LEIDEN REGIO
3Als je het te veel oppoetst,
gaat de sfeer verloren'
Na 40 jaar nog steeds gelukkig bij Van Cleef
•uur uitbreidingsplan scholen oogst lof in Oegstgeest
Onrust over
bezuiniging
basisscholen
Archeologisch
centrum open
vrijdag 12 SEPTEMBER 2003
oegstgeest - Bezuinigingen van
rond de 50.000 euro op het ba
sisonderwijs. Dat legde wet
houder Steens van Oegstgeest
gisteren in een beleidsnota voor
de jaren 2004 en 2005 voor aan
de commissie 'leven en wonen'.
De voorgestelde bezuiniging is
bijna twintig procent van de to
tale begroting voor primair on
derwijs. Namens alle schoolbe
sturen in de gemeente waar
schuwde inspreker Van Eersen
dan ook voor de ingrijpende ge
volgen. „Het is geen schaven
waarbij het hout sterk blijft,
hier wordt gesneden. Het is or
dinaire bezuinigingsdrift."
Zowel de raadsleden als de wet
houder voelen zich voor een di
lemma gesteld: ze willen niet
tomen aan het onderwijs, maar
moeten toch bezuinigingspos
ten vinden. Eegdeman, fractie
voorzitter van Leefbaar Oegst
geest en zelf uit het onderwijs:
,,Als je in mijn hart kijkt, wil ik
niet bezuinigen op onderwijs,
maar het Oegstgeestse onder
wijs bevindt zich in een luxe si
tuatie. Het is niet zo dat er niets
meer afkan." Van Moorsel
(CDA) spreekt van een 'lawine'
van verontruste e-mail naar
aanleiding van de nota.
Het valt nog te bezien of de
soep zo heet gegeten wordt als
de wethouder hem opdient.
Geen van de commissieleden
voelt veel voor zo'n grote bezui
niging.
leiden - In het voormalig Bur
gerweeshuis aan de Hoogland
se Kerkgracht 17 is vanaf mor
gen het Archeologisch Centrum
open voor publiek. Het cen
trum is geopend op maandag,
woensdag, vrijdag en zaterdag
van 13.00 tot 17.00 uur. Dit
weekeinde is het ook op zondag
open in verband met de Open
Monumentendag. Het Archeo
logisch Centrum is vanmiddag
officieel geopend door wethou
der Geertsema. De eerste ten
toonstelling heet '(Op)sporen
van een kruitramp: de opgra
ving Kamerlingh Onnes Labo
ratorium in beeld'. Deze is tot
het eind van dit jaar te bezichti
gen.
AGENDA
Wilt u iets melden? Bel 071-5356421 (Riet Paauw) dagelijks tussen
9.00 en 12.00 uur. Faxen mag ook: 071-5356415. E-mail:
stadsredactie.ld@hdc.nl
In het kader van Wereld Alz
heimer Dag 2003 wordt in de
Koolzaal van de Centrale Bi
bliotheek, Nieuwstraat 4, in Lei
den zaterdag 20 september van
13.00 tot 16.00 uur voorlichting
gegeven over dementie. De kor
te videofilm 'Nooit meer ge
woon' wordt vertoond en twee
auteurs lezen voor uit eigen
werk. Er is gelegenheid tot het
stellen van vragen.
Tijdens de ontspanningsmid
dag voor 55-plussers kan zon
dag van 14.30 tot 16.30 uur bin
go worden gespeeld in zorgcen
trum Haagwijk aan de Beetho-
venlaan 2. Toegang 1,50 euro.
Het thema van de Monumen
tendag is dit jaar Boerenbouw.
In park Cronesteyn is er zondag
om 14.00 uur een 'doe-activi-
teit': Bouwen met leem. Er
wordt begonnen bij het bezoe
kerscentrum Het Reigersbos
midden in polderpark Cro
nesteyn.
De maandelijkse wandeling
van het NIVON heeft zondag
Haarlem als startplaats. De
wandeling eindigt ongeveer 20
kilometer verder bij de Keuken
hof in Lisse. Iedereen die mee
wil moet om 9.00 uur bij station
Leiden Centraal zijn. Voor meer
informatie: Aat Smits, tel
5227079 of asmits.2@hccnet.nl.
In buurthuis De Pancrat aan
de Middelstegracht 85 is het
zondag om 13.15 uur 'Bingo
Binnendijks'.
Bij de ingang van de Leidse
Hortus aan het Rapenburg 73
begint zondag om 12.00 uur
een themawandeling langs bo
tanische meesterwerken: van
het madeliefje in het gras tot
exotische orchideeën in de tro
pische kassen, zoals acanthus
bladeren bijvoorbeeld, die voor
komen op Griekse en Romeinse
zuilen. Deelname kost 5 euro.
In de Van der Willigenhof aan
de Apollolaan 264 kunnen 55-
plussers woensdag van 14.30
tot 16.30 uur bingo spelen.
Deelname kost 3,20 euro, inclu
sief de bingokaarten en een
kopje koffie of thee.
In NaturaliS aan de Darwin-
weg 2 in Leiden is het zondag
natuurboekendag. Auteurs, fo
tografen en illustratoren vertel
len over hun werk en laten ma
teriaal zien. Kinderen kunnen
luisteren naar natuur-verhalen
en zelf een natuurboek maken.
De toegang is gratis.
In woon-/zorgcentrum Haag-
wijk aan de Beethovenlaan 2 in
Leiden begint woensdag een
nieuwe visitekring voor mensen
van 55 jaar en ouder die in
Zuidwest wonen. Wie meer
contact wil hebben met leeftijd
genoten of er eens uit wil, kan
vrijblijvend gaan kijken. Aan
melden bij M. Désar van de
Stichting Dienstverlening Lei
den, telefoon 5315251.
In de lezingencyclus 'Haal
meer uit je leven' wordt woens
dag van 20.00 tot 22.00 uur de
lezing 'Gezonde relaties' gege
ven in buurthuis Stevenshof
van 20.00 tot 22.00 uurf, Trix
Terwindtstraat 4. Entree 9 euro.
A. Suissa van het CIDI (Cen
trum voor Informatie en Docu
mentatie Israël) houdt woens
dag om 20.00 uur een lezing
over de politieke situatie in Is
raël. De lezing wordt gegeven in
de bovenzaal van de synagoge,
Levendaal 14, Leiden.
In buurtcentrum Matilo,
Zaanstraat 126, Leiden, begint
maandag (van 10.00 tot 12.00
en van 20.00 tot 22.00) uur een
cursus boetseren. 30 lessen
voor 168 euro.
Wie alles wil leren over inter
netten, tekstverwerken of digi
tale fotobeelden bewerken met
Adobe kan dinsdag en woens
dag van 20.00 tot 21.30 uur bin
nen lopen in de digiz@@l van
het Leidse Volkshuis, Apothe-
kersdijk 33a.
De Afdeling Rijnland van de
tram- en treinvriendenclub
NVBS houdt winterseizoen elke
derde woensdag van de maand
een bijeenkomst. Tijdens de
eerste bijeenkomst, komende
woensdag, wordt aandacht be
steed aan de 125 jarige spoor
lijn Leiden-Woerden door his
toricus Roelof Hamoen uit Bo
degraven. Aanvang 20.00 uur in
de Connexxion-zaal aan de
Rijnsburgerweg 1 in Leiden.
De Fryske Krite, de vereniging
voor iedereen die een band
heeft met Friesland, de taal en
cultuur, verzorgt woensdag een
lezing over de kruistochten.
Prof. dr. H. Mol is de spreker in
de Scheppingskerk, Van Poel
geestlaan 2, Leiderdorp. De
voertaal is Frysk. Meer informa
tie: 5895262.
In de Leidse Hout begint zon
dag om 13.30 uur bij het Koets
huis een bomenexcursie. Deel
name is gratis.
Scheltema-complex in oude glorie hersteld
de monumentale gevel in el-
kaars verlengde liggen. Het
rechts daarvan gelegen 'ketel
huis', waar vroeger de stoom
machine stond, krijgt een pro
visorisch dak, maar wordt ver
der ongemoeid gelaten. Het
zelfde geldt voor een aantal an
dere bijgebouwtjes. De toekom
stige bestemming moet uitwij
zen of deze worden gesloopt of
alsnog gerestaureerd.
Zeker is dat het gebouw in
2006, het 'Rembrandt-jaar', als
bezoekerscentrum wordt inge
richt. In dat jaar viert Leiden
met allerlei festiviteiten dat de
beroemde schilder vierhonderd
jaar geleden aan de Weddesteeg
geboren werd. Wat daama de
bestemming van het Schelte
ma-complex wordt, is nog niet
duidelijk. Mocht het als uitbrei
ding van de Lakenhal dienst
gaan doen - een mogelijkheid
die geregeld geopperd is - dan
voorziet Van Dijk spannende
mogelijkheden. „In het ketel
huis zou je bijvoorbeeld een
prachtig museumcafé kunnen
onderbrengen. Daarnaast zit
een leuk tuintje, zodat je ook
iets met een terras kunt doen.
Hoe dan ook wordt het een
prachtig pand met een authen
tieke sfeer."
worden. Door de melkboer bij
voorbeeld, die de stoom ge
bruikte om zijn melkbussen te
reinigen."
Hoewel het Scheltema-complex
al in 1958 zijn functie als wolfa-
briek verloor, is de sfeer nog
onmiskenbaar aanwezig. „Kijk,
in deze ruimte stonden vroeger
de weefgetouwen", zegt de ar
chitect, een weids gebaar ma
kend naar de langwerpige hal
die in het midden ondersteund
wordt door een rij gietijzeren
kolommen. „In die kolommen
zie je de gaten nog zitten, waar
vroeger de aandrijfassen voor
de machines in ronddraaiden.
Aangedreven door een stoom
machine werden die met leren
riemen in beweging gebracht.
Een oorverdovende rotherrie
moet het hier geweest zijn."
Ook nu is het een kabaal van je
welste. De industriële geluiden
van het spinnen, weven, ruwen,
vollen en wassen van de wol
zijn vervangen door het lawaai
van boor, zaag-, schuurmachi-
nes en gettoblasters. Een tiental
mannen in overalls loopt af en
aan met allerlei soorten gereed
schap. Isolatiemateriaal, hou
ten planken en bakstenen lig
gen torenhoog opgestapeld.
Overal liggen houtsnippers over
de vloer verspreid. Op sommige
plekken spettert de regen nog
door gaten in het plafond en de
wanden.
De grondige opknapbeurt van
het casco, uitgevoerd door aan
nemingsbedrijf Meyer, moet in
het voorjaar voltooid zijn. In de
komende maanden wordt het
dak hersteld en geïsoleerd, het
vloerhout waar nodig vervan
gen, het voeg- en metselwerk
hersteld en worden de houten
balklagen hersteld. „Bouwkun
dig moet het complex dan weer
in orde zijn", zegt Van Dijk.
„Maar de sfeer blijft onaange
tast. Je moet altijd oppassen dat
je dit soort panden niet te veel
oppoetst, dat je niet 'over-res
taureert'. Het gebouw is versle
ten en dat mag je best zien."
Niet het hele complex wordt
onder handen genomen. Het
gaat in eerste instantie om de
twee hoofdpanden, die achter
De zeventiende-eeuwse gevel van het Scheltema-complex, die tijdens de verbouwing aan het einde van
de negentiende eeuw werd vervangen door de huidige gevel. Foto: Gemeentearchief
brug. Wel vind ik een over
schrijding van meer dan zes ton
veel. Daarvoor moeten we toch
een bedrag vinden." Tegelijker
tijd vindt Eegdeman dat de ge
meente geld weggooit als de in
vesteringen in de plannen voor
niets waren.
De raad hoopt de opbrengsten
uit de eventuele verkoop van 't
Groot Proffijt, het wijkcentrum
van Haaswijk, te kunnen aan
wenden om het financiële gat
ten dele te dichten. Daarnaast
moeten de nieuwe lokalen ont
moetingsmogelijkheden bieden
voor de wijkbewoners. Papma
(PrO): „Zou het complex niet
een deel van de functies van 't
Groot Proffijt kunnen overne
men?" Ook verhuren de fracties
de speellokalen liefst aan meer
dan één aanbieder van kinder
opvang. Nu nog is Stichting
Kinderopvang Oegstgeest (SKO)
de enige gegadigde. Van den
Brandeler (WD): „We maken
ons kwetsbaar door alles in één
hand te leggen."
Wethouder Steens zoekt de ko
mende weken naar een dekking
van de 6,5 ton. Op 23 oktober
beslist de gemeenteraad of het
plan doorgaat.
Jubilaris Ton van der Meel (rechts) met José en Henk van Cleef in de gelijknamige winkel aan de Boter
markt. Foto: Hielco Kuipers
Meel bij het bedrijf en werkte
zich al snel via avondopleidin
gen op tot chef monteur. „We
hadden toen grote klanten als
de Olga Matrassenfabriek, Kla
verblad Koffie, de Leidse Brood
Fabriek, de HCW en de NEM.
Later kwam de tijd dat de auto
matische wasmachines op de
markt kwamen. We hadden
een Lelijke Eend met daarop de
spreuk 'Uw wasdag is een rust
dag.'Van Cleef bloeide en
groeide en er werden panden
bijgekocht met daarin een au
dio- en videozaak."
Maar de tijden veranderen en
15 jaar geleden werd het wit
goed afgestoten en later de au
dio- en videotak ook. Tevens
werd de winkel aan de Bree-
straat verlaten. „We zijn nu ge
specialiseerd in verlichting en
de installatie daarvan", aldus
Van der Meel. „We onderschei
den ons van de bouwmarkten
door service en kwaliteit. Ik ad
viseer, verkoop, maar installeer
ook. Installeren ja, want een
lamp is meer dan alleen op
hangen. Er is met licht zoveel
mogelijk, denk alleen maar aan
dimmers. Ik ben van a tot en
met z met de mensen bezig en
denk dat ik nog de enige ben in
Leiden die beroepsmatig ver
lichting bij particulieren instal
leert. En niet alleen in Leiden,
tot in Drenthe toe."
„Er zijn klanten met verschrik
kelijk veel noten op hun zang.
Je hebt er echt heel moeilijke
mensen tussen. Maar juist die
tevreden stellen, is het schou
derklopje van mijn vak. Want
verlichting blijft helaas een
sluitpost. Je koopt geen bank
bij de verlichting maar de ver
lichting bij een bank Soms
kom je ergens binnen en dan
zie je een bank van 5000 euro
staan waar dan eén goedkoop
lampje bij moet worden geïn
stalleerd. Daar zeg ik dan wel
wat van."
„Ik heb altijd gedacht: na 40
dienstjaren ga ik eruit. Maar
die regelingen zijn allemaal te
ruggedraaid of kosten gewoon
te veel geld. Misschien moetik
wel tot mijn 62ste doorwerken,
maar dat geeft niet want ik ga
nog steeds fluitend naar mijn
werk. Als dat niet meer lukt,
stop ik. Veertig jaar bij één be
drijf werken is niet alleen mijn
verdienste, maar ook de ver
dienste van de mensen om mij
heen."
Eric-Jan Berendsen
zestig, zeventig en tachtig van
de vorige eeuw. Vandaag de dag
is er nog maar een handjevol
monumenten dat herinnert aan
het industriële verleden van
Leiden. Het Scheltema-com
plex is daar een prominent
voorbeeld van.
Hoewel de toekomstige be
stemming van het pand nog
steeds niet vaststaat - een uit
breiding van Stedelijk Museum
De Lakenhal is vooralsnog de
meest waarschijnlijke optie - is
het in ieder geval voor sloop
behoed. „Dat is voor een groot
deel te danken aan de inspan
ningen van STIEL, de Stichting
Industrieel Erfgoed Leiden",
zegt Van Dijk. „Daardoor is er
in de jaren negentig eindelijk
een omslag gekomen in het
denken over dit soort gebou
wen die veel vertellen over het
verleden van deze stad. Zo
doende staan er nu nog een
paar overeind."
Het Scheltema-complex, enkele
jaren geleden tot monument
verklaard, is een typisch voor
beeld van het soort fabriekshal
len uit de textielsector waar Lei
den ooit vol mee stond. Hoewel
de fabriek al in 1817 is opge
richt door Jacobus Scheltema,
is het huidige complex pas aan
het einde van de negentiende
eeuw gebouwd. Het oorspron
kelijke fabriekspand was op dat
moment nodig aan vervanging
toe: niet alleen klaagden de ar
beiders over de regen, wind en
sneeuw die door de kieren naar
binnen drong, ook stond er
maar één stoommachine met
een klein vermogen, waardoor
de fabriek de concurrentieslag
met de andere Nederlandse
wolfabrieken verloor.
In die tijd hoorde ook het ge
bouw aan de overzijde van de
Marktsteeg nog bij het com
plex. De sporen van de stalen
brug die beide panden ver
bond, zijn nog zichtbaar. „In
het gebouw hiernaast werd de
wol gewassen en gedroogd",
zegt Van Dijk. „Daarvoor werd
de stoom uit de fabriek ge
bruikt, die via leidingen over de
brug werd aangevoerd. Ook in
de steeg kon stoom afgetapt
iiachines van de weverij moeten een oorverdovend kabaal hebben gemaakt. Foto: Gemeentearchief
Onder een deel van de etage
moet een speelzaal komen, die
is vast gebouwd aan De Spring
plank. De financiële overschrij
ding is ten dele te wijten aan de
relatief hoge kosten van zo'n
hangende etage. Als de ge
meente daarvoor geen oplos
sing vindt, moet er een ander
ontwerp komen. De kans is
groot dat er voorlopig geen ex
tra ruimte komt voor buiten
schoolse opvang en dat een
aantal noodlokalen blijft staan.
Uitschuifbare scheidingswan
den zorgen voor een flexibele
indeling. De scholen krijgen
geen vaste nieuwe lokalen,
maar wisselen de ruimte met
elkaar uit. Die kan eventueel
ook worden ingezet als ont
moetingsplek voor wijkactivitei-
ten en, als het aantal leerlingen
in de toekomst terugloopt door
vergrijzing, als kantoorruimte.
Nu zijn tien van de achttien les
lokalen van de Joris de Witte-
school nog noodlokalen. Die
worden weggehaald als de
plannen doorgaan. Dan komt
ruimte vrij voor een groene zo
ne. Die belofte deed de ge
meente eerder al aan de omwo
nenden. Bij wijze van proef
sluiten de scholen tijdens het
speelkwartier de straat en par
keerplaatsen af met inzinkbare
paaltjes, waarmee ze het
schoolplein vergroten. Het ver
keer rijdt dan over de Jan Wol-
kerslaan.
Alle fracties willen het liefst dat
de plannen die de stuurgroep
met Zavrel ontwierp doorgaan,
maar dan moet de gemeente
die 6,5 ton wel ergens vandaan
halen. Eegdeman, fractievoor
zitter van Leefbaar Oegstgeest
en zelf ooit hoofd van De
Springplank: „Leefbaar Oegst
geest is voor 95 procent over de
De Blauwe Steen, die al 700 jaar in de
Breestraat ligt, is het symbolische
middelpunt van de stad.
Onder redactie van
Timofeus Waarsenburg en Eric-Jan Berendsen
0 71 - 53 56 421
or Rody van der Pols
jen - Een gebouw zijn verhaal
in ;n vertellen. Met die filosofie
lal t architect Marcel van Dijk de
'gracht voor de restauratie van
Leidse Scheltema-complex te
82 werven. „Dat gebouw is ver-
zj en. Als je het te veel op-
iifetst, gaat de sfeer verloren."
"I jer supervisie van de Leidse
e'hitect wordt in opdracht van
^gemeente het casco hersteld,
vejar uiterlijk blijft het pand aan
1iöude Singel ongewijzigd. Zo-
Leiden niet vergeet dat hier
eger een wolfabriek stond.
twas Leiden een echte in-
estad. Gedurende een
deel van de negentiende
eerste helft van de twin-
eeuw braakten de fabrie-
s de singels dag in dag
:e roetwolken uit. Maar
rieken raakten verouderd,
failliet en werden bijna
al afgebroken in de jaren
I Jeroen Overduin
geest - De gemeente
tgeest heeft een ontwerp
jliggen voor de uitbreiding
,de Joris de Witteschool en
jpringplank met zes lokalen
ien speelruimte. De fracties
1 het plan voor het scho-
jpmplex in Haaswijk laten
feren, als zij een gat van
650.000 euro kunnen
itectenbureau Zavrel ont-
een etage die tussen de
[g uiteinden van de U-vorm
t n het schoolplein hangt.
van der Meel (56) was 14
10 1 hij bij Ergon Electric aan
Jiterstegracht ging werken,
had lagere school en een
y r jaar vervolgopleiding,
ir in die tijd moest je gaan
e pen. Zo ging dat toen. Na
anderhalf jaar kwam ik in
tact met de firma Van Cleef.
ïeer Van Cleef senior heeft
toen aangenomen. Ik zie
1 nog zo staan met die on-
heidelijke sigaar in zijn
je, ld. 'Zo jongetje, wat kom jij
q?', vroeg hij. Hij wilde
n dingen. Eerst met mijn
vader praten en vervolgens
moest ik beloven dat ik mini
maal vijf jaar zou blijven. Die
vijf jaar zijn er 40 geworden.
Heel komisch vind ik dat."
In 1929 begon technisch instal
latiebureau Van Cleef. „En
toen hadden we ook witgoed,
radio's en een beetje verlich
ting. We maakten zelf de lam
penkappen", licht Henk van
Cleef toe, die het bedrijf inmid
dels heeft overgedaan aan zijn
vrouw José maar nog wel als
adviseur bij de zaak betrokken
blijft. In 1963 kwam Van der
