3 Salieri heeft Mozart niet vermoord'
KUNST CULTUUR
'Eén dichter is één gemolken koe
Leidse Schouwburg en LAK
openen het nieuwe seizoen
Staatssecretaris bezuinigt pas
tussen 2005 en 2008 op cultuur
'Stedelijk'
krijgt niet
meer dan
tien miljoen
Cecilia Bartoli redt erfenis van oude meester met cd en Gérard Depardieu
'Schilders in Katwijk' verlengd
Maxi.
ANP/Robin Utrecht
cheidsshow
ni Maxi
rdingen - Mini Maxi ga-
jsteravond de eerste voor-
ng van hun theatershow
aar Theater' in de Stadsge-
zaal van Vlaardingen. Het
ikaJe en komische duo Ka-
Rooij en Peter de Jong
gen in deze laatste show
;n hun beste acts van de
[open dertig jaar nog één
op het toneel. Na '30 Jaar
ter' gaan de heren zich
ggen op het begeleiden
ing talent en kleinschalige
eten.
nkenner Van
oijen overleden
erdam - Filmkenner Maar-
an Rooijen (60) is op Ibiza
eden. Van Rooijen schreef
jaren zeventig en tachtig
Het Parool over film. Van
jen was betrokken bij de
hting van het filmblad
lière en werkte mee aan
r-programma 'Voor een
;aart op de eerste rang',
esenteerde ook 'Horen,
en zwijgen', een program-
ver de stomme film.
0 begint
t leeskring
I- De Leidse bibliotheek
tmet K&O met een cursus
me Nederlandse litera-
Met ingang van 25 sep-
er wordt er op de laatste
irdag van de maand een
ikomst gewijd aan een
lat de deelnemers thuis
!n hebben. De eerste keer
'De kelner en de leven-
an Simon Vestdijk. De lei-
s in handen van Afke van
orst. anmelding via K&O
liotheek.
petitie voor
gdige musici
Tot 1 november kun-
ingeren tot en met 20 jaar
anmelden voor het Jeugd
kconcours om de Rabo-
)e door het Andreas Col-
eorganiseerde muziek-
rijd is bedoeld voor jon-
uit Katwijk, Rijnsburg en
ïburg. De voorrondes zijn
en 22 november in de
kschool van Katwijk. De
is op 5 maart 2004 in Tri-
te Katwijk. Een aanmel-
'irmulier is verkrijgbaar
laÉmuziekschool en het An-
m College.
amsterdam/gpd - Het Am
sterdamse college van B en
W is niet van plan dieper
dan tien miljoen euro extra
in de buidel te tasten om de
renovatie en uitbreiding
van het Stedelijk Museum
te realiseren. Het eerder ge
reserveerde bedrag van 57,6
miljoen euro blijft staan,
maar de rest van de nog
ontbrekende middelen
moet op tafel worden ge
legd door externe finan
ciers. Het college schat dat
er in totaal zo'n 80 miljoen
euro nodig is om het Stede
lijk weer deel te laten uit
maken van de top van de
internationale muse^voor
hedendaagse kunst.
Als er geen sponsors wor
den gevonden, trekt het col
lege de toezegging van tien
miljoen weer in, zo werd
gisteren bekendgemaakt.
Onlangs werd bekend dat
de Van den Ende Founda
tion een bedrag van een
half miljoen euro per jaar
voor de renovatie en nieuw
bouw beschikbaar wil stel
len. De gesprekken daar
over zijn nog niet afgerond
en andere mogelijke spon
sors hebben zich nog niet
aangemeld. In navolging
van haar voorganger Van
der Ploeg, reageerde staats
secretaris van cultuur Medy
van der Laan tot nu toe ne
gatief op een verzoek om
rijkssteun voor het Stede
lijk. Van der Laan deelde
gisteren in de Tweede Ka
mer tijdens een debat over
de Cultuurnota mee de
steun van Van den Ende
wel te verwelkomen.
Illegale poëziebijeenkomst in koeienstal Oud-Ade
door Theo de With
leiden/oud-ade - Theater op lo
catie kennen we al langer. Poë
zie op locatie is een relatief
nieuw verschijnsel. In Leiden
heeft een groep mensen het ini
tiatief genomen om geregeld op
vooraf niet bekende plekken
dichtersavonden te houden.
Gisteravond was er één die naar
een koeienstal in Oud-Ade
voerde.
Per e mail hebben de belangd
stellenden te horen gekregen
waar ze zich moeten verzame
len. Om acht uur 's avonds bij
de Zijlpoort te Leiden in dit ge
val. Zo'n veertig mensen heb
ben aan de oproep gehoor ge
geven. „Is dit de verzameling
voor de dichters", vraagt een
vrouw aarzelend. Er wordt in
stemmend geknikt. „Mooi, dan
zet ik mijn fiets even weg." Dat
wordt haar ontraden. De fiets is
hard nodig.
Bart van Mossel, directeur van
de Leidse Schouwburg, is er
ook. Als niet-Leidenaar heeft hij
zijn fiets in de auto meegeno
men. Er is ook de mogelijkheid
met anderen een taxi te delen.
'Een vrouw die Jet heet, kan de
taxichauffeur instructies geven',
luidde de tekst van het mailtje.
„Ik ga fietsen", zegt Van Mossel
stellig. „Anders moet ik nog een
taxi delen met Jet. Ik moet er
niet aan denken." Een vrouw
maakt zich los uit de meute. „U
weet niet half hoe gezellig dat
is." Ze stelt zich voor: „Jet."
Toch kiest iedereen voor de
fietstocht die twintig minuten
blijkt te duren. Over de Span-
jaardsbrug gaat het richting
Leiderdorp. We passeren win
kelboulevard De Baanderij en
de dichtgetimmerde meelfa
briek Zijlstroom. Daar is het
dus niet. Rechtsaf een smalle
polderweg op. „Ik gok op een
oude pastorie in Rijpwetering",
laat een fietser alvast zijn ver
beelding spreken.
Het wordt boerderij Hof van
Heden in Oud-Ade. Op het erf
staat een groot bord 'Zonne
bloemen te koop'. Er worden
blauwe hoesjes voor om de
schoenen uitgedeeld en dan
mogen we een trap op die voert
naar een zolder boven de koei
enstal. Stoelen staan in een hal
ve cirkel, een accordeonist
speelt en er is een geïmprovi
seerde bar. En bovenal is er het
geluid en de geur van koeien.
De Leidse dichter Frank Koene
gracht is de eerste die daarmee
kennismaakt. Hij begint met
het gedicht 'Nacht' in de hoop
het melkvee tot rust te brengen.
De poëzie heeft niet de gewen
ste uitwerking. De koeien blij
ven de dichter onderbreken
met hun luid geloei of laten een
fikse urinestraal lopen. „Da
mes, dames, kunt u zich nog
eens inhouden", zegt Koene
gracht wanhopig.
Ook de andere dichters worden
geteisterd door de boerengelui-
den, maar lijken daar minder
last van te hebben dan Koene
gracht. Florence Tonk praat
manmoedig door. Ze draagt
onder meer een gedicht voor
over een 'kalf dat met scheu
rende uithalen huilt om zijn
moeder'. Het meest hinderlijk
is de voedermachine. Die blijft
maar piepen en knarsen. Zo nu
en dan stort hij een portie biks
in de voederbaldcen.
Dichter Anton Korteweg heeft
zijn repertoire vanavond aange
past. Hij draagt enkele rurale
gedichten voor. „Over het land
waar het leven goed is." Hila
risch is zijn gedicht over mond
en voetschilders. Met zijn licht
voetige poëzie heeft de Leide
naar soms iets weg van een ca
baretier die in een verkeerde
theaterzaal is terechtgekomen.
Tommy Wieringa en Erik-Jan
Harmens mogen als vertegen
woordigers van de jongere gar
de de avond illegale poëzie in
Oud-Ade afsluiten. „Eén dich
ter is één gemolken koe", zegt
presentator Carel Helder tussen
het aan- en afkondigen. „Denkt
u daar thuis nog maar even
over na." Zijn woorden blijven
hangen. Net als de stalgeur.
Wie belangstelling heeft voor
deze bijeenkomsten kan zich
via illegalepoezie@hotmail-
.com aanmelden.
Podia presenteren selectie uit voorstellingen
lans Visser
tl «dam - Salieri zou Mozart
vergiftigd. Poesjkin heeft
;rs over geschreven en
Sll^Korssakov maakte daai
!n opera over. En zou Pe-
E kfffer zo maar wat hebben
nen, toen hij in zijn to-
82( ik 'Amadeus' de oude
pist Salieri uit pure jaloe-
van God gegeven talent
kapot liet maken? Zou de
I rale verfilming door Milos
n dan werkelijk een grote
o[ ün geweest? Is Mozart
vermoord? Is Salieri niet
m gek geworden?
80»
de Italiaanse mezzoso-
Cecilia Bartoli die nu een
licht werpt op de ver-
li Ie moordzaak. Domweg
et werk van Antonio Sa-
uim 175 jaar na zijn
raameer uit de kast te halen,
alieri Album' heet haar
ite cd, die op 1 oktober
ijnt en die ze zowat pre-
rt als het bewijs van Sa-
onschuld. Een cd waar
de oude meester op
'rlijke wijze rehabiliteert.
irlijk zal er tussen zulke
tSlalenten een zekere naij-
i geweest. Maar Salieri
een fan van Mozart en
ïzocht hij zijn opera's in
eater an der Wien. Bo-
i: Salieri was toen popu-
dan Mozart."
»st ze op een brief van
ze, de weduwe van
„Daarin schrijft ze aan
ïdste zoon: 'Nu je vader
ben ik zo blij dat jóuw
e eindelijk les kan krij-
i de Grote Salieri'. Al die
i en vooral die film
Salieri en zijn erfenis
kapot gemaakt. Maar de groot
ste misdaad is misschien wel
dat er na zijn dood in 1825
nauwelijks meer naar zijn mu
ziek is geluisterd." Nee, Bartoli
is niet boos, ze schiet zelfs even
in de lach. „Maar het is toch
jammer", vindt ze.
De avond daarvoor heeft ze
persoonlijk, in het kasteel van
Fontainebleau bij Parijs, de stil
te rond Salieri daadwerkelijk
verbroken. In het paleis waar
Napoleon resideerde en in
1814 voor zijn verbanning naar
Elba afscheid nam van zijn uit
eindelijk toch niet onoverwin
nelijke keizerlijke garde. Daar,
in de kapel waar de onder de
guillotine van de revolutie ont
hoofde koningin Marie-Antoi-
nette nog ter kerke ging, daar
zong ze een handvol aria's
waarvan geen mens nog het
bestaan had kunnen vermoe
den.
Muziek die Salieri schreef voor
het keizerlijke hof in Wenen,
waar hij jarenlang hofcompo-
nist en later kapelmeester was.
Gelegenheidsmuziek vaak, die
daarom nooit in druk ver
scheen en dus in het archief
verdween. Maar daar stond
Bartoli dan, die avond. Om
ringd door het op authentieke
instrumenten spelende Or
chestra of the Age of Enlighten
ment, erop gebeten om haar
publiek te overtuigen van haar
gelijk om het vergeten en ver
guisde werk van Salieri terug te
geven aan de wereld.
Stralend, met fonkelende ogen,
maar ook gespannen, kijkt ze
de kapel in. Het orkest speelt
de eerste maten en haar hele li
chaam beweegt mee om dan
haar stem als vanzelfsprekend
bij de muziek te voegen. 'Se lo
dovesi' zingt ze, stem gevend
aan een meisje dat een man
zoekt die mooi is, trouw, liefde
vol en goed gemanierd en dus
En ook daar komt het publiek
op af. „Met het Vivaldi-album
bereikte ik zelfs twintigers. In
teressant, want het bereiken
van een jong publiek is een
groot, vooral pedagogisch pro
bleem." Voor het eerst staat
haar gezicht zorgelijk. „Ik hou
veel van Salieri, maar ik weet
niet of ik daar de jeugd mee
kan veroveren." Maar de zon
breekt weer stralend door als ze
zegt graag met een stuk van Sa
lieri te willen optreden in een
grote populaire televisieshow,
zo eentje met een miljoenen
publiek.
Intussen groeit de jongste ge
neratie op met het idee dat er
bij muziek ook een televisie
beeld hoort. Zou wellicht Salie
ri ook niet gebaat zijn met een
film? Met de opwinding van
een meisje dat vertelt over haar
eerste afspraakje, zegt ze: „Ik ga
een film maken, met Gérard
Depardieu. Een docudrama
voor televisie en dvd. Daarmee
kun je een groot en vooral jon
ger publiek kunnen bereiken.
Zeker met de Grote Depardieu
als Salieri."
„Maar ik heb nog geen idee van
wat ik daarin zelf ga doen, we
wachten nog op het script. Het
zal vast te maken hebben met
de grote zangeressen van die
tijd. Salieri en Mozart schreven
voor dezelfde stemmen. Ze
wisten wat die konden en
maakten daarvan dankbaar ge
bruik. Hun techniek en expres
siviteit moeten toen geweldig
zijn geweest, daar is werkelijk
keihard op gestudeerd. Dat is
ook nodig om je zo goed in die
muziek te kunnen uitdrukken."
Cecilia Bartoli, The Salieri Al
bum, aria's van Antonio Salie
ri', verschijnt op 1 oktober. Te
zien: 29/LI Concertgebouw,
Amsterdam.
leiden - Zoals de laatste jaren
gebruikelijk is, houden de Leid
se Schouwburg en het LAKthe-
ater tegelijkertijd open huis.
Dat gebeurt komende zondag
weer en daarmee geven de twee
theaters de aftrap voor het
nieuwe seizoen. Tussen 13.00
en 17.00 presenteren beide po
dia een selectie uit de voorstel
lingen van het seizoen
2003/2004. De theaters zijn die
dag gratis toegankelijk.
Het LAKtheater gooit zondag
niet zonder trots zijn deuren
open. De entree en de foyer zijn
de afgelopen maanden grondig
onder handen genomen. Mu
ren zijn gesloopt, er is meer glas
gekomen en aan de muur zijn
grote fotoprints gehangen. „De
hal is van een donkere en geslo
ten ruimte een fleurig open the
aterplein geworden", aldus
Jochem Myjer. Archieffoto: Hiel-
co Kuipers
woordvoerster Rosalien van der
Poel.
De Leidse Schouwburg koestert
daarentegen haar klassieke uit
straling van bonbonnière. Het
theater aan de Oude Vest maakt
zich langzamerhand op voor de
viering van het 300-jarig be
staan in 2005. In beide theaters
wordt zondag om 13.00 en
16.00 uur een rondleiding gege
ven. Voor het publiek is dat de
kans om een kijkje achter de
schermen en in de kleedkamers
te nemen.
Tussen 13.30 en 14.30 en tussen
15.00 en 16.00 uur zijn er in bei
de theaters korte optredens. In
het LAKtheater zijn Dance
Works Rotterdam, zanger Jan
Rot en Zuidelijk Toneel Hollan-
dia te verwachten. In de Leidse
Schouwburg wordt opgetreden
door muziekgroep Five Easy
Pieces, poppenspeler Fred
Delfgauw en de Leidse cabare
tier Jochem Myjer.
den haag/gpd - Lopende cultuurprojecten hoe
ven zich voor volgend jaar nog geen zorgen te
maken. De 19 miljoen euro aan bezuinigingen
die staatssecretaris Medy van der Laan (cul
tuur) de komende kabinetsperiode moet door
voeren worden grotendeels pas volgend jaar in
gevuld. Van der Laan zei dat in de Tweede Ka
mer bij het eerste overleg over de cultuurnota.
Komend jaar zal 1,2 miljoen euro worden be
zuinigd. Van der Laan wil dit vooral doen door
de efficiency te verbeteren. Ze beloofde niet te
korten op lopende projecten. Maar eind vol
gend jaar houdt de staatssecretaris alle uitgaven
tegen het licht. „De totale begroting van 600
miljoen zal in het vizier komen", aldus Van der
Laan. Dat moet de resterende 16,7 miljoen euro
opleveren. Die bezuiniging zal tussen 2005 en
2008 gerealiseerd moeten worden.
Een ruime kamermeerderheid van CDA, VVD,
D66 en LPF kan zich vinden in de voornemens
van Van der Laan. PvdA, SP en Groenlinks ma
ken zich grote zorgen over het cultuurland
schap. Zij vrezen voor een kaalslag.
katwijk - Dit impressionistische strandtafereel is een van de laatste
werken van de hand van de Katwijkse kunstenaar A.C. van Noort. Hij
overleed ruim twee maanden geleden. Omdat hij een trouw expo
sant was in galerie De Witte Duif in Katwijk, heeft de galeriehouder
besloten zijn laatste schilderijen direct aan het publiek te tonen.
Daarom heeft hij de tentoonstelling 'Schilders van Katwijk' tot en
met 4 oktober verlengd.
Het is niet de enige reden voor de verlenging van de expositie tot en
met 4 oktober. Een andere is het succes van de tentoonstelling van
landschapsschilder Niek van der Plas in het Katwijks Museum. De ga
leriehouder vermoedt dat er veel teleurgestelde bezoekers rondlo
pen, omdat een flink aantal van zijn zonnige schilderijen inmiddels is
verkocht. De Witte Duif (elke zaterdag open tussen 11.00 en 13.00 en
14.00 en 16.00 uur) biedt al meer dan tien jaar werk van Van der Plas
aan en doet dat ook op deze expositie.
De laatste reden is de beslissing van een verzamelaar om zijn olie
verfschilderijen en etsen van Tjeerd Bottema van de hand te doen. Ze
kwamen bij galerie De Witte Duif terecht. De uit Friesland afkomsti
ge Bottema woonde van 1919 tot zijn dood in 1978 in Katwijk. Hij liet
het Katwijks Museum een legaat van 230.000 euro na met als voor
waarde dat er een Bottema-zaal moest komen.
Publiciteitsfoto
doet Bartoli de volgende och
tend glimmen van genoegen.
„Wie zou als eerste die manier
van componeren hebben ont
wikkeld? Wat denk je? Salieri,
dat is duidelijk! Hij is geboren
in 1750, een man van de Ver
lichting, klassiek dus. Hij leerde
in Parijs bij Gluck de Griekse
tragedies kennen en begon
daar ook, net als Gluck, de be
tekenis van de operateksten, de
poëzie, te vertalen in muziek.
En in Wenen, bij de beroemde
schrijver van libretto's Metasta-
sio, volgde hij zelfs lessen in
het declameren van poëzie."
„Dat gevoel voor de mengeling
van muziek en dichtkunst, dat
noem ik graag Italiaans. Ik kan
trouwens ook horen dat hij uit
dezelfde regio komt als Vivaldi.
Ook diens muziek zat in Wenen
nog in zijn hoofd. Voor haar
idee om een album met onbe
kende aria's van Vivaldi te ma
ken, had ze een paar jaar terug
bij platenmaatschappij Decca
nog moeten vechten, maar na
een half miljoen verkochte
exemplaren had ze al veel al
minder moeite haar Gluck-al-
bum te kunnen maken. Ze ver
koopt nu in Zweden zelfs beter
dan de onbetwiste trots van dat
land: Anne-Sofie von Otter.
Voor -het concert waarmee ze
haar keuze uit de tot nu toe
vergeten Salieri-aria's presen
teerde, kwamen zelfs camera
ploegen tot uit Japan en Au
stralië. En net als in de popwe
reld begeleidt ze het album met
een grote tournee die haar in
november naar Amsterdam
voert. De vrouw van wie het ge
rucht gaat dat ze als kind al Se
ver zong dan sprak, heeft er
nog altijd zin in. „Het is fantas
tisch om in de studio zo'n al
bum op te nemen, maar op het
podium staan is voor mij nog
altijd een pure vorm van ma
gie."
Cecilia Barto
li: „De groot
ste misdaad
is misschien
wel dat er na
de dood van
Salieri in 1825
nauwelijks
meer naar
zijn muziek is
geluisterd."
Publiciteits
foto
moeilijk te vinden. Gevolgd
door de monoloog van een
vrouw die haar man bij een an
dere vrouw vermoedt. Duizend
expressies ^schieterf over haar
gel^at-érfhaar ogen zeggen dat
ze geniet.
Het zou muziek van Mozart
kunnen zijn. Die constatering
