KUNST CULTUUR
Toekomst
kunstuitlee
nog onzekl
RMO weer aan
de slag in Syrië
Beng..! toet, toet, vroemmm - concert van twintig auto's in Hap
Bezuinigingsplannen van Van der Laan
treffen vooral ondersteunende diensten
Gergjev Festival opent met wilde Prokof] 6.
'Van enige vijandigheid is geen sprake'
amsterdam/anp - De onder
steunende diensten in de
kunst- en cultuursector hebben
het meest te vrezen van de 19
miljoen euro aan bezuinigingen
die staatssecretaris Van der
Laan (cultuur) op dit gebied
moet verwezenlijken. Dat bleek
gisteren in Amsterdam uit haar
toespraak 'The State of the
Union'. Daarmee geeft een
nieuwe staatssecretaris traditio
neel wat meer inzicht in het be
leid dat hij of zij van plan is te
voeren.
Van der Laan wil de bezuinigin
gen halen waar ze voor de
kunst en cultuur zelf het minst
schadelijk zijn. De bewinds
vrouw wil daarom 'kritisch kij
ken naar al die diensten en in
stellingen die zelf geen kunst
maken maar dat proces onder
steunen'. Het gaat dan om on
derzoek, documentatie, voor
lichting, adviés, bemiddeling,
debat en belangenbehartiging.
Het is bijna een bedrijfstak op
zich, waar erg veel geld in om
gaat, aldus de staatssecretaris.
Ze zou onder meer willen na
gaan of de klanten van die
diensten er nog gebruik van
zouden maken als ze ervoor
moesten betalen.
De bewindsvrouw beweerde
niet dat er geen goed werk
wordt verricht en wü evenmin
alle diensten over één kam
scheren, maar vraagt zich af
hoe het zit met de kwestie value
for money, zeker in verhouding
met de kunstenaars zelf. „In
stellingen die cultuur maken,
worden afgerekend op de artis
tieke kwaliteit."
Van der Laan erkent dat de
overheid zelf ook nogal wat on
dersteunende diensten heeft
opgericht. „De indruk die ik er
aan overhoud, is dat de over
heid altijd heel goed wist wan
neer ze ergens in moest sprin
gen, maar geen idee had wan
neer ze eruit moest stappen."
Van der Laan benadrukte nog
eens dat ze het subsidiebeleid
voor de kunst- en cultuurwe
reld zelf eenvoudiger wil ma
ken. De wirwar van regelingen
doet haar denken aan een soap.
Ze wil niet het hele systeem op
de kop zetten, maar wel dat alle
overheden en hun adviseurs
zich matigen in wat ze van de
kunstenaars bij hun aanvragen
verwachten. Het moet korter,
bondiger en concreter.
De staatssecretaris wil verder
de Raad voor Cultuur vragen
om in het advies voor het nieu
we Kunstenplan in te gaan op
de culturele ontwikkeling in
verschillende landsdelen. De
adviezen kunnen volgens haar
ook wel per regio, niet alleen
per kunstvorm. Daarnaast wil
ze dat het klimaat voor de pro
ductie van kunst en cultuur in
de stad wordt versterkt.
Van der Laan herhaalde ook dat
ze de instellingen niet gaat ver
tellen wat ze moeten doen,
maar dat ze verwacht dat die
dat héér vertellen. Er zijn idee-
en en ambities genoeg, zo heeft
ze de laatste maanden onder
vonden.
muziek recensie
Aad van der Ven
Concert: 'Prokofjev, de verloren zoon
1927-1947', Rotterdams Philharmonisch
Orkest. Gehoord: 4/9, De Doelen,
Rotterdam.
Nog geen week geleden voor de
derde keer vader geworden,
amper hersteld van een ooront
steking en maar heen en weer
vliegen tussen Sint Petersburg
en Rotterdam. Voor de zoveel
ste maal verkerend in een situa
tie waarin van alles mis kon
gaan, is Valeri Gergjev aan de
editie 2003 van zijn Rotterdam
se festival begonnen.
Uitsluitend Prokofjev, ander
halve week lang, 's middags en
's avonds. Zoiets ontstaat alleen
in het hoofd van Valeri Gergjev.
Maar Prokofjev is wel een veel
zijdig componist en op die ma
nier wordt hij tijdens dit festival
ook getoond: lyrisch en van een
grote melodische rijkdom (vi
oolconcerten, 'Romeo en Julia')
licht en grillig (klassieke sym
fonie, pianomuziek), monu
mentaal en tragisch (Vijfde en
de Zesde symfonie).
Het programma van gister
avond was echter uitsluitend
gewijd aan de 'wilde Prokofjev1,
een componist die van het or
kest een woest stampende ma
chine maakt, met obsederende
ritmen en schurende dissonan
ten. Het Rotterdams Philhar
monisch Orkest stormde aan
het begin van het concert met
een als een kudde wolven op de
'Scytische suite' af, een soort
tegenhanger van Stravinsky's
'Sacre du printemps', oftewel
muziek die barbaarse rituelen
uit de oertijd wil uitdrukken.
Gergjev en het orkest maakten
er iets fascinerends van, niet al
leen overweldigend in de op
zwepende episodes, maar ook
buitengewoon suggestief in de
magische 'nachtmuziek'.
Was het wel een verstandig be
gin van dit festival? Hierna valt
bijna alles tegen. Dat geldt in
elk geval voor de suite uit de
balletmuziek 'Le pas d'acier' en
het 'Symfonisch lied', die in
hun hoekigheid en grauwheid
iets eenzijdigs hebben. De
Tweede symfonie is een veel rij
kere, meer afwisselende parti
tuur. Met zijn uitzinnigheid in
al die samengebalde klankcom
plexen vormt het werk wel de
culminatie en tevens het eind
punt van Prokofjevs experi
mentele fase. Ook wat Gergjev
en het orkest hier bereikten was
verbluffend.
Tijdens dit festival staan alle ze
ven symfonieën op het pro
gramma. Niet mindf
is de uitvoering vari)<
pianosonates in li
met andere pianosg
dens de 's middags tti
citals. Het programls:
termiddag werd jri
door iemand die a
doende had voorbac
slechts tot liefdeloos
in staat bleek. Ui
Alexander Moguilee
naam van deze piaro
kofjev onherkenbail
Hij is een kloon vaig
namelijk Gergjevs gij
Alexander Toradze, ai
bij wie iedere comp'
ke vleugel het zwad
ren heeft. Laatste ilf
radze is geblesseer
vanavond niet opttft
Vijfde pianoconcert
voor Toradze, goeca
kofjev. Gianluca Cara
zijn plaats in. !r
Boy George
naar Broadway
new york - Rosie O'Donnell
(links), producer van de musi
cal 'Taboo' die binnenkort op
Broadway te zien is, zoent Boy
George. De voormalig frontman
van de in de jaren tachtig popu
laire band Culture Club is de
schrijver, componist en hoofd
rolspeler van de musical.
O'Donnell heeft er tien miljoen
dollar in geïnvesteerd om de
musical naar Amerika te halen.
De première op Broadway is 13
november.
Foto: Reuters/Dave Allocca
Kunstbus Alphen
gaat weer rijden
alphen aan den run - De
streekmuziekschool van Alphen
aan den Rijn laat komend sei
zoen de Kunstbus vier keer rij
den. De tochten voeren naar
concerten van het Residentie
Orkest en het Orkest van het
Oosten in zowel Rotterdam als
Den Haag. Kaarten zijn te be
stellen via de streekmuziek
school (tel. 0172-472928). Bij de
prijs is een introductie op de
voorstelling inbegrepen.
Leids Kamerkoor
zoekt zangers
leiden - Het Leids Kamerkoor
viert volgend jaar zijn negende
lustrum. Belangrijk onderdeel
van de feestelijkheden is de uit
voering van Bachs Mattheus
Passion, het Requiem van Fau-
ré en de Hohe Messe van Bach.
Om dit programma mogelijk te
maken, moet het koor - tijdelijk
- uitbreiden. Het is daarom
voor alle stemgroepen op zoek
naar zangers en zangeressen.
Het koor repeteert op maan
dagavond in de Maranathakerk.
Voor meer informatie: telefoon
071-5145522.
Geldgebrek nekt
Zomeropera
almere - Een deel van het Fle
volandse festival Zomeropera is
afgelast door geldgebrek. De
Festivaltour, waarbij het evene
ment met muziektheater, ope
ra, operette en musical op aller
lei bijzondere locaties door de
provincie zou trekken, is ge
schrapt. De afsluiting in Almere
vanaf 24 september staat nog
wel op de agenda. Zomeropera
werd twee weken geleden al bij
na helemaal afgelast door een
interne ruzie. De stichting The
atermakerij nam de organisatie
van het festival uiteindelijk van
de oorspronkelijke initiatiefne
mers over.
Deelnemersrecord
bij Camaretten
Rotterdam - De 38ste editie van
het cabaretconcours Camaret
ten heeft volgens de organisatie
met tachtig kandidaten een re
cordaantal deelnemers getrok
ken. Veertien avonden waren al
uitgetrokken, maar dit was niet
genoeg. Dus komen er nog
twee extra voorselectieavon
den. De voorselecties zijn giste
ren in Naaldwijk begonnen. De
extra avonden hebben op 15 en
22 september plaats in theater
PePijn in Den Haag. De grote fi
nale van Camaretten is op 22
november.
di
door Ad van Kaam
leiden/tell sabi abyad - Voor
het zeventiende jaar in succes
sie toog dr. Peter Akkermans
deze week naar Syrië om daar
namens het Rijksmuseum van
Oudheden opgravingen te ver
richten. „Telkens als ik met het
vliegtuig in Damascus land, is
het alsof ik thuiskom", sprak de
Leidse archeoloog vorig jaar in
deze krant vanaf zijn tijdelijke
werkplek in Teil Sabi Abyad.
Waar hij als eerste westerse we
tenschapper een compleet As-
syrisch fort uit 1200 voor Chris
tus blootlegde.
De vraag is of hij zich ditmaal
in het woestijnzand net als an
ders als een vis in het water
voelt nu honderd kilometer ver
derop de Amerikanen na hun
blitzkrieg verwoede pogingen
doen om van Irak een demo
cratie te maken. En president
Bush zich in dreigende termen
heeft uitgelaten met Syrië het
zelfde te doen, vanwege de
openlijke steun aan Saddam
Hussein? Van wie boze tongen
beweren dat de Syrische presi
dent Assad de man, op wiens
hoofd een prijs van 25 miljoen
dollar staat, zelfs tijdelijk asiel
heeft verleend, in afwachting
van betere tijden. Hoe gevaar
lijk is het daar nu eigenlijk in
Syrië, de bakermat van onze
beschaving, waar niet iedereen
zich even gemakkelijk confor
meert met de rol van absoluut
wereldheerser die de Amerika
nen zich eenzijdig hebben toe
geëigend?
Maar Peter Akkermans is zich
van geen gevaar bewust. Hij is
druk doende met het inrichten
van het huis van waaruit hij en
zijn twintig medewerkers en
studenten van diverse nationa
liteiten de komende maanden
opereren op de nabijgelegen
opgravingssite.
In het noorden van Syrië, niet
ver van de grens met het
NAVO-land Turkije, meldt Ak
kermans tussen de voorberei
dende schoonmaakwerkzaam-
heden door, dat het thuisfront
zich absoluut geen zorgen be
hoeft te maken omtrent zijn
veiligheid of die van zijn men
sen. „Er is werkelijk geen enkel
verschil met vorig jaar", zegt hij
laconiek en zonder veel om
haal.
Van een gespannen situatie ten
opzichte van buitenlanders in
het algemeen of Nederlanders
in het bijzonder merkt hij even
eens niets, ook niet nu premier
Balkenende zich momenteel in
Washington nog eens nadruk
kelijk aan de borst van Bush
heeft gevleid. „Het is hier voor
de gewone man totaal geen on
derwerp van gesprek. De men
sen zijn eerder teleurgesteld dat
de buitenlandse toeristen weg
blijven vanwege de situatie in
het Nabije Oosten. Simpelweg
omdat dat hun brood is. Omdat
ze nu inkomsten moeten mis
sen."
De bevolking van het dorp
Hamman et Turkman in de
buurt van Teil Sabi Abyad ver
dient in de maanden septem
ber en oktober een aardig cent-
De Leidse archeoloog Peter Akkermans keerde deze week terug in Syrië om zijn opgravingswerkzaamhe
den voort te zetten. Van enige vijandigheid ten opzichte van westerlingen is volgens hem helemaal niets
te merken. Foto: ANP
je bij met het verrichten van al
lerlei hand- en spandiensten
voor het Leidse opgravings
team. Een noodzakelijk aanvul
ling op de schamele inkomsten
van het land, want deze slechts
sporadisch bewoonde uithoek
van Syrië is vooral leeg en arm.
„Het is daarom business as
usual. We zijn zoals gewoonlijk
door de plaatselijke bevolking
met open armen ontvangen. Ie
dereen is inmiddels weer aan
het werk getogen", aldus Akker
mans.
Zijn doel dit jaar is om het fort
van grootvizier Ili-pada in zijn
geheel bloot te leggen, een
unieke operatie die nog niet
eerder door een archeoloog is
gerealiseerd. Het fort van 60 bij
60 meter maakte drieduizend
jaar geleden deel uit van een
reeks fortificaties aan de rand
van het Assyrische rijk dat zich
ruwweg uitstrekte over Meso-
potamië, het tweestromenland
van Eufraat en Tigris, dat tegen
woordig beter bekend staat on
der de naam Irak. „Verder zijn
we bezig met het uitgraven van
een 9000 jaar oud pre-histo-
risch dorp met alles d'r op en
d'r aan. Om uiteenlopende re
denen hebben andere archeo
logen zich met deze periode
niet of nauwelijks beziggehou
den. Dus alles wat we vinden is
uniek."
De lokale overheid houdt de
vorderingen en de bevindingen
van de Nederlanders scherp in
de gaten, want niets wat 'De
Heuvel van de Witte Jongen'
prijsgeeft, mag het land verla
ten. Alles gaat direct naar het
museum in het nabij gelegen
Raqqa. „Maar ook van de kant
van de autoriteiten is abspluut
geen sprake van tegenwerking
of van vijandigheid. Mijn sa
menwerking met de Syriërs is
ondanks alles onveranderd uit
stekend."
xd t
>Tc
eFi
;be
plit
door Rody van der Pols
leiden - Een doos gebak moest
de boel een beetje opfleuren.
Het Centrum Beeldende Kunst
(CBK) Leiden bestond precies
tien jaar en dat wilde directeur
Connie van Driel even onder de
aandacht van de leden van de
commissie cultuur en onderwijs
brengen. Die mochten zich gis
teravond over het collegevoor
stel tot sluiting van de kunstuit
leen uitspreken, wat vooralsnog
weinig helderheid over de toe
komst van deze instelling ople
verde.
Alleen A. Dronkers van Groen
links nam een uitgesproken
standpunt in: wat zijn fractie
betreft kan de kunstuitleen
worden afgestoten. Doorslag
gevend noemde hij de veron
derstelling dat de kunstuitleen
voornamelijk een publiek met
een bovenmodaal inkomen
bereikt. En dat rechtvaardigt
niet, zoals ook het college van
B en W stelt, de substantiële
subsidie die hier ieder jaar
wordt ingepompt. Ook verwees
hij naar de 'latitoe reactie' van
de abonnees van de kunstuit
leen: slechts 11 van de 695 rea
geerden op de sluiting.
De overige fracties waren min
der stellig in hun uitspraken.
Wel wees L. Hesselink van de
PvdA nadrukkelijk op de mo
gelijkheid om de kunstuitleen
all
elders onder te bren
mogelijkheid noemde f5 1
Vliegwerk, het Leids^
voor verstandelijk gehr v,
ten. Ook de directeur?1:
CBK in Haarlem had f
getoond om de LeidsPn
uitleen over te nemei111
weten. D66, CDA en
lieten zich nagenoeg
over de kwestie.
Inspreker Annet Zoj«
bestuurslid van de JH
Kunstuitleen, pleitte v^
bezinning. Zij wees
het onverstandig zou11"
de Leidse kunstuitleé'n
doeken juist op het srF
dat de provincie vo'
maakt om een overko^
kunstuitieenorganisatr11
zetten. aei
Daarnaast noemde 0®
stuurlijke onmacht var
houder' als voornaamfrif
dat de kunstuitleen n
tendekkend heeft s
draaien. Voorstellen
betere bedrijfsvoering
kant van het CBK -T,e''
invoeren van een niei^ v
stelsel - hebben nocre
stemming van de w'e^
gekregen, aldus Zc
„De CBK-directeur
geen nalatigheid wofil
weten. Daarom ver
kunstuitleen een
kans."
De gemeenteraad haaa
september de knoop f c
haarlem/haren - Het dicht
slaan van een motorkap,
claxons, de metronoomklank
van ruitenwissers, startende
motoren - het zit allemaal in
het muziekstuk 'Masterlease
Ouverture voor twintig Autofo-
nisten' van componist Hans As-
selbergs, dat komende zondag
in het Brabantse Haren in pre
mière gaat. Twintig Nederland
se top-slagwerkers bespelen
twintig automobielen en het re
sultaat mag beslist niet als een
geintje worden afgedaan, bena
drukt de Haarlemse componist.
Hij vertelt hoe hij benaderd
werd door reclamebureau Vos
Van Niedek dat op zoek was
naar een originele manier om
een nieuw autoleasebedrijf 'in
de Nederlandse markt te zet
ten'. „Zij hadden eerder dit jaar
mijn stuk 'Apocalyps' voor vier
entwintig kettingtakels en kerk
orgel gezien en dus leek het ze
wel wat om mij een compositie
van een half uur voor tweehon
derd auto's te laten schrijven,"
aldus Asselbergs.
„Ik heb ze uitgelegd dat dat
niets kon worden. Tweehon
derd auto's dat is onwerkbaar
en een half uur is voor de luis
teraars niet te behappen. Dus
zijn het twintig auto's gewor
den en een stuk van vijfenhalve
minuut. Maar het is wél de be
doeling dat het publiek in die
vijfenhalve minuut een ongelo
felijke reis maakt. Dat de men
sen door dit stuk eventjes hele
maal vervreemden van de alle
daagse werkelijkheid."
De aanpak van het stuk is heel
serieus. Slagwerker en compo
nist Asselbergs - die de afgelo
pen jaren naam maakte met
uitzonderlijke, vaak zelfge
bouwde instrumenten waaron
der de 'Valmachine' - gaat bij
zijn 'Ouverture' voor autofonis-
ten uit van het klassieke strijk
orkest. De violen worden gere
presenteerd door kleine benzi-
ne-auto's. De alten krijgen
Componist Hans Asselbergs heeft een partituur gemaakt die door automobilisten moet worden uitgevoerd. Foto: GPD/Milan de Bie
vorm middels de wat grotere
middenklasse benzine-auto's.
Middenklassewagens op diesel
staan voor de cellosectie. En als
'contrabassen' zijn vier diesel
busjes gekozen. „De ruimtelijke
opstelling is ook als die van een
strijkorkest. Voor de twintig au
to's is een speelveld nodig van
twintig bij twintig meter - dat
kun je dus vergelijken met een
symfonie-orkest
Ook de partituur blijft ogen
schijnlijk dicht bij de tradities.
Het klassieke notenschrift is ge
bruikt en een beetje aangepast
aan het gemotoriseerde instru
mentarium: tekens voor gas ge
ven, claxonneren, met de deur
slaan en noem maar op. De
musici zijn in dit geval een
twintigtal Nederlandse slagwer
kers, onder wie Martin van
Duynhoven en Leon Klaasse.
De compositie heeft een duide
lijke opbouw met verhalende
en dramatische elementen, al
dus Asselbergs. En hij wil er ook
een 'statement' mee maken.
„In het verkeer heb je dat vrese
lijke gebruik dat me311
middenvinger opsteP.0
zich aan het gedrag vP 1
dere weggebruiker stc5,
ger mij daar ontzet21!
Daarom introduceere
stuk een nieuwe maf1?
ongenoegen te tone®1
agressief dan dat 'fut
steekt je arm uit heO
trommelt met je vin
lucht zoals je ook op'
trommelt. Ik hoop t
mensen dat overnefr!.
het zich zo verspre?1
dan mijn bijdrage ii?r
tegen de maatschaprJ
ruwing."
Asselbergs wil rijn J
voor 'autofonisten' ieü
tisme' noemen volgf
da-traditie. „Ik werku!
nomen heel serieus
idee dat muziek gelCn
ordening in is aaJf
Maar die ordening
wel heel precies plar
anders krijg je chacj!?
als Mauririo Kagel hP1
verband al prachtige a
daan op het grensvlr'
ziek en theater. Niete
nu met veel ophef in1®
tie plaats, hoor. Ik t
tevreden als men dS
een voetnoot bij Kaï
tingen beschouwt."
Voorlopig krijgt de,
voor autofonisten sl?
besloten uitvoeringe3
de zondag, maar hef11
doeling dat het z*2!
wordt dat de opdrac11
ook laat uitvoeren :a
landen waar het 1
vestigingen heeft. 5
Daarnaast zal het ger1
ren op DVD en well'3
worden vastgelegd.
eindelijk hoop te
zegt Asselbergs, „islc
bezoekers na afloop ?c
to's stappen, al dir
dichtslaan en de nf^
ten, ze daar opeens j
ziek van gaan herkeik
fit
