas voor Michiels - en
voor ons - is zo'n vaststelling
wel mosterd na de maaltijd.
Ook al zo'n rondtrekkende Bel
gisch journalist is voormalig ac
trice Ingrid de Vos. Gedurende
vijf jaar reisde zij de wereld
rond waarvan zij in 25 tv-docu
mentaires verslag deed. Enkele
daarvan zijn nu te boek gesteld.
In De mystieke kracht als reis
gezel (uitgeverij Lannoo, 223
blz., 16,95 euro, ISBN 90-209-
5103-3) gaat het hoofdzakelijk
gaat om de minder bekende
culturen in Argentinië, India en
Nieuw-Zeeland. Een interes
sante keuze, omdat het dingen
bloot legt die meestal verbor
gen blijven. Jammer daarom
dat het boek een beetje 'rom
melig' is opgeschreven en ge-
layout. Tv maken is toch iets
anders dan schrijven.
Fietser/schrijver Frank van Rijn
behoeft geen nadere introduc
tie. Van zijn hand verschenen al
diverse reisboeken. Van zijn Op
de fiets door Sahara Sahel
(uitgeverij Elmar, 261 blz., 16,50
euro, ISBN 90-389-1359-1)
kwam bij Elmar een geheel her
ziene versie uit. Wat er precies
aan herzien is, blijft onduide
lijk. Een reisverslag blijft een
reisverslag. Niettemin weet Van
Rijn wel te boeien met zijn zeer
persoonlijk reisverslag van zo'n
26.000 km door delen van Euro
pa en Noord- en West-Afr
„Mexico is het hart en de
het anker en de zonnevlet
van Noord-Amerika", schi ic
Isabella Tree in Gehakte h re
dis, reizen door Mexico (1 01
verij Sirene, 383 blz., 18,95 sj
ro, ISBN 90-5831-240-2).! ëi
land ervoer zij als een „co ie
van tegenstellingen, extri
en metamorfoses". Ze rei: id
door het land toen Vicenti t
nog president moest won w
raakte door het land en vo iti
zijn bewoners gebiologeei
Kiest ook partij - bij voorb rai
voor onderdrukte vrouwi
Niet zozeer een reisversla
maar meer een gesclireve
cumentaire. Zeer de moeifiti
waard.
st
Een boek dat al in 1897 h< ir
venslicht zag (en toen al e
bestseller was), maar nog
steeds boeit is Reizen in >ra
Afrika van Mary Kingsley is
serie National Geo grap hi( wi
gegeven door Maarten M m
ga, 464 Blz., 19,95 euro. IS 1»
90-5831-278-X). Terwijl
nen en vrouwen in de be-js»
schaafde wereld nog lang iel
gelijke rechten hadden, r< >4
Mary als dertigjarige allei Igi
staande vrouw door Afrik rit
wildernis. Voor een deel n<
schrokken, maar ook on\ de
en naïef was zij toen zij h cli
reizen ondernam. Driemi )a
ze gaan en haar twee eer sti
zen leidden tot dit boek. rh
van stof is ze niet, maar g hc
voor humor kan haar niel 1
den ontzegd. En gevoel v lii
drama evenmin. °g
Heerlijk om ook eens me or
cliché te beginnen, maar on
lijn Visser behoeft bij de I dt
hebber van reisverhalen j
nadere introductie. Ditm dij
van haar hand een ietwat e 1
kend reisverhaal in Tibet Zei
perziken (uitgeverij Augi po
300 blz., 18,50 euro. ISBf r
457-0131-6). Visser trach ek
sporen terug te vinden v; ot
reis naar Tibet die de Zee c
wereldreiziger Samuel va kt
Putte in 1730 maakte. Uit Iet
zijn de ervaringen van Vc ikt
Putte (voor zover Visser 1 0
gaan) een rode draad in 1 Va
boek, maar Carolijn voeg I»
geheel eigen belevenissei lel
toe. En zou Van der Puttt ng
hebben, toen hij ooit bevfrai
in Tibet bloeiende perzik 'g 1
men te hebben gezien? pdi
Even eruit voor een stedentripje; een
paar dagen Venetië. Goed ingelezen
en met een waslijst van absoluut niet
te missen hoogtepunten ga je op pad.
Maar, plan het programma niet tot
het laatste uurtje vol. Laat ruimte
voor ontdekking. „Ga ronddolen en
verdwaal", adviseert de Venetiaanse
VW. Al eilandhoppend kom je erach
ter dat Venetië, de stad van de carna
valsmaskers, vele gezichten heeft
Ontdek het oudste getto van de we
reld, het graf van Helenio Herrera, het
Lido-hotel van de film 'Death in Veni
ce'. Zo'n ontdekkingsreis geeft je ver
blijf meer kleur.
door Maarten van de Rakt
Bij de Brug der Zuchten wil elke toe
rist dezelfde prent schieten. Dat is
dringen geblazen. Op het San Marco-
plein fladderen de duiven je om de
oren, gelokt door zakjes voer van een
euro. Honderden mensen staan, als
ware zij in de Efteling, tam in rijen
voor de basiliek, het Dogenpaleis en
de Campanile-toren. Gran Caffé
Choggia rekent 8 euro voor een es-
pressootje. Er zit geen kip op het ter
ras waar een orkestje Strangers in the
Night.
Gauw weg uit de drukte door de arca
de langs het plein. Even niet naar de
grote modemerken, van Armani tot
Versace, maar naar de wijken Dorso-
duro en Cannaregio. We stuiten op
slagerijtjes met hammen aan het pla
fond en kruideniers met flessen grap
pa achter het raam. En glaswerk, veel
glaswerk. Van pietepeuterig spul tot
bonte papegaaien en royale dolfijnen.
Ontelbaar veel winkels met de beken
de Venetiaanse camavalsmaskers
vanaf brocheformaat. Ze worden af
gewisseld door galeries en antiekwin
kels. We pikken een pizzapuntje voor
1,50 euro - alles is niet overal even
duur. „What do you like, my friend?",
vraagt een straathandelaar met Louis
Vuitton-tassen.
Zo kun je eindeloos dolen door calle
en fondamenti, zoals steegjes en wal
kanten heten, langs campi en chiese,
pleinen en kerken. Staren naar rijke
lijk uitgedoste gevels met bloembak
ken op balkonnetjes. De rondborstige
beelden van Botero bewonderen.
Over bruggetjes klimmen met uitzicht
op wasgoed dat over de kanaaltjes
hangt.
Foto-album
Venetië is één groot foto-album. De
groenteboer die vanuit zijn boot
broccoli's en aubergines verkoopt.
Het gekrioel te water, met watertaxi's
en waterbussen, vrachtbootjes met
Altijd bedrijvigheid op de Canal Grande.
wijnvaten en ook politie en ambulan
ce-te-water.
Echt verdwalen is er niet bij. Want op
elke straathoek staan pijlen. Per Rial-
to, Per Ferrovia, Per Accademia, Per
San Marco. Alle wegen leiden zo'n
beetje naar het San Marcoplein. Bo
vendien heb je houvast aan de Canal
Grande, de drie kilometer lange aorta
mozaïekvloer en marmeren put, trap
op, naar boven. Veel bijbelse taferelen
treffen we aan. Langs schilderijen en
borstbeelden, wandtapijten en kera
miek. Plafonds en vloeren rusten op
knoeperds van balken. Met een beetje
goede wil haal je de inrichting van
toen voor de geest. Natuurlijk willen
we het balkon op. Daar hebben we
hem weer: het Canal Grande met zijn
bedrijvigheid.
We dolen verder. We hebben gehoord
dat Venetië zijn doden begraaft op
een eiland, San Michele. Met de wa
terbus ben je er zo. „This is not a pic
nic area", waarschuwt een bord. Het
eiland is een ommuurde oase van ci
pressen, palmen en cipressen, waar
vogeltjes kwetteren. Witte kruizen in
een bloemenzee, maar ook monu
mentale kapelletjes met altaren en
bidstoelen.
De schrijver Ezra Pound moet hier
liggen, maar helaas we vinden hem
niet. Wel de componist Igor Stravins
ky en ernaast zijn vrouw. Twee sim
pele marmerplaten met slechts een
naam en een kruis erop. Verder E.
Douwes Dekker. Wat doet Multatuli
hier? Het is Tine, diens eerste vrouw.
Ze is hier 'ziekelijk en in armoe' ge
storven. Na enkele verdronken
scheepslui, slachtoffer van een
Ca'd Oro, de mooiste van alle gotische
palazzi.
stoombootramp, stuiten we op He
lenio Herrera, een begrip in de voet
balhistorie.
San Michele is na 85.000 begrafenis
sen tjokvol. Daarom worden de over
ledenen na tien jaar opgegraven en in
een kleinere kist bijgezet in metersho
ge grafmuren. Plannen zijn in de
maak om ernaast een esthetisch ver
antwoord eiland aan te leggen.
De waterbus brengt ons naar Mura-
no, een klein-Venetië, al eeuwen ver
maard om zijn glas. De glasfabrieken
hebben hun fragiele waar uitgestald
in showrooms. Gratis toegankelijk.
Maar als je iets breekt, moet je dok
ken.
We hoppen naar Lido aan de rand
van de Venetiaanse lagune. Deze
moeder van alle lido's was een eeuw
geleden, met dank aan Hotel Des
Bains, een toonaangevende Europese
badplaats. In dit hotel schreef Tho
mas Mann zijn Tod in Venedig, de
cennia later ter plekke verfilmd. Een
plek vol art nouveau-vergane glorie.
Bij zo'n hotel hoort een tunnel naar
het eigen strand. Helaas, een hek met
een hangslot houdt ons tegen.
die door de stad kronkelt. Drie brug
gen verbinden de stadshelften met el
kaar.
In de vaporetto, de waterbus, sprin
gen en van halte naar halte varen op
de Canal Grande is een must. De va
poretto passeert een slordige hon
derd palazzi. Sommige staan er in
volle glorie bij, andere takelen af.
Getto
Na een voedzame lasagne in Trattoria
Da Bepi langs de waterkant in Canna
regio, zoeken we het Ghetto Novo op,
het oudste getto ter wereld. Begin
zestiende eeuw mochten de joden
zich alleen op dit eilandje vestigen. Ze
bouwden woonblokken van vijf, zes
lagen, toen de hoogste van Europa.
De blokken omzomen een akelig leeg
plein. Af en toe passeert een ortho
doxe jood of verdwaalde toerist.
Reliëfs aan de muur - erbovenop
Venetië is gebouwd op een archipel van 118 eilandjes, gestut door miljoe
nen houten palen en verbonden door vierhonderd bruggetjes. Het eiland is
pakweg drie bij twee kilometer groot.
Alles is goed te belopen. Het openbaar vervoer te water met de vaporetto's
van de ACTV is uitstekend. Wie raad weet met een metro-achtige platte
grond verplaatst zich gemakkelijk en ziet bovendien onderweg veel. Een
dagkaart kost 9,30 euro.
De stad telt zo'n 64.000 inwoners; in 1951 waren dat er nog 164.000. Au
to's komen alleen maar voor op het parkeereiland Tronchetto aan de oost
kant. Vandaar loopt een dijk/brug naar het Italiaanse vasteland.
Meer informatie: www.venetia.it
roestig prikkeldraad - verbeelden
dwangarbeid en executies. Om kip
penvel van te krijgen. Op donkerbrui
ne planken zijn namen gekerfd: Carlo
Levi, Alberto Pollak en vele anderen.
Om het plein winkeltjes met vooral
veel zeep en textiel, een bibliotheek,
schildersatelier, de synagoge. Restau
rant I Quattro Rusteghi serveert ko
sjere pizza's. Het joods museum is
gesloten, want het is sabbat
We wippen binnen in de Ca' d'Oro
(1424). Niet zomaar een casa, maar
het mooiste van alle Venetiaanse goti
sche palazzi. Galeria Franchetti zit er
in. Langs de binnenplaats met mooie
Kanaaltjes, bruggetjes én wasgoed. Foto's: GPD/Maarten van de Rakt
Eentje is kennelijk onvoltooid: het Pa
lazzo Nonfinito, vermaard om zijn
Guggenheim-collectie.
Op de bonnefooi stappen we een kerk
binnen, de San Maria del Giglio vol
koelte en rust. Een 'chorus pass' geeft
toegang tot vijftien kerken. „Maar er
zijn er wel honderd", overdrijft de
knul achter de kassa. Dat is 640 zielen
per kerk. Achter de barokke gevel gaat
een vierkant schip zonder zijbeuken
schuil. Een kapelletje met acht klap
stoeltjes is een ware schatkamer vol
schrijnen, kronen en wierookvaten.
We treffen madonna's met bambini
van Peter Paul Rubens en Domenico
Tintoretto aan.
Meer naar Aruba
In 2001 belegde de Aruba Tourism Authority een persconferei
met als doel de belangstelling voor het eiland met de status a
te op te krikken. Meer toeristen met verschillende wensen en
len, dat wilde de instantie. Twee jaar later lijken de gebeden
hoord. In de eerste zeven maanden van dit jaar steeg het aai
Nederlandse (en Belgische) toeristen met ruim 21 procent
20.166 personen oftewel 256.816 overnachtingen. In juli bedr
de stijging zelfs 75 procent. Rafael Estrada van ATA denkt dat
toename van capaciteit bij de KLM van vier naar vijf vluchten
week en de campagne die in 2001 werd ingezet deze groei heb
veroorzaakt.
Steeds meer Nederlanders gaan naar Aruba, ook onder water
prachtig eiland. Publiciteitsfoto
Internetportaal voor botenliefhebbers
Vorige week zondag eindigde de Hiswa te water in Umuiden
zal niemand zijn ontgaan. Maar wie het hele jaar door naut
informatie zoekt, kan nu op internet een schat aan gegeven
graven. Bert Kuijpers is de uitgever van www.nauticlink.com,
almanak, die 3700 becommentarieerde verwijzingen naar
landstalige sites herbergt. „Een uit de hand gelopen hobby",
Kuijpers. „Ik dacht aanvankelijk duizend sites, van productf
matie tot particuliere homepages, te kunnen rubriceren,
zijn er al bijna vierduizend. Bijhouden is een dagtaak." De
boden informatie op de site is zeer breed. Of je nu zeeliedj
zingen in een chantykoor, wilt leren een logboek bij
informatie zoekt over homo-vaarvakanties, net is te vinden
product van Kuijpers.
