GESPREK VAN DE DAG
Musea
weten niet waar de jongeren
Nieuwe woningnood dreigt
Kwart Nederlanders
slachtoffer criminaliteit
blijven
Harde klappen voor
zwakste groepen
Eén auto per huishouden
Wachtlijsten
in de zorg
blijven groot
DAGELIJKS LEVEN
TE- l<ok£K/ HIER ALT^IP ZO NlcMTER.16
MENSELIJK
Een inbreker heeft vorige week vrij
dag op klaarlichte dag ingebroken in
het appartement van de Franse film
ster JEANNE MOREAU. Terwijl zij
een dutje deed stal hij voor meer
dan 400.000 euro aan juwelen en
geld. Dat meldde de krant Le Pari-
sien gisteren. De 75-jarige Moreau,
de actrice met de hese stem die in
meer dan vijftig films speelde waar
onder Jules et Jim van Frangois
Truffaut, werd door de dief gewekt.
Ze moest hem alle dingen van waar
de in het appartement overhandi
gen. Daarna nam hij de benen. De
politie heeft een onderzoek inge
steld. Foto: Reuters
Een FINANCIEEL ADVISEUR van
een Britse bank die zijn bejaarde en
invalide klanten voor miljoenen op
lichtte, is dinsdag door een rechter
veroordeeld tot negen jaar GEVAN
GENISSTRAF. De 32-jarige Brit stal
over een periode van vijf jaar ruim
twee miljoen pond (drie miljoen eu
ro) van zijn klanten. Van het geld
schafte hij peperdure exotische vo
gels aan. Zo kocht de man voor
20.000 pond twee palmkaketoes en
voor 25.000 pond een stel roodkop
kaketoes. De adviseur gaf vervol
gens 450.000 pond uit aan een on
derkomen voor zijn vogelcollectie,
die uitgroeide tot een van de groot
ste in Groot-Brittannië. De rechter
beschouwde het bedrog als 'buiten
sporig en schandelijk', vooral omdat
zijn bejaarde en invalide klanten
een heilig vertrouwen in hem had
den. Volgens de advocaat had zijn
cliënt de vogels gekocht als een
vorm van afleiding in zijn leven na
dat zijn vrouw depressief was gewor
den en bij zijn vader kanker was ge
constateerd.
De Amerikaanse actrice CAMERON DIAZ heeft zaterdag haar NEUS GEBRO
KEN toen ze op haar 31ste verjaardag aan het surfen was op Hawaii. Dinsdag
verscheen de actrice met twee kleine pleisters op haar neus, die verder hele
maal niet gezwollen was, om het nieuwste vertellen. Diaz, onlangs uitgeroepen
tot best betaalde actrice ter wereld, was met haar zus en een aantal vrienden bij
Waikiki Beach aan het surfen toen ze van haar plank viel en door een andere in
het gezicht werd geraakt.Het gaat goed met me. Ik vind het alleen enorm ver
velend dat ik nu niet kan gaan surfen", zei de filmster uit Charlie's Angels en
There's Something About Mary.
i V
Archieffoto: United Photos De Boer
Nederland moet zich via de VOOR
RONDE op 12 mei volgend jaar in
Turkije zien te kwalificeren voor de
grote finale van het EUROPESE
SONGFESTIVAL drie dagen later.
Dat is het gevolg van een nieuwe or
ganisatiestructuur van het liedjes
festijn. De deelnemerslijst van het
zangevenement werd door uitbrei
ding van de Europese Unie te lang.
Daarom gaan alleen de winnaar van
dit jaar, Turkije, de vier grootste lan
den (Frankrijk, Duitsland, Spanje en
Engeland) en de nummers twee tot
en met tien van dit jaar direct naar
de finale. Nederland strijdt met de
overige landen om tien overgebleven
finaleplekken. Het exacte aantal
landen is nog niet bekend omdat de
inschrijving pasop 1 oktober sluit.
Esther Hart behaalde in mei in de
Letse hoofdstad Riga voor Neder
land de dertiende plaats op het
songfestival. De Turkse zangeres
Sertab Erener won de editie 2003.
Turkije is daarom volgend jaar gast
heer. Zowel de voorronde als de fi
nale worden live uitgezonden.
Woensdag is in Bradford, in de
Amerikaanse staat Pennsylvania, de
400-MIUOENSTE ZIPPO geprodu
ceerd. Deze benzineaansteker, her
kenbaar aan het geluid bij het ope
nen en sluiten en aan zijn vorm, be
staat sinds 1932. In dat jaar richtte
George G. Blaisdell zijn Zippo Ma
nufacturing Company op. Vanaf het
begin van de productie tot nu is de
aansteker vrijwel niet veranderd.
Het feestexemplaar krijgt een
plaatsje in het Zippo-museum, dat
vlakbij de fabriek staat.
Het ARCHIEF van de Amerikaanse
mensenrechtenactivist MARTIN LU
THER KING is te koop. De collectie,
waaronder een kladje van zijn toe
spraak I have a dream, moet volgens
veilinghuis Sotheby's ongeveer 30
miljoen dollar opbregen. Het ar
chief, nu nog in bezit van de familie
van King, is tot 8 september te zien
in het veilinghuis van Sotheby's in
New York. Volgens een woordvoer
der wordt uitgekeken naar een koper
die de 7000 stukken zal tentoon
stellen. De collectie bevat, naast het
kladje van Kings beroemdste toe
spraak, onder meer een serie boe
ken over Gandhi, aantekeningen
voor preken en een uitnodiging voor
de begrafenis van president John F.
Kennedy. King, die streed voor de
gelijke behandeling van zwarten en
blanken in de VS, opende in de ja
ren zestig miljoenen blanke Ameri
kanen de ogen voor de slechte be
handeling die hun zwarte landgeno
ten veelal kregen en veroorzaakte
een kentering in de Amerikaanse
wetgeving ten gunste van raciale ge
lijkheid. De predikant werd op 4
april 1968 vermoord. Foto: AP
Als het geen moetje is laten jongeren een
bezoek aan het museum graag aan zich
voorbij gaan. Alleen foto- en designten
toonstellingen en eenmalige, specifiek op
jongeren gerichte exposities trekken nog
redelijk wat publiek tot pakweg 35 jaar.
„Het komt niet eens in me op om naar een
museum te gaan," zegt de 28-jarige Gert-
lan Vos. En dat zal wat hem betreft ook
nooit meer veranderen. „Vroeger was het
museum een verplicht schoolreisje. Ik zat
dan altijd op een bankje te wachten tot we
er weer uit mochten. Ik ga naar de bio
scoop, kom wel een bij een concert en wil
graag eens naar het cabaret. Maar de din
gen die in musea hangen vind ik niet inte
ressant."
Vos is tot frustratie van de museumdirec-
teuren representatief voor jongeren tussen
de 18 en de 34 jaar. Nog geen kwart in die
leeftijdscategorie komt wel eens in een mu
seum, blijkt uit onderzoek van het Sociaal
en Cultureel Planbureau (SCP). De musea
worden overeind gehouden door ouderen.
Wat in de musea hangt boeit de meeste
jongeren niet, stelt het SCP. Vroeger was
dat wel anders. Maar of die interesse zich
toen spontaan ontwikkelde is zeer de vraag.
„Er zat meer dwang van de ouders achter,"
weet onderzoeker Jos de Haan. „Vroeger
kregen kinderen bevelen, ze moesten mee.
Nu mogen ze erover onderhandelen."
En wie niet van kindsaf gestimuleerd is
musea met oude meesters en moderne
beeldhouwers te bezoeken, kan kiezen uit
héél veel andere kunstuitingen. Danseve-
nementen, popconcerten, cabaret en
stand-up-comedians, televisie, film, cul
tuuruitingen op internet. Het zijn allemaal
dingen die veel beter passen in de beleving
van jongeren.
Het is dan ook niet de jongeren aan te reke
nen dat ze niet naar het museum gaan,
vindt het SCP. Fotomusea, de Kunsthal in
Rotterdam en musea die regelmatig de
sign-tentoonstellingen hebben, trekken
aanzienlijk meer jonge bezoekers. Ze mik
ken met hun exposities ook op jongeren en
blijven eveneens ouderen trekken.
Maar het is ook de kunst om die jongeren
te bereiken. Iets waaraan het vaak schort,
geven woordvoerders van het Kröller Möl-
ler museum in Otterlo en het Mauritshuis
in Den Haag toe. Bij de Kunsthal in Rotter-
Archieffoto: Hielco Kuipers
Een woningnood dreigt als niet
snel op grote schaal nieuwe hui
zen worden gebouwd. De drei
ging is het grootst rond de grote
steden, aldus het SCP. Er is vooral
behoefte aan goedkopere wonin
gen.
De kwaliteit van de huizen is in de
jaren '90 sterk verbeterd door de
bouw van bijna een miljoen extra
woningen. Bovendien waren deze
van hogere kwaliteit dan de eer
dere nieuwbouw. 86 procent van
de Nederlanders is uiterst tevre
den over zijn of haar woning.
Sinds 1998 loopt de nieuwbouw
echter terug. De doorstroming
stagneert, starters op de woning
markt hebben het moeilijk door
de hoge huizenprijzen. Dat is ook
het geval op de huurmarkt. De
wachttijd voor een sociale huur
woning is opgelopen van gemid
deld 1,9 jaar in 2000 tot 2,6 jaar in
2001.
De Nederlanders vinden dat de
kwaliteit van hun woonomgeving
de laatste jaren sterk is teruggelo
pen door onder meer de verloede
ring van buurten. Het eigen wo-
ningbezit steeg van 43 procent in
1990 tot 53 procent in 2001. In de
jaren '90 zijn de koop- en huur
prijzen sterk gestegen. Daardoor
gingen de woonlasten fors om
hoog. De gemiddelde hypotheek
schuld van de Nederlanders nam
tussen 1990 en 2001 toe met 150
procent.
ali
lPr
jkv
Een kwart van de Nederlandse be
volking van twaalf jaar en ouder
(3,7 miljoen mensen) zegt in 2002
slachtoffer van een of andere
vorm van criminaliteit te zijn ge
weest. De totale criminaliteit is in
2002 licht toegenomen, terwijl die
het afgelopen decennium gelijk
bleef. Het aantal vermogensdelic
ten nam licht af, terwijl bedreigin
gen en vernielingen toenamen.
Het totale aantal delicten waar
mee burgers naar eigen zeggen te
maken hebben gehad was in 2002
5,1 miljoen. Daarvan is twintig
procent een geweldsdelict (onder
meer mishandeling), ruim een
derde gaat om vermogensdelicten
ep<
(inbraak en zakkenrollerij) en
na 40 procent vernielingen. IU-
drijven meldden 5,6 miljoen f"
lieten. Hier ging het vooman|
om inbraak, diefstal en vernit
Burgers en bedrijven doen niwn
van elk delict aangifte: bij de favi
tie werden in 2001 ruim 1,3 nven
joen aangiften gedaan. aer.
Jaarlijks wordt ongeveer een fn r
cent van de bevolking (160.0lbor
mensen) verdacht van een migkc
drijf. Naast jonge mannen zijn sc
lochtonen oververtegenwoonord
onder de verdachten. 11 prolan
van de verdachten is verantwCLPI
delijk voor 62 procent van deijk c
gemaakte processen-verbaal.
v<
dam houden ze er een uitgekiend medh
leid op na, zegt een woordvoerder. „WV<
verteren in de bladen die de jongeren 1(
en nodigen ze ook uit voor openingen.j|
werkt."
Het aanpassen aan jongeren heeft zijn®
volg gehad bij het nieuwe museum voc
actuele kunst 'Gem' in Den Haag dat oui
een fotomuseum binnen zijn muren h^i
De reclame-uitingen en huisstijl sluiteiJg
aan bij wat gangbaar is in de jongerencd
tuur. Maar ook zijn de openingstijden f
gepast aan het leefritme van de werkenei
en studerende jongeren. De deuren gai -
pas om 2 uur 's middags open en sluiteo
om tien uur 's avonds. st<
D
Alex Bogers H
k<
Kwetsbare groepen krijgen de hardste
klappen van de groeiende werkloosheid:
jongeren tot 25 jaar, vrouwen, laag opge
leiden en niet-westerse allochtonen.
Vrouwen hebben de afgelopen jaren ge
profiteerd van de groei van de werkgele
genheid. Tussen 1990 en 2002 nam het
aantal mensen met een baan toe van 5,5
miljoen (59 procent van de beroepsbe
volking van 15 tot 65 jaar) tot 7 miljoen
(68 procent). Onder vrouwen steeg het
percentage van 44 naar 57 procent.
Begin 2002 kwam een ommekeer, zo
blijkt uit het rapport 'De sociale staat van
Nederland 2003' van het Sociaal en Cul
tureel Planbureau. Toen begon de werk
loosheid te groeien. Die nam in een jaar
tijd toe van 287.000 tot 403.000, een stij
ging van 40 procent. Het SCP stelt verder
vast dat steeds meer mensen tussen 55
en 64 jaar nog werken. In 1994 was van
die groep nog 24 procent actief; in 2002 is
dat percentage opgelopen tot 38 procent.
Eind 2001 hadden bijna 1,5 miljoen men
sen een WAO-, WW-, of Bijstandsuitke
ring. Aangenomen werd dat van deze
groep 400.000 personen weer aan het
werk konden worden geholpen.
De koopkracht is in de jaren tussen 1990
en 2000 met gemiddeld 8 procent toege
nomen. In 2001 en 2002 vlakte die curve
af. De inkomens zullen dit jaar met ge
middeld één procent dalen.
Vier van de vijf mensen voelen
zich goed gezond. De levensver
wachting van de Nederlanders
neemt nog steeds toe, maar stijgt
minder snel dan in andere lan
den. Die van vrouwen steeg de af
gelopen tien jaar van 80,1 naar
80,6 jaar. Bij mannen ging die van
73,9 naar 75,6 jaar.
Door de toename van de vraag
naar geneeskundige zorg en de
intensiteit daarvan (mede een ge
volg van de vergrijzing) kampt de
gezondheidszorg nog altijd met
forse personeelstekorten. Het ge
volg daarvan is dat voor veel vor
men van zorg nog steeds lange
wachtlijsten bestaan. Het SCP
voorspelt dat, als gevolg van de
aangekondigde bezuinigingen op
de gezondheidszorg, die wacht
lijsten alleen maar zullen groeien
en dat de kwaliteit dreigt in te
zakken. Het lange wachten op de
zorg is een van de grootste stenen
des aanstoots van de ontevreden
burgers. Vooral in de geestelijke
gezondheidszorg, zo stelt het rap
port De Sociale staat van Neder
land 2003, zijn de wachtlijsten in
2001 en 2002 verder gegroeid. In
de specialismen plastische chirur
gie, orthopedie en oogheelkunde
zijn de wachttijden met respectie
velijk 28,14 en 14 weken erg lang.
Bij specialismen die vaak met le
vensbedreigende aandoeningen
werken, zijn de wachttijden ge
middeld een tot drie weken. Het
SCP stelt verder vast dat de
wachttijd op een plaats in een
verzorgingshuis met 60 weken,
hoewel afgenomen, toch nog al
tijd zorgelijk is.
Foto: Ron Pichel
Binnenkort zijn er in Neder
land evenveel auto's als
huishoudens. Per 1000 huis
houdens zijn er nu 952 au
to's. In 1990 waren dat er
nog 844. Het aantal wagens
is sinds 1990 met ruim een
miljoen toegenomen. Daar
mee neemt Nederland bin
nen Europa overigens een
bescheiden middenpositie
in. Per duizend inwoners
zijn er in Nederland 400 au
to's. Luxemburg is binnen de
Unie absolute koploper met
600 auto's per duizend inwo
ners, gevolgd door Italië en
Duitsland.
Het autobezit is tussen 1990
en 2001 fors gegroeid. Drie
kwart van de Nederlandse
huishoudens beschikt over
een auto, zo'n twintig pro
cent heeft al twee wagens
voor de deur. Ondanks de fi
les geeft de Nederlander het
vervoer per auto een acht.
Na de auto is de fiets het
meest populaire vervoermid
del. Ruim een kwart van alle
verplaatsingen gebeurt per
fiets. Nederlanders vellen
een hard oordeel over het
openbaar vervoer.
De auto wordt gezien als su
perieure vorm van mobili-
Sbl
teit, ondanks de files. Deen
vierwieler krijgt het hoogp'
cijfer, een 8. De trein mo^
het doen met een 6,8 en
tram en metro krijgen ee^p
6,5. Ve
Met 68 verkeersdoden p^n
miljoen inwoners is Nedfc
land na Zweden en het V
enigd Koninkrijk het veilL-
In Griekenland, Portugal*®
Luxemburg vinden naar
houding de meest dodeli
ongevallen plaats. De veijER
keersongevallen in Nedeiefc
land kosten de samenlevr
jaarlijks 8 miljard euro. Ej u
vallen rond 1100 doden. jn
Het vandaag verschenen rapport 'De Sociale
staat van Nederland 2003' van het Sociaal
en Cultureel Planbureau bevat een aantal
opmerkelijke conclusies.
Tussen 1990 en 2002 zijn de meeste men
sen in ons land er in alle opzichten op voor
uit gegaan. Sinds 1999 zijn het vooral de
groepen die aanvankelijk achterbleven, zo
als ouderen, mensen met een laag inko
men, niet-werkenden, allochtonen en inwo
ners van de grote steden, die profiteerden
van de hoogconjunctuur.
Tussen 2000 en 2003 is het aantal men
sen dat tevreden is over de regering is ge
daald van 77 tot 59 procent
In 2000 vond 65 procent van de Nederlan
ders dat de overheid (rijk, provincies, ge
meenten) goed werk deed. In 2002 was dat
afgenomen tot 35 procent.
De voornaamste klachten hebben betrek
king op problemen in de gezondheidszorg
(wachtlijsten), onderwijs (lerarentekort), cri
minaliteitsbestrijding en -sinds kort- het ge
brek aan betaalbare woonruimte.
Het aantal woningen steeg tussen 1991 en
2002 van 5,9 naar 6,7 miljoen. Maar een
nieuwe woningnood is aanstaande als niet
snel nieuw wordt gebouwd, met name rond
de grote steden, aldus het SCP.
Het aantal vrouwen dat werkt is toegeno
men, net als het aantal mensen tussen 55
en 64 jaar. Ook allochtonen emanciperen
zich snel op de arbeidsmarkt. Het SCP wijst
erop dat de huidige economische crisis die
verworvenheden teniet dreigt te doen.
